'Ik wil gewoon dienen'
Jaap van Rijn,
de mens achter
de topman van
miljardenbedrijf
Nat-Nederlanden
ZATERDAG 2 FEBRUAR11991
PAGINA 23
BIJLAGE VAN HET LEIDSCH/ALPHENS DAGBLAD
Eigenlijk heeft hij als topman van Na-
tionale-Nederlanden nergens tijd
voor. 's Avonds samen met zijn gezin
eten, dat lukt de Katwijker niet vaak.
Jaap van Rijn (61) zit midden in een
fusieproces dat moet leiden tot de
grootste financiële instelling van ons
land: Internationale Nederlanden
Groep. Een combinatie van verzeke
ringsgigant Nationale-Nederlanden
en NMB/Postbank, ook bepaald geen
kleintje in de bankwereld. Een portret
van een onvermoeibare man, een
Katwijker in hart en nieren die verliefd
is op 'zijn' miljarden-bedrijf en zijn ge-
door Caroline van Overbeeke
Tekenend voor het jachtige leven van
Jaap van Rijn is dat zelfs zijn vrouw
en kinderen vaak niet eens weten
waar hij uithangt. Zo meldt een ge
zinslid in eerste instantie dat pa in het
buitenland zit. Bij Nationale-Neder
landen* vertelt zijn secretaresse dat
Van Rijn elk moment kan binnenlo
pen. Inderdaad, net terug uit Londen.
De voorzitter van de raad van bestuur
weet toch tijd vrij te maken voor het
(zoveelste) vraaggesprek. Ditmaal
met 'het blad dat mijn vrouw leest, ik
heb er geen tijd voor'. "Maar ja, voor
haar is het belangrijker: zij lééft in
Katwijk, ik slaap er alleen". Dit keer
doet hij ook een boekje open over de
combinatie carrière-gezin en zijn
band met Katwijk, het vissersdorp
dat hij weigert te verruilen voor een
villawijk in Wassenaar.
Hartelijk
Jaap van Rijn is niet bepaald het
kleurloze type dat velen denken aan
te treffen onder topbestuurders van
een verzekeringsbedrijf als Nationa
le-Nederlanden. De buitenwereld
heeft niet zelden het beeld van een
saai, duf en stoffig bedrijf waar velen
zich achter hun bureau's over verze
keringspolissen buigen. Dan zal de
topman ook wel saai, duf en afstande
lijk zijn, zo wordt geredeneerd.
Niets is echter minder waar: tijdens
het gesprek komt Van Rijn over als
een levendige en hartelijke man, en
thousiast pratend over wat straks een
van de grootste ondernemingen in
Nederland is: de combinatie van een
verzekeraar en een bank. Tenminste
als het lukt. Want dat is nog maar de
vraag. "De aandeelhouders kunnen
het nog grondig verzieken", bena
drukt Van Rijn.
Alleen als de nieuwe holding Inter
nationale Nederlanden Groep op 1
maart 51 procent van de aandelen van
NMB/Postbank en Nationale-Neder
landen in handen heeft, kan de sa
mensmelting doorgang vinden. De fu
sie is gegarandeerd bij 90 procent aan
delen-bezit. Daartoe is maandag een
nieuw, hoger bod gedaan dat de onte
vreden aandeelhouders van Nationa
le-Nederlanden over de streep moet
trekken. Zij krijgen er 6 gulden 50
contant of 0,15 aandeel Internationale
Nederlanden bij. Verschillende groot
aandeelhouders (zij die meer dan 5
procent in handen hebben), zijn al
met het bod akoord gegaan, dus Van
Rijn is optimistisch.
De kans bestaat echter dat concur
rent-verzekeraar Aegon roet in het
eten groot door massaal aandelen op
te kopen. Aegon is bang voor te grote
concurrentie van de nieuwe financië
le gigant. Als Aegon verhindert dat de
nieuwe holding 51 procent van de
aandelen iri bezit krijgt, gaat het fusie-
feest niet door. "Deze kapitalist wordt
nu dus geconfronteerd met het harde
kapitalistische spel. De macht van het
'Fietsen met mijn kleinkinderen in de polders bij Katwijk, dat ga ik straks doen'.
kapitaal bedreigt ons: iemand met
een zak met geld miljarden guldens
kan ons plan verhinderen", relati
veert Van Rijn.
Onmenselijk
"Ik ben redelijk menselijk hoor", zegt
de Katwijker die zich excuseert voor
de vuile koffiekopjes op de tafel in
zijn directiekamer in Den Haag. On
menselijk is echter wel zijn levens
tempo, althans voor de buitenstaan
der want zelf lijkt hij er wel bij te va
ren gezien zijn jeugdige uiterlijk.
"Mijn leven bestaat uit werken. Ik sta
elke morgen om 6.15 uur op en als ik
er 's avonds voor twaalven in ga, is dat
vroeg. Thuis eten doe ik niet vaak. Ik
eet 's avonds ook nooit warm. Meestal
houd ik het bij een boterham, fruit of
warm ik een kopje instant soep op in
de pantry".
Vroeger maakte Van Rijn elke
avond voor het slapen gaan nog een
wandeling door Katwijk. "Ik vind
wandelen heerlijk, het geeft rust". In
deze hectische periode heeft hij zelfs
daar geen tijd meer voor.
Deze manier van leven, of liever ge
zegd van werken, want dat doet hij ze
ven dagen per week tot hij naar bed
gaat, is geen bewuste keuze van de
Katwijker. "Dat gaat vanzelf zo, zon
der datje het wilt. Het komt op je af: je
werkt gewoon en komt hogerop. Ik
heb dit niet gezocht. Heus, ik was ook
gelukkig in mijn vorige functies", be
nadrukt Van Rijn.
Zijn loopbaan is er een uit het boek
je: alle lagen van het bedrijf heeft Van
Rijn doorlopen voor hij nu twee jaar
geleden op het pluche van de voorzit-
tersstoel kwam te zitten. Hij begon ge
woon als leerling-medewerker, 'als
niks dus'. 34 jaar geleden, en bleek
uiteindelijk een groot bestuurlijk ta
lent te zijn.
Teleurgesteld
Mr. J.J. van Rijn ging bij Nationale-
Nederlanden werken toen hij 27 was.
"Wer nichts wird, wird Wirt, und
wenn dass auch nicht ist gelungen,
geht man in -Versicherungen" (Vrij
vertaald: "Wie niks waard is, wordt
waard en als het ook niet lukt met an
dere dingen, gaat men in verzekerin
gen"), grapt hij als hem wordt ge
vraagd hoe hij bij het assurantie-be
drijf terecht kwam. Eigenlijk wilde
hij na zijn studie in 1956 dolgraag ad
vocaat worden maar dan moest hij
zijn huwelijk uitstellen. Want tijdens
zijn stage zou hij niets verdienen.
"Ik wilde trouwen dus ben op zoek
gegaan naar iets anders. Teleurge
steld, dat wel, ja. Ik had vervolgens de
keus tussen een baan bij Unilever
maar boter en zeep vond ik niet zo in
teressant Shell en Nationale-Ne
derlanden. Het werd de laatste omdat
ik dat het meest vond aansluiten bij
mijn juridische opleiding. Ik dacht:
dat is één bonk ruzie tussen verzeke
raar en verzekerde over schade
claims, dus dat kan leuk worden. En
bovendien vond ik de mensen er aar
dig", zo motiveert hij zijn beslissing.
Hij ging er nooit meer weg, want "dit
is het meest fascinerende bedrijf dat
Van Rijn kent zijn bedrijf. Hij ver
kocht polissen en werd later chef van
een afdeling gespecialiseerd in frau
de- en berovingsverzekeringen. Daar
na werd hij chef van een buitendienst,
directielid van een werkmaatschap
pij, en ten slotte in 1974 lid van de raad
van bestuur. "Al dat werk heb ik een
tijdje gedaan. Zo heb ik het vak ge
leerd".
Drie dingen van het verzekerings
bedrijf hebben hem altijd enorm ge
boeid. "Op de eerste plaats het vak
zelf, want bijvoorbeeld een arbeids
ongeschiktheid-verzekering is heus
niet zomaar een stuk papier. Het heeft
te maken met de wereld om je heen:
politiek, maatschappelijk, technolo
gisch. Ten tweede vind ik de interne
en externe organisatie interessant:
het management. Bij mensen horen,
samen dingen doen. Ten slotte heb je
hier te maken met de verkoop van een
produkt. Interessant vind ik hoe je de
afstand kunt overbruggen tussen 'fa
briek' en consument. Ik vind het
kortom gewoon heerlijk om met men
sen te maken te hebben en dat heb ik
voordurend".
Wel zegt hij erbij dat degenen die
hem het best kennen de chauffeurs
zijn, de portiers, de meisjes van de be
drijfsrestaurants en de directiesecre
taresses. "Ik ben nu eenmaal altijd op
stap".
Miljarden
Volgens Van Rijn heeft de veel be
sproken mammoetfusie alleen maar
voordelen. "Ik hoop dat het doorgaat.
Maar als het niet lukt, is het ook niet
erg, dan gaan we vrolijk verder". Vak
bonden en ondernemingsraden zijn
akkoord omdat werkgelegenheid
wordt gegarandeerd in het bedrijf dat
straks bijna 49.000 werknemers telt.
De nieuwe onderneming is actiefin 41
landen. Het eigen vermogen bedraagt
15,5 miljard gulden, geheime reserves
niet meegeteld. De omzet is ongeveer
25 miljard gulden per jaar. Niet gering
voor een Nederlands bedrijf. "We be
horen straks dan ook tot de top drie:
Shell, Unilever en Internationale Ne
derlanden", zegt Van Rijn vol trots.
"Een mooie onderneming waarin
bankklanten en verzekeringsklanten
van elkaar kunnen profiteren".
Ook dwars liggen echter de assur-
rantie-tussenpersonen die bang zijn
dat zij hun nering verliezen door con-
curentie van NMB/Postbank als afzet
kanaal. Ze boycotten Nationale-Ne
derlanden. Van Rijn: "Ze moeten er
op vertrouwen dat we hun belangen
goed in het oog zullen houden".
Volgens de topman is de fusie be
langrijk als straks de grenzen in Euro
pa opengaan en er vrij kan worden ge
handeld. "We zijn dan een grote finan
ciële macht en kunnen onze vleugels
prima uitslaan. We krijgen daardoor
een grotere omzet, produktie en ver
mogen. Bovendien behouden beide
bedrijven hun eigen identiteit in de
holding. Straks hebben we het mooi
ste Nederlandse bedrijf dat er is".
Logisch
Hij ziet de fusie niet als een kroon op
zijn werk maar als logisch gevolg van
een fusiegolf die Nederland de laatste
tijd overspoelt. "Wat wij nu doen is
niet bijster origineel. Als we samen
zijn met NMB/Postbank, is de koek
gewoon op. Dit is een eenmalige kans
die we moeten pakken".
Kritiek in de pers doet hem niet zo
veel. Hij zegt de laatste jaren te zijn
gehard. Maar voor zijn gezin ligt dat
anders. "Mijn vrouw kan daar niet te
gen. Ze wordt kwaad als er onaardige
berichten in de krant staan. Dat geldt
ook voor mijn vier kinderen. Mijn
echtgenote heeft dan de neiging om
mensen op te bellen om te zeggen wat
ze ervan vindt. Ze is een echte NN-
vrouw: erg betrokken bij het bedrijf
"Onlangs stond in een landelijk
dagblad: De fusie is de ambitie van
twee kleurloze oudere heren (bedoeld
werden Van Rijn en de voorzitter van
de raad van Bestuur van NMB/Post
bank, W.E. Scherpenhuijsen Rom)
die vlak voor hun pensioen nog histo
rie willen schrijven'. Mijn drie doch
ters worden dan razend ze vinden mij
absoluut niet kleurloos, eerder te le
vendig: een jonge hond".
Het ontroert Van Rijn dat zijn vier
kinderen hem door dik en dun steu
nen. In de drukste tijd, november vo
rig jaar toen heel Nederland over hem
heen viel bij het bekendmaken van
het fusieplan, stuurden ze bloemstuk-
jes naar kantoor. "Op het kaartje
stond dan: Pap, toij hebben respect
voor je en houden van je. Dat doet me
wat hoor".
Gezin
Zijn gezin is erg belangrijk voor hem.
Vol trots vertelt hij over zijn drie
kleinkinderen die hij naar hartelust
fotografeert op zijn schaarse vrije zon
dagen. Het hele gezin eet dan samen.
"Voor vrouw en kinderen is het wel
moeilijk dat ik zo weinig thuis ben,
dat realiseer ik me. Ik herinner me dat
mijn zoon jaren geleden als kind de
deuren van mijn tuinhuisje had dicht
gespijkerd zodat ik er niet meer in
kon. Ik zat daar te vaak te werken vol
gens hem. Op zo'n moment denk ik:
verdomme, wat vervelend toch dat ik
mijn gezin zo weinig zie. Maar tussen
werk en thuis zit niks, dat is een be
wuste keus. Ik ben geen lid van vere
nigingen, ik ben niet actief in de kerk.
Als ik niet werk, ben ik bij mijn gezin.
En andersom".
In zijn weinige vrije uurtjes wil Van
Rijn zich het liefst fysiek inspannen:
'Tennissen met mijn vrouw vind ik
zalig, of met het gezin wandelen in de
bergen, met een zware rugzak". Ook
zijn huis in Katwijk, waar hy geboren
en getogen is, geeft hij niet graag op
Hij woont er in een 'gewone' straat, in
tegenstelling tot collega Scherpen
huijsen Rom van NMB/Postbank die
in zijn kapitale villa zelfs een butler
schijnt te huisvesten.
'Wij hebben een eenvoudige stulp
maar ik ben dik tevreden. Wel is het
een beetje jammer dat er in zo'n mooi
dorp als Katwijk helemaal geen villa
wijken zijn. Maar als ik naar ons erf
kyk met dne gezellige zitjes ben ik ge
woon happy".
Katwijk heeft voor Van Rijn vele
herinneringen en mooie plekjes, hij
heeft er zijn kennissen en wil dat alles
beslist niet kwijt. "Ik ben dol op het
strand en vind de duinen heerlijk. Ik
voel me daar ontzettend thuis. Ik hou
van dit dorp en de mensen Het ligt
bovendien vlak by grote steden".
Katwijker
'De Katwyker' is volgens Van Ryn
soms wat hard, ruw maar wel open en
duidelijk. "Zo ben ik zelf ook Ik ben
niet altijd tactisch of diplomatiek. Wij
Katwijkers hebben het hart op de
tong, ik mag dat wel. Maar ik ben niet
erg kritisch als het over Katwyk gaat.
Ik word boos als ze ons dialect nadoen
bijvoorbeeld".
Een echte Katwijker gaat nooit van
zijn dorp weg en dat geldt ook voor
Van Rijn. "Twee van mijn dochters
wonen in dezelfde straat we zijn een
hechte familieclan. dat is ook typisch
Katwijks. En we vinden het nog fijn
ook".
De 'echte Katwijker' wil dolgraag
weten wat Van Rijn verdient. Als hem
dit wordt voorgelegd, barst hij in la
chen uit. "Heel veel", zegt hij. "Dit is
een van de grootste bedrijven van Ne
derland, dus ga maar na. Maar ik
moet er heel wat van afstaan ten be
hoeve van de gemeenschap, dat zal ze
tevreden stellen! Al is dat niet geheel
vrijwillig", voegt hij er grinnikend
aan toe.
Op de vraag wat hij het belangryk-
ste in zijn leven vindt, volgt een kort
antwoord. "Dienen". Hij legt uit: "Ik
wil het bedrijf dienen, de mensen,
mijn kinderen en mijn vrouw. Ik wil
iets betekenen voor anderen en
niet alleen voor mezelf leven".
Aardigheidje
Als hij volgend jaar met pensioen gaat
en zyn collega Scherpenhuijsen Rom
zijn taken overneemt (als de fusie er
tenminste komt), zou hy het heerlyk
vinden om 'veertig uur per week te
gaan werken'. "Een aardigheidje er
bij. Ik heb al een aantal commissaria
ten maar ik wys nu veel af. want voor
je het weet zit je hartstikke vol. Veer
tig uur betekent niets voor my. Nu
word ik van 's ochtends vroeg tot 's
avonds laat opgejaagd als ik van
Schiphol kom, staat mijn chauffeur
my alweer op te wachten met een zak
vol post. Maar ik merk het met eens. al
die adrenaline in mijn bloed. Dat
komt omdat ik het zo fijn vind, samen
met mensen werken aan een goeie
zaak Maar de vrijheid komt dichter
bij. Als ik gezond blyf. ga ik straks
wandelen, lezen, tennissen. Dat lykt
mij hartstikke zalig! Ik heb een fiets
op mijn verlanglijstje staan dan zet ik
mijn kleinkinderen voor- en achterop
en trek ik de polders in by Katwyk
