'Ik laat mij niets meer door de strot wringen
Berlijn
Twaalf Oscar-nominaties
voor 'Dances with wolves
Nauwelijks Oosteuropeanen in
Grote klasse Bert Visscher
Gewelddadige sprookjesseks op dansvloer
Britse auteur
A.S. Byatt
naar Leiden
Documentaire
'Gouddorst'
wint prijs
Jenny Arean met 'Huishoudschoolsyndroom' in Leidse Schouwburg
DONDERDAG 14 FEBRUARI 1991
KUNST
PAGINA 21
'Don Chaöt (en de foute architekt). Solopro
gramma van en door Bert Visscher, Gezien op
13 februari in de Leidse schouwburg.
LEIDEN - Wat Bert Visscher in zijn
nieuwe programma doet, gaat abso
luut nergens over. Zoveel flauwe
kul bij elkaar krijg je maar zelden te
zien. Het is een avond die voor de
volle honderd procent met alleen
maar onzin wordt volgemaakt. Ach
teraf vraag je je zelfs een beetje ver
suft af, wat voor dwaasheden Vis
scher nu eigenlijk gedurende twee
maal drie kwartier in een vrij hoog
tempo over zijn publiek heeft uitge
stort.
In het cabaret wereldje wordt Vis
scher tot de onzinspecialisten zoals
Finkers en Kaandorp gerekend.
"Op een gegeven moment dacht ik,
laat ik daar het programma maar
aan ophangen, aan die klotescho-
len, die nog steeds bestaan en waar
van nog steeds een groot percenta
ge van de meiden spijbelt als een
gek, omdat ze zich natuurlijk de
pleuris vervelen en het als totale on
zin ervaren. En, dat is het ook. Ie
dereen kan strijken of leren koken.
Daar heb je niet zo'n juffrouw voor
nodig met een schort voor en een
koksmuts op".
"Ik had op een gegeven moment
het idee: ik wil soep koken op het
toneel. Dat moet de lijn in het pro
gramma zijn. Soep staat voor mij
voor troost". Het programma gaat
verder over verlangen. Het verlan
gen van het kind dat denkt: later als
ik groot ben, dan doe ik alles an
ders. Het verlangen van de puber
om groots en meeslepend te leven.
Het verlangen van de volwassen
vrouw om niet in de valkuil van de
afhankelijkheid te storten, die een
eigen leven wil opbouwen en seri
eus genomen wil worden.
Veel meer wil Jenny Arean niet
over haar nieuwe programma kwijt.
Over het verschil met haar vorige
solo-programmas: "Daar kan ik
geen zinnig woord over zeggen. Wat
is er nou anders aan", reageert ze
pinnig. "Ja, dat alles anders is. Het
zijn heel andere teksten. Er is niets
ouds en alles is nieuw".
De liedteksten zijn ook deze keer
afkomstig van goede bekenden als
Willem Wilmink, Robert Long, en
George Groot. Met de laatste stond
ze in het seizoen '87-88 samen op de
planken en daarna in twee toneel
stukken. Waarom nu weer een solo
programma?
"Als ik een tijdje toneel heb ge
speeld denk ik: Ik kan ook zingen,
dat vind ik één van de heerlijkste
dingen die er bestaan, dus er moet
maar weer eens gezongen worden.
Toen ben ik samen met George
Groot gaan brainstormen over een
programma. Na de toneelstukken
en het ensemble had ik wel weer
eens zin m'n tanden helemaal alleen
ergens in te zetten".
"Natuurlijk is het elke avond een
LEIDEN - De Britse schrijfster A.S.
Byatt, winnares van Engelands be
langrijkste literaire prijs de Booker
Prize, zal op 27 februari een bezoek
brengen aan Leiden.
Byatt schreef onder meer
'Shadow of the Sun', 'The Game',
'The Virgin in the Garden', 'Still Li
fe' en 'Sugar and other stories'.
Haar laatste boek 'Possession'
werd, behalve met de Booker Prize,
ook bekroond met de Irish Ti-
mes/Aer Lingus International Fic
tion Prize.
Op woensdag 27 februari zal zij
van drie tot vier uur haar roman
'Possession' bij boekhandel Kooy-
ker aan de Breestraat signeren.
Kirk Douglas
gewond bij
vliegtuigbotsing
SANTA PAULA (AP) - De Ame
rikaanse acteur Kirk Douglas is
gisteren gewond geraakt toen
de helikopter waarin hij zat
werd geraakt door een stunt
vliegtuig. De twee inzittenden
van het vliegtuigje werden ge
dood.
De 74-jarige Douglas is in een
ziekenhuis opgenomen met ge
broken ribben en een hersen
schudding. Ook de twee andere
inzittenden van de helikopter
raakten gewond. Het ongeluk
gebeurde op een klein vliegveld
in de Californische plaats Santa
Paula. Het vliegtuigje, dat bezig
was te landen, vloog in op de he
likopter, die juist wilde opstij
gen.
Daarnaast krijgt hij ook steeds meer
weg van de beruchte wildebrassen
Waardenburg De Jong. Terwijl
echter iedere cabaretliefhebber die
namen kent, is Bert Visscher dan
wel al lang geen 'Geheimtip' meer,
maar geniet hij toch altijd in een wat
kleinere kring bekendheid.
Merkwaardig is dat, want in kwa
liteit doet hij zo langzamerhand
voor die gevierde namen niet meer
onder. Een grote hoeveelheid
dwaze invallen smeedt hij tot een
geheel, waarbij hij zijn eigen her
kenbare stijl heeft ontwikkeld.
enorme worsteling als je alleen op
het toneel staat. Je kunt niet effe
achteruit leunen. Als je met ande
ren een programma maakt sta je
niet continu op de planken. Dat is
gedeeld leed of gedeelde vrolijk
heid".
"Maar, het is natuurlijk ook fan
tastisch om er in je ééntje iets moois
van te maken, aan nummers te puz
zelen, de grote lijnen uit te zetten.
Het is niet zo van: ik bel effe een be
kende tekstsschrijver en dan is de
zaak in een week beklonken. Je
moet wel weten wat je wilt".
Griek
"Ik had bijvoorbeeld een dichtbun
deltje van een Griekse dichter, Kav-
vadias. Het is in eigen beheer uitge
geven door 'Het Griekse Eiland',
een fantastisch winkeltje in de Jor-
daan. Je zou hem een soort Griekse
Slauerhoff kunnen noemen. Hij
was marconist op de grote vaart.
Heeft veel over de zee, over de wij
ven, drank en avontuur en mysterie
geschreven. Een prachtige dichter.
En, ik dacht: verdorie, dat wil ik zin
gen. Maar, die vertalingen waren
wel mooi, maar niet zo dat ze lekker
wegzongen. Toen heb ik in het
Griekse restaurant, waar ik altijd
eet, gevraagd die gedichten letter
lijk vertalen. Daarmee ben ik naar
Willem Wilmink gegaan en die heeft
ze herdicht. En die teksten zing ik
nu. Dat vind ik echt verschrikkelijk
leuk. De manier waarop ik dan te
werk ga. Dan denk ik: Dat heb ik
toch maar leuk voor elkaar zo, en
dat geeft een hoop satisfactie".
"Ik zing ook een nummer van Ge
rard Cox: 'Straatarm oud'. Ik zag
Gerard een half jaar geléden een
nummer zingen op televisie over de
ondergang van de Nieuw Amster
dam. En dat vond ik zo'n retemooi
nummmer. Ik zou er nooit op zijn
gekomen Gerard Cox te vragen een
tekst voor mij te-schrijven als ik
hem dat nummer niet had horen
zingen. Toen heb ik 'm gebeld en
hebben we een hele avond tegen el
kaar aan zitten ouwehoeren, of ik
vooral tegen hem. En hij heeft een
wonderschone tekst voor mij ge
maakt. Prachtig. Ik wist gewoon dat
Bert Visscher doet niet alleen
heel gek, hij durft ook echt een
beetje gek te zijn. Alleen al voor
sommige monsteringen waarin hij
zich durft te vertonen, is moed no
dig. Geen seconde staat hij daarbij
stil, laat vrijwel voortdurend zijn
ogen rollen en maakt constant de
meest vreemde geluiden. Heel even
misschien kun je de kat uit de boom
kijken - dat zie je ook bij een enke
ling in de zaal gebeuïen -, maar dan
moet je je toch voor deze aansteke
lijke dwaasheden gewonnen geven.
De verhalen (voor ^bver je daar-
ik hem moest hebben voor dat on
derwerp, zoals ik wist dat ik Willem
Wilmink moest hebben voor die
Griekse gedichten".
Jenny Arean heeft er voor de pre
mière in de Leidse Schouwburg
ruim dertig try-outs opzitten. Duidt
dat op grote onzekerheid? "Kijk...
alles wat je in een repetitielokaal
doet is theorie, zal ik maar zeggen.
Je moet de boel toch toetsen en de
mogelijkheid hebben om dingen uit
te proberen en te denken: dat zit
nog niet goed of dat moet meer die
kant op. Daar kom je alleen maar in
de praktijk achter. Pas een voorstel
ling of vier terug had ik het gevoel:
dit is het. Ik zou nu niet meer weten
wat ik er aan zou moeten verande-
"Natuurlijk is het ook een stuk
onzekerheid. Ik weet heel goed wat
ik waard ben, wat ik kan. Ik ben
van kunt spreken) springen van de
hak op de tak. Zo vertelt hij bijvoor
beeld over zijn avonturen in het
vreemdelingenlegioen, waar hij in
de woestijn fata morgana's ziet. Eén
daarvan lijkt op een kinderbadje,
waarna hij inderdaad in een heus
kinderbadje duikt. Dat levert veel
waterpret op, hij trekt een badjas
aan, wat weer tot een Oosterse act
over pijngrensverlegging leidt
Van het mystieke Oosten via het
in het Duits nagesynchroniseerde
Wilde Westen tot het verzet tijdens
de Tweede Wereldoorlog in Frank
rijk ('Ach, laat me mèr, ben ik de
wèr, door de guerre'): het kost Bert
Visscher geen moeite. Op zijn ter
rein heeft hij grote klasse bereikt.
WIJNAND ZEILSTRA
goed. Dat heb ik bewezen. Maar
toch, premières blijven nare din
gen. Je zou ze eigenlijk moeten kun
nen overslaan. Alleen maar lekker
spelen".
Ze staat nu zo'n dertig jaar op het
toneel. Als 17-jarige begon ze bij
Wim Kan. "Dat was ook een oplei
ding. Er waren heel strenge regels
aan verbonden: zo hoort het en zo
moet het. Daar kon je dan later van
denken: daaag, bekijk het maar".
"Nu kan niemand mij meer iets
door de strot wringen of zeggen hoe
het moet. Gelukkig niet.'Tk heb al
zoveel gedaan", mijmert ze. "Musi
cals, cabaret, ik heb toneel ge
speeld, Shakespeare en Brecht heb
ik gedaan, concerten gegeven met
het Willem Breuker Collectief, ge
werkt met het Nederlands Blazers
ensemble... Ja, het is een rijke staat
van dienst. D'r zijn mensen die zeg-
'Kmg of the Sheath'. Concept en regie Lisa
Marcus. Decor: Keso Dekker Muziek Michel
Mulders. Gezien op 13 februari in het LAK-the-
ater alwaar nog vanavond.
LEIDEN Het wel eens met een te
levisie gedaan? Wie het wat lijkt
wordt in de voorstelling "King of
the Sheath" een mimische ge
bruiksaanwijzing geleverd. Lisa
Marcus, de regisseur, raakte een tijd
geleden gefascineerd door de at
mosfeer, de rituelen en de sociale
codes in de Arabische cultuur. In de
visie van Marcus betekent dat een
vaak wreed seksueel machtspel
waarin allerlei frustaties worden
uitgeleefd. Als kapstok koos ze uit
de Sprookjes van 1001 Nacht het
sprookje De Drager en de drie meis
gen: je had je meer moeten toespit
sen op één ding. Maar dat kan ik
niet, het is zo vreselijk leuk om het
allemaal te doen".
Ondanks haar staat van dienst
voelt Jenny Arean zich nog geen
'grand old lady' van de Nederlandse
kleinkunst. "Ben je gek. Nee, ik ben
geen 'grand old lady'. Dat ik tot de
oude garde behoor? Ja, dat kan ik
moeilijk ontkennen. Die Brigitte
Kaandorp generatie, dat zijn alle
maal piepjonge mensen. Kijk, ik
maak nergens een geheim van. Ik
ben 48 en dan kan ik niet net doen of
ik nog een elfje van 25 ben. Als je ou
der wordt dan zal je het weten. Daar
gaat cabaret over: je neemt jezelf
mee. Cabaret is het uitspelen van je
eigen persoonlijkheid".
"Ik maak me daar verder niet
druk over. Het zal me een zorg zijn
wat ze van me denken. Ik wil zo
LOS ANGELES (Rtr/AFP) - De
Amerikaanse film 'Dances with
Wolves' van regisseur-acteur Kevin
Costner heeft gisteren in Los Ange
les twaalf Oscar-nominaties gekre
gen.
'Dances with Wolves' is een epi
sche film van een cavalerie-luite-
nant die diep onder de indruk raakt
van de leefwijze van de Sioux-india-
nen. De film van Costner kreeg on
der meer nominaties in de catego-
rién beste acteur en beste regisseur.
Leden van de Academy of Motion
Picture Arts and Sciences hebben
in de categorie beste acteur, naast
Costner, ook genomineerd Robert
DeNiro ('Awakenings'), Richard
Harris ('The Field') Jeremy Irons
('Reversal of Fortune') en Gerard
Depardieu, die de hoofdrol vertolk
te ir\ de film 'Cyrano de Bergerac',
die op zijn beurt genomineerd werd
jes uit Bagdad. Drie onafhankelijke
meisjes ontvangen op een avond in
hun vorstelijk paleis een drager, een
koning en een geestelijke. Die heb
ben de nodige desillusies in de lief
de achter de rug en om hun liefdes
verlangen de kop in te drukken dan
wel te botvieren, houden deze drie
heren er vreemde rituelen op na.
Trouwens, de drie dames weten ook
wel raad met hun 'exotische' neuro
ses. Beurtelings zijn de zes slaven
beulen, maar een vraag is in de
voorstelling verboden: het waarom.
Don't ask questions, is Marcus' de-
De Amerikaanse Lisa Marcus
maakte eerder succesvolle dansthe
atervoorstellingen met Barbara
Duyfjes in de trilogie 'Available An-
prettig mogelijk leven. Daar doe ik
ontzettend m'n best voor. Da's een
hele opgaaf. Voor je het weet ben je
dood. Ik moet er niet aan denken.
Doodgaan vind ik het meest onzin
nige dat een mens kan gebeuren.
Schande. Ik heb al ettelijke colle
ga's verloren die me zeer dierbaar
waren. Dan denk ik wel eens: ik ben
al ouder geworden dan Ronnie
Bierman of dan Frans Halsema. Dat
is een raar gevoel, vind ik. Maar het
is niet zo dat ik er dagelijks van
wakker lig. Ik ben van plan heel oud
te worden".
Nog onvervulde dromen? "Ja, na
tuurlijk. Ik zou ontzettend graag
met een orkest werken. Got ver...
Wat zou ik dat graag willen. Als ik
morgen rijk wordt schaf ik mij
meteen een orkest aan, met mooie
arrangementen. En dan maar zin
gen. Heerlijk is dat, heerlijk".
in de categorie beste buitenlandse
film.
'Dick Tracy', die in 1990 in veel
landen flopte kreeg desondanks ze
ven Oscar-nominaties, evenveel als
.The Godfather, Part III'. Martin
Scorseses „Goodfellas" was goed
voor zes nominaties.
Julia Roberts werd genomineerd
voor beste actrice vanwege haar rol
in 'Pretty Woman', evenals Meryl
Streep ('Postcards from the Edge'),
Kathy Bates ('Misery'), Angelica
Huston ('The Griflers') en Joanne
Woodward ("Mr. and Mrs. Bridge').
De uitreiking van de Oscars zal op
25 maart plaatshebben.
Julia Roberts werd onder anderen
genomineerd als beste acfnce 900T
haar rol in 'Pretty Woman'. (foto
EP Al
Er zijn twee Amerikaanse films die
meedingen naar de Gouden Beer.
de onderscheiding voor de winnen
de produktie: 'Dancing with wol
ves' en The Russia house', met
Sean Connery in de hoofdrol. Fran
ces Ford Coppola's 'Godfather III'
wordt buiten mededinging ver
toond.
gels'. Toen al had het duo een uitge
sproken voorkeur voor exhibitio
nisme maar in "Koning van de
Schede" gaat Marcus verder door
het sprookje van elke vorm van ro
mantiek te ontdoen in stevige SM
scènes. Machtswellust wordt uitge
leefd met touwen, keiharde liefko
zingen, blinddoeken en andere at
tributen. De prachtig spelende Mia
Spil vraagt, angstig aan de ketting
van haar meester, of hij boos is. Ge
nietend blijft ze die vraag herhalen.
Danser Zeca Nunes wordt letterlijk
en figuurlijk voor lui gezet in een
hardhandige striptease.
"King of the Sheath" is een aan
eenrijging van scènes die onschul
dig beginnen maar koste wat kost
uit de hand lopen. De theatrale beel
denfantasie van Marcus is daarin
zeer vindingrijk en het levert hilari
sche momenten op. Na drie kwar
tier is de voorstelling alleen wel
over een climax heen al valt er in het
laatste kwartier naspel veel te ge
nieten van decor en muziek. Vorm
gever Keso Dekker maakte een van
de mooiste decors uit zijn loopbaan
en Michel Mulders zorgde voor een
perfecte soundtrack om op te bewo
gen en te manipuleren.
De vraag of de sprookjesfiguren
nog lang en gelukkig leefden blijft
open. Duidelijk is wel dat Marcus
de vrouwen het meest aan hun trek
ken laat komen. Mannen dienen om
mee gesold te worden. Alleen, als
aan het eind een van de vrouwen
eenzaam achterblijft heeft ze ook
geen speelkameraadjes meer om
macht op uit te oefenen. Dat moet
erg onbevredigend zijn.
INGRID
VAN FRANKENHUYZEN
Studio K in Waag
LEIDEN - Morgenavond wordt in
de Leidse Waag een Gaudeamus-
concert door Studio K uitgevoerd.
Studio K is een initiatief van de kla-
rinettenspelers Fred Ruoff en Hans
Witteman, die reeds jaren samen
spelen.
De bezetting van het ensemble
bestaat uit Fred Ruoff, Hans Witte
man, en Roeland Doesburg (piano).
Op het programma staan werken
van Jos Post. Ysang Yun, Daan
Manneke, Misha Mengelberg, Lu
ciano Berio en Hans van Zijp. Aan
vang: 20.15 uur.
AMSTERDAM (ANP) - De docu
mentaire 'Gouddorst' van Joost
Kraanen heeft gisteren tijdens het
Grand Prix International du Docu
mentaire de Creation in Monte Car
lo de derde prijs gewonnen. Vorig
jaar tijdens de Nederlandse filmda
gen in Utrecht won de film een Gou
den Kalf voor de beste documentai
re. aldus een bekendmaking van de
IKON.
'Gouddorst' toont het verhaal van
goudzoekers en indianen in de Bra
ziliaanse Amazone. Op 28 februari
zendt de IKON de film uit op Neder
land 3.
POP - In het LVC treden zaterdag
avond op de volgende vier bands
'Dealen', 'Flyer', 'Palace' en 'Budw-
eiser'. De formaties spelen hard
rock, maar geen speed of trash. Het
optreden heeft plaats naar aanlei
ding van de release van de verza-
meld-cd 'Metal in Rocks III'. Deze
cd is verkrijgbaar in het LVC. De
avond begint om 20.30 uur.
Verder staat het festival dit jaar in
het teken van een terugblik op de
Koude Oorlog, met films als 'Dr.
Strangelove', From Russia with
Love' en The spy who came in from
the cold'. Ook staan Roemeense du-
cumentaires uit het Ceausescu-tijd-
perk op het programma. De docu
mentaire 'Novemberdagen' van de
Franse regisseur Marcel Ophuls
geeft een beeld van de val van de
Berljjnse muur in november 1389.
In totaal worden 85 films vertoond.
Het geldgebrek onder de Oost-
europese filmmakers heeft de orga
nisatie van het festival ertoe ge
dwongen hun hotelkosten te beta
len, omdat ze anders niet naar Ber
lijn hadden kunnen komen.
Karl Malden (links), voorzitter van de Academie voor Filmkunst en Wetenschap en de Amerikaanse acteur Den
zei Washington maken de namen bekend van de acteurs die voor de 63ste Academy Award zijn genomineerd. Op
25 maart zal bekend zijn wie van de heren, van wie het portret achter het tweetal verscheen, met de Oscar naar
huis gaat. ,(0to EPA)
BERLIJN (AP) - Voor het eerst
sinds jaren staan op het internatio
nale filmfestival in Berlijn dat mor
gen begint, bijna geen Oosteurope-
se films op het programma, omdat
er eenvoudig zeer weinig zijn ge
maakt. Oosteuropese filmmakers
hebben sinds ruim een jaar welis
waar meer artistieke vrijheid gekre
gen, maar inmiddels is duidelijk ge
worden dat zij nu door een andere
oorzaak in hun werk worden be
knot: geldgebrek.
In een klimaat van liberalisatie,
en de economische problemen die
daarmee gepaard gaan, blijken er
voor filmmakers in Oost-Europa en
de Sovjetunie vrijwel geen midde
len ter beschikking om een film te
Geldgebrek houdt filmmakers weg
produceren. Er staan slechts twee
films uit Oost-Europa op het pro
gramma: 'Toen de sterren nog rood
waren' uit Tsjechoslowakije. over
het leven in een dorp kort na de oor
log, en 'Satana' uit de Sovjetunie,
over de ontvoering van een kind.
Het 41 jaar oude jaarlijkse festival
in Berlijn staat bekend als een eve
nement waar de jongste produkten
van de Oosteuropese cinema, die
een gerespecteerde traditie kent,
aan de westerse buitenwereld wer
den getoond en vaak voor het eerst
een publiek kregen, omdat ze in ei
gen land waren verboden. Dit jaar
wordt het festival evenwel beheerst
door westerse produkties.
Het festival opent met de Franse
film 'Uranus' van Claude Bern, met
Gérard Depardieu in een hoofdrol.
Twaalf dagen en 26 films later wordt
het afgesloten met Ettore Scola's
'De reis van kapitein Fracassa', het
verhaal over een zeventiende-
eeuws Italiaans theatergezelschap.
Van redacteur Jan Rijsdam
redacteur Jan Rijsdam
AMSTERDAM - "Gruwelijke herinneringen", zegt Jenny
Arean te bewaren aan de huishoudschool. Vandaar die titel
van haar nieuwe solo-programma 'Het huishoudschoolsyn
droom', dat zaterdag in Leiden haar première beleeft.
"Ik heb twee huishoudscholen niet afgemaakt", bekent
ze. "Gelukkig heb ik veel gespijbeld, want ik beschouw het
als een buitengemeen vernederende opleiding. Eigenlijk is
het helemaal geen opleiding, het is een soort bezigheidsthe
rapie, of zo. Meiden van de straat houden. Belachelijk dat
zo'n opleiding nog steeds niet uitgeroeid is".
'Ik wil soep koken op het toneel Dat moet de lijn in het programma zijn. Soep staat voor mij
