De zware gang van Bram Peper
Openbare leven stort in
bij twee graden onder nul
Emmssm
Blanke NG Kerk wil
contacten herstellen
met gereformeerden
Wereldraad-deelnemers
de straat op voor vrede
MAANDAG 11 FEBRUARI 1991
Het volledig mislukken van de
viering van het 650-jarig bestaan
van Rotterdam is voor het
grootste deel te wijten aan de
bestuurlijke onkunde van
burgemeester Bram Peper. Het
ontbreekt hem aan kwaliteiten
om leiding te geven en hij heeft
een onberekenbaar karakter. Dit
vernietigende oordeel sprak prof.
A.C. Zijderveld van de
Erasmusuniversiteit vrijdag uit
na een uitgebreid onderzoek naar
de gang van zaken rond de
festiviteiten voor het 650-jarig
bestaan van Rotterdam. Peper
lijkt er niet van onder de indruk.
Achteloos legt hij de kritiek
naast zich neer. Een minpunt op
mijn conduitestaat, aldus de
burgemeester, maar dat is dan
ook alles.
Een portret van een intellectueel
die niet houdt van linten
doorknippen.
ROTTERDAM Wekenlang heeft
Bram Peper gepiekerd. Zou hij uit
de wetenschappelijke wereld stap
pen en de politiek ingaan of niet? Is
het verstandig om de slangenkuil
van de Rotterdamse PvdA in te
stappen en voortaan clichématige
speeches te houden bij het jubileum
van een plaatselijke havenbaron?
Moet de denker, de analyticus, de
ghostwriter, kiezen voor de status
en de pracht en praal van het ambt
van burgemeester van de grootste
havenstad ter wereld?
"We spraken elkaar er een paar
maal per week over", zegt de voor
malige minister van sociale zaken
W. Albeda. "Dat moet eind 1981 zijn
geweest. Uiteindelijk heeft Bram
gekozen voor het burgemeesters
ambt en ik heb het nooit een slechte
keus gevonden. Een burgemeester
van een grote stad als Rotterdam of
Amsterdam moet juist een denker
zijn, een intellectueel die stuurt en
beleid maakt. Ik denk dat hij het
nog steeds naar zijn zin heeft".
Voormalig CDA-fractievoorzitter
in de Rotterdamse raad B. Bohré is
het niet met Albeda eens: "Voor
Rotterdam is Peper geen slechte
keus geweest, maar voor hemzelf
zou dat wel eens anders kunnen lig
gen". Een Rotterdamse ambtenaar:
"Peper is twee zielen in één borst.
Achter de schrijfmachine is hij het
gelukkigst. Dan is hij vrolijk en be
zig. Representatie, opzitten en poot
jes geven, vindt hij verschrikkelijk.
Hij is een stugge, verlegen intellec
tueel, die achter de schermen
werkt". En D. Pettinga, voormalig
secretaris van het gewest Rotter
dam van de PvdA: "Een burge
meester is er primair voor het repre
sentatieve, voor het imago. Met
mensen omgaan, is niqt zijn sterkste
kant. Peper zou in andere functies
meer kunnen betekenen".
Peper trad in maart 1982 aan, wat
betekent dat hij volgende maand
halverwege zijn tweede termijn van
zes jaar is. Hij volgde de populaire,
charismatische André van der
Louw op, die na lang aandringen
van de PvdA koos voor het ministe
rie van CRM in het kortstondige ka
binet Van Agt-Den Uyl.
Onomstreden was de benoeming
van Peper niet. De Rotterdamse
PvdA wilde Schelto Patijn als nieu
we burgervader en de toenmalige
Zuidhollandse commissaris van de
koningin Maarten Vrolijk droeg Pa
tijn ook voor bij PvdA-minister Ed
van Thijn. Van Thijn week echter
van de voordracht af, vooral onder
druk van het toenmalige Rotter
damse college van B en W. De ach
terban voelde zich gepasseerd en
gebruskeerd. Een valse start dus en
sindsdien is het nooit meer goed ge-
In de afgelopen negen jaar is een
beeld van Peper ontstaan als een
burgemeester die van incident naar
incident gaat. Hij is voortdurend be
zig met zich verdedigen. Hij had de
pech na Van der Louw te komen,
maar slaagde er zelf niet in helder
en open naar buiten te treden. Zijn
zinnen zijn lang, ingewikkeld, vol
ironie en zelfspot. Sommigen vin
den dat prachtig, anderen doorzien
zijn humor niet en ergeren zich aan
zijn arrogantie.
Onder het regiem van Peper be
hield Rotterdam zijn imago van een
stad waar misschien wel hard wordt
gewerkt, maar waar weinig leuks is
te beleven is. Glanzende kantoorko
lossen in de binnenstad, een gore
haven, een lege Kuip en wat beest
jes in Blijdorp, dat is het wel zo on
geveer. Ëen raadslid: "Met Peper is
het altijd een beetje moeilijk, het
lijkt allemaal van zover te moeten
komen. Het is nooit eens gezellig,
ouwe jongens krentebrood".
Genadeloos
Abraham Peper werd op 13 februari
1940 in Haarlem geboren. Hij stu
deerde sociologie, economie en
Noorse taal in Oslo. In 1965 promo
veerde hij in Amsterdam op het
proefschrift Vorming van het Wel
zijnsbeleid. Hij ging op de toenmali
ge Rotterdamse Hogeschool wer
ken en werd in 1974 persoonlijk ad
viseur van CRM-minister Van
Doorn. In 1975 volgen de benoe
ming tot hoogleraar in Rotterdam
en jn 1977 werd Peper kroonlid van
de Sociaal-Economische Raad. In
de loop der jaren schreef Peper vele
artikelen. Studenten die hem mee
maakten herinneren zich "dat je
niet even op het laatste moment een
scriptie in elkaar kon flansen. Dan
haalde hij je genadeloos onderuit".
Bij zijn aantreden als burgemees
ter zei Peper: "Ik hou niet van ruzie,
ik heb wel standpunten". Vooral
ambtenaren hebben dat gemerkt.
Peper haalde een aantal heilige
huisjes omver wat leidde tot hoog
lopende conflicten en reorganisa
ties. Ook met de politietop waren er
botsingen. De heimwee naar André
van der Louw nam onrustbarende
vormen aan. Van der Louw kon als
geen ander met mensen omgaan.
Hij had voor iedereen een open oor
en verstond de kunst om mensen
tot elkaar te brengen. Elke Rotter
dammer kende André, die kon geen
minuut rustig door de stad lopen,
maar als Bram over de Coolsingel
wandelt, merkt niemand hem op.
Zo was het in het begin en veel ver
anderd is het nooit.
Hartelijk
Menno Vellinga kent Peper al 33
jaar. Ze studeerden samen in Am
sterdam en spreken elkaar nog
steeds enkele malen per week. Hij
kan zich niet voorstellen dat Peper
als buitengewoon arrogant wordt
getypeerd. "Bram is onvoorstelbaar
hartelijk. Hij is door dik en dun loy
aal, geestig en humoristisch en
heeft een ongewoon intellectuele
kracht".
Mensen die hem vaak meemaken
zeggen in koor dat Peper verlegen
is. Sommigen voegen eraan toe dat
hij dat probeert te maskeren door
assertiviteit. "Ik kan me wel voor
stellen dat mensen hem arrogant
vinden. Als hij antwoordt op een
vraag wordt dat meestal een erg
lang verhaal, dat vol understate
ments zit. Zo praat hij nu eenmaal.
Dat vind je leuk of niet. Sommigen
vinden het verschrikkelijk zelfge
noegzaam", zegt voormalig CDA'er
Bohré.
Schelto Patijn (nu commissaris
van de koningin in Zuidholland) wil
niet veel kwijt over huisvriend
Bram Peper. Hij roemt diens kwali
teiten. "De kracht van Peper is zijn
analytisch vermogen. Hij maakt
kleine zachte grapjes maar dat be
waart hij voor selecte gezelscha
pen". Ook André van der Louw, als
voorzitter van het Openbaar Li
chaam Rijnmond jarenlang tegen
over Peper, waagt zich niet een aan
oordeel: "Over je opvolger moet je
je nooit uitspreken".
Ischa Meijer
In de negen jaar die Peper als bur
gemeester in Rotterdam heeft door
gebracht, kwam hij een aantal maal
in het nieuws door uitglijers en
blunders. Zijn grootste vergissing
was de dag in 1984 dat hij Ischa
Meijer op de koffie en op de borrel
liet komen. Een paar dagen later
verscheen in Vrij Nederland een
verhaal dat Peper maanden nage
dragen zou worden en dat leidde tot
het publiekelijk aanbieden van zijn
Peper nam geen blad voor de
mond en Nederland smulde. Zo be
schrijft hij dat een deel van de PvdA
tegen zijn benoeming was en zegt
over zijn afdeling voorlichting: "Die
Peper,'een stugge, verlegen intel
lectueel, die achter de schermen
werkt', tijdens een PvdA-congres in
1982. (foto Cees Zorn/GI'D)
heeft nooit tegen de burgemeester
gewerkt, maar ook niet voor hem.
Die wou alleen maar persberichten
uitgeven. Nu komt er 'policy sel
ling'. Iemand die kan sellen. Was-
poeder, collegebeleid, burgemees
terschap - alles. Zo iemand wil ik.
En hij hoeft niet betrouwbaar te
zijn, maar wel voor mij. De selling
was tot dusver abominabel". En
over zijn ambtenaren: "Als je eens
wist hoe lang het duurt voordat je
een ambtenaar weghebt. Ach, na
tuurlijk heb ik speeches laten
schrijven, maar ik moest alles her
schrijven"
waarop echtgenote
Gusta zich etaleerde hielp ook niet
echt. Zo zei ze onder meer, nadat
Peper op een verkeersovertreding
was betrapt en de dienstdoende
agenten de mantel uitveegde:
"Bram dacht, eventjes de busbaan
op. Het was maar voor één keertje".
Over de rol van de burgemeesters
vrouw: "Bram kan niet echt tegen
een dom wijf thuis. Hij is toch niet
met de vrouw van de bakker ge
trouwd. Ik heb toch ook mijn ach
tergrond. Ik heb als secretaresse
vier staatssecretarissen afgewerkt.
Aan trut-werkjes heb ik altijd een
kelere-hekel gehad. Ik heb altijd
Bram zijn SER-stukken gedaan".
En over André van der Louw: "Die
had de gemeenteraad niet in de
Whisky
In de Rotterdamse horeca gaan ver
halen over Peper als dat hij een bui
tengewoon arrogante man zou zijn
die voortdurend een voorrangsposi
tie opeist. Zo zou Peper bij herha
ling hebben verordonneerd dat ta
fels in zijn omgeving leeg blijven.
Andere verhalen gaan over overma
tig whisky-gebruik en het niet ge
ven van fooien.
Om het imago van Rotterdam op
te poetsen en de haven te promoten
reisde de burgemeester vrijwel de
hele wereld af. Het kostte alles bij
elkaar miljoenen maar concrete re
sultaten heeft het nooit opgeleverd.
Of het moeten de verhalen zijn over
lomp gedrag en het mengen van pri
vé- en zakelijke belangen.
Bohré kan zich voorstellen dat
het lijkt alsof Peper in de afgelopen
negen jaar van incident naar inci
dent is gehobbeld. "Maar je moet
beseffen dat zijn werkwijze anders
is. Hij is op de achtergrond bezig".
Vakbondsman en nu Rotterdams
raadslid Jaap van de Scheur: "Je
moet hem niet vergelijken van Van
der Louw. In het begin vond ik hem
erg aarzelend. Hij werkt op de ach
tergrond".
Foeke Kuiper, jarenlang direc
teur van Pakhoed en een naam in de
haven: "Hij is niet erg toegankelijk.
Dat komt pas als je hem beter kent.
Hij probeert zaken te doen buiten
de publiciteit om dus je merkt soms
weinig van hem. Een voorbeeld?
Nee dat weet ik zo gauw niet".
Kees Bode, het naar Praag wegge
promoveerde hoofd externe betrek
kingen van de gemeente Rotter
dam, in de Maasstad beter bekend
als ongeleid projectiel, weet wel een
voorbeeld: "Er heeft een heroriën
tatie op het bedrijfsleven plaatsge
vonden. Daar speelde hij een be
langrijke rol in".
Dominant
De afgelopen maanden zat Bram
Peper in de hoek waar de klappen
vallen. Niet alleen het debacle rond
Rotterdam 1990 heeft hem aange
pakt, maar bovendien strandde
eind vorig jaar zijn tweede huwe
lijk. Op reis in Zuid-Amerika stortte
Peper in. Na een paar maanden
thuis is hij eind januari weer aan het
werk gegaan. Wat jaren niet lukte,
kon nu opeens wel. Minder eten,
minder drinken, minder stress. Hij
viel veertien kilo af en toont minder
ongezond dan toen hij wegging.
"Peper is een man met een sterke
wil die zijn eigen weg gaat. Dat was
vroeger op het voetbalveld al zo bij
RCH en VOC en dat is nu nog zo.
Bram was zeker geen schopper
maar ging wel recht op zijn doel af.
Hij had een ziedend schot en was
overtuigd van zichzelf', zegt jeugd
vriend Vellinga.
Peper zal zijn oude makker geen
ongelijk geven. Op de vraag of zijn
karakter een belangrijke rol heeft
gespeeld bij de mislukking van de
jubileumviering van Rotterdam
antwoordde Peper op zijn gebruike
lijke docerende ironische toon: "Ik
heb niet het gevoel dat mijn karak
ter een dominant storende variabe
le is geweest. Ware ik een slecht be
stuurder dan had ik hier niet meer
gezeten".
LONDEN In de verte, tegen de
witte hellingen van de Hampstead
Heath, is een eenzame skier aan een
matineuze afdaling bezig. Veel ou
ders hebben het voorbeeld van hun
kinderen gevolgd en zich bij hun
begripvolle werkgever afgemeld.
De werkgever leest immers ook de
krant: het is dezer dagen in Londen
kouder dan in Moskou.
Een buurvrouw die haar ochtend
blad was gaan halen, vroeg met een
mengeling van ongeloof en bewon
dering: "Gaat u vandaag de stad in?
Ik denk niet dat de metro rijdt".
Dat was gelukkig overdreven. De
zij-ingang van het metrostation
East Finchley (Noord-Londen) was
gesloten, maar daar stond tegen
over dat de hoofdingang open was.
Het enige probleem was, dat de pas
sagiers nog even niet naar binnen
konden. Een blauw-geuniformeer-
de, enigzins uit de kluiten gewassen
functionaris van de London Under
ground had zich als uitsmijter voor
de deur geposteerd en hield eenie
der tegen die het gebouwtje wilde
betreden. Aan de rij van enkele hon
derden wachtenden te oordelen,
had hij dit werk al zeker een uur ge
daan.
"Ja, de metro rijdt vandaag", zei
hij bezwerend. "We weten alleen
niet hoe frequent. Daarom kan ik u
nog niet doorlaten. De perrons zijn
afgeladen vol. U moet nog even ge
duld oefenen".
Loket gesloten
Sommige wachtenden zagen in de
woorden van de uitsmijter een un
derstatement en begonnen huis
waarts te keren. Anderen herinner
den zich ineens dat er ook nog zo
iets als een bus bestond, lijn 102.
De eerste kilometer ging vlot, en
met een snelheid van zeker tien ki
lometer per uur schoot de be
sneeuwde dubbeldekker over het
asfalt de gemeente Barnet had
die ochtend gestrooid. Daarna, zo
dra de bus op grondgebied van Hig-
hgate kwam, werd het parcours
moeilijker. Weliswaar had Highgate
ook gestrooid, maar helaas niet op
de wegen die Barnet juist sneeuw
vrij had gemaakt. "Londen is de eni
ge stad ter wereld zonder overkoe
pelend gemeentebestuur, zo ver
klaarde een medepassagier. "De co
ördinatie tussen de dertien gemeen
ten laat soms wat te wensen over".
Na ruim een uur kwam de bus
echter toch tot stilstand. De reis
naar het volgende metrostation, per
ondergrondse minder dan vijf mi
nuten, had iets langer gevergd.
Maar de reis was niet vergeefs ge
weest. Op Highgate Station deden
geen breedgeschouderde onder-
grondse-functionarissen dienst als
portier. Sterker, er deden die dag
'Het is in Londen kouder dan in Moskou'
helemaal geen functionarissen
dienst. Op een bord in de hal stond
geschreven: "Vandaag is het loket
gesloten. Passagiers wordt verzocht
bij het volgende station een kaartje
te kopen".
Niet onverwacht
Deze periode van 'Siberische kou
de', zoals temperaturen van twee
graden onder nul handzaam wor
den omschreven, kwam niet geheel
onverwacht. Begin vorige week
hadden de weermannen de koude
golf reeds voorspeld, en de Londe-
naren wisten dat ze vanaf donder
dag sneeuw en vorst konden ver
wachten. De meteorologen hadden
hun werk goed gedaan.
Veronruste pendelaars die de
Britse Spoorwegen en de Londense
Ondergrondse belden, kregen een
geruststellend antwoord. De ver
voersmaatschappijen waren op al-
i Vorst kan kunst scheppen. Londen tobt
les voorbereid. British Rail toonde
zelfs een sneeuwruimende locomo
tief op televisie.
Een dag nadat de eerste sneeuw
uit de hemel was gevallen, moesten
Spoorwegen en Ondergrondse het
toegeven: de dienstregeling was
"een puinhoop" geworden. Op on
gehoorde schaal waren lijnen ge
blokkeerd en stations gesloten.
Treinstellen vielen uit, vaak alleen
maar omdat de deuren waren vast
gevroren. Wissels vroren vast. Lon
den was tot stilstand gekomen, en
het aanvankelijke optimisme was
misplaats geweest. De sneeuwrui
mende lokomotief had goed werk
gedaan, maar het publiek moest be
seffen dat er maar twee van die loco
motieven waren in het hele land.
Zo snel lieten de Britse Spoorwe
gen, ten slotte de oudste ter wereld,
zich echter niet uit het veld slaan.
Een dag nadat de directie haar falen
had toegegeven, ging er opnieuw
een verklaring naar buiten. "Gezien
de omstandigheden", zo heette het
nu, "hebben we het nog niet zo
slecht gedaan".
Dat was voer voor de zondagsbla
den. De omstandigheden? Waren
die niet hetzelfde of erger geweest
elders in Europa?
De Sunday Times belde een
woordvoerder van de Duitse Spoor
wegen in Frankfurt op. Waren er in
Duitsland ook treinen uitgevallen
als gevolg van de Siberische koude?
De woordvoerder leek eerst de
vraag niet helemaal te begrijpen. Si
berische koude? Uitgevallen trei
nen? Wat bedoelde deze Britse jour
nalist? Na enige tijd begon het te da
gen. "Ja, in 1984, hadden we hier
temperaturen van meer dan twintig
graden onder nul", herinnerde hij
zich. "In dat jaar hadden we een
paar vertragingen, ja".
Een andere krant belde de Zwit
serse Spoorwegen op. In Zwitser
land had het donderdag en vrijdag
ook gesneeuwd, zij het iets meer. En
het kwik was er ook beneden nul
gekomen, hoewel iets verder. De
woordvoerder wilde het niet verhe
len: ook de Zitserse Spoorwegen
hadden hun problemen gehad. De
trein uit Genève en Zürich naar
Sankt Gallen, een reis van zes uur,
was met een vertraging van 15 mi
nuten aangekomen.
Niet alleen de Spoorwegen ble
ken onvoorbereid op de 'Siberische
koude', ook de winkeliers. Bij Tesco
in Finchley, een supermarkt met 30
kassa's, was zaterdagmiddag om
een uur nog maar een bloemkool
verkrijgbaar. Alle andere groenten
waren uitverkocht, en de schappen
op de zuivelafdeling begonnen ook
al lege plekken te vertonen. Zenuw
achtige managers spraken over
'Kerstverkopen'.
Ook loodgietersbedrijven kon
den het werk niet aan. Een van de
allergrootste, Addison, verhoogde
het uurtarief van 35 pond (115 gul
den) naar 70 pond (230 gulden) om
"de stroom opdrachten wat in te
dammen". En tussen de bestelwa
gens van de loodgietersbedrijven,
glibberden ook de busjes van het
gas- en waterbedrijf naar hun klan
ten.
Huizen in Londen beschikken
over een buitengewoon gecompli
ceerd stelsel van buizen, ketels, boi
lers en pijpen. Een Londense aan
nemer die vernam dat een door
snee-huis in Nederland een enkele
waterleiding heeft die alle kranen
en toiletpotten van deze vloeistof
voorziet, schoot spontaan in de lach
en oordeelde toen streng: "Nee, dan
is het systeem dat wij hier hebben
wat verfijnder".
Omdat Engelse bacterién worden
geacht uit de toiletpot omhoog te
kruipen en op miraculeuze wijze de
drinkwateleiding binnen te drin
gen, hebben Londense huizen twee
waterleidingen: één voor de kranen
beneden, een voor de toiletpotten
en de kranen boven. Deze laatste
waterleiding voert echter eerst naar
zolder om daar een reservoir ter
grootte van een zwembad te vullen,
dat vervolgens het water levert voor
badkranen en toiletpotten. In hui
zen met een niet-geïsoleerde zolder
bevriest dit 'zwembad' en het bijbe
horende stelsel van pijpen indien
het kwik onder min vijf zakt. In hui
zen zonder zolder bevindt het
'zwembad' zich gewoon op het plat
te dak en bevriest het bij temperatu
ren van min een en lager.
In Londen werden temperaturen
gemeten van min zeven en omdat
die nog even zullen aanhouden,
dreigt behalve de waterleiding ook
de liefde in gevaar te komen. Don
derdag is St Valentines dag, waarop
geliefden elkaar briefjes en bloe
men zenden, maar de vraag is: hoe
komen de bloemen in de winkel als
de wegen en vliegvelden onbegaan
baar zijn. John Kowarsky, manager
van het importbedrijf Agrexco, zei:
"We willen voor donderdag 2,5 mil
joen rozen naar Heathrow vliegen.
Het zou wel ironisch zijn dat we erin
zijn geslaagd om die rozen in Israël
te kweken, ondanks de Golfoorlog
daar, maar ze niet in de winkel kun
nen krijgen omdat het in Engeland
sneeiiwt".
Nederlandse kerk zo in lastig parket
CANBERRA (GPD) - De Ne-
derduits-Gereformeerde
Kerk in Zuid-Afrika wil het
contact met de Gereformeer
de Kerken in Nederland her
stellen. De deputaten voor oe
cumenische betrekkingen
zullen binnenkort een besluit
moeten nemen over een ver
zoek om een officieel gesprek.
In 1978 werd de band door de
Zuidafrikaanse kerk verbroken
uit onvrede over de theologische
koers van de Nederlandse zuster
kerk. Het belangrijkste menings
verschil tussen beide kerken be
trof evenwel het aandeel van de
NG kerk in de apartheid.
De afgelopen jaren heeft de
Zuidafrikaanse kerk haar koers
geleidelijk aan gewijzigd. Dat re
sulteerde in oktober vorig jaar tot
afwijzing door de synode van de
apartheid. Een maand later be
leed de NG-synodevoorzitter tij
dens een conferentie van bijna al
le Zuidafrikaanse kerken in Rus
tenburg openlijk schuld voor de
kerkelijke sanctionering van
apartheid.
Sindsdien probeert de NG
Kerk tot herstel van oecumeni
sche contacten in binnen- en bui
tenland te komen. Bij de Zuidafri
kaanse Raad van Kerken is een
aanvraag ingediend om waarne
mer te mogen worden.
Ds. L. J. Koffeman, secretaris
van de deputaten oecumene, en
enkele andere gereformeerde de
legatieleden bij de Assemblee
van de Wereldraad van Kerken in
Canberra, hebben dezer dagen
een gesprek met de drie NG-pre-
dikanten die de Assemblee als
waarnemer bijwonen, de synode-
bestuurders prof. P. Potgieter en
prof. J. Heyns en staffunctionaris
dr. P. Rossouw.
Het verzoek van de Zuidafri
kaanse kerk brengt de gerefor
meerden in een lastig parket. De
synode van Almere (1988) sprak
uit dat contacten met de NG Kerk
pas mogelijk zijn wanneer deze
geen schade doen aan de intense
banden die er bestaan met de
twee 'zwarte' NG kerken, de Sen-
dingskerk en de NGKA, de vroe
gere dochterkerken voor kleur
lingen en zwarten.
Tijdens een recent gehouden
Zuid-Afrikaberaad van een aantal
gereformeerde en hervormde
kerken in West-Europa sprak een
grote meerderheid van de deelne
mers zich uit tegen contacten met
de blanke kerk. Eerst zou duide
lijk moeten zijn of de NG Kerk
werkelijk bereid is volledig af te
rekenen met de apartheid.
Koffeman heeft zijn aarzelin
gen over de hernieuwing van de
contacten. "Aan de ene kant moe
ten we erkennen dat de NG Kerk
een enorme ontwikkeling heeft
doorgemaakt'. Maar er zijn vol
gens hem ook aanwijzingen dat
de NG Kerk nog steeds probeert
de verdeeldheid binnen de zwarte
NG kerken aan te wakkeren. "Als
het waar is, kan dat voor ons re
den zijn om het gesprek met de
NG Kerk nog niet aan te gaan".
Wanneer de deputaten er niet
uitkomen, wil Koffeman een uit
spraak van de synode vragen,
maar dat kan pas op z'n vroegst in
het najaar.
CANBERRA Verbroedering tijdens de Assemblee van de Wereld
raad in Australië: een orthodoxe priester uit Roemenië omhelsde giste
ren na een dienst in de Nationale Universiteit een jonge Australische
(foto AP)
Nederlanders 'bovenop' kwestie-Israël
CANBERRA (ANP/GPD) - De
Wereldraad van Kerken heeft za
terdag een vredesdemonstratie in
het centrum van de Australische
hoofdstad Canberra gehouden.
Ruim drieduizend personen na
men deel aan de stille tocht die
werd afgesloten met een gebeds
dienst.
Er viel een smet op de vredes-
manifestatie door een misver
stand bij de organisatie. Aanvan
kelijk zou de tocht geleid worden
door een groep aboriginals uit
verschillende landen. In een later
stadium werd een groep kinderen
gevraagd voorop te gaan met een
grote ballon in de vorm van de
aardbol. De aboriginals wisten
daar niet van en voelden zich he
vig te kort gedaan. De frustratie
liep zo hoog op dat de Wereldraad
zondagmorgen de plooien weer
glad moest strijken met een pu
blieke schuldbelijdenis.
Dat gebeurde aan het begin van
de 'Lima'-viering, een avond
maalsdienst gebaseerd op de
overeenstemming over doop,
avondmaal en ambt, die de We
reldraad in 1982 bereikte in de
Peruaanse hoofdstad Lima. In dit
document is vastgelegd hoe
christenen van allerlei denomina
ties elkaar kunnen vinden op be
langrijke onderdelen van hun
leer. Tijdens de Assemblee van
Vancouver in 1983 bleek het voor
het eerst mogelijk op grond van
dat document een gezamenlijke
avondmaalsviering te houden.
Alleen de oosters-orthodoxe ker
ken houden zich daarvan nog af
zijdig.
De nacht van zaterdag op zon
dag was er een vredeswake, waar
in elk uur voor conflicten in een
bepaald deel van de wereld wordt
gebeden. De vredesactiviteiten
stonden in het kader van het con
ciliair proces voor gerechtigheid,
vrede en het behoud van de
schepping.
De assemblee van de Wereld
raad zal later een verklaring ovei
de Golfcrisis en de nieuwe globa
le context uitgeven, zo is
besloten. Voorafgaande
assemblee heeft het dagelijks be
stuur van de Wereldraad reeds
voor een onmiddellijk staakt-het-
vuren gepleit.
Binnen de Nederlandse en
Duitse delegaties bestaat enige
vrees dat de verklaring geen of
onvoldoende aandacht aan het
bestaansrecht van Israël zal
schenken. De secretaris-generaal
van de Nederlandse Hervormde
Kerk, dr. K. Blei, zei "er boven op
te zullen springen" als het die
kant op gaat. "Ik ben waakzaam".
Ook een ander Nederlands be
stuurslid van de Wereldraad, de
gereformeerde predikante M. van
der Veen-Schenkeveld, wil haar
invloed aanwenden om te voor
komen dat Israël wordt "verge
ten".
De voorzitter van de Evangeli
sche Kerk van Duitsland, bis
schop Martin Kruse, is van me
ning dat het bestaansrecht van Is
raël duidelijk in de verklaring on
derstreept moet worden. "Wij re
kenen op de Hollanders", zo zei
hij. "Als Duitsers kunnen wij dit
niet als eersten aan de orde stel
len, maar we zullen een eventueel
Nederlands initiatief van harte
ondersteunen".
De apostolisch-katholieke me
tropoliet van Baghdad, Mar Ge-
wargis Sliwa vindt dat een oplos
sing voor de problemen in het
Midden-Oosten concessies vraagt
van alle kanten. Maar het is niet te
verwachten dat de Irakese ker
ken president Saddam Hussein
zullen vragen zich uit Kuwayt te
rug te trekken. De kerken in zijn
land zijn volgens de metropoliet
aan "beperkingen" onderhevig.
