Akkoord De Klerk
en Nelson Mandela
Aantal slachtoffers cholera stijgt
Conferentie 'laatste
kans' voor Liberia
jetunie stemt in met
opheffing Warschau Pact
Duitsland verlangt meer
invloed in Veiligheidsraad
WOENSDAG 13 FEBRUARI 1991
PAGINA 7
JOHANNESBURG (GPD/Rtr) ANC-leider Mandela en de Zuidafrikaanse president De
Klerk hebben een aantal obstakels opgeruimd die de voortgang van de onderhandelingen
tussen beide partijen in de weg stonden. Beide leiders spraken elkaar gisteren tien uur
lang op een geheime plaats bij Stellenbosch in de Kaapprovincie en gaven na afloop van
het beraad een verklaring uit waarin zij het akkoord aankondigden. Nadere bijzonderhe
den worden naar verwachting later vandaag bekendgemaakt.
De weg lijkt nu vrij voor de vrijla
ting van politieke gevangenen en de
terugkeer van ballingen naar Zuid-
Afrika. Deze punten werden als de
belangrijkste struikelblokken be
schouwd.
De problemen tussen de regering
en het ANC behelsden de interpre
tatie van het zogenaamde Pretoria-
akkoord van augustus vorig jaar.
Het ANC had daarbij besloten de
'gewapende strijd' op te schorten,
maar ging door met haar campagne
van massale actie, stakingen, con
sumentenboycots, demonstraties
en het werven van recruten voor
zijn gewapende vleugel, Umkontho
We Siswe. Dit was volgens de rege
ring in strijd met dat akkoord. Als
represaille vertraagde Pretoria de
vrijlating van politieke gevangenen
en de terugkeer van de ballingen.
Beide leiders gaven gisteren een
verklaring uit waarin ze zeiden dat
deze problemen waren opgelost.
Eerder had een werkgroep van bei
de partijen zich zonder resultaat
over deze kwestie gebogen.
Vangnet
Zuid-Afrika zal bij de volgende
maand te publiceren begroting voor
1991 plannen ontvouwen voor soci
ale maatregelen voor de armste bur
gers. Dit heeft de Zuidafrikaanse
minister Du Plessis (financiën) gis
teren meegedeeld.
De minister zei ook tijdens een
conferentie over investeringen in
zijn land, een commissie te hebben
benoemd die een diepgaand onder
zoek zal uitvoeren naar de armoede
in Zuid-Afrika.
Du Plessis zei in de begroting, die
hij op 20 maart voorlegt aan het par
lement, een plan te zullen ontvou
wen voor wat hij noemde een vang
net-strategie, bedoeld voor de minst
gepriVilegeerde mensen in Zuid-
Afrika. De minister herinnerde er
aan dat in de vorige begroting vier-,
tiende deel was gericht op socio-1
economische dienstverlening, en
dat de Zuidafrikaanse regering 1,3
miljard gulden had toebedeeld aan
een onafhankelijk ontwikkelings
fonds om de achterstand van de
zwarten op gebied van huisvesting,
gezondheidszorg, onderwijs en an
dere terreinen kleiner te maken.
Eerder had de Zuidafrikaanse geen snelle oplossing is voor de so-
president De Klerk de instelling ciaal-economische problemen waar
van een andere commissie bekend- Zuid-Afrika voor staat, en hij wees
gemaakt, die met de particuliere een inflatoir beleid om de middelen
sector manieren bestudeert om ex- op te brengen, van de hand nu de al
tra financiële middelen te vinden een jaar durende economische re-
om de sociaal zwakkeren in het land cessie in Zuid-Afrika zich ver
te helpen. Maar Du Plessis zei dat er scherpt.
Getuigen bang
om te praten
JOHANNESBURG (GPD) - Er
heerst grote onzekerheid of het
proces tegen Winnie Mandela, de
vrouw van ANC-leider Nelson
Mandela, na vandaag door zal
gaan. Die twijfel kreeg gisteren
nieuw voedsel toen twee kroon
getuigen niet verschenen omdat
ze 'te bang' zijn om te getuigen.
Zondag was een derde belangrij
ke getuige 'verdwenen', nadat hij
in gezelschap was gezien van drie
als ANC-aanhangers bekend
staande mannen. Gevreesd wordt
dat hij is ontvoerd. Winnie Man
dela en drie mede-verdachten
staan terecht wegens ontvoering
en mishandeling van vier jonge
NAIROBI In het Westafrikaanse
Togo is gisteren een conferentie be
gonnen van Westafrikaanse leiders
om een eind te maken aan het con
flict in Liberia. De rebellenleiders
Charles Taylor en Prince Johnson
zijn tegen ieders verwachting in bei
den op komen dagen.
gewoond door Liberia's interim
president Amos Sawyer en de
staatshoofden van Mali, Gambia,
Burkina Faso, Nigeria en Togo. De
aanwezigheid van Burkina Faso's
president Blaise Combaore, die het
Nationaal Patriottisch Front van
Charles Taylor steeds actief heeft
gesteund, duidt er volgens waarne
mers op dat men nu écht een eind
wil maken aan de geschillen tussen
de diverse partijen in het conflict.
Taylor heeft tot op heden iedere ver
zoeningspoging gedwarsboomd.
De conferentie, die is georgani
seerd door de Economische Ge
meenschap van West-Afrika, Eco-
was, is bedoeld om de details van
het vorig jaar november getekende
wapenstilstandakkoord uit te wer-
ken en de basis te leggen voor dis
cussies over de politieke toekomst
van Liberia.
De diverse partijen in het Liberi
aanse conflict zijn het tot op heden
niet eens kunnen worden over het
tijdstip waarop de rebellen zich
moeten ontwapenen en zich dienen
terug te trekken in hun kampen. De
rebellen vinden dat er eerst een
nieuwe interim-regering moet ko
men terwijl de huidige tijdelijke
machthebbers menen dat de rebel
len eerst hun wapens dienen in te le
veren alvorens over een nieuw be
stuur gepraat kan worden.
De conferentie in Togo wordt
door menigeen gezien als de laatste
kans om het zich alsmaar voortsle
pende conflict op vreedzame wijze
te beëindigen. Menigeen had ge
hoopt dat met de dood van presi
dent Samuel Doe, tegen wie de eind
1989 begonnen gewapende rebellie
zich richtte, de vrede zou wederke
ren in het land, hetgeen niet is ge
beurd.
Integendeel, de afgelopen weken
is de vrees gegroeid dat ondanks het
vorig jaar gesloten wapenstilstands
akkoord de gevechten opnieuw zul
len oplaaien. Taylor en Johnson
hebben gedreigd gezamenlijk de
wapens te zullen oppakken tegen
de Westafrikaanse vredesmacht
Ecomog, die zij ervan beschuldigen
vijandige activiteiten tegen hen te
ondernemen. Met name Charles
Taylor is een fervent tegenstander
van de vredesmacht die hij als een
buitenlands bezettingsleger ziet.
De twee rebellenleiders zijn bo
vendien fel gekant tegen de huidige
interim-regering onder leiding van
Amos Sawyer. Zij vinden dat de re
gering niet democratisch tot stand
is gekomen en dat een aantal leden
te nauw heeft samengewerkt met
Samuel Doe. En Taylor voegde daar
vorige week de beschuldiging aan
toe dat Sawyer in buurland Sierra
Leone Liberiaanse vluchtelingen
laat opleiden om tegen hem (Taylor)
te vechten. Sierra Leone noemde de
beschuldiging boosaardig.
De gebeurtenissen van de afgelo
pen maanden maken in ieder geval
éen ding overduidelijk: niets en nie
mand in het Liberaanse conflict is
voorspelbaar. Rebellenleider
Johnson staat de ene dag volledig
achter Ecomog en de ïnterim-rege-
ring en is de volgende hun grootste
vijand. En Taylor en Johnson :.\\u
vandaag aartsrivalen die eikaars
bloed wel kunnen drinken en ver
klaren morgen alle verschillen van
mening overboord te hebben gezet
en van plan te zijn hun rebellen
groeperingen te herenigen. Derge
lijk ontwikkelingen maken het er
voor de Westafrikaanse leiders die
als vredesstichter willen optreden,
niet gemakkelijker op.
Officier van justitie Swanepoel
deelde gisteren het Gerechtshof
in Johannesburg mee dat de ge
tuigen, Kenneth Kgase en Barend
Thabiso Mono, na de verdwijning
van Gabriel Mekgwe, weigerden
te getuigen. Hij vroeg rechter
Stegmann uitstel tot vandaag om
zich op de situatie te beraden en
overleg te plegen met de raadslie
den van Kgase en Mono.
Kgase zal vandaag wel in de ge
tuigenbank verschijnen, maar
aangenomen wordt dat hij daar
zal verklaren af te willen zien van
zijn getuigenis tegen Winnie Man
dela. Swanepoel kan Kgase en
Mono arresteren als zij bij hun
weigering blijven, maar wees
deze mogelijkheid als oneerlijk
van de hand.
De politie is maandag een
grootscheepse opsporingsactie
naar Mekgwe begonnen, maar
Johannesburg.
had gisteren nog geen enkel
spoor gevonden. Het ANC heeft
in een verklaring laten weten
niets met Mekgwe's verdwijning
uitstaande te hebben. De drie
kroongetuigen waren in decem
ber 1988 met de 14-jarige activist
Stompie Moeketsie door leden
van Winnie Mandela's lijfwacht,
de 'voetbalclub' Mandela United,
(foto EFA)
ontvoerd uit de kerk waar zij hun
toevlucht hadden gezocht. Stom-
pies lijk is in januari 1989 gevon
den in een greppel in Soweto, de
zwarte miljoenenstad ten zuid
westen van Johannesburg. De lei
der van de Mandela United, Jerry
Richardson, is verleden maand
wegens deze moord ter dood v
oordeeld.
MOSKOU/WARSCHAU/PRAAG
(AP) Het Warschau Pact zal 1
april ontmanteld worden. Moskou
zal echter vasthouden aan bilaterale
defensieverdragen met de bondge
noten. Dit heeft woordvoerder Ig-
natenko namens Sovjet-president
Gorbatsjov gisteren bekend ge
maakt. "Wij verwachten echter ook
enige reactie van de NAVO-lan-
den", zo verklaarde Ignatenko. Hij
zei niet welke reactie de Sovjetunie
specifiek bedoelde van de 16
NAVO-lidstaten.
Tsjechoslowaakse autoriteiten
onthulden maandag dat president
Havel een brief van Gorbatsjov had
ontvangen waarin deze voorstelt
om het door de Sovjetunie geleidde
pact op te heffen. Zij verklaarden
dat de ministers van defensie en
buitenlandse zaken van de zes lan
den van het Warschaupact 25 febru
ari in Hongarije bijeen zullen ko
men voor de formele opheffing.
Tsjechoslowakije, Polen en
Hongarije roepen al enige maanden
dat de militaire structuur van het
pact in juni ontmanteld moet zijn en
dat het hele pact begin volgend jaar
opgeheven moet worden. Ook Bul
garije en Roemenie hebben dat plan
steun gegeven. Havel riep maandag
op tot samenwerking met de
NAVO. Hij zei dat die oproep was
ingegeven door de onrust in de Sov
jetunie, de gebeurtenissen in de
Baltische republieken en de Golf
oorlog. "Onrust in een deel van de
wereld zorgt ook voor onrust in an
dere delen", aldus Havel.
"Wij leven in de buurt van die kolos,
die zulke grote veranderingen door
maakt", zo verklaarde Havel, waar
mee hij refereerde aan de Sovjetu
nie. In de Oosteuropese landen be
staat de angst dat zij overstroomd
zullen worden met vluchtelingen
uit de Sovjetunie. Sovjet-burgers
krijgen over niet al te lange tijd de
vrijheid om naar het buitenland te
Ook de Tsjechoslowaakse minis
ter van buitenlandse zaken Dienst-
bier heeft zijn bezorgheid geuit.
"Het ziet er naar uit dat de Sovjetu
nie steeds meer beheerst wordt
door conservatieve krachten", zo
zei Dienstbier in het Slowaakse par
lement. Hij noemde met name de si
tuatie in de Baltische republieken
bijzonder verontrustend.
Terugtrekking
De minister zei dat terwijl de rela
ties met de buurlanden zoals Polen
en Hongarije voorrang hebben, het
toch van belang is om op goede voet
te staan met de Sovjetunie. Hij ver
klaarde dat er gebrek aan communi
catie was tussen de top-leiders van
beide landen en dat de relaties tus
sen de Sovjetunie en Tsjechoslowa
kije 'niet in orde zijn'.
BONN (Rtr) Duitsland, dat onder
druk is komen te staan om een ac
tievere rol te spelen op het wereld
toneel sinds de hereniging afgelo
pen oktober, wil meer zeggenschap
krijgen binnen de Veiligheidsraad
van de Verenigde Naties. Dit heeft
minister van buitenlandse zaken
Hans-Dietrich Genscher voor de ra
dio verklaard voor hij aan een reis
naar Egypte, Syrië en Jordanië be
gon.
Amerikanen in
vijf jaar weg
uit Filipimen
SINGAPORE (GPD) - De Filipijn-
se regering heeft 1996 als definitief
tijdstip voorgesteld waarop alle
Amerikaanse troepen het land moe
ten hebben verlaten. In dat jaar
hoopt Manila, dat de Amerikaanse
veiligheidsparaplu wordt vervan
gen door een veiligheidsverdrag
tussen de Zuidoostaziatische lan
den. Dat verklaarde de woordvoer
der van de Filipijnse delegatie, Ra
fael Alunan, gisteren na afloop van
de besprekingen met de Ameri
kaanse onderhandelaar, Richard
Armitage, over de toekomst van de
VS bases op de Filipijnen.
Het is de laatste ronde van een
reeks van enerverende onderhande
lingen, die vorig jaar in Manila wa
ren ingezet. De Amerikanen heb
ben op de Filipijnen de luchtmacht
basis Clark en de marinebasis Subic
Bay, de grootste militaire bases bui
ten de VS. De huurovereenkomst
loopt komende september af.
Met Bonns weigering om .grond
wettelijke redenen troepen naar de
Golf te sturen en het uitblijven van
een snel antwoord op de crisis haal
de het rijkste en meest bevolkte
land van Europa zich de beschuldi
ging op de hals dat het zijn nieuwe
verantwoordelijkheden tracht uit
de weg te gaan.
Genscher herhaalde dat zijn rege
ring van plan is de grondwet te wij
zigen opdat Duitse troepen kunnen
deelnemen aan operaties van de
Verenigde Naties. "Maar iedereen
moet begrijpen dat als Duitsland
zo'n grotere verantwoordelijkheid
op zich neemt, er dan ook manieren
moeten worden gevonden om Duit
se standpunten zwaarder te laten
meewegen in de beslissingen van
de wereldorganisatie en van de Vei
ligheidsraad", zei hij.
Genscher ging niet zover dat hij
opriep tot een permanente zetel in
de Veiligheidsraad naast de Ver
enigde Staten, de Sovjetunie,
Frankrijk, Groot-Brittannië en Chi
na maar zei wel te denken aan een
grotere Europese rol in de V-raad.
De belangen van Duitsland zouden
bijvoorbeeld kunnen worden be
hartigd door Frankrijk en Groot-
Brittannië, aldus de minister.
De voormalige bondskanselier
Willy Brandt zei onlangs dat Frank
rijk en Groot-Brittannie hun perma
nente zetel niet voor altijd zouden
moeten kunnen behouden. "Waar
om zou er geen roulering plaatsvin
den op de twee permanente Eu
ropese zetels? Waarom kunnen wij
daar ook niet zijn vertegenwoor
digd?", aldus Brandt. Frankrijk is
vierkant tegen zo'n regeling, al wil
de ministerie van buitenlandse za
ken er geen commentaar op geven.
Rouwende familieleden van een slachtoffers
epidemie heeft al 77 levens geëist.
de cholera-epidemie in Peru luisteren rond het graf n
Slovenië en Kroatië willen hulp
BELGRADO (AP) - De leiders van de naar onafhankelijkheid streven
de Joegoslavische deelrepublieken Slovenië en Kroatië willen hulp
van hpt buitenland of de Verenigde Naties in roepen om een oplossing
te vinden voor de ernstige politieke crisis in Joegoslavië.
De Sloveense president Kucan en zijn Kroatische collega Tudjman
zeiden na een ontmoeting in Otocac dat een oplossing alleen mogelijk
is als "het recht op zelfbeschikking" en het recht zich "af te scheiden"
van Joegoslavië erkend wordt.
Als hierover geen akkoord mogelijk blijkt, aldus de Sloveense en
Kroatische leiders, dan zullen Slovenië en Kroatië de bemiddeling vra
gen van de VN en de Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in
Europa (CVSE), waarbij alle Europese landen, de Verenigde Staten,
Canada en de Sovjetunie betrokken zijn.
Vandaag vergadert opnieuw de presidentiële raad, waarin alle zes re
publieken zitting hebben. De bijeenkomst van afgelopen vrijdag werd
door Kroatië geboycot, terwijl Slovenië er boos weg liep.
LIMA (AFP/Rtr/AP) Het aantal
doden ten gevolge van de cholera-
epidemie die Peru sinds eind janu
ari teistert is gisteren opgelopen
naar 77. Dat heeft het ministerie van
volksgezondheid in Lima meege
deeld. Het aantal zieken is in een
dag tijd met enkele duizenden ge
stegen. Maandag werd een officieel
cijfer genoemd van 8.566. Gisteren
werd het aantal zieken bepaald op
11.085. De Peruaanse regering heeft
zegt nu maatregelen te hebben ge
nomen om de epidemie ond^r con
trole te brengen.
Voor het eerst werd gisteren een
geval van cholera gemeld in de qua
grootte tweede stad van het land,
Arequipa (900.000 inwoners), dat
duizend kilometer ten zuiden van
de hoofdstad Lima ligt. De autori
teiten van Peru hebben de bevol
king aangeraden de vervuilde stran
den te mijden, drinkwater geduren
de tien minuten te koken en alle
fruit en groenten zorgvuldig schoon
te wassen.
Omdat wordt vermoed dat het
eten van besmette rauwe vis de ver
spreiding van de cholera in de hand
werkt zijn aan de vissers strenge be
perkingen opgelegd. Woedende vis
sers demonstreerden gisteren in de
straten van Lima. Voor het oog van
televisiecamera's aten ze rauwe vis
sen om de angst van de bevolking
voor cholerabesmetting weg te ne-
Verspreiden
De Peruaanse maatregelen zijn ken
nelijk een reactie op een verklaring
die de Wereldgezondheidsorganisa
tie (WHO) maandag uitgaf in Genè-
ve. In het WHO-communique werd
gezegd dat de epidemie zich over
Latijns-Amerika zou kunnen ver
spreiden tenzij er snel iets aan ge
daan zou worden.
Minister van huisvesting en open
bare werken Guillermo Del Solar
kondigde plannen van de regering
aan om het verouderde en lekkende
rioleringstelsel van de hoofdstad
Lima te vernieuwen. Gehoopt
wordt dat de renovatie op den duur
de kwaliteit van het drinkwater, dat
thans zwaar besmet is, zal verbete
ren. Uit laboratoriumonderzoek is
gebleken dat in het drinkwater spo
ren van faeces zitten. Del Solar zei
dat de regering chloortabletten on
der de bevolking zal distribueren
om het water te zuiveren.
Eerder bevestigde woordvoerder
Raul Fernandez van het ministerie
van gezondheid dat er groeiende be
zorgdheid bestaat dat de epidemie
zich zal verspreiden over andere
Zuidamerikaanse landen. Het mi
nisterie liet weten dat er 200 artsen
en 700 verpleegsters worden gezon
den naar steden langs de Peruaanse
kust, waar de dreiging het grootst
lijkt. De Europese Gemeenschap in
Brussel stelde gisteren 500.000 ecu
(1,13 miljoen gulden) beschikbaar
voor de bestrijding van de epide-
Een vliegtuig met eerste hulp ter
waarde van 220.000 ecu staat in Am
sterdam gereed om vannacht naar
Peru te vertrekken. Met het vlieg
tuig zullen naast medicijnen en ap
paratuur ook een epidemioloog en
een ontsmettingsdeskundige naar
Peru worden overgevlogen. De
Commissie buigt zich nog over de
wijze waarop de rest van de hulp
moet worden besteed.
De Sovjetunie wil in 1994 de terug
trekking van haar troepen uit Polen
voltooid hebben. Polen wil dat de
Sovjet-troepen al dit jaar geheel
worden teruggetrokken. Sovjet-
zaakgelastigde Klepatski verklaar
de gisteren in Warschau dat de Sov
jetunie in mei wil beginnen om het
proces in 1994 af te sluiten.
Volgens de zaakgelastigde is de
gelijktijdige terugtrekking van Sov
jet-eenheden uit Tsjechoslowakije,
Hongarije, Duitsland en Polen on
mogelijk omdat er geen huizen zijn
voor de terugkerende soldaten.
"Deze problemen moeten opgelost
worden en daar hebben wij tijd voor
nodig".
De woordvoerder van het Poolse
ministerie van buitenlandse zaken
zei dat de termijn die door Klepats
ki genoemd werd te ver weg lag en
hij verklaarde dat de 50.000 Sovjet-
militairen in Polen eerder moeten
vertrekken,
Buitenland kort
Explosie Riga
Bij een krachtige explosie is gister
dagavond bij het gebouw van de
communistische partij in de Letse
hoofdstad Riga een politie-agent ge
wondgeraakt. De afgelopen twee
maanden zijn in Riga een twintigtal
bomaanslagen gepleegd bij gebou
wen van de Moskou-gezinde partij
en het leger. Het Letse parlement
heeft gisteren besloten op 3 maart
een referendum te houden over de
wenselijkheid van onafhankelijk
heid. (AFP/RttfDPA)
CFE-overleg
De onderhandelingen over de te
rugtrekking an tienduizenden
manschappen ^an NAVO en War
schaupact uit Europa, die morgen
moeten beginnen, zijn met grote
twijfels omgeven. De 16 NAVO-lan-
den en 6 Warschaupact-staten heb
ben in het verdrag afspraken ge
maakt over beperking van hun aan
tallen manschappen, tanks, vlieg
tuigen en ander niet-nucleair mate
rieel. Maar over de uitvoering van
die afspraken zijn grote menings
verschillen ontstaan. (AP)
Rwanda/Uganda
Rwanda heeft gisteren gezegd dat
Ugandese troepen worden samen
getrokken bij de noordgrens van
het land en heeft te kennen gegeven
dat met een invasie rekening wordt
gehouden. Radio Rwanda meldde
niet hoeveel Ugandese troepen zich
in het grensgebied ophielden. (AP)
Honger Mongolië
Mongolië bevindt zich al zes maan
den in een economische crisis,
sinds de Sovjetunie besloot de olie-
leveranties te beperken. Zelfs voor
dat de periode van bittere koude
uitbrak kampte de bevolking met
een tekort aan voedsel en brandstof.
In de hoofdstad, waar de helft van
de twee miljoen inwoners leeft, ging
begin dit jaar rijst, meel. suiker, bo
ter en plantaardige vetten op de
bon. (Rtr)
Kernongeval
Premier Toshiki Kaifu van Japan
heeft gisteren gezegd dat er een uit
gebreid onderzoek zal worden inge
steld naar het ongeval dat zich zater
dag voordeed in een kerncentrale
waarbij een hoeveelheid radioacti
viteit in de atmosfeer terechtkwam.
De kerncentrale in Fukui, 350 kilo
meter ten westen van Tokyo, is 19
jaar oud. (UPI/DPA/AFP/Rtr)
Overval Mocambique
Mocambiquaanse rebellen hebben
een door militairen geescorteerd
voedselkonvooi overvallen en 38
militairen en zeven burgers gedood,
zo hebben ooggetuigen g| tlMI
verklaard. De rebellen, die met ba
zooka's en automatische wapenen
waren uitgerust, vielen het konvooi
afgelopen vrijdagochtend aan in het
noordwesten van Mocambique bij
de grens met Malawi. (AP)
Tamils gedood
In het noorden van Sri Lanka heb
ben regeringsmilitairen met steun
van de luchtmacht een offensief uit
gevoerd tegen stellingen van het Ta-
mil-verzet Het leger maakte giste
ren bekend dat bij de acties zeker 45
rebellen en zes regeringssoldaten
zijn gesneuveld.
