Terugkeer pas na Saddam
Bombardement op de psyche
Stichting UAF wil vluchtelingenstatus voor Iraakse studenten
SCHOP
Onze taal
ENKWIJZER
-
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1991
Hij wil niet vertellen op welke wijze hij zijn land heeft verlaten.
Mehdi (24) is verdwenen uit de registers van Irak. Zijn spoor
houdt na de middelbare school abrupt op. Ook zijn familie heeft
er geen flauw vermoeden van waar hij zich thans bevindt. "Ik
kan geen contact met ze opnemen. Ik heb ze ook nooit verteld
dat ik niet meer zou terugkeren. Ik had ze daarmee in groot ge
vaar gebracht. Saddam Hussein betekent voor mij problemen".
door Xandra Feije
Mehdi is een van de 1100 student-vluch
telingen die door de Stichting voor
Vluchteling-Studenten UAF in Utrecht
worden ondersteund. Die ondersteuning
bestaat uit een financiële bijdrage in de
kosten van levensonderhoud- en studie.
Ook kunnen de studenten er voor studie
begeleiding terecht.
Volgens UAF-directeur Bleichrodt
wonen in Nederland 46 Iraakse student
vluchtelingen. Vijftig procent van hen is
inmiddels door Justitie erkend als vluch
teling. "Wij hebben de verhalen van deze
mensen serieus genomen. Het is ons al
lang duidelijk dat het in Irak niet deugt.
Nu het openlijk zichtbaar wordt wie Sad
dam Hussein is, vinden we dat deze
vluchtelingen in Nederland versneld een
status moeten krijgen", zegt Bleichrodt
met gevoel voor strategie. "We hebben
onze kanalen en zullen er voor zorgen dat
begin deze week ons verzoek bij de
staatssecretaris van justitie ligt".
Opgedroogd
Het UAF bemiddelt ook bij de individue
le aanvraag van een status. Doorgaans
duurt het voor iedere vluchteling zo'n
drie tot vier jaar, voordat hij zeker weet
of hij in Nederland kan blijven. "Geluk
kig krijgen de meesten van onze studen
ten een status. Alleen is het zo vreselijk
vervelend dat het zo lang duurt. Want als
je na vier jaar wachten nog met een stu
die moet beginnen, zijn je hersens opge
droogd. zoals iemand dat laatst zei. Het
heeft geen zin in de tussentijd fiiets te
doen. Maar als je niet zeker weet of je
kunt blijven, is dat wel degelijk van in
vloed op je studieresultaten. Denk je
eens in dat de Iraakse studenten het risi
co lopen teruggestuurd te worden. Daar
om dus, moeten ook juist zij zekerheid
krijgen".
Bleichrodt tekent er overigens bij aan
dat de meesten van 'zijn' studenten 'bij
zonder goed' zijn. In dat opzicht wil hij
niet onvermeld laten dat staatssecretaris
Gabor (landbouw, visserij en natuurbe
heer) eens als Hongaarse vluchteling bij
het UAF aanklopte en ook met behulp
van het UAF zijn studie heeft afgerond.
"Toen ik hoorde dat Gabor was benoemd
tot staatssecretaris, ben ik eens in onze
archieven in de kelder gaan speuren. De
naam kwam me bekend voor. En ja hoor,
in het financiële archief uit '57 en '58
kwam ik zijn naam tegen. We hebben
daar toen een stukje over geschreven in
onze uitgave. Daar zijn heel wat positieve
reacties op gekomen".
Hij doelt daarmee op de donateurs.
Het UAF is een particuliere organisatie,
die volledig draait op giften van derden
zoals wetenschappers, studenten en
maatschappelijke organisaties. "Wij heb
ben bewust gekozen voor onafhankelijk
heid, zodat we onze eigen koers kunnen
varen. Het is dan natuurlijk erg leuk,
wanneer onze donateurs zien dat de stu
denten het heel ver kunnen schoppen".
Problemen
Mehdi is opgegroeid in Baghdad. In zijn
prille jeugd had hij al besloten zijn land
te ontvluchten. Dat zou gebeuren, wan
neer hij zijn middelbare school achter de
rug had. Zijn ouders, twee broers en vijf
Mehdi: "Zolang hij in Irak de baas is zal Irak in de problemen zitten. Dat geldt ook
voor mijzelf. Hussein betekent voor mij problemen". rroto gpd)
zussen hebben nooit iets van zijn plan
nen geweten. Op een dag kwam hij ge
woon niet meer terug. Hij is naar een an
dere plaats getrokken en van daaruit het
land ontvlucht.
"Ik had in Irak grote problemen. Ik
was lid van een organisatie die het be
wind van Saddam Hussein kritiseerde.
En weet je hoe het gaat? De geheime po
litie komt op een dag bij je op bezoek. Je
wordt in een kamer gezet en mag er niet
meer uit. Vervolgens moetje familie toe
kijken als je wordt neergeschoten".
Schijnbaar emotieloos vertelt hij het
verhaal. Hij woont sinds negen maanden
in Nederland in het dorp Ameide. Hij is
de Nederlandse taal al redelijk meester.
Hij praat zachtjes en af en toe worden de
klanken van het Arabisch vermengd met
Nederlandse woorden. Daardoor is er
niet meteen herkenning. Maar als hij
gaat uitleggen, is het duidelijk wat hij be
doelt. Over zijn gevoel hoeft niet te wor
den gepraat. Het is duidelijk hoe het
voelt, wanneer de band met je familie de
finitief is doorgesneden en je niet kunt
informeren of ze ongedeerd zijn. Alhoe
wel, valt zoiets wel te begrijpen als je het
niet zelf hebt meegemaakt?
Mehdi is zo'n student die bij het UAF
wordt verder geholpen. Want lang niet
iedere vluchteling-student komt in aan
merking, legt Bleichrodt uit. "Omdat we
werken met geld van particulieren, wil
len we het zo goed mogelijk besteden".
Daartoe is er een aantal medewerkers dat
in een eerste gesprek met de student de
situatie en omstandigheden in het land
van herkomst goed kan taxeren, vertelt
de directeur. "Ik heb ook dagelijks con
tact met Amnesty International. Die
schrijven lijvige rapporten over de gebie-
Vliegen De reiswereld is
in rep en roer. Er worden geen
reizen meer geboekt. Mensen
mzijn bang om met zoveel acro
batiek van gevechtsvliegtui-
Ogen op het scherm zelf het
luchtruim te kiezen. De drei-
gementen van een dolgedraai-
de dictator in een bunker er-
gens in Irak worden kennelijk
serieus genomen.
In Amerika mogen Irakezen zelfs niet
meer mee. Ze gaan maar lopen. Vliegen
is niet alleen besmet, het is zelfs gevaar
lijk. In elke hangar schuilt mogelijk een
terrorist. Brrr. Dan maar met de auto op
Gek eigenlijk, gezien het aantal weg-
piraten op de Nederlandse wegen. Elke
dag stappen miljoenen mensen zonder
blikken of blozen in hun koekblik. In
weer en wind jakkeren en vliegen ze
over het asfalt, en geen Smit-Kroes,
Maij-Weggen of oliecrisis die ze daar
van af kan brengen. Aan gevaar wordt
niet gedacht.
Niemand die opkijkt bij de dagelijk
se lijst van slachtoffers. Niemand die
ook maar met de ogen knippert bij het
zien van de doden en gewonden.
Wat maakt vliegen zo anders dat zil
verkleurige vogels met al hun bevei-
lingsapparatuur worden genegeerd,
terwijl de gevaarlijke en onberekenba
re bolide in de gunst blijft?
Een cynische Israëli merkte het on
langs al op. De raketaanvallen op Tel
Aviv redden meer mensenlevens dan
ze nemen. De Scuds, die de mensen
massaal binnen houden, zijn nu een
maal minder trefzeker dan Opel, Ford
en Volkswagen. Zo gedacht ziet ieder
een die niet gaat vliegen, ze vliegen.
HANS JACOBS
Uitgekleed. Bloot heeft niet veel
meer om het lijf. Veronica heeft de pin
ups van het scherm gehaald en de di
recties van de Folies Bergères en de
Moulin Rouge in Parijs zien steeds min
der kans mensen tot een striptease van
de portemonnee te vefleiden. Kortom,
naakt loopt lijkt te behoren tot de aan
kleding van alledag.
Het CDA-deel van de Nederlandse
regering heeft gretig op die nieuwe mo
de ingehaakt. Onder het motto 'uitkle
den van mensen die al krap in het tex
tiel zitten, valt niet op' wordt er serieus
over gedacht de koppeling te ontkop
pelen. Bovendien willen de christen
democraten een gedeelte van de ont
wikkelingshulp aan de eigen ontwikke
ling besteden.
Voor beide ingrepen vallen uiteraard
genoeg argumenten te bedenken. Als je
het zelf koud hebt, leen je niet jè jas uit
aan mensen die zich aankleden met
zonnestralen. En uitkeringsgerechtig
den die ondanks alle aanbiedingen van
'Den Haag' nog niet tot inkeer komen,
vragen er toch om dat ze in hun hemd
worden gezet. De regering is geen Le
ger des Heils.
Wie wil werken, kan trouwens ook
best werken vinden. Als je maar wilt.
Er is genoeg werk. Dat tonen de dalen
de werkloosheidscijfers wel aan. Nog
even en de groep werklozen is zo klein
dat zij ergens op de Veluwe in een re
servaat bij elkaar kunnen worden ge
zet. Als een moderne cancan-groep die
de Folies Bergères en de Moulin Rouge
definitief overbodig maakt.
JAN PREENEN
VAN VLIJMEN Groen Links
is tegen oorlog. Net als ieder welden
kend mens. Niet iedereen is tegen de
Golfoorlog. Veel mensen zijn ook zo
bleek van de week nog uit een opinie
peiling niet vóór de Golfoorlog, maar
ze vinden dat-ie wel nodig is.
Het CDA-kamerlid Van Vlijmen is te
gen Groen Links. Dat kun je althans af
leiden uit de opmerkingen die hij deze
week in het openbaar, in de Tweede
Kamer, over Groen Links maakte.
Groen Links, zo zei hij, lijkt op de NSB.
Want Groen Links is tegen de Golfoor
log. En dus vóór de dicatator Hussein,
zo was kennelijk de redenering. En de
NSB was vóór de dictator Hitier.
Maar in werkelijkheid is Groen Links
tegen Hussein. Als Van Vlijmen tegen
Groen Links is, is hij zelf eigenlijk vóór
Hussein. Wie in de Tweede Kamer zit,
mag in die vergaderzaal alles zeggen
wat hij/zij wil. Dat staat in de wet. Een
Kamerlid mag dus helaas de meest
wansmakelijke vergelijkingen maken.
Van Vlijmen heeft achteraf zijn excu
ses aangeboden. Zijn fractieleider
Brinkman heeft ook verontschuldigin
gen gemaakt. Voor de Kamer is de kous
daarmee af. De vraag is alleen waarom?
Want toen Van Vlijmen de gewraakte
opmerking maakte en Groen Links bij
monde van Ria Beckers opheldering
vroeg, herhaalde de CDA'er welover
wogen en zeer bedachtzaam: "Groen
Links lijkt op de NSB".
Wat hebben we aan Kamerleden die
de reikwijdte van hun uitspraken niet
beseffen? Wat hebben we aan Kamerle
den die groteske vergelijkingen trek
ken met de Tweede Wereldoorlog? Had
Brinkman in plaats van excuses aan te
bieden Van Vlijmen niet beter kunnen
vragen te vertrekken?
RAYMOND PEIL
den waar de mensenrechten worden ge
schonden". Als voorbeeld laat hij een
rapport zien waarin precies met datum
en jaartal staat vermeld waar een bepaal
de vakbond bijeen is geweest. Het rap
port meldt vervolgens dat de bijeen
komst na afloop uit elkaar is geslagen en
dat het bestuur in de gevangenis zit.
Selectie
De studenten die met hulp van het UAF
in Nederland gaan studeren, moeten in
het eigen land minimaal middelbare
school hebben gehad. Het is de bedoe
ling dat zij in Nederland een hogere op
leiding gaan volgen, naar het hoger be
roepsonderwijs of de universiteit gaan
(een enkeling gaat naar het mbo). "Een
eerste selectie doet zich automatisch
voor als het gaat om het spreken van de
Nederlandse taal. Studenten die heel
hard werken om het Nederlands onder
de knie te krijgen, zijn gemotiveerd om
te gaan studeren".
Het UAF is opgericht in 1948 en be
schouwt zichzelf als de oudste vluchte-
lingorganisatie in Nederland. In het
pand van de organisatie ligt hartver
scheurende historie. De wereld telt 15
miljoen vluchtelingen, van wie tien pro
cent in Europa leeft. Het UAF werd op
gericht om de stroom intellectuelen uit
Tsjechoslowakije op te vangen.
In '56 kwamen de Hongaren en de
Koude Oorlog bracht nog meer vluchte
lingen uit Oost-Europa op de been. In de
jaren zeventig kwamen Griekse en Por-
tugeese studenten naar Nederland. Toen
Amerika in oorlog was met Vietnam,
kwamen vervolgens de Amerikaanse
dienstweigeraars. Daarna zochten de La
tijns-Amerikanen hun heil in Nederland
Vervolgens werd het in sommige Afri
kaanse landen onleefbaar en nu komen
er ook studenten uit Azië. Al die verhalen
zijn met de oude vestiging verbonden, in
april zal het UAF een nieuw gebouw be
trekken.
Sindst de Koude Oorlog tot het verle
den behoort, neemt het UAF een duide
lijk standpunt in iedere student die
wordt vervolgd, of het nu gaat om 'links'
of 'rechts' moet in aanmerking komen
voor steun. De universele verklaring van
de rechten van de mens, is daarvoor het
lijfboek. "Er wordt wel eens negatief ge
sproken over de hulp die wie bieden.
Maar ik verzeker dat deze mensen heel
veel bijdragen aan onze samenleving.
Onbewust kiezen ze vaak voor een studie
die voor hun eigen land waardevol is. Ze
kiezen daardoor heel anders dan Neder
landse studenten", vertelt Bleichrodt. Zo
volgt veertig procent van de UAF-stu-
denten een exacte of technische studie
"En ons land heeft een tekort aan werk-
i die beroepen".
Bang
Mehdi vertelt dat in de oorlog van zijn
land met Irak iedere familie wel iemand
heeft verloren. "Wij zijn dorstig naar de
mocratie. Wat Saddam Hussein nu heeft
gedaan met de inval van Koeweit, ver
oordeel ik. Nu zullen weer heel veel jon
ge Irakezen en onschuldige burgers, ook
in Koeweit, gedood worden. En ik ver
moed dat veel Irakezen tegen de oorlog
zijn. Maar iedereen is bang. Als je voor je
mening uitkomt, ben je in levensge
vaar". Mehdi is ervan overtuigd dat Sad
dam Hussein telkens opnieuw zal probe
ren oorlog te voeren. "Zolang hij in Irak
de baas is zal Irak in de problemen zitten.
Dat geldt ook voor mijzelf. Hussein bete
kent voor mij problemen".
En zolang Hussein in Irak zit, zal Meh
di niet naar zijn vaderland terugkeren.
Mehdi is hard aan het studeren op het
Nederlands. Deze middag nog, heeft hij
een examen achter de rug. Hij is inmid
dels ingeschreven bij de Technische
Universiteit in Delft waar hij het r
studiejaar hoopt te beginnen
DOOR JOOP VAN DER HORST
eu.
Hoeveel landen zijn er nodig voor een we
reldoorlog? Alle landen van de wereld7
Dan is er nog nooit een echte wereldoorlog
geweest Spreken we misschien bij 10 lan
den al van een wereldoorlog7 Bij 207 Ma
ken 29 landen samen een wereldoorlog, of
zijn er minstens 43 voor nodig7
Moeilijk te beantwoorden vragen Ook
wel griezelige vragen Spot er maar met
mee. Praat er liever met over. We spreken
van de Golfoorlog of de oorlog in de Golf.
Het is best mogelijk dat we eigenlijk al in de
Derde Wereldoorlog zitten maar we noe
men hem in ieder geval nog niet zo. Een
enkeling maakt het grapje dat hij van na de
oorlog is en dat zo houden wil Maar we
vinden het een macaber grapje De media
spreken ook consequent van de Golfoor
log. Er ligt duidelijk een taboe op de woor
den Derde Wereldoorlog.
Een begrijpelijk taboe. We hopen dat
het zo erg niet zal worden, dat het niet no
dig zal zijn om van de Derde Wereldoorlog
te gaan spreken En het lijkt wel alsof we.
door deze strijd wereldoorlog te noemen,
het onheil dichterbij zouden halen Daar
om spreken we angstvallig van de oorlog
in de Golf De Golf is immers geruststel
lend ver weg. Behalve een automerk hoeft
er bij ons m de buurt mets te veranderen,
hopen we.
Ooit eens moet voor het eerst gespro
ken zijn over de Tweede Wereldoorlog
Het zou me met verbazen als deze bena
ming pas gebruikt werd geruime tijd na het
uitbreken Ongetwijfeld zal er m de jaren
'20 en '30 geregeld gesproken en geschre
ven zijn over het gevaar van een tweede
wereldoorlog En daarbij zullen die woor
den wel gebruikt zijn. Met kleine letters
Maar wanneer werd na het uitbreken
voor het eerst hardop gezegd of geschre
ven dit is de Tweede Wereldooflog7 Ik
denk dat er enige tijd overheen ging, voor
dat men het hardop zo durfde noemen. Als
mijn theorie klopt, dan zijn er best voor
beelden te vinden van tweede wereldoor
log voor 1939 en na 1940, en weinig of
geen voorbeelden uit de jaren 1939 en
1940 zelf. Maar als ik me vergis, moeten
de lezers me maar corrigeren
Hoe lang bestaat het woord wereldoor
log al7 Is het een woord uit de jaren 1914-
1918, of is men die periode pas later zc
gaan noemen? Of bestond het woord a
veel eerder7 Is bijvoorbeeld de Napoleon
tische tijd, toen vrijwel de hele westerse
wereld erbij betrokken was. al wereldoor
log genoemd7
Het antwoord is voor verschillende taler
niet gelijk In het Nederlands is het woorc
wereldoorlog inderdaad iets van de perio
de 1914-1918 In de woordenboeken vin-
den we het voor het eerst in 1916, in de
11de druk van Koenen In de 10de druk
(1913) staat het nog met Van Dale wordt
minder vaak herdrukt niet in de vi|fde druk
(1913), wel in de zesde druk (1924) In Lei
den, m het Instituut voor Nederlandse
Lexicologie, is hel oudste voorbeeld voor
zover bekend van 1915.
In het Engels is de combinatie world-war
min of meer uit dezelfde tijd Het oudste
voorbeeld dat de OED, de Oxford English
Dictionary kan noemen, is van 1909. In het
Duits daarentegen is Weltkneg al veel lan
ger in gebruik Het werd al gebruikt in de
17de en 18de eeuw. In de 19de eeuw werd
er meestal de Napoleontische tijd mee
aangeduid. Het Engels en het Nederlands
hebben hun world-war en wereldoorlog
dus waarschijnlijk afgekeken van het
Duits.
Overigens werd de Eerste Wereldoorlog
tot aan 1940-1945 meestal niet wereldoor
log genoemd maar de Grote Oorlog. The
Great War, der Grosse Krieg. La Grande
Guerre Terwijl 'Grote Oorlog' in het Rus
sisch nu juist weer de benaming is voor de
Tweede Wereldoorlog.
Een man meldt zich bij een psycholoog.
Zijn klacht is dat hij de laatste tijd steeds
verwarder is en zich niet meer goed kan
concentreren. De psycholoog vraagt de
man in welke situatie zijn klachten het
hevigst zijn. De man antwoordt dat hij
vooral 's avonds als hij kijkt naar nieuws
op de televisie problemen heeft. "Ik raak
volledig de kluts kwijt als ik het ene mo
ment nog naar dode mensen heb zitten
kijken die als zakken langs de weg gesme
ten zijn, terwijl ze het 't volgende moment
al hebben over de kroonprins die zo netjes
een nieuwe munt geslagen heeft met voor
op het hoofd üan zijn vader en achterop
dat van zijn moeder of omgekeerd. Ik kan
emotioneel gewoon niet zo snel doorscha
kelen. Maar als ik naar de mensen om me
heen kijk die nergens last van hebben
dan denk ik, zoals ik reageer dat kan niet
normaal zijn".
Maar wie is er nu eigenlijk normaal
vraag je je af. Degene die zonder een
spoor van indigestie het hele buffet van
bloedig en zoetsappig nieuws afwerkt?
Of degene die tijd nodig heeft om emotio
neel taaie berichten te verteren voordat
hij nieuwe informatie kan verwerken
De meeste mensen vinden het normaal
om zonder éen emotionele spier te verrek
ken de hele nieuwsuitzending af te kij
ken. Onder leiding van de al even onbe
roerde nieuwslezer of -lezeres lopen ze
vanaf de reclame vlot de ellende van de
wereld langs om weer doodgemoedereerd
bij diezelfde reclame uit te komen. De
meeste mensen vinden het abnormaal als
iemand na het eerste journaalonderwerp
i het er nogal gruwelijk aan toe
gaat, de televisie uitgooit met de medede
ling: "Dit moet ik eerst eens een beetje
verwerken voordat ik verder kan kij
ken".
De ellende in deze wereld lijkt steeds
meer iets te worden om naar te kijken en
steeds minder iets om je geraakt of be
trokken bij te voelen. Dat geldt zowel voor
ellende met een grote als met een kleine
'e', zoals verkrachting, incest, scheiding,
zelfdoding en oudermishandeling.
De doorsnee tv-kijker ziet tegenwoor
dig bijna net zoveel menselijk leed aan
zich voorbij trekken als vroeger alleen
een psychiater of psycholoog te zien
kreeg. Van oorlog en verwoesting krijgen
we zeker niet minder onder ogen dan de
eerste de beste driesterren-generaal die
vanachter een bureau de operaties diri
geert. Ook hij krijgt zijn informatie soms
eerder van het scherm of de krant dan
van zijn eigen inlichtingendienst.
Wat voor verwoestingen richt dit onop
houdelijke mediabombardement in onze
psyche aan?
Laat ik beginnen te zeggen dat nog nie
mand op die vraag een goed antwoord
heeft. Wel zijn er een aantal geleerden
met meningen op dit punt die er bepaald
niet om liegen. Een van hen is de media
deskundige Neil Postman die al jaren ge
leden beweerde dat de televisie aan kin
deren in deze tijd de mogelijkheid heeft
ontnomen om nog 'blind' te zijn, in de zin
van betrekkelijk zorgeloos en onschuldig
op te groeien. Kan een kind nog onschul
dig. dus zonder schuldgevoel, zijn ham
burgers met frites opeten voor de televi
sie. waarop hongerende kinderen wan
hopig hun lege handjes uitstrekken, zo
vraagt hij zich af in zijn boek 'The disap
pearance of childhood'? (De verdwijning
van de kindertijd).
Postman's antwoord is duidelijk 'nee',
maar de psychiater Robert Lifton. die on
der andere belast was met het onderzoek
naar de psychische gevolgen van de
qtoombom op Hiroshima, is een andere
mening toegedaan, hoewel ook zijn op
vattingen bepaald niet geruststellend
zijn. Volgens Lifton is het zo dat als men
sen langdurig met overweldigende en on
verwerkbare gebeurtenissen worden ge
confronteerd. en een geestelijk verdedi
gingsmechanisme wordt ingeschakeld
dat het best kan worden omschreven als
'psychische verdoving'.
Lifton trof dat verdedigingsmechanis
me in extreme vorm aan onder de mensen
die de verschrikkingen van Hiroshima
hadden meegemaakt: ze ontwikkelden
een reactie die hun gevoel deed ophou
den, ze werden psychisch koud. In de ge
sprekken die hij met hen had, vertelden ze
vrijwel allemaal zich volledig bewust te
zijn geweest van wat er om hen heen ge
beurde toen de bom was gevallen. Ze wis
ten dat er mensen naast hen op een ver
schrikkelijke manier stierven maar ze
verloren eenvoudig hun emotionele be
trokkenheid bij dat alles. Ze zeiden din
gen als: "Mijn geest was verlamd, ver
doofd", of "Ik werd eenvoudig ongevoelig
voor de dood van anderen". Ze verklaar
den die ongevoeligheid zelf met redene
ringen als: "Ik voelde niets, want ik was
door René Diekstra
hoogleraar psychologie te Leiden
Maar hetzelfde proces dat we in al deze
situaties nuttig en beschermend vinden
wordt in andere situaties voor ons gevoel
toch dubieus. Een piloot die door een
druk op een knop een dood en verderf
zaaiende bom laat vallen, bedient zich
ook van psychische verdoving: "Ik voel
niets dit is gewoon mijn opdracht".
In een situatie als die van Hiroshima
was psychische verdoving eenvoudigweg
een noodzakelijke bescherming tegen
prikkels die onverwerkbaar waren. Niet
alleen bij rampen maar ook in tal van
andere situaties is psychische verdoving,
zij het in minder extreme mate, noodza
kelijk voor mensen om te kunnen blijven
functioneren.
Zo is een bepaalde mate van psychi
sche verdoving nuttig voor iemand die
beroepshalve veel met lijden en dood te
maken heeft, zoals leden van reddings
teams en artsen. Een chirurg bijvoor
beeld moet zichzelf gericht psychische
verdoving toedienen om niet alle conse
quenties te voelen van een eventuele
mislukking bij het verrichten van zijn
werk. Hij moet, zoals dat heet. het hoofd
koel houden.
Hetzelfde geldt voor al du
wereld - en dat zijn er nogal wat die
bij de fabricage, het testen, het verkopen
en gebruiken van wapens betrokken zijn.
Een geciviliseerde West-Europeaan die
vooreen hoop duiten een gifgasfabriek in
elkaar klust voor een agressief regime,
bedient zich van hetzelfde mechanisme
"Ik voel niks, dit is gewoon handel". Net
zoals de brave Amerikaanse huisvrouw
die aan de lopende band ergens in Ore
gon raketten staat te vervaardigen: "Ik
voel niks, dit is gewoon mijn werk".
Maar geldt exact hetzelfde ook niet
voor de redactie van een krant die techni
sche tekeningen afdrukt van modern wa
pentuig (zie onder meer de Telegraaf van
4 februari met een technisch plaatje van
de Apache-helikopter onder de titel
Prijsschieten j: "We voelen niks, dit is ge
woon informatie aan het publiek".
En geldt hetzelfde ook niet voor de le
zers die uitvoerig op het werk bespreken
hoe de bommen van de Tornado-vliegtui
gen vliegvelden als een weiland omploe
gen en ook nog mijnen achterlaten waar
door arbeiders die het veld moeten her
stellen de eeuwigheid in worden gebla
zen: "Wij voelen niks, dit is gewoon een
gesprek van collega's onder elkaar".
Om de kwestie simpel te stellen nie
mand kan het zich veroorloven zich pre
cies voor te stellen wat de mogelijke uit-
werking op mensen van vlees en bloed zal
zijn van het wapen waarmee hij bezig is,
of de ellende waar hij naar zit te kijken.
Wie dat probeert, raakt emotioneel
in de war, verliest zijn onschuld, kan niet
anders dan zich (mede) schuldig troelen
over hoe zijn eigen soort tekeer gaat. Om
te blijven doorgaan met kijken bijvoor
beeld moeten we een kloof aanbrengen
tussen wat we voelen en wat we weten.
Die splitsing in onze ziel is de kern van
het mechanisme van psychische verdo
ving.
Het voortdurend bombarderen van on
ze geest met informatie, beelden en verha
len, over dood en ellende (of de instru
menten daarvoor) uit alle hoeken en ga
ten van de wereld, maakt ons murw,
stompt ons af. dwingt ons tot koel rage-
ren. Niet voor niets is de kreet 'Keep Cool'
de wapenspreuk van deze tijd geworden,
die we met stickers, viltsiften en spuitbus
sen overal rondstrooien.
Ik hoor steeds vaker zeggen dat de ma
nier waarop mensen vandaag de dag
met elkaar omgaan harder, zakelijker is
geworden. Zoals Herman van Veen het
zingt: 'De tederheid is overleden'.
Misschien hebben we onvoldoende be
seft dat informatie deformatie (vermin-
king) kan veroorzaken. Misschien ook la
ten we ons teveel (injformeren door het
grote Amerikaanse voorbeeld dat zegt
datje 'cool' moet blijven om in dit leven te
Winnen. Zoals Donald Trump hel zei 'the
only sin is not to win'. Ik leg daar een een
wenoud Arabisch gezegde naast: 'win
naars zijn slechte r
