Ondoorzichtige rol
van Iran in oorlog
Generaals Israël steunen
beleid van zelfbeheersing
Nederlandse schade Golfoorlog verhalen op Irak
W
lA
/fPAi n/Rn
Sint: deelname
aan Golfoorlog
onvermijdelijk
Israëliërs protesteren bij aankomst
eerste zending Duitse hulpmiddelen
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1991
OORLOG IN DE GOLF
PAGINA 9
Fransen ontkennen deelname aan vredesinitiatief
AMMAN/PARIJS (IPS/AP) De rol die Iran in de Golfoorlog speelt blijft ondoorzichtig.
In Teheran en andere steden werden gisteren na afloop van het vrijdaggebed omvangrijke
demonstraties gehouden. Daarbij werden spandoeken met tegen de Verenigde Staten ge
richte leuzen en steunbetuigingen aan Irak meegevoerd. Tegelijkertijd was de Iraanse
hoofdstad gisteren het trefpunt voor bewindslieden uit Frankrijk, Algerije, Yemen en
Irak, die achter de schermen zouden werken aan een vredesinitiatief.
Tot de buitenlandse bewindslieden
die Teheran aandeden behoorden
Francois Scheer, de tweede man op
het Franse ministerie van buiten
landse zaken. Van Franse zijde is
gisteren in alle toonaarden ontkend
dat dit land betrokken is bij een vre
desvoorstel. Een woordvoerder van
het ministerie van buitenlandse za
ken in Parijs beweerde dat het 'puur
toeval' was dat Scheer tegelijk met
de andere bewindslieden in Tehe
ran was. Het Iraanse persbureau Ir-
na meldde gisteren echter dat de be
windslieden wel degelijk in Tehe
ran waren om te zoeken naar een re
geling voor een snel en vreedzaam
einde aan de vijandelijkheden in de
Golf.
Een ander teken dat er wordt ge
werkt aan een vredesinitiatief is het
'Kuwayt leverde
wapens aan Irak'
BONN (IPS) Duitsland is bij lan
ge na niet de grootste wapenleve
rancier geweest van Saddam Hus
sein. Landen als de Sovjet-Unie,
Frankrijk, maar ook het nu onder de
voet gelopen Kuwayt staan veel ho
ger op de lijst van Iraks grootste wa
penleveranciers, aldus een gisteren
in Duitsland gepubliceerd boek
werk.
Onder de titel 'De exporteurs van
de dood' hebben twee journalisten
van het Duitse weekblad Der Spie
gel een boekje opengedaan over cfe
Duitse wapenhandel met Irak. Het
boek bevat een complete lijst van
Duitse bedrijven die betrokken zijn
geweest bij onder meer de produk-
tie van gifgas en biologische wa
pens voor het Iraakse regime.
feit dat er in Teheran contact is ge
weest tussen de delegaties uit Irak,
Yemen en Algerije enerzijds, en
Frankrijk, Yemen en Algerije an-
derszijds. Hoewel Iran officieel een
afzijdige houding aanneemt, is men
er in diplomatieke kringen in Jorda
nië van overtuigd dat dit land pro
beert een bemiddelende rol te spe
len.
Volgens deze zegslieden zouden
de Fransen de Iraakse leiders pol
sen over hun bereidheid een be
stand te aanvaarden dat is gebon
den aan de terugtrekking uit Ku
wayt. Dat zou moeten gebeuren on
der de toezegging dat er een vredes
conferentie over het Midden-Oos
ten wordt gehouden waarop alle
problemen aan de orde komen.
Iran heeft veel te winnen bij een
succesvolle bemiddelingspoging.
Niet alleen zou het land hierdoor de
finitief het diplomatiek isolement
doorbreken waarin het tijdens de
oorlog met Irak verzeild is geraakt,
maar tevens zou Irans positie als be
langrijke mogendheid in de Golfre
gio zijn gevestigd.
Voedselhulp
TEL AVIV (AP) - Twee Israëlische
generaals hebben zich gisteren in
interviews uitgesproken voor het
huidige regeringsbeleid van zelfbe
heersing ten aanzien van Irak. Bei
den bagatelliseerden het gevaar dat
Irak voor Israël zou kunnen vormen
waar het de capaciteit voor het afvu
ren van chemische raketten betreft.
Legerstafchef Dan Shomron en
luchtmachtcommandant Avihu
Bin-Nun stelden dat een Israëlische
interventie in de Golfoorlog de cam
pagne van de geallieerden zou kun
nen schaden, de anti-Iraakse coali
tie uiteen zou kunnen drijven en
Iran actief aan Iraakse zijde bij de
strijd zou kunnen betrekken. "lede-
Bush genomineerd
voor Nobelprijs
OSLO (AP) De Noorse parlemen
tariër Vidar Kleppe heeft de Ameri
kaanse president George Bush ge
nomineerd voor de Nobelprijs voor
de Vrede van het jaar 1991. Het be
langrijkste motief hiervoor is dat
Bush in het geweer is gekomen te
gen 'de bedreiging die van Saddam
Hussein uitgaat tegenover de gehe
le wereldgemeenschap'.
Als gekozen parlementslid heeft
Kleppe, lid van de rechtse Partij van
Vooruitgang, het recht om iemand
voor de Nobel-vredesprijs te nomi
neren. Donderdag was de laatste
dag waarop nominaties voor het
jaar 1991 konden worden ingediend
bij het Nobelcomité.
Volgens berichten in de Noorse
pers zijn naast Bush ook de Litouw
se president Vytautas Landsbergis,
Nelson Mandela en de Tsjechoslo-
waakse president Vaclav Havel ge
nomineerd.
land. De geallieerden zeggen echter
dat zeker rond de 100 Iraakse vlieg
tuigen naar Iran zijn gevlogen. Er is
geen officiële verklaring gegeven
voor het uitwijken van de vliegtui
gen, maar sommige militaire waar
nemers zeggen dat Saddam Hus
sein ze voor de veiligheid naar Iran
heeft gestuurd.
Minister van buitenlandse zaken
Ali Akbar Velayati heeft de Iraakse
vice-premier Saadoun Hamadi ge
zegd dat de piloten en hun vliegtui
gen zolang de oorlog duurt in Iran
zullen worden vastgehouden, aldus
het Iraanse persbureau IRNA.
Het officiële Iraanse beleid contras
teert scherp met de woede die de
aanvallen van de multinationale
strijdmacht op Irak onder de Iraan
se islamieten oproepen. De Iraanse
autoriteiten hadden 1 februari uit
geroepen tot 'Dag van medeleven
met het onschuldige volk van Irak'.
De Iraanse autoriteiten hebben
echter ook hun ongenoegen uitge
sproken over het feit dat Iraakse
vliegtuigen, zonder daarvoor toe
stemming te vragen, noodlandin
gen hebben gemaakt in Iran. Vol
gens Teheran zijn de afgelopen da
gen 16 Iraakse vliegtuigen aangeko-
elf veilig zijn ge-
AMSTERDAM (ANP) - De over
heid moet inventarisen welke
schade Nederlandse bedrijven en
staatsburgers hebben geleden
door de inval van Irak in Kuwayt.
Zodra de situatie in het Golfge-
bied is genormaliseerd dient Irak
vervolgens aansprakelijk te wor
den gesteld voor de geleden mate
riële en immateriële schade.
Dat hebben dr. R. Siekmann en
mr. W.A. Sinninghe Damstë giste
ren in het Mozeshuis in Amster
dam betoogd tijdens de officiële
presentatie van het verslag 'Drie
keer startklaar, nooit vertrok
ken...' dat het familie-comité 'Gij
zelaars Vrij' heeft uitgegeven.
Beide juristen twijfelen er niet
aan dat Irak daadwerkelijk aan
sprakelijk kan worden j
"De Ir.\ e nva! u zei;
van K in .1
bundc-0"rl«. >handeiin ;tn
een fl. orante schending i de
internationale rechtsorde. Dt ju
ridische basis voor het indienen
van schadeclaims zijn terug te
vinden in verschillende resolu
ties van de Veiligheidsraad die
over de Golfkwestie zijn aangeno-
Siekmann en Sinninghe Dam
stë realiseren zich overigens ter
dege dat de kans niet zo groot is
dat Irak na het beeindigen van de
Golfoorlog bereid zal zijn de scha
de te vergoeden. "Om principiële
redenen mag Nederland echter
de mogelijkheid niet voorbij laten
gaan om Irak aansprakelijk te
stellen".
De voorschotten die de Neder
landse ambassade in Irak heeft
uitgekeerd aan de ex-gijzelaars
dienen een onderdeel te vormen
80.000 gulden bedragen, terug
moeten betalen. "Die mensen
hebben er recht op dat wordt af
gezien van invordering. De over
heid moet nu snel haar standpunt
bepalen en dat ook schriftelijk
aan de ex-gijzelaars kenbaar ma
ken. Er moet een einde komen
aan de financiële onzekerheid".
Hoeveel ex-gijzelaars finan
cieel in de problemen raken in
dien de voorschotten worden te
ruggevorderd, is nog onduidelijk.
Het familie-comité hoopt daar za
terdag meer inzicht in te hebben.
Ex-gijzelaars en hun familieleden
komen dan in het Mozeshuis voor
de laatste keer bijeen om nog
eens na te praten over het ge
dwongen verblijf in Baghdad Bij
die gelegenheid zal ook worden
OpV
>t nu to toereike.id is.
Volgens een woordvoerder van
buitenlandse zaken heeft minis
ter Van den Broek inmiddels het
verslag van het familiecomité ge
lezen. Ondanks de kritiek die
daarin wordt geuit op zijn optre
den. sterkt het verslag de minister
in zijn opvatting dat het Neder
landse beleid inzake de gijzelaars
juist was. "Indien dit zich nog een
keer zou voordoen, zouden wij
dezelfde weg bewandelen. De be
langrijkste reden om grote terug
houdendheid te betrachten bij
het zenden van een missie was
dat prioriteit werd gegeven aan
de groep baggeraars. Het zenden
van een missie was een te groot ri
sico voor die groep. Aan dit facet
wordt in het rapport van het fami
liecomité nauwelijks aandacht
besteed", aldus Van den Broek.
Volgens Buitenlandse zaken
overweegt Nederland inderdaad
de schade door de Golfoorlog op
Irak te verhalen. In VN- en EG-
verband is daar al eens over van
gedachten gewisseld.
Middellandse
re stap van onze kant is van invloed
op de eenheid van de coalitie", zei
Shomron in een interview met het
dagblad Maariv.
Irak heeft tot dusverre sinds het
begin van de Golfoorlog acht keer
raketten op Israel afgevuurd. In to
taal zijn daarbij vier doden en ruim
200 gewonden gevallen en zijn dui
zenden huizen beschadigd geraakt.
Stafchef Shomron erkende dat de
Israëlische regering en legerleiding
hadden verwacht dat de Scud-ra-
ketten in het westen van Irak bin
nen een paar dagen na de start van
operatie Desert Storm zouden zijn
vernietigd. De ervaring heeft inmid
dels geleerd dat het de geallieerde
luchtmacht bepaald niet eenvoudig
is gevallen om de Scud-lanceerin-
richtingen, en met name de mobie
le. definitief uit te schakelen.
Volgens beide generaals is de
dreiging dat Irak raketten met che
mische koppen op Israel zou kun
nen afvuren, niet zo groot. Beiden
meenden dat Saddam Hussein niet
over de technologie beschikt om
dergelijke chemische raketten met
enige doeltreffendheid te lanceren.
Shomron en Bin Nun gaven te
kennen dat zij hun vraagtekens zet
ten bij de houding van Iran. De ge
neraals zeiden er terdege rekening
mee te houden dat Iran op een gege
ven moment aan de zijde van Irak
actief bij de oorlog betrokken raakt.
"Het zou me niet verbazen als de
Iraniérs op een bepaald moment
een excuus zullen weten te vinden
om de Irakezen hun vliegtuigen,
met piloten, terug te geven teneinde
de strijd te kunnen voortzetten", al
dus Bin Nun. Een excuus zou kun
nen zijn dat de Amerikanen heilige
islamitische plaatsen in Irak onder
vuur hebben genomen of dat Israël
actief bij de oorlog betrokken is, zo
meende de generaal.
Diyarbakir
Kaspische
zee
SOVJETUNIE
ISRAËLr;Éy' Amman
jJearariélTV JORDANIË
Port Said V
De geallieerden hebben
inmiddels 35.000 vluchter
uitgevoerd op Irak
Geallieerden schieten kruisraketten
af op Baghdad, waarvan enkele in
woonwijken terecht komen. Saddam
zegt krijgsgevangen als oorlogsmisdadigers
te behandelen omdat zij burgerdoelen troffen.
Basra V,
KUWAY-y
Vrijdag
Drie Iraakse tanks vernietigd bij aanval Irak
op Saudi-Arabie. Door de voortdurende grens-
aanvallen van Irak, zijn de geallieerden gedwon
gen hun bombardementen te verplaatsen van
strategische doelen naar de Saudische grens,
waar 50.000 Irakezen zijn samengetrokken
Khafji
Vrijdag
Bij de herovering van Khafji door de
geallieerden zijn niet 300 maar slechts
33 Irakezen gesneuveld. 400 Irakezen
zijn gevangen genomen. Aan Saudische
zijde vielen 15 doden en 31 gewonden.
Riyad
SAUDI-ARABIE
De Amerikaanse vice-president Quale
sluit gebruik kernwapens niet uit, als Irak
chemische wapens inzet. De Nederlandse
premier Lubbers is daaover verontwaardigd.
vrijdag 1 februari
zaterdag 2 februari
ISTANBUL Niet alleen m Iran gingen moslims gisteren na het vrijdaggebed massaal de straat op om te pro
testeren tegen de rol van de Verenigde Staten in de Golfoorlog. In het Turkse Istanbul kwam het tot ongeregeldhe
den tussen fundamentalistische demonstranten en de oproerpolitie. «otoepai
AMSTERDAM (GPD/ANP) -
PvdA-voorzitter Sint meent dat Ne
derlandse deelname aan de Golf
oorlog onvermijdelijk was gewor
den. Volgens haar was het vrijwel
uitgesloten dat een voortgezet em
bargo Saddam Hussein zou hebben
overtuigd. "Zelfs de veel zwaardere
dreiging van oorlog deed hem niet
wijken".
Sint sprak vanmorgen tijdens het
PvdA-congres in Amsterdam aan
het begin van de discussie over het
partijstandpunt ten aanzien van de
Golfoorlog De PvdA-voorzitter
kwam ook nog met een formeel ar
gument waarom Nederland zich
niet aan de oorlog kon onttrekken.
"Nederland maakt deel uit van de
internationale gemeenschap. Een
zichzelf respecterende partij kan
moeilijk aan de ene kant in haar ver
kiezingsprogramma's het stand
punt betrekken dat de VN dit soort
besluiten moeten nemen, om er ver
volgens vrijblijvend mee om te gaan
zodra het op uitvoering aankomt",
aldus Sint vanmorgen.
Zy zei overigens het standpunt
van haar partijgenoten die tegen
Nederlandse deelname aan de oor
log zijn. te respecteren Sint be
streed echter dat de PvdA zich te
snel in de onvermijdelijkheid van
geweld heeft geschikt. Ze legde er
de nadruk op dat de partij zich nu
niet lijdzaam bij de situatie neer
legt. Om tot een stabiele situatie te
komen in de Golf-regio. meent ze
dat er een rechtvaardiger verdeling
moet komen van rijkdom en armoe
de. Bovendien moeten er afspraken
komen over wapenleveranties,
evenals een oplossing van het Pale
stijnse probleem.
Groen Links zou
onder voorwaarden
oorlog goedkeuren
DEN HAAG (GPD) - Groen Links
zou in de toekomst toch hebben in
gestemd met militair ingrijpen te
gen Irak. "Groen Links heeft deze
oorlog als middel uitgesloten. Had
den we ooit later in het gehele pro
ces een eventueel gebruik van ge
weld goed gevonden? Ja. maar dat
is dan een militair ingrijpen waartoe
besloten wordt door de Verenigde
Naties, dat onder commando staat
van de VN en uitgevoerd wordt
door de VN".
Het Groen Links-kamerlid Sip-
kes heeft dit te kennen gegeven in
het maandblad van haar partij. In
stemming met het gebruik van ge
weld was volgens Sipkes pas ge
volgd 'na een goede evaluatie van
de resultaten van het handelsem
bargo, na een echt goede afweging
van doel en middelen en van andere
wegen om tot een oplossing te ko-
Sipkes zegt verder dat Groen
Links binnen het militaire scenario
dat nu in de oorlog wordt gehan
teerd, kan instemmen met het stu
ren van Patriot-luchtafweerraket-
ten naar Israël. "We hebben er bin
nen dat scenario begrip voor dat Is
raël buiten het conflict moet blij
ven. vanwege de behoefte aan vei
ligheid en de politieke gevolgen".
Onderzoek naar
dood mariniers
SAUDI-ARABIE (AP) - De Ameri
kaanse marine onderzoekt of een
aantal van de bij Khafji gesneuvel
de mariniers mogelijk het slachtof
fer is geworden van verkeerd ge
richt geallieerd vuur. Luitenant-ko
lonel Jerry Humble zei dat een vier
man tellend team. waaronder een
munitiedeskundige. het wrak van
een licht pantservoertuig zou on
derzoeken waarin een onbekend
aantal mariniers is omgekomen.
In totaal zijn elf mariniers gesneu
veld bij de gevechten Onbekend is
hoeveel van hen inzittenden waren
van het voertuig, dat mogelijk is ge
troffen door een raket die vanuit
een Amerikaanse straaljager is afge
vuurd.
Een zegsman van het ministerie
van defensie in Washington zei gis
teren dat onder meer tot het onder
zoek was besloten omdat in eén van
de voertuigen een gat is aangetrof
fen dat moet zijn veroorzaakt door
30mm-geschut. De A-10 'Warthog'
van de Amerikaanse luchtmacht is
met dergelijk geschut uitgerust.
Nieuwe actiedag
tegen Golfoorlog
ROTTERDAM (ANP) - De Initia
tiefgroep 'Geen Oorlog in de Golf
houdt op 2 maart in Utrecht op
nieuw een landelijke actiedag en
demonstratie. Gedurende de hele
maand februari worden lokale en
regionale anti-oorlogsactiviteiten
georganiseerd. De deelnemende or
ganisaties in de initiatiefgroep heb
ben dit besloten, zo is gisteren be
kendgemaakt.
Tot de initiatiefgroep behoren het
Humanistisch Vredesberaad, Kerk
en Vrede, Stop de Wapenwedloop.
Vrouwen voor Vrede. Komitee Anti
Golfoorlog (waaraan enkele tiental
len organisaties deelnemen). Groen
Links en de SP.
De initiatiefgroep hield eerder op
15 december en 26 januari landelij
ke demonstraties tegen de Golfoor
log. De laatste betoging in Amster
dam trok naar schatting 10.000 deel
nemers.
NICOSIA (AP) - De Iraakse ra
dio heeft gisteren de piloten van
de geallieerde luchtmacht ervan
beschuldigd een groot aantal bur
gers met mitrailleurs te hebben
doorzeefd. De gevangen piloten
zouden dan ook als oorlogsmisda
digers moeten worden behan
deld.
Ook bedreigde de radiocom
mentator de Amerikaanse presi
dent Bush, de Britse premier Ma
jor. de Franse president Mitter
rand en koning Fahd van Saudi-
Arabie. De staatshoofden werden
misdadigers genoemd omdat ze
verantwoordelijk zijn voor de ac
ties van de piloten. "Sommige pi
loten zijn niet tevreden met het
afvuren van raketten en gebrui
ken uit pure wrok en haat hun
machinegeweren op de vliegtui
gen om voetgangers in de straten
en stegen te vermoorden", aldus
de Iraakse radio.
De piloten zouden met opzet
woonwijken en burgerdoelen
hebbem gebombardeerd die niets
met de oorlog te maken hebben.
"Ze hebben met extreme koel
bloedigheid grote aantallen vrou-
'Berecht piloot
geallieerden als
moordenaar'
wen, kinderen en oude mensen
vermoord en moeten dan ook als
moordenaars worden behandeld.
Hun handelwijze lijkt in de verste
verte niet op de eer en moraliteit
van de militaire code", zo liet de
commentator weten.
De Iraakse bezettingsmacht in
Kuwayt heeft tientallen te vroeg
geboren baby's vermoord. Ze
zouden door de Iraakse militairen
uit hun couveuses zijn gegooid.
Dit schrijft het Amerikaanse mi
nisterie van buitenlandse zaken
in zijn jaarverslag over schendin
gen van mensenrechten dat giste
ren openbaar is gemaakt. Berich
ten over dergelijke moordpartij
en circuleren sinds de Iraakse in
vasie van 2 augustus. Ze worden
onderschreven door Amnesty In
ternational, maar weersproken
door andere mensenrechtenorga
nisaties, waaronder Middle East
Watch.
Het rapport van het State De
partment, dat naar het Ameri
kaanse Congres is gestuurd,
meldt een incident van septem
ber vorig jaar. Er wordt ook ge
sproken over 'massamoorden en
standrechtelijke executies' van
Kuwaytse burgers, grootschalige
lynchpartijen van studenten en
het stelselmatig vermoorden van
gehandicapten en mensen die
verpleegd moesten worden. Het
Bibi Saleh Centrum in Kuwayt
zou zijn ingericht als ondervra-
gings- en martelcentrum van
waaruit lichamen van slachtof
fers later werden gedumpt bij zie
kenhuizen. Getuigen werkzaam
in het Amiri ziekenhuis verklaar
den begin oktober dat zij circa 230
verminkte lijken in ontvangst
hebben genomen die afkomstig
waren uit het Bibi Centrum. De li
chamen misten vingers en tenen
en hadden ingescheurde oren en
uitgebrande ogen, aldus het ver
slag.
TEL AVIV (AP) - Op de internatio
nale luchthaven van Tel Aviv is gis
teren de eerste zending Duitse hulp
middelen aangekomen die de be
volking van Israel moeten bescher
men tegen een aanval door Irak met
chemische wapens. Op het moment
dat de eerste gasmaskers en medi
sche uitrustingen arriveerden, de
monstreerde voor de Duitse ambas
sade in Tel Aviv een handjevol Is
raëliërs tegen de hulp. Israel ver
welkomt de Duitse hulpgoederen,
maar tegelijkertijd worden de anti-
Duitse gevoelens en herinneringen
aan de hok caust weer gevoed met
de bedreiging van een gifgasaanval.
In Bonn maakte de persdienst
van de Duitse regering bekend dat
in totaal zeven transportvliegtuigen
met aan boord 440 ton hulpmidde
len zullen worden gestuurd. De goe
deren omvat!» 890 ton aan uitrus
tingen tegen chemische wapens,
zoals gasmaskers en beschermings-
pakken. en 110 ton aan medicamen
ten Later zullen nog enkele Fuchs-
pantservoertuigen volgen die zijn
uitgerust met apparatuur om gifgas
op te sporen.
Woensdag bood Duitsland de Is
raëlische regering een hulppakket
ter waarde van 1 miljard mark aan.
waaronder Patriot anti-raket-raket-
ten. Al eerder beloofden de Duitsers
voor 225 miljoen mark humanitaire
hulp.
De Duitse ambassadeur in Israel,
Otto von der Gablentz. had een ont
moeting met de 40 demonstranten
in Tel Aviv. Hij zei dat zijn land vier
kant achter Israel staat en beloofde
dat Duitsland de onderdanen zal be
straffen die mee hebben gewerkt
aan de opbouw van het chemische
wapenarsenaal van Irak
Onder de demonstranten waren
ook overlevenden van de concen
tratiekampen. De 65-jarige Fanny
Englard hield een protestbord in de
hand waarop foto's uit de concen
tratiekampen waren geplakt tegen
over recente foto's waarop moeders
en hun baby's gasmaskers dragen.
"Zijn we hiervoor in leven gebleven
en hebben we hiervoor een land op
gebouwd?". vroeg zij zich af.
Shabtai Taiber. de organisator
van de demonstratie, zei dat Duits
land troepen naar de Golf moet stu
ren. "Na de oorlog hebben de Duit
sers hun vredesgeneratie grootge
bracht. maar sommigen daarvan
verkopen wapens aan Irak".
