Sovjetleger oefent in Baltische staten Golfoorlog komt België in eigen land goed uit Joegoslavië valt verder uiteen Litouwen gewaarschuwd voor intimidatie Regering El Salvador beschermt moordenaars Boek voor 5 maart <4b> zonder risico uw anvr zomervakantie. PAGINA 6 ZATERDAG 9 FEBRUARI 1991 VILNIUS/MOSKOU (DPA/AP) Het leger van de Sovjetunie gaat de komende week oe feningen houden in Estland, Letland, Litouwen en in de naaste omgeving van Kaliningrad (de Russische enclave tussen Polen en Litouwen). President Landsbergis van Litouwen zei gisteren voor de Litouwse radio dat de oefeningen een nieuwe intimidatiepoging zijn met het oog op het vandaag te houden, door Gorbatjsov verboden referendum in de repu bliek. MEXICO-STAD - In El Salvador zijn de ultra-rechtse doodseskaders nog steeds actief, ondanks alle be loften van president Cristiani. Ster ker nog: uit de nasleep van het meest recente bloedbad, waarbii vorige maand een familie van 15 mensen letterlijk werd afgeslacht, blijkt dat ook het bewind van Cris tiani de moordenaars in bescher ming neemt. Onmiddellijk na het bloedbad in het gehucht 'El Zapote', zo'n 10 kilo meter ten noorden van de hoofd stad San Salvador, beweerden mili taire woordvoerders dat het om een 'familieruzie' was gegaan. De guer rillabeweging FMLN zou daarbij een belangrijke rol hebben ge speeld, zo werd er bij gezegd. Daar op liet het FMLN weten dat één van de slachtoffers inderdaad tot hun organisatie behoorde. Begin deze maand mengde ook de rooms-katholieke kerk zich in de steeds hoger oplaaiende discussie. Rosa Chavez, de hulpbisschop van het aartsbisdon San Salvador, meldde dat de kerk haar eigen om derzoek had gedaan. Op basis daar van beschuldigde Rosa Chavez de autoriteiten. "Juist die organisaties welke, paradoxaal genoeg, over de veiligheid van de bevolking moeten waken", zei hij letterlijk. Afgelopen zondag besloot aarts bisschop Arturo Rivera y Damas de details van het kerkelijke onder zoek bekend te maken. Zijn relaas, gebaseerd op getuigenissen van de twee enige overlevenden van het bloedbad, kwam neer op het vol gende: de slachtpartij was aange richt door een 'omvangrijke groep' van zwaar bewapende geünifor meerden. Gedurende twee uur wa ren zij in de eenvoudige woning van de familie, met vlakbij een uitkijk post van het leger, als beesten te keer gegaan. De moordenaars wa ren uiteindelijk weer in dezelfde richting verdwenen van waar ze wa ren gekomen: de Eerste Brigade van het Salvadoraanse leger. "Dat zijn geen bewijzen", klonk het onmiddellijk van de kant van de regering. En om aan te tonen dat het Cristiani en zijn mensen wel dege lijk 'ernst' is, presenteerde de presi dentiële woordvoerder Mauricio Sandoval de resultaten van het offi ciële onderzoek. In die lezing ging het louter en al leen om een familieruzie. Er waren slechts drie daders geweest, be weerde hij. Twee waren een jaar ge leden uit het leger gezet op verden king van banden met het FMLN. Waarom die verdenking dan des tijds niet verder was onderzocht, kon hij niet uitleggen. De derde da der, zo vertelde Sandoval, was lid van de paramilitaire burgerwacht, maar was 24 uur voor de moordpar tij gedeserteerd. Naar de drie be weerde daders werd nog gezocht. De slachtpartij in El Zapote be wijst dat de Salvadoraanse justitie nog altijd niet werkt. Ook de moord van november 1989 op zes vooraan staande jezuiten is tot nu toe niet opgelost. Net als zijn voorganger, de christendemocraat José Napoleon Duarte, wil of kan president Cristia ni niet optreden tegen de ultrarecht se doodseskaders. Omdat dergelij ke moordenaars in de praktijk vaak een verlengstuk van het regerings leger blijken te zijn. Er zal bij de oefening zo min moge lijk gebruik worden gemaakt van militair materieel, zo is gisteren meegedeeld door de leiding van het Sovjet-leger in Riga, de hoofdstad van Letland. Het is desondanks niet uitgesloten dat pantservoertuigen en wagens voor het transport van soldaten de steden zullen doorkrui sen. zo luidt de mededeling. Landsbergis riep de Litouwers op zich door de aankondiging van le- geroefeningen niet van de wijs te la ten brengen en 'met bloemen, liede ren en gebeden' naar de stemloka len te komen. De bevolking van Li touwen kan zich dan uitspreken over de wenselijkheid van onafhan kelijkheid. Generaal Kalatsjev, hoofd van de afdeling openbare orde van het Sov jet-ministerie van binnenlandse za ken, zei gisteren op een persconfe rentie in Moskou dat zes Sovjet-re publieken weigeren mee te werken aan de door Sovjet-president Mi- Rebellengroepen Somalia strijden onderling hevig MUQDISHO (GPD) - Twee rebel lengroeperingen in Somalia zijn even buiten de hoofstad Muqdisho slaags geraakt. Zeker 75 mensen raakten bij de schermutselingen zwaar gewond. De botsing tussen het Verenigd Somalisch Congres (USC), dat twee weken geleden de macht overnam in Somalia, en de Somalische Pa triottische Beweging (SPM) vond plaats op de weg van Muqdisho naar Afgoi. Het SPM, dat de afgelo pen jaren actief is geweest in zuid- Somalia, beschuldigt het USC er van verantwoordelijk te zijn voor de gevechten. Een SPM-woordvoerder deed gis teren opnieuw een beroep op Soma lia's interim-president Ali Mahdi Mohamed om af te treden, om alle oppositiebewegingen in het land in de gelegenheid te stellen zich uit te spreken over een toekomstige rege ring. "Wij willen vrede en zijn niet van plan de burgeroorlog in dit land voort te zetten", aldus de SPM-ver- tegenwoordiger. De SPM verwijt het USC op eigen houtje een inte rim-president en een tijdelijke rege ring te hebben benoemd, zonder de andere rebellenbewegingen te raad plegen. Buitenland kort Suriname stemt Suriname gaat op 25 mei naar de stembus voor het kiezen van een nieuwe volksvertegenwoordiging. President Kraag maekte dit giste ren bekend tijdens een vergadering van de Nationale Assemblée. Zijn zakenkabinet kwam aan de macht na de 'kerstcoup' van Bouterse. Mandela vreest Nelson Mandela heeft de internatio nale gemeenschap gisteren gewaar schuwd dat Zuid-Afrika ten prooi valt aan 'gewelddadige rellen' als de Europese Gemeenschap de econo mische sancties opheft. "De toe stand in Zuid-Afrika zou zo insta biel worden dat geen enkele ver standige zakenman er zou investe ren". zei hij. Te klein Een Australiër die in India tot tien jaar cel was veroordeeld wegens drugsbezit is in hoger beroep vrijge sproken omdat het ondergoed waarin de hasjiesj verstopt had ge zeten hem niet bleek te passen. De rechter vroeg de Australiër het on dergoed te passen in aanwezigheid van een rechtbankfunctionaris. Neergestort Een generaal van de Sovjet-lucht macht is met zijn vliegtuig veronge lukt bij Chabarovsk in het verre oosten van de Sovjetunie, heeft de legerkrant Krasnaja Zvezda giste ren bekendgemaakt. Generaal-ma- joor Pavel Ettinger maakte een oe- fenvlucht met een eenpersoons SU- 27 straaljager toen het ongeluk ge beurde. Geëxecuteerd In China zijn 18 misdadigers geexe- cuteerd als onderdeel van een anti- misdaadcampagne die verleden jaar mei werd gestart, zo hebben of ficiële nieuwsbronnen gemeld. On der de 18 personen bevonden zich 10 treinrovers uit Shanghai. chail Gorbatsjov gedecreteerde maatregel op de anti-criminaliteits- patrouilles. Die patrouilles worden gezamen lijk door politie en leger uitgevoerd. De zes weigerachtige republieken Estland, Letland, Litouwen, Ge- orgie. Armenie en Moldavië zien de maatregel als een aantasting van hun zelfbeschikkingsrecht. Massaal ja De verwachting is dat Litouwers massaal 'ja' zeggen op de vraag of zij vinden dat Litouwen een onafhan kelijke democratische republiek moet zijn. Veel Litouwers menen echter dat de uitslag niet veel meer zal blijken dan een morele overwin ning op Moskou. Het referendum in Litouwen is georganiseerd nadat vorige maand in de Baltische republieken zeker 21 doden waren gevallen bij acties van Sovjet-militairen. Nog steeds houden Sovjet-militairen een aantal openbare gebouwen in de hoofd stad bezet. In Litouwen wonende tegenstan ders van onafhankelijkheid hebben zich tegen de volksraadpleging uit gesproken en zullen naar verwach ting samen met vertegenwoordi gers van de Sovjet-strijdkrachten in de republiek proberen een referen dum van de grond te krijgen op 17 maart. Op die dag wil Gorbatsjov al le 15 Sovjet-republieken laten stem men over de vraag of men het nood zakelijk acht "de Sovjetunie te be houden als een vernieuwde federa tie van gelijke, soevereine republie ken waarin de rechten en vrijheden van mensen van iedere etnische af komst zijn gegarandeerd". CHAWATRA In het Pakis taanse dorp Chawatra her- neemt het leven geleidelijk zijn normale gang na de aardbe ving van vorige week. Vrijwel alle huizen in deze plaats wer den vernield door de aardbe ving, die een nog onbekend aan tal doden en ge wonden eiste. (foto EPA) Ruim 50 doden gevonden in wrak Grieks vliegtuig ATHENE (AFP) - Tussen de wrak stukken van de Hercules C-130 van de Griekse luchtmacht die gisteren werd teruggevonden zijn tot nu toe vijftig lijken aangetroffen, zo is van bevoegde militaire bronnen verno men. Het toestel verdween dinsdag. Het Griekse leger gaat ervan uit dat alle 63 inzittenden. 19 officieren en 44 dienstplichtigen, bij het ongeluk zijn omgekomen. Een helikopter van het leger zag de brokstukken van het toestel lig gen op een van de flanken van de Othrys-berg in het midden van Griekenland, op zeven kilometer ten zuidwesten van het dorp Brige- na. Het wrak ligt op een hoogte van 1552 meter. De reddingsoperatie wordt be moeilijkt doordat de resten van het toestel over een groot gebied ver spreid liggen en het door de zware sneeuwval onmogelijk is over de weg naar de plaats van het ongeluk te komen. ADVERTENTIE Vlieg- en busreizen onder unieke voorwaarden: vakantiegangers die een vakantiereis boeken vóór 5 maart 1991 (en die na 31 januari 1991 geboekt hebben) uit het zomerpro- gramma van de meeste ANVR vlieg- en busreisorganisatoren, hebben recht op een aantal aantrekkelijke zekerheden. Zekerheid 1; U kunt gratis omboeken of annuleren tot 6 weken vóór vertrek. Zekerheid 2: U krijgt bij gratis annulering de premie voor de reis- en annulc- ringsverzekering-èn de bijdrage voor het garantiefonds volledig terug. Zekerheid 3: De reeds verlaagde brandstoftoeslagen worden door de chartervliegmaatschappijen gegarandeerd. Deze variëren van bijv. 25 tot 50 gulden voor Europa of één van de andere landen rond de Middellandse Zee. Informatie en boekingen Voor deze 'klant is koning" zekerheden kunt u terecht bij alle ANVR reisadviesburo's en reisverkopende banken. Het initiatief voor deze aktie gaat uit van de ANVR, Air Holland, Martinair, Transavia, Elvia, Europeesche, Schlencker en de Stichting Garantiefonds Reisgelden. Ook Slovenië boycot overleg BELGRADO (GPD/AP) - Slovenie heeft gisteren in navolging van de republiek Kroatië besprekingen ge boycot om de Joegoslavische fede ratie te behouden en heeft stappen aangekondigd om zich af te schei den. De Sloveense afgevaardigde Milan Kucan liep uit de vergade ring, vanwege de "onmogelijke om standigheden" die werden veroor zaakt door een demonstratie voor Velen verdwijnen op Sri Lanka COLOMBO (AFP) - Meer dan 40.000 personen zijn sinds 1987 op Sri Lanka verdwenen als gevolg van de onderdrukking van de Singalese opstandelingen van het Volksbevrijdingsfront. Dit meldde een woordvoerder van het Front van de Moeders gisteren. In dat front hebben zich de moeders van verdwenen kinderen verenigd. Over ruim een week heeft in Co lombo een vergadering plaats van het Front van de Moeders, waar men zal aandringen op het instellen van een onafhankelijke commissie van onderzoek naar de 'verdwijnin gen'. De organisatoren rekenen op de komst van meer dan 50.000 vrou wen naar de hoofdstad van Sri Lanka. het gebouw waar de besprekingen plaatsvonden. De Kroatische presi dent Tudjman weigerde eerder op de dag naar Belgrado te gaan we gens de betoging. Hij had donder dag gevraagd de onderhandelingen naar Zagreb of een andere Kroati sche stad te verplaatsen, maar dat werd door de huidige voorzitter van het federale presidium, de Serviër Borisav Jovic, van de hand gewe- Het overleg was bedoeld om de etnische, politieke en economische tegenstellingen tussen de republie ken te boven te komen die Joegosla vië langzamerhand op de rand van een burgeroorlog hebben gebracht en een nieuwe vorm van samenwer king te vinden. "Er kon geen over eenkomst worden bereikt," stelde een korte verklaring na het afbre ken van de besprekingen, maar de verklaring noemde 13 februari als datum voor een volgend gesprek. De demonstranten riepen: "Weg met de fascistische leiders. Lang le ve het Joegoslavische leger". De be toging in Belgrado was georgani seerd door een Servische vrouwen beweging die de steun geniet van de communistische partij. In een ver klaring verklaarde de organisatie te willen protesteren tegen het uitblij ven van de arrestatie van "alle voor standers van het monstrueuze plan om leden van het Joegoslavische volksleger en Serviërs in Kroatië te vermoorden". Daarmee doelde de groep op de Kroatische minister van defensie Spegelj en andere Kroatische func tionarissen die door het federale le ger zijn beschuldigd van samen zwering. Als bewijs voor de aantij gingen heeft het leger een docu mentaire getoond waarop de 'sa menzweerders' te zien zijn. Het le ger heeft tegen Spegelj een arresta tiebevel uitgevaardigd, maar de Kroatische regering heeft gezegd zich desnoods gewapenderhand te gen aanhouding van haar minister te zullen verzetten. De Sloveense premier Lozje Pe- terle kondigde in Ljubljana aan dat zijn parlement op 20 februari een wet zal behandelen die alle federale wetgeving buiten werking stelt, waarmee formeel de Sloveense af scheiding wordt uitgeroepen. Slovenië zal zich volgens Peterle nu richten op een vreedzame afschei ding en geen pogingen ondernemen om het uiteenvallen van de federa tie te voorkomen. Op 25 januari dreigden de span ningen tussen Kroatië en het leger tot uitbarsting te komen omdat de republiek weigerde gehoor te geven aan een federaal bevel om de plaat selijke militie te ontmantelen. Ge weld werd voorkomen via een com promis, waarbij Kroatië beloofde zijn reservistenleger te ontwapenen en de federale strijdkrachten hun staat van paraatheid in de republiek introkken. Het arrestatiebevel te gen Spegelj voerde de spanningen afgelopen week opnieuw op. Occhetto toch leider PDS Italië ROME (Rtr/DPA/AFP/UPI) - De leider van de voormalige Ita liaanse communistische partij (PCI), Achille Ochetto, is giste ren in de tweede ronde gekozen tot de eerste voorzitter van de nieuwe Democratische Partij van Links, (PDS). Occhetto kreeg 376 stemmen. 127 afge vaardigden stemden tegen en 17 mensen onthielden zich. Er was geen tegenkandidaat. De tweede verkiezingsronde was nodig omdat Occhetto maandag op de oprichtingsver gadering van de PDS in Rimini er niet in slaagde een absolute meerderheid te behalen. BRUSSEL - De Golfoorlog blijkt in Belgié een handig alibi te worden om politiek onaangename zaken op de lange baan te schuiven. Minister van buitenlandse zaken Eyskens profiteerde daar al van na het geblunder rond de op een toeris tenvisum in België rondwandelen de Palestijnse terrorist. Eyskens mocht aanblijven. We kunnen tij dens een Golfoorlog geen crisis ge bruiken, zo werd gezegd. Diezelfde oorlog wordt nu ge bruikt om de politiek explosieve derde fase van de Belgische staats hervorming eventjes vooruit te schuiven. Premier Martens zei eer der deze week niet met voorstellen daarvoor te zullen komen zolang de oorlog aan de gang is. Er ontstond meteen enige politieke opwinding, want niemand weet natuurlijk hoe lang die oorlog gaat duren. Verkiezingen Volgend jaar januari zijn er weer parlementsverkiezingen. En als de oorlog nog lang duurt, blijft maar weinig tijd over om voor de start van de verkiezingscampagnes de uiterst gevoelige kwestie van de staatshervorming aan de orde te stellen. Martens ontkende dat hij op uitstel aanstuurt, maar het komt hem goed uit als hij zijn achtste ka binet ongeschonden naar de eindstreep kan loodsen. De derde fase van de staatsher vorming is het sluitstuk van een meer dan tien jaar geleden begon nen proces van federalisering in België. Het huidige kabinet-Mar- tens van christen-democraten, soci alisten en de Vlaamse Volksunie kon slechts tot stand komen nadat afspraken waren gemaakt over het verlenen van grotere politieke en fi nanciële zelfstandigheid aan Vlaan deren en Wallonië. Een groot aantal taken werd van de nationale naar de gewestelijke overheid overgeheveld, inclusief het benodigde geld. De afgelopen driejaar is Belgie duidelijk aan die tweedeling (hoewel, er is ook nog een apart gewest Brussel) gewend geraakt. Vooral de Vlamingen heb benjaar in, jaar uit op federalisering aangedrongen om onder het Waals- Francofone juk uit te komen. De federalisering is dan ook voor al een Vlaamse ontvoogdingsstrijd, waarvan de taalstrijd maar een on derdeel is. De economische vrijheid heeft Vlaanderen duidelijk goed ge daan: het heeft zijn positie als motor van de Belgische economie ver sterkt. In de derde fase van die staatshervorming gaat het er nu om dat de zelfstandigheid van de ge westen ook institutioneel vorm krijgt. In feite wordt dan pas echt de bijl aan de wortel van de Belgische een heidsstaat gezet. De derde fase moet de gemeenschappen het recht geven zelf internationale verdragen te sluiten. Voorts wordt de band met de nationale overheid nog los ser, mogen de inwoners van de ge westen rechtstreeks hun deel-parle- menten kiezen en zal tegelijk het na tionale parlement moeten worden hervormd. Zo moet het dubbelmandaat, waar bij de leden van de deelparlemen- ten ook lid van de nationale Kamer van Volksvertegenwoordigers of Senaat zijn, verdwijnen. Ook kun nen ministers niet langer tegelijker tijd lid zijn van de volksvertegen woordiging. De Senaat zou direct moeten worden gekozen in plaats van de huidige deels indirecte ver kiezing en de 'gesloten' aanwijzing van leden. Ten slotte moeten de Kamer en de Senaat worden verkleind (de eerste heeft nu 212 leden, de tweede 189; samen met de leden van de deelpar- lementen heeft België meer dan 500 parlementariërs) en moet de nu tweetalige provincie Brabant wor den opgesplitst in een provincie Vlaams-Brabant en een provincie Waals-Brabant. Bovendien mogen Vlamingen en Walen niet meer in el- kaars gewesten stemmen. Vooral de Vlaams-nationalisti sche Volksunie hecht grote waarde aan deze derde fase, eigenlijk de hoofdreden waarom zij is toegetre den tot deze coalitie. Voor de Volks unie (een partij die rechts van het midden staat) is een zo onafhanke lijk mogelijk Vlaanderen het doel. Al eerder dreigde de Volksunie de coalitie op te blazen als deze derde fase er in deze kabinetsperiode niet komt De christen-democraten en socia listen lijken echter andere zaken aan hun hoofd te hebben. De chris ten-democraten willen vooral rege ren en emst maken met het bezuini gingsbeleid. De socialisten zijn al blij dat zij (net als de Nederlandse PvdA) na bijna tien jaar weer eens mogen meeregeren. Bovendien zijn vooral de Waalse socialisten (PS) sterk verdeeld over de staatshervor ming. Er is een groep onder leiding van onder anderen de dwarsliggende Voerense burgemeester Jose Hap part, die niet aan de Vlaamse eisen wil toegeven. Hun eerste strijdpunt is dat zij invloed willen houden in de Vlaamse gemeenten langs de taalgrens (niet alleen in Voeren maar vooral ook rond Brussel) waar de Franstaligen een belangrijke minderheid, of soms zelfs meerder heid vormen. Spitalisten Daartegenover staan realistischer figuren als PS-voorzitter Guy Spitaels, die wel met de Vlamingen tot een akkoord wil komen. De strijd tussen de 'Happartisten' en de 'Spitalisten' is voorlopig door de laatsten gewonnen. De PS wil voor al blijven regeren om niet nu al de kans op een nieuwe regeringsdeel name na de verkiezingen van janu ari 1992 te klein te maken. De Golfoorlog komt deze partijen dus niet zo slecht uit. Een crisis kan niemand op dit moment gebruiken, zelfs de Volksunie niet die in de opi niepeilingen flink op verlies staat. De iange, hete zomer die velen hier in het verschiet zagen liggen, kan wellicht uitblijven. Dan zal de kie zer zich misschien moeten uitspre ken over het lot van de laatste ronde van de staatshervorming. Burgerforum in T sjechoslowaldje valt in tweeën PRAAG (Rtr) - Het aan de macht zijnde Burgerforum in Tsjechoslo- wakije staat op het punt in twee fracties uiteen te vallen. De twee fracties zullen naar verwachting tot aan de eerstvolgende parlements verkiezingen in de regeringscoalitie met elkaar blijven samenwerken. Dat heeft de voorzitter van Burger forum. Vaclav Klaus, gisteren in Praag gezegd. Burgerforum werd in november 1989 door president Vaclav Havel en anderen opgericht om alle oppo sitie tegen het toenmalige commu nistische bewind te bundelen. Bij de vorig jaar gehouden algemene en plaatselijke verkiezingen behaalde het Forum een grote overwinning. Sindsdien echter is er een heftige discusie losgebarsten over de prin cipes en uitgangspunten van de be weging. Op een congres in januari besloot een meerderheid Burgerforum om te vormen tot een rechts georiën teerde politieke partij. Die beslis sing maakte grote weerstanden los binnen de beweging. "De situatie binnen Burgerforum is drama tisch", zei Klaus gisteren op een persconferentie. ADVERTENTIE 7 T/M17 FEBRUARI GEOPEND 1017 EN 19-22 UUR. ZATERDAG EN ZONDAG 10-17 UUR TOEGANG Fl 13.-. S AVONDS Fl 10.- GRATIS PENDELDIENST: VOIGBORDENQRAI TREIN TOEGANGBIl'JETTEN 8IJ NS-STATIONS AMSTERDAM

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 6