'Iedereen speelt voortdurend een rol' Reünie van kunstwerken en knusse interieurs Mark Kingsford heeft kantoortuinen als inspiratiebron Graham Lustigs nieuwste choreografie voor Introdans GEVARIEERD I Bijdrage Bram van Leeuwen Blauwe nacht ZATERDAG 2 FEBRUARI 1991 LEIDEN De Leidse kunstenaar Leon van den Eijkel is even terug in zijn vaderland. En zijn paneeltjes hangen tijdelijk voor een tentoon stelling in het Stedelijk Museum De Lakenhal. Het project Terug naar het normale leven' van Van den Eij kel omvat een kunstwerk van 171 losse schilderijtjes die in 1985 wer den verkocht. Deze verspreide de len zijn na vijf jaar weer bijeenge bracht door 158 kopers. Slechts 13 kopers hebben het indertijd ge kochte paneeltje niet afgestaan. Eén liet via een briefje weten het kunstwerkje niet meer te kunnen vinden, en een ander had het in een onbezonnen bui vernietigd. Van den Eijkel treurt daar niet om. Het uitgangspunt was immers de mensen mogen ermee doen wat ze willen. "De kopers zijn medever antwoordelijk voor de uiteindelijke vorm van het voltooide schilderij". En dat is nu te bewonderen in De Lakenhal. Een reünie van kunstwerken dus. De bedoeling van de kunstenaar was om te zien hoe de paneeltjes, de eigenaars en hijzelf de tand des tijds zouden doorstaan. Hét resultaat: een tevreden en goed uitziende Leon, gezellig babbelende eige naars en ouder lijkende, ingelijste en verkleurde schilderijtjes. Voor Leon van den Eijkel is zijn kunst werk nu pas afgerond. "In onvol tooide staat, toen het voor het eerst compleet werd geëxposeerd, was het eigenlijk volmaakt. Nu, bij deze reünie, is het pas echt af'. In Nieuw Zeeland, het land waar naar hij is geëmigreerd, haalde hij hetzelfde met foto's uit. 55 foto's van Hollandse interieurs gingen naar Nieuw Zeelandse kopers, die ook het adres van het afgebeelde in terieur kregen. Volgens Van den Eijkel is daarmee de kiem gelegd voor een mondiaal netwerk. Hollands mensionale opstelling dendaags Hollands in de televisie een dominante plaats inneemt. Het ideaal van Van den Eijkel is dat de bezoeker de indruk krijgt een levensgrote kijkdoos bin nen te stappen De televisie ver toont fragmenten van populaire se ries, onderbroken door een inter view met de uitvinder van de neu tronenbom. Juist dat interview heeft een diepere betekenis voor Van den Eijkel. "Deze uitvinder is een ontzettend aardige man, heel humaan, maar heeft iets gemaakt wat alles kan vernietigen. Ik heb met mijn schilderij ook een bom la ten ontploffen, maar een humane bom. Een bom die weer bij elkaar kon worden geharkt". Naar aanleiding van de heden daagse Hollandse interieurs van Van den Eijkel en als aanvulling op zijn tentoonstelling toont het muse um ook schilderijen uit eigen col lectie met het interieur als onder werp. Van de 17de tot in de 20ste eeuw is het Hollandse interieur een dankbare inspiratiebron voor kun stenaars. In de oude schilderkunst komen verschillende genres voor zoals: herberginteneurs, stal- en keukenstukken, kraam- en slaapka mers, kunstkabinetten, salons en kamers van drank en spel. Van den Eijkel merkt terecht op: "Kijk. de geschiedenis herhaalt zich". Zijn foto's met hedendaagse interieurs verschillen niet wezenlijk van de interieurs uit vroegere eeu wen. Allemaal knusse, gezellige (fa milie) taferelen. Zo ook deze reünie van kunstwerken. NORMAAL GESPREK - Leon van den Eijkel geeft zondagmiddag (15.00 uur) in de filmzaal van het Museum De Lakenhal een toelich ting op zijn tentoonstelling 'Terug naar het normale leven'. Aan de hand van dia's wordt een beeld ge geven van de ontwikkeling van het project in Nieuw Zeeland en van het kunstklimaat ter plaatse. AMSTERDAM - Het kan toor is een bron van inspira tie voor Mark Kingsford. Hij is mateloos geboeid door mensen die duur doen met gevulde aktetassen en door de onofficiële, maar duide lijk waarneembare pikorde die er in de hedendaagse kantoortuin heerst. Om het kantoorleven te kunnen ob serveren bivakkeerde de uit Engeland afkomstige ko miek enige tijd in een rekla- mebureau en het Amster damse stadhuis. Daar deed hij stof op voor zijn produk- tie De gang van zaken, een 'visuele komedie' die zich af speelt in het rijk van de ord ner en de paperclip. Mark Kingsford (38) heeft zijn kop mee voor het beroep van komiek. Met zijn elastieken gezicht, omlijst door wilde haren, redt hij zich uit de komische en netelige situaties, waarin hij in 'De gang van zaken' als schoonmaker Norman, compleet met stofjas en bezem, terechtkomt. Die strategie paste hij in zijn jeugd ook al toe, vertelt Kingsford, die op groeide in de Londense wijk Brix ton. "Ik was niet erg sterk, zag er ma gertjes uit en bovendien was ik 'ge zegend' met een grote neus. De eni ge manier waarop ik toch met de an dere jongens kon optrekken, was hun aan het lachen te maken. Zo compenseerde ik mijn gebrek aan spierballen. Het was ook een uitda ging om die griezels waar iedereen op school bang voor was, aan het la chen te krijgen. Als dat lukte, gaf me dat een gevoel van macht. De clown spelen was een leuke positie. Veel komieken zeggen dat ze een moeilijke jeugd hebben gehad, dat was bij mij niet zo. Wel groeide ik op in armoede en een van de dingen waar je niet voor hoefde te betalen, was lachen". Kingsford is van oorsprong een mimespeler, maar beschouwt zich zelf meer als visueel komiek. In Londen kwam hij in contact met het werk van mimer Rob van Reijn en in 1974 kwam hij naar Nederland om bij hem in de leer te gaan. Hij maakte deel uit van de Haarlemse technische theatergroep Perspekt, richtte onder de naam Limited Company zijn eigen gezelschap op en speelt op vele festivals in binnen- en buitenland. Krijtstreeppak De gang van zaken speelt zich af op de gang van een ultramodern kan toorgebouw. Gekleed in driedelig krijtstreeppak de dames in een vrouwelijke variant daarop spoe den de personages zich via deze ruimte naar een belangrijke verga dering, wisselen roddelverhalen uit of betrappen hun collega's in com promitterende situaties. In het be drijf gaan ingrijpende veranderin gen plaatsvinden. De termen in krimping, afslanking en reorganisa tie vallen. Wie neemt de beslissin gen en welke koppen gaan er rol len? Het door Kingsford geschreven scenario vormt na 'The Perfect No- body', waarin hij een kantoorklerk speelt die niets om handen heeft, de basis voor zijn tweede produktie rond het kantoorleven. Kingsford was vroeger als de dood dat hij op een kantoor zou moeten gaan wer ken, vertelt hij. "Ik ken de muffe, in geslapen geur ervan zo goed uit mijn jeugd, mijn vader bracht die mee. Hij kon me nooit precies uit leggen wat hij deed, maar hij had het altijd heel druk. Hij speelde ge woon een soort spel". Kingsford heeft zich voor deze produktie een tijdlang opgehouden in de gangen van een reklamebq- reau, het Amsterdamse stadhuis en op een afdeling bij WVC. Hij vertelt dat hij soms het gevoel had naar een film te kijken. "Je zag mensen bij een spiegel aldoor even checken hoe ze over zouden komen. Een man stond er een tekst voor te oefe nen en vrouwen controleerden steeds hun uiterlijk. Door kleding en gedrag werd je onmiddellijk dui delijk wie de baas speelde. Het was interessant om te zien dat veel men sen heel weinig te doen hadden en hoe ze dat camoufleerden. Iedereen speelde voortdurend een rol en leek dat heel gewoon te vinden". Jacques Tati Het observeren van de werkelijk heid en die vervolgens omwerken tot komische situaties leerde Kings ford van Jacques Tati, een van zijn Gebral contra zwijgen in 'Yvonne' Pro Regie'bewerking Guy Joosten Mei Theo Pont, Els Ingeborg Smits, Marieke van Leeuwen en anderen. Gezien op 1 (ebruan in het LAK. Aldaar nog vanavond te zien LEIDEN - Bij Gombrowicz is Yvonne al niet bepaald het toon beeld van spraakzaamheid, in de bewerking van regisseur Guy Joosten is zij een en al zwijgzaam heid. En het is juist haar conse quente zwijgen dat aan de ande ren een hevige woordenbrij ont lokt. De koning, de prins, de ko ningin en de rest van de hofkliek voelen zich door haar onver murwbare houding in hoge mate verontrust. Met hun gebral probe ren zij die gevoelens te onder drukken en hun eigen leegheid te maskeren. Des te meer zij dat ech ter proberen, des te 'harder' zwijgt Yvonne en des te kwets baarder zij blijken te ziin. De acteurs van het gezelschap 'Art Pro' zijn specialisten in de manier van toneelspelen die wel als 'hilarische speelstijl' wordt omschreven. Dat is acteren in ver hevigde vorm, waarbij het niet gaat om psychologische inleving in het personage maar vooral om een grotesk vergrovingseffect. Dat werkt hier prima. Het onder streept hier op overtuigende wij ze de strijd van het gebral contra het zwijgen. Tot ieders verbazing maakt de prins zijn verloving bekend met de lelijke Yvonng. Om een schan daal te vermijden gaan de koning en de koningin akkoord en ver klaren de handelwijze van de prins uit diens grote edelmoedig heid. In de regie van Guy Joosten is Yvonne niet onmiskenbaar le lijk gemaakt, wat namelnk meestal in ensceneringen van dit stuk het geval schijnt te zijn. Daarmee wordt het gegeven het karakter van een boosaardig sprookje ontnomen. Yvonne wordt hier gespeeld door Marieke van Leeuwen die al haar dramatische zeggingskracht in de uitdrukking van haar veelal verbaasd kijkende ogen moet leg gen. Zij is hier 'slechts' de kata lysator die het proces van verwar ring aan het hof op gang moet brengen. Om daaraan een einde te maken lijkt alleen de dood van Yvonne een definitieve oplossing te bieden, de prins pakt zijn mes, de koningin een flesje met gif, maar de kamerheer suggereert een andere oplossing: het eten van vis met veel graten moet haar fataal worden. Art Pro - ditmaal onder leiding van Guy Joosten - heeft het gegeven als macabere grap uitgewerkt. WIJNAND ZEILSTRA Carla Hardy en Mark kingsford in 'De gang van zaken grote voorbeelden. Invloeden van deze Franse filmer zijn terug te vin den in De gang van zaken. De voor stelling is een zogeheten 'visuele komedie', waarin het beeld belang rijker is dan de tekst. Kingsford ver telt dat hij ook veel aan de Engelse humorist John Cleese ontleent en noemt 'Fawlty Towers' als een van de voorbeelden waarin je kunt zien dat Engelse humor vaak sterk visu eel is en het komische van een situa tie lang niet altijd in woorden zit vervat. Als komiek heeft Kingsford zich in Nederland lange tijd een buiten staander op eigen terrein gevoeld en het heeft jaren geduurd voor hij om mensen als Kees van Kooten en Wim de Bie kon lachen. Kingsford: "In het begin was ik bekaf van het luisteren naar bij voorbeeld Freek de Jonge, alleen al door het vertalen. Maar dat kwam ook omdat Nederlandse humor sterk op tekst gebaseerd is en heel direkt overkomt. Freek de Jonge is recht voor zijn raap. Voor Engelsen is dat keihard. Een Nederlander zegt pats boem wat hij vindt, maar een Engelsman doet dat altijd via het understatement. Hij heeft het nooit direct over seks, racisme of oorlog, maar uit de manier waarop hij iets zegt, kun je de betekenis wel afleiden. In Engeland bijvoorbeeld zouden ze over mijn neus zeggen, wat heb jij een mooie neus, Mark, en dan mag je zelf invullen wat dat in houdt. Engelsen zijn subtieler, wat niet betekent dat dat beter is. Maar ik blijf natuurlijk affiniteit houden met Engelse humor en gelukkig kunnen veel Nederlanders die ook waarderen". Experiment Kingsford werkt in 'De gang van za ken' met acteurs die niet uit de mi- mesector afkomstig zijn. Die sa menwerking ontstond op advies van regisseur en acteur Helmert Woudenberg. "Vanuit onze ver schillende achtergronden hebben we flink gezocht naar de juiste ba lans tussen tekst en beweging. Nu we bijna op de helft van de negentig voorstellingen van deze toernee zit ten, krijg ik langzamerhand het ge voel dat we een hecht ensemble aan het worden zijn. Een goede kome die ontstaat pas als je precies weet wat je van elkaar kunt verwachten op het podium. Net als in een jazzor kest swingt het pas als je elkaar haarfijn aanvoelt". Voorstelling: De gang van za ken. Met: Mark Kingsford. Ralph Wingens, Koos Elfering, Cecile Heuer, Carla Hardy. Regie: Jos Houben. Te zien op 7 februari in de Leidse Schouwburg; toernee in de rest van het land tot mei. Er wordt in Nederland dikwijls nogal neerbuigend gedaan als we het hebben over ons nationaal zang talent. Watje ver haalt is lekker is de vaak gehoorde slogan. Geheel ten onrechte vind ik, want de afgelopen weken ontdekte ik twee muzikale juweeltjes van eigen bodem. In de eerste plaats was dat de nieuwe cd van Lenny Kuhr getiteld 'De Blau we nacht'. Lenny Kuhr is eigenlijk altijd een beetje ondergewaardeerd geweest. Ook al won ze het Eurovisie-song festival met het in de festivaltrend geheel afwijkende liedje "De Trou badour'. Ook al werd haar zang be kroond met de Zilveren Harp en een Edison. En ook al had ze enkele gro te hits zoals 'Visite' dat ze samen zong met het Franse jongenskoor 'Les Poppys'. Op haar nieuwe cd, al weer bijna 5 jaar na haar laatste lp 'Quo Vadis', is een aantal zeer fraaie stukjes mu ziek te beluisteren. Absoluut hoog tepunt vind ik 'De weg van de enke ling' waarvoor Lenny zelf de tekst en de muziek schreef. Een tekst met inhoud afgezet tegen een melodie die steeds opnieuw blijft boeien. Zo zijn er meer heerlijke luister nummers op de plaat te vinden zoals het gepassioneerde 'Heilig vuur' en het meer romantisch getin te 'Avalon'. Veel de van teksten wer den geschreven door haar levensge zel Herman Pieter de Boer en af en toe stak het duo Han en Kees Buenen (hij produceerde het al bum) een helpende hand uit. De cd kent een aantal korte speelse inter mezzi zoals 'Op lichte voeten', 'De kinderen' en 'De Bron' en wordt be sloten met een nieuwe vertolking van 'De Troubadour'. Veelzijdige Rob Mijn tweede plezierige ontdekking gold de cd 'Koorts in de kou' van Rob Janszen. Tussen hem en Len ny zijn er paar parellellen te trek ken. Ook hij treedt de laatste jaren met steeds meer succes solo of met zijn eigen band in het land op. Ook hij is de bezitter van de Zilveren Harp en kreeg voor zijn album flin ke ondersteuning van de toetsen man van de groep 'Bots' Kees Buenen en zijn vaste tekstschrijf ster Han Buenen. De oprichter van de theatergroep 'Pluche en plastic' geeft op de nieu we cd blijk van een enorme veelzij digheid. Van het melancholieke 'Ei- leen' tot lekkere meezingers als 'Hoe is het mogelijk' en 'We reldwijf. En een groot aantal ver schillende muzikale stijlen uiteen lopend van pure pop tot latijnsame- rikaanse ritmen en van blues tot ballades met folkloristische inslag. Rob Janszen brengt het allemaal schijnbaar met evenveel gemak. En het is waarschijnlijk een van de wei nige cd's waarop tot slot een groot aantal medemuzikanten even in het zonnetje wordt gezet. Historie kraakt Een Nederlands talent uit vroeger jaren was de revue-komiek Louis Davids. Van deze 'grote kleine man' verscheen dezer dagen bij EMI een tweede compilatie van een twintig tal historische opnamen uit de jaren dertig. Daartoe behoren bijvoor beeld een drietal nummers die hij destijds voor His Masters Voice maakte met het orkest van Bert Am brose. Ook vind je erop de persiflage op de bekende schlager uit die dagen 'Adieu mijn kleine grenadier' en het succesnummer uit de revue 't Is voor de bakker': 'Mina, Ze zet zo'n lekker bakkie koffie'. En niet te ver geten 'De bokswedstrijd', het broer tje van de zeer bekende 'Voetbal match' alsmede 'Nou tabé dan. Het materiaal kraakt, krast, schuurt, spettert en sist af en toe dat het een lieve lust is ondanks het feit dat waar dat mogelijk was de kwali teit zo veel mogelijk is verbeterd. Gelukkig is geluidsrestaurateur Harry Coster zo deskundig te werk gegaan dat de opnamen hun authentieke klankkleur volledig hebben behouden Een document voor het nageslacht en een brok nostalgie voor de ouderen. Opgepoetst Een kort uitstapje naar het buiten land. Van Dcmis Roussos, ooit met Vangelis deel uitmakend van de groep Aphrodite's Child, verscheen onder de titel 'Saga' een Franse cd waarop een groot aantal van zijn hits in opgepoetste vorm is samen gebracht. Zoals 'Forever and ever', 'We shall dance', 'Rain and tears', 'Lovely lady of Arcadia' en 'Good bye my love goodbye'. Ze werden de afgelopen 4 jaar opnieuw opge nomen en vooral instrumentaal in een beter jasje gestopt. De oogst is aangevuld met een aantal minder bekende Franse nummers, een en kele Italiaanse en cover-versies van 'Mamy blue' (de hit van Roger Whitaker) en 'Let the bells ring' die in de Nederlandse vertaling van Rob de Nijs aanmerkelijk beter klinkt. Gijzel-dubbelaar Tot slot werd een bijzondere dubbe- laar uitgebracht in het kader van een internationale campagne voor de vrijlating van alle met-politieke gijzelaars in Libanon. In samenwer king met 'International Hostage Re lease' kwam dezer dagen de dubbel- -cd 'Release' uit waaraan een groot aantal bekende namen hun belan geloze medewerking verleenden. Bijvoorbeeld Mike Oldfield, Steve Winwood, Simple Minds, Tina Tur ner, Deep Purple, Icehouse, Talk Talk, The Moody Blues, Dire Straits, Peter Gabriel. Kate Bush en Chris Rea. In totaal 26 tracks met als bijzonderheid de nieuw opgeno men evergreen van The Korgis Everybody's got to learn sometime. Dc Blauwe Nacht' - Lenny Kuhr (Free). 'Koorts in de kou - Rob Janszen (Free). De grote kleine man. deel 2' - Davids (EMI). dlv. artica- ROTTERDAM - Asabiyya is Ara bisch voor 'saamhorigheid' en je zou daaruit de onjuiste - conclu sie kunnen trekken dat de nieuwste choreografie van Graham Lustig een politiek statement is over be paalde gebeurtenissen in de wereld. Het stuk van de Engelsman Lustig maakt deel uit van een avondvul lende voorstelling van Introdans waarin verder te zien zijn: Sonate of Passion van Philip Taylor en White stream van Ed Wubbe. "De opdracht van Introdans was", zegt Lustig (36), "dat ik Ne derlandse muziek moest gebruiken. Dat was nog lastig zoeken, want het moest een beetje vrolijk zijn, licht van sfeer: het ging met Kerstmis in premiere, dus het moest niet een zwaarbeladen, betekenisvol stuk worden. Uiteindelijk heb ik muziek gekozen van Theo Loevendie: werk dat is geïnspireerd op de Turkse muziek en die uit het Midden-Oos- Van Loevendie gebruikte Graham Lustig Zes Turkse volksge dichten. de suite Venus en Adonis en het kersverse Passacaglia aila Turca dat pas in november voor het eerst werd uitgevoerd. "Mijn eigen wens bij deze op dracht was om hedendaagse mu ziek te gebruiken. Eerdere choreo grafieën die ik voor Introdans heb gemaakt, waren op muziek van Benjamin Britten en Bach, en nu had ik een CD meegekregen met hoogtepunten uit vierhonderd jaar Nederlandse muziek, maar ik wilde toch liever iets hedendaags. In die stukken van Loevendie zit een be hoorlijk oosterse sfeer, maar niet echt uitgesproken in het Engels zouden we zeggen: tongue in cheek". "Je wordt niet in de maling geno men, maar het is wel grappig, licht bedoeld allemaal. Een vorm van be weging. Ik vond het een uitdaging om veel met schouders, met heup en, met een heel ander soort armbe weging en een heel ander soort rit me te werken". Ook voor de dansers, die over het algemeen een traditioneel-klassie- ke achtergrond hebben, betekende het uitstapje naar het nabije oosten even wennen "Het was heel inte ressant om die weg te bewandelen. Niet dat ik een Turkse volksdans wilde nadoen, ik wilde tot een sfeer komen dat het stuk zichzelf waar maakt. In zijn muziek heeft Loeven die ook geen namaak-Turkse mu ziek gemaakt. Hy heeft er draden Vanu r het die belangstelling "Toen ik deze muziek uitkoos, be stond deze situatie nog niet. Ik ben zelf nog nooit in Turkije geweest. Ik heb veel naar Turkse muziek geluis terd en over de islam gelezen De ti tel van mijn stuk. Asabiyya. 'saam horigheid', is ook de eerste regel van het leven in de woestijn. Ga je in je eentje de woestijn in, dan kom je niet terug, dan ben je meteen ver dwenen tussen de zandbergen; maar ga je met een groep mensen, die elkaar verdedigen tegen vijan den, dan kom je er wel doorheen. Dat vond ik een mooi gegeven, al duizenden jaren oud". Graham Lustig werkt sinds 1989 voor Introdans. maar hij was al veel eerder in Nederland. Hij studeerde twee jaar aan de Royal Ballet School in zijn geboortestad Londen en vond in 1974 werk by het Natio naal Ballet in Amsterdam. Hij dans te tot 1980 in ons land en keerde toen terug naar Engeland. Bij het Nationaal Ballet danste hy in cho reografieën van Van Dantzig, Van Schayk en Van Manen en ook be kwaamde hy zichzelf in het schrij ven van dansen in de choreografie- workshop van het gezelschap. In 1979 werd een stuk van hem op het repertoire genomen de eerste keer dat een choreografie uit de work shop het zo ver bracht. Introdans; gezien op 16 Januari in de Rotterdamse Schouwburg; nog te zien: zaterdag 2 februari in de Leidse Schouwburg en op 16 fe bruari in de Stadsschouwburg, Amsterdam. Christo wil 3.100 paraplu's opzetten in Japan en VS SYDNEY (AP) - De Bulgaarse beel dende kunstenaar Christo, die eer der elf eilanden in Florida met roze plastic omwikkelde en de Pont Neuf in Parijs inpakte, is bezig met een nieuw project het opzetten van 3.100 grote paraplu's in Califorme en Japan in het komend najaar Ge schatte kosten 20 miljoen dollar In landelijk Califorme en delen van Los Angeles wil Christo over een lengte van 26 kilometer 1 760 re genschermen neerzetten en in de Japanse provincie Ibaragi ten noor dan van Tok;..» 340 pmplu'i uit gestrekt over een afstand van 18 ki lometer.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 37