Polygram kan Amerikaanse
hitlijsten niet bereiken
Chinese miss-verkiezing
Ron neemt duik in tijd van toen'
TROS mag gevangene
niet voor televisie halen
Luierstoel
Conflict bij Keek op de Week
PAGINA 22
RTV-SHOW
DONDERDAG 14 FEBRUARI 1991
NEW YORK (ANP) - De Ameri
kaanse activiteiten van de pla
tenmaatschappij Polygram, in
clusief de voor honderden mil
joenen dollars overgenomen
Amerikaanse merken A&M en
Island Records, hebben niet erg
goed gescoord op de pophitlijs
ten. De Amerikaanse tak van
de in Londen gevestigde Poly
gram behaalde in 1990 'slechts'
een marktaandeel van 12 pro
cent. Vorig jaar sprak de toen
malige bestuursvoorzitter Da
vid Fine nog de verwachting uit
een marktaandeel van 13 pro
cent te behalen.
Dit jaar hoopt Polygram, voor
tachtig procent eigendom van
Philips, een beter contact te krij
gen met het hitgevoelige pu-
so bliek. Nieuwe produkties van
rot») U2. Def Leppard en John Cougar
Mellencamp staan op de stapel.
In een gisteren gepubliceerd in
terview met The Wall Street
Journal geeft de per 1 januari be
noemde bestuursvoorzitter van
Polygram. Alain Levy, toe in
1990 weinig succes te hebben ge
had bij het bestormen van de
Amerikaanse hitlijsten. "Het was
een slecht jaar voor albums die
van Island en A&M kwamen", al-
den in 1989 juist gekocht om de
positie van Polygram op de be
langrijkste muziekmarkt van de
wereld, de Verenigde Staten, te
verbeteren. Daarvóór was Poly
gram wel groot in Europa en de
rest van de wereld, maar had het
concern in de VS vooral op pop-
gebied een dwergachtig formaat.
Naar schatting f 1,5 miljard heeft
HILVERSUM (GPD) In
het TROS-programma Cri
me Time mag een 52-jarige
gedetineerde uit het huis
van bewaring in Zwaag niet
zijn verhaal vertellen. Dat is
het resultaat van een kort
geding dat de verdachte gis
teren aanspande tegen de
Staat der Nederlanden om af
te dwingen dat een TROS-
cameraploeg het huis van
bewaring binnenmocht hem
te interviewen. De kort-ge-
dingrechter wees de eis van
de man af, omdat zijn zaak
nog voor de Hoge Raad moet
komen.
Het TROS-programma Cri
me Time besteedt morgen
(vrijdag) aandacht aan een
zaak die op 4 januari 1989 in
Beverwijk speelde. Op die
dag werd er op twee mensen
een moordaanslag gepleegd.
Beiden overleefden de aan
slag. Het vrouwelijke slacht
offer wees haar pleegvader
aan als de schuldige. Deze
laatste is inmiddels in hoger
beroep veroordeeld tot vijf
jaar gevangenisstraf.
De makers van Crime Time
reconstrueerden de zaak en
wilden de veroordeelde aan
het woord laten. Deze wilde
zelf voor de camera zijn ver
haal toelichten. De man houdt
namelijk vol dat hij onschul
dig is. Een verzoek van de ad
vocaat van de gedetineerde
aan justitie om een interview
te mogen opnemen, werd
door justitie afgewezen. Daar
op spande de advocaat het ge
ding aan.
De landsadvocaat deed gis
teren een beroep op een me
morandum van justitie, waar
in staat dat verdachten die in
preventieve hechtenis zitten,
geen contact met de pers mo
gen hebben. Advocaat mr
L.J.C. Heukels van de ver
dachte deed daarentegen een
beroep op de vrijheid van me
ningsuiting. "Er staat in de
grondwet weliswaar dat daar
beperkingen aan gesteld mo
gen worden, maar niet dat je
dat recht volledig mag afne
men", aldus de advocaat.
Ook betoogde hij dat justi
tie op deze manier de journa
listieke regel van hoor en we
derhoor onmogelijk maakt.
"Bovendien wordt er een on
derscheid gemaakt tussen
schrijvende pers en audiovi
suele pers. Want de schrijven
de pers kan wel het huis van
bewaring in om een interview
te maken", aldus Hpukels. De
rechter wees de eis van het in
terview echter af. Een toelich
ting op het vonnis moet nog
volgen. De TROS zendt de re
constructie nu zonder bijdra
ge van de verdachte uit.
op tafel moeten leg
gen om een voet tussen de deur
te krijgen bij de Amerikaanse
rock 'n roll-scene. Volgens som
mige deskundigen betaalde Po
lygram te veel voor niet al te goed
draaiende ondernemingen.
Daarnaast gaan er geruchten dat
de onderhandelingen over een
nieuw platencontract met één
van de toppers van A&M, Janet
Jackson, niet al te soepel verlo
pen.
Maar liefst vijftig miljoen dol
lar zou Polygram moeten betalen
aan het goudgerande zusje van
Michael Jackson om haar voor A
&M te behouden. Al tijdens de
eerste publikatie van de jaarcij
fers in maart 1990 klaagde de
toenmalige Polygram-directeur
David Fine over de zeer hoge be
dragen die hij moest betalen
voor de artiesten.
HONG KONG - Leng Yen
Thean, een 19-jarige studente
uit Singapore, is eerste gewor
den bij de internationale 'Miss
China' verkiezingen. Op de foto
xvordt zij geflankeerd door
twee schoonheden die haar op
de hielen zaten: Anita Yuen
(links), een televisiepresen
tatrice uit Hong Kong. en de
Canadese Hazel Cheung, een
23-jarige studente uit Mon
treal. Chinese schoonheden uit
23 steden deden mee aan de
miss-verkiezing. (foto ap>
HILVERSUM - Ron Brandste-
der brengt, vanaf donderdag 25
april, een nieuw spelprogram-
ma bij RTL4. De naam van het
programma, waarin nostalgie
en satellietontvangst centraal
staan, is 'Ron's Tweede Jeugd
Show'.
Het is de bedoeling om juist
die tv-kijkers bij het program
ma te betrekken die RTL4 nog
niet kunnen ontvangen. Zo zul
len de kandidaten die aan het
spel deelnemen vooral komen
uit gebieden waar (nog) geen
kabelaansluiting is.
In elk van de acht afleverin
gen staat een bepaald jaar, uit
de periode tussen 1960 en 1975,
centraal en neemt Ron Brand-
steder, samen met de kandida
ten, een nostalgische duik in
'de tijd van toen'. De kandida
ten waren in het betreffende
jaar tussen de 15 en 20 jaar oud.
Aan de hand van historisch
archiefmateriaal moeten zij
zich door drie spelronden heen
slaan. Daarbij krijgen ze te ma
ken met vragen over de actuali
teit uit het specifieke jaar en
over de toenmalige televisie,
film, muziek, mode, gebruiken,
rages en beroemdheden.
De kandidaten kunnen overi
gens niet alleen bijzondere ap
paraten (uitgevoerd in de stijl
van de jaren '60 en '70) en bij
voorbeeld pe's winnen, maar
ook schotelantennes en deco
ders waarmee de RTL4-pro-
gramma's zijn te ontvangen.
Aan het programma is een uit
gebreide (pers)campagne ver
bonden om de schotelverkoop
in Nederland verder te stimu
leren.
De muziek in het spelpro-
gramma wordt verzorgd door
een vaste bigband en er zullen
artiesten optreden die hun
grootste bekendheid 'in het
jaar van toen' beleefden.
Wie in het oude Indië "klimaat
schoot" hing onderuit gezakt in
een luie stoel zalig niets te doen.
Zo iemand had het zich lekker
gemaakt, hij voelde zich met an
dere woorden "senang". Na een
vermoeiende dag op een broei-
heet kantoor had hij zich eerst
verfrist in de "mandiekamer",
en zich daarna gekleed in een
gemakkelijk zittende slaap
broek en een "kabaai" (los jas
je). In fotoboeken van het oude
Indië ziet men een theejonker of
Deliplanter vaak op de open ga
lerij in zijn luierstoel zitten,
blootsvoets, en met een glaasje
"stroop" limonadeof een
"paitje" (borrel) in zijn hand.
Uitdrukkingen als klimaat
schieten en het zich lekker ma
ken behoorden tot het gangbare
Nederlands-Indische taalge
bruik. Het is tropisch Neder
lands, namaak-Nederlands,
waar geen woord Maleis bij zit.
Hij is pas "uitgekomen", is ook
zo'n zegswijze die alleen binnen
het Indische milieu begrepen
werd. Bedoeld werd: hij is pas
van de mailboot gestapt, te m id-
den van de "oudgasten" is hij
een "baar" (nieuweling). Als
een bezoeker van de soos een
"muskietenvestje" aantrok,
dan goot hij zoveel borrels door
zijn keelgat dat hij later, onder
de klamboe, niet meer wakker
zou schrikken van een mugge-
b eet.
In het aardige boekje "Soe
batten, sarongs en sinjo's" ver
telt Joop van den Berg het een
en ander over de relatie tussen
het Nederlands en het Maleis. In
de loop van de driehonderd
jaar Nederlandse aanwezig
heid in de Indische archipel zijn
er heel wat Maleise woorden het
Nederlands binnengeslopen.
Dat ging het gemakkelijkst bij
woorden die betrekking hadden
Oerrit jan Zwier
op specifieke Indische dieren,
vruchten, gerechten, kledings
tukken, wapens of muziekin
strumenten. Woorden als kar
bouw, kaketoe, tjitjak, orang
oetan, doerian (stinkvrucht),
ananas, pisang, nassi, trassi,
kroepoek, sarong, kabaai,
klamboe, goeling (rolkussen),
kris, klewang en gamelan
maakten moeiteloos de overstap
van de ene taal naar de andere.
Maar ook woorden als klapper
(kokos), ketimoen (komkom
mer), kaaiman (krokodil) en
gladakker (straathond), waar
voor een Nederlands equivalent
voorhanden was, kregen in de
Indische samenleving al gauw
bestaansrecht. Hetzelfde geldt
voor kali (rivier) en kampong
(dorp), die naar een heel andere
werkelijkheid verwijzen dan
naar het Reitdiep en Broek-op-
Waterland.
De njai, de Indische huis
houdster, met wie soldaten en
andere vrijgezellen samenleef
den, vormde, net als de bedien
den. de sluis waardoor de ene
taalstroom in de andere terecht
kwam. Van woorden als adat,
baboe, senang, tab, tempo
doeloe, kokki en toko herkennen
we de Maleise oorsprong nog
wel. Maar ook soebatten (vlei
end vragen), bakkeleien, am
per, pienter en piekeren danken
hun ontstaan aan Indonesische
stamwoorden.
Joop van der Berg schat dat
het huidige Nederlands enige
honderden woorden van Malei
se oorsprong bevat. Wie de Dik
ke van Dale erop naslaat, komt
daarin zeer veel woorden tegen,
zoals djimat (talisman), tandoe
(draagstoel) en rampassen (ro
ven), die in het alledaagse Ne
derlands nauwelijks gebruikt
worden. Het lijkt voor de hand
te liggen dat in de toekomst veel
van dit soort woorden uit de
lexicons zullen wegvallen. Toch
leerde een steekproef van nieu
we edities van het genoemde
woordenboek Van den Berg dat
er in de voorbije veertig jaar
maar een enkel woord, zoals
matasapi (spiegelei), uit de Van
Dale was verdwenen.
Het huidige Indonesisch is
schatplichtiger aan het Neder
lands dan het omgekeerde. Dui
zenden woorden zijn bijna let
terlijk uit de taal van het voor
malige moederland overgeno
men: anemer (aannemer), andil
(aandeel), grasi (gratie), kantor
pos (postkantoor), kapten (ka
pitein), mobil (auto), makelar
(makelaar), opposisi (opposi
tie), pabrik (fabriek), ritsleting
(ritssluitiyig), sakelar (schake
laar) en waskom. Bij sommige
woorden is de herkomst wat
moeilijker te traceren: bengkel
(winkel), dongkrak (domme
kracht), indekos (pensiongast,
letterlijk "in de kost"), kakns
(toilet, letterlijk „kakhuis") en
messin pompa (pompmachine).
Wie het recent verschenen Indo-
nesisch-Nederlands Woorden
boek van A. Teeuw opslaat, kan
dit lijstje met talloze voorbeel
den aanvullen.
Waar het moederland zich
verrijkte met de Indische suiker
en tabak, daar spekte de kolonie
haar woordenschat met de taal
van de overheersers.
VAT ZION
GERUCHTEN
W-A P-/-B W-S-/-W-Z
WAT &-£-*/ J-/-J
k?-L £-t-hJ
i De Bie hebben Aid van der Naad de toegang tot de tv-studio
HILVERSUM - "Aad van der
Naad. politiek medewerker
van het VPRO-tv-program-
ma Keek op de Week is door
de directie van het Simplis-
ties Verbond op non-actief
gesteld. Verbondsdirecteu
ren Van Kooten en De Bie
hebben Van der Naad de toe
gang tot de Keek op de
Week-studio ontzegd.
De kern van het conflict,
dat is uitgebroken tussen
medewerker Van der Naad
en programmamakers Van
Kooten en De Bie. moet wor
den gezocht in de wijze
waarop de Golf-oorlog in
Keek op de Week wordt be
handeld. Insiders menen te
weten dat Van der Naad een
radicale, tot actie oproepen
de verslagge\ing voorstaat,
terwijl Van Kooten en De
Bie van mening zijn dat een
dergelijke benadering niet
in een amusementsprogram
ma thuishoort. De betrokke
nen weigerden commentaar
te geven. v,
Aad van der Naad (61) is
oud-hoofdbestuurder van de
Bouw- en Houtbond FNV.
Hij leidde vele vakbondsac
ties en schreef gedurende
enkele jaren een zeer kriti
sche column in het FNV Ma
gazine. Sinds oktober 1990
presenteerde bij binnen
lands politiek nieuws in
Keek op de Week.
De leiding van de VPRO-
telexisie heeft besloten zich
op dit moment niet te men
gen in het conflict binnen de
redactie van Keek op de
Week. De uitzending van
aanstaande zondag zal nor
maal doorgang vinden".
Tot zover de tekst van het
persbericht dat deze krant
van de VPRO mocht ontvan
gen.
Geen Songfestival
HILVERSUM (ANP) - De NOS
zal dit jaar niet meedoen aan
de finale van het Eurovisie
Songfestival in Rome. Reden is
het feit dat het festival op 4
mei, Dodenherdenking, wordt
gehouden. Hierdoor is ook de
noodzaak om in ons land voor
ronden te organiseren overbo
dig geworden. Een woordvoer
der van de NOS heeft dit giste
ren bevestigd.
De NOS had vorig jaar al la
ten weten niet te zullen mee
doen als de finale op 4 mei zou
plaatsvinden. Pogingen van de
omroep om de datum te wijzi
gen. hebben volgens de woord
voerder geen resultaat gehad.
