'De huidige generatie studenten is wat te braaf
Provincie negeert twee
extreem-rechtse partijen
Haarlemmermeer ldest
voor aanleg vijfde baan
VERKIEZINGEN
Golfoorlog speelt kleine reisbureaus parten
0uöilicuto£
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1991
REGIO
PAGINA 13
Rector magnificus Beenakker van Leidse universiteit vertrekt
Van onze redacteur Caroline van Overbeeke
LEIDEN Hij laat niet het achterste van zijn tong zien. Hij
praat behoedzaam, wikt en weegt, formuleert en herformu
leert. "Dat komt omdat je als topbestuurder van een grote
instelling als de Leidse universiteit nu eenmaal altijd in
functie bent en dus niet alles kunt zeggen", verklaart hij zijn
voorzichtigheid. Zelfs bij zijn vertrek als rector magnificus
wil hij niemand tegen de schenen schoppen. Een gesprek
met prof. dr. J.J.M. Beenakker (65) over zijn jaren aan de
(bestuurs-) top, goede en slechte ontwikkelingen bij de uni
versiteit. en haar 'bewoners': wetenschappers en studen
ten.
Beenakker, van huis uit hoogleraar
experimentele natuurkunde, gaat
na zes jaar het gezicht van de uni
versiteit te zijn geweest, met 'func
tioneel leeftijdsontslag'. In gewoon
Nederlands: hij gaat met pensioen.
De vertrekkende rector heeft met
een behoorlijk aantal mensen te ma
ken gehad in zijn toko: de universi
teit heeft ongeveer 5000 mensen in
dienst en onderwijst bijna 20.000
studenten.
Terugkijkend vindt hij dat die ja
ren van besturen een ander mens
van hem hebben gemaakt. "Het is
zo intensief: een andere manier van
leven, denken, reageren. Ik denk
daarom dat het goed is dat iemand
deze baan vervult aan het eind van
zijn carrière, en niet aan het begin.
Want weer terug de wetenschap in,
valt na zo'n bestuursfunctie niet
mee". De rector magnificus ziet nog
andere voordelen die zijn leeftijd
met zich bracht. "Je bent misschien
wat relativerender, want minder
een Draufganger (vechtersbaas-
red.) dan een veertiger bij voor
beeld'.'
Gevraagd naar de inhoud van zijn
werk als rector magnificus, filoso
feert hij uit eigen ervaring over het
verschil tussen de bestuurder en de
wetenschapper. "Als wetenschap
per heb je tijd voor dingen. Je kunt
eens rustig je probleemstelling for
muleren, je onderzoek doen, je een
oordeel vormen en je werk een paar
dagen laten liggen om het te laten
bezinken. Als bestuurder is dat on
mogelijk. Je moet als rector magni-
fucus vaak zeer snel ergens over be
slissen. Bovendien zijn de marges
die je daarbij hebt, vaak erg klein.
En je moet voortdurend schakelen:
je bent vaak op hetzelfde moment
met allerlei dingen tegelijk bezig.
Het is een apart soort leven", ver
zucht hij.
Scepter
Een ander kenmerk van zijn baan is
de merkwaardige mengeling van
besturen en zijn verplichtingen als
het gaat om de tradities van de uni
versiteit. Bij belangrijke gebeurte
nissen - de installatie van nieuwe
hoogleraren, hun afscheid, het Die-
sfeest - is hij altijd van de partij. Bo
vendien is de rector ook actief in het
informele circuit. "Ih zekere zin ver
persoonlijk ik de universiteit. De
staf die de pedel (bode van de uni
versiteit-red.) altijd met zich mee
draagt, is eigenlijk een scepter, een
teken van waardigheid. Ik ben ei
genlijk een vreemd mengsel van be
stuurder en hoogwaardigheidsbe
kleder. En dat heeft zijn charme".
Maar het heeft echter ook zijn na
delen, verzekert Beenakker. "Ook
bij ongedwongen ontmoetingen
moet je je realiseren dat je de rector
van de universiteit bent. Je kunt
niet zomaar alles zeggen. Ik moet op
mijn woorden letten, ook als ik een
borrel op heb. En dat is wel eens
vermoeiend". Gevraagd naar een
voorbeeld, geeft hij geen antwoord.
"Het is me een paar keer overko
men dat ik achteraf dacht: dat had
ik niet moeten zeggen", is het enige
dat hij erover kwijt wil. Lachend
verwijst hij ten slotte naar hoog
waardigheidsbekleders die na wel
erg spontane uitspraken in de pers,
flink onderuit gingen.
Wel wil hij vertellen over wat hij
zelf ziet als zijn belangrijkste wa
penfeit na zes jaar besturen. "Je
moet daarbij de macht aan de top
niet overschatten, je kunt vaak niet
zoveel aan details veranderen. Maar
je moet ook niet onderschatten wat
je aan het klimaat van je instelling
kan verahderen. Daar kun je heel
veel aarr doen. Mijn belangrijkste
wapenfeit vind ik zelf dan ook het
bevorderen van de goede sfeer.
Mensen werken hier met plezier. En
dat plezier in het werk neem je als
leidraad bij het besturen van de uni
versiteit".
Als we het over een belangrijke
gebeurtenis voor de universiteit
hebben, herinnert Beenakker aan
de vele veranderingen de laatste ja
ren op allerlei terreinen. "Zowel
maatschappelijk als politiek. Ik
vind het opvallend dat we daar zon
der al te grote kleerscheuren door
heen zijn gekomen als universiteit.
Beenakker: 'Leiden loopt voorop temidden van andere universiteiten'.
Het aantal studenten is bij voor
beeld toegenomen", terwijl de finan
ciën op hetzelfde niveau zijn geble
ven. We hebben twee bezuinigings
rondes overleefd en een ander on
derwijssysteem gekregen. Dat geeft
onze veerkracht aan: onze universi
teit is tenslotte een van de oudste in
stellingen van Europa, samen met
de katholieke kerk. En daar zijn we
trots op".
Bitter
Vervelende dingen zijn er ook ge
beurd. Beenakker aarzelt geen mo
ment als hij de voor hem vervelend
ste gebeurtenis noemt. "Het feit dat
ik mensen heb moeten ontslaan",
zegt hij. "Achter elk ontslag zit een
persoonlijke tragiek en dat slaat he
le diepe wonden. Dat zijn mijn bit
terste herinneringen".
De plaats van de Leidse universi
teit temidden van de andere univer
siteiten is voor hem duidelijk. "Het
is een beetje een flauw antwoord,
maar ik zou zeggen: vooraan. Zoals
onze plaats in het cortège, de op
tocht van rectoren. Als oudste uni
versiteit lopen wij voorop". Over
het algemeen gesproken vindt
Beenakker het niveau van de Ne
derlandse universiteiten 'niet
slecht'. "Nederland is een klein land
en je moet het dan ook niet meten
met Amerika. Daar worden veel
meer Nobelprijzen in de wacht ge
sleept. Zeker is dat Nederland een
vooraanstaande rol speelt op een
aantal terreinen".
Op de vraag welke terreinen dat
zijn, kruipt Beenakker onmiddel
lijk weer in zijn schulp. Hij wil nie
mand passeren door hem of haar
niet te noemen. Een voorzichtig ant
woord volgt. "Wat natuurkunde be
treft en de vergelijkende taalweten
schap, bevinden we ons in de voor
ste gelederen. Toonaangevend zijn
we op het terrein van de astronomie
en de genetica. Maar dat geldt niet
alleen voor Leiden. Ik word altijd
een beetje kriegel van een dergelij
ke vraag. Het geld wordt niet altijd
goed besteed, maar we hoeven ons
zeker niet te schamen". Leiden on
derscheidt zich volgens Beenakker
met name wat betreft de exotische
talen (de Kleine talen), genetica-on-
derzoek en de grote rechtenfacul
teit.
De plaats van de universiteit in de
Nederlandse samenleving is voor
Beenakker duidelijk. "De universi
teit is een plek waar leerlingen en
geleerden samen zijn tot heil van de
maatschappij", zegt hij lyrisch. Hij
vindt niet dat de afstand tussen de
universiteit en de samenleving te
groot is. "Onze studenten zijn straks
geen roependen in een woestijn,
maar maken deel uit van de maat
schappij. Als instituut heeft de uni
versiteit wel een bepaalde afstand
tot de samenleving. We opereren ei-
genijk in de wereld zonder die we
reld te zijn. Afstand is nodig voor
bezinning in de wetenschap. Door
er een eindje vanaf te zitten, kun je
de samenleving beter onder de loep
Afstand
Wel constateert de scheidende rec
tor magnificus dat de afstand tus
sen de stad Leiden en het bolwerk
van geleerden wat te groot is. "De
universiteit is een betrekkelijk ge
sloten gemeenschap en leidt een
sterk eigen leven. Stad en universi
teit mengen dan ook slecht. We zijn
een gemeenschap met een sterke ei
gen signatuur en een eigen belang
stelling en dat kan wel eens hinder
lijk zijn. Maar aan de andere kant is
het ook hinderlijk als een stad uit
het oog verliest dat wij hier een do
minante economische factor zijn
met 5000 werknemers en bijna
20.000 studenten".
Ook over de huidige generatie
studenten heeft Beenakker een dui
delijke mening. "Wat ik opvallend
vind is dat ik in de veertig jaar dat ik
hier zit heb moeten constateren dat
elke generatie studenten weer an
ders is. Dat is grappig. Vaak kun je
ze later aan hun kleding al herken
nen: hebben ze een trui aan of een
pullover, hebben ze een jasje, is hun
overhemd open, dat soort dingen.
Wel vind ik de huidige generatie
wat te braaf. Ze zijn wat traditione
ler, sterker op hun studie gericht,
individualistischer, neigen wat
minder naar collectief gedrag. Maar
ja. dat is verder niet zo erg. Als het je
niet zint, moet je gewoon even
wachten... Dat is de charme: er ko
men altijd weer nieuwe. Dat houdt
je jong".
Over de toekomst van de univer
siteit is Beenakker niet pessimis
tisch. "De universiteit heeft vier
honderd jaar overleefd en zal het al
tijd wel weer redden. Het is geluk
kig een van de sterkste instellingen
van de maatschappij. Wel maak ik
me zorgen over iets anders. Steeds
meer wordt het onderwijs door de
samenleving als kostenfactor ge
zien. Voorbijgegaan wordt dan aan
het feit dat de universiteit een van
de belangrijkste bijdragen is aan
onze natuurlijke hulpbronnen,
waar we een tekort aan hebben. We
moeten het dan ook hebben van de
kwaliteit van onze mensen, de vol
gende generatie. Het onderwijs
speelt daarbij een cruciale rol. Het is
in dat licht ongelooflijk dat onder
wijs als zachte sector wordt bestem
peld..."
Aan het eind van het gesprek wil
hij nog graag een ding kwijt. "Ik
vind het opvallend dat alle aan
dacht van de pers altijd op mij is ge
richt. Deze functie doe ik namelijk
samen met mijn vrouw. Het goed
vervullen van je taak valt of staat
met de bereidheid waarin je vrouw
die sociale functie ook wil aanvaar
den. Zij heeft haar eigen rol bij cere
monies en die is even belangrijk als
de mijne. Mijn vrouw heeft altijd
veel tijd, energie en zorg aan die rol
besteed
Beenakker draagt vrijdagmiddag
zijn ambtsketen over aan zijn opvol
ger, prof. dr. L. Leertouwer, tijdens
de dies natalis-vienng: de universi
teit bestaat 416 jaar.
Beenakker is gekozen als voorzit
ter van de Stichting voor Funda
menteel Onderzoek der Materie
(FOM) en zal zich in de toekomst be
stuurlijk met zijn eigen vak bezig
houden.
Van onze redacteur
Meindert van der Kaaij
DEN HAAG - Net als vier jaar gele
den doen straks op 6 maart 13 partij
en mee aan de verkiezingen voor de
Provinciale Staten van Zuid-Hol
land. Nieuwe partijen daarbij zijn
Centrumpartij '86 en de Vooruit
strevende Volkspartij (WP).
Behalve de partijen die nu in de
Staten zitten - PvdA, CDA, WD,
D66, Groen Links, SGP' en
GPV/RPF - gaan ook de Socialistie-
se Partij (SP), Groenen, Centrum
democraten en de Socialistische Ar
beiderspartij (SAP) proberen een
zetel in de wacht te slepen. Partijen
die vier jaar geleden zich hadden in
geschreven, maar nu ontbreken zijn
de Humanistische Partij en de in
Groen Links opgegane EVP.
Zoals werd gevreesd hebben zich
ook de racistische Centrumpartij
'86 en Centrumdemocraten zich
voor de statenverkiezingen inge
schreven. Bij de verkiezingen van
1837 kregen de Centrumdemocra
ten, dit jaar met Tweede Kamerlid
Janmaat als lijsttrekker, ruim
11.000 stemmen. Te weinig voor een
zetel omdat de kiesdrempel in dat
jaar op bijna 18.000 stemmen lag. De
tweede extreem-rechtse partij op de
kandidatenlijst, Centrumpartij '86,
is een afsplitsing van de Centrum
democraten.
Lijsttrekker van de PvdA voor de
provincie Zuid-Holland is wederom
Hans van der Vlist, de afgelopen
vier jaar milieugedeputeerde. De
sociaal-democraten hebben voor de
statenverkiezingen nog steeds het
systeem van drie lijstrekkers. Be
halve Van der Vlist zijn dat Albert'
jan Peters voor het district Den
Haag en Peter van Heemst voor het
district Rotterdam. Oorzaak van dit
ingewikkelde systeem is de histo
risch gegroeide strijd tussen de
kieskringen Den Haag en Rotter
dam.
De PvdA heeft nu 29 zetels, maar
staat in de peilingen nog steeds
zwaar op verlies. Doordat de PvdA
nog steeds de verschillende kieslijs
ten heeft, is van te voren moeilijk te
voorspellen wie wel en wie niet in
de staten komen. Pas na de verkie
zingen kan na veel gereken duide
lijk worden wie voor de komende
vier jaar gekozen is.
Nieuwe kandidaten uit deze regio
voor het CDA zijn Jo van der Vlugt
(Koudekerk aan de Rijn) en Hans
Horlings (Voorschoten) die respec
tievelijk op de 8ste en 25ste plaats
staan. Van der Vlucht heeft ruim 20
jaar voor zijn partij in de Koude-
kerkse gemeenteraad gezeten.
Sinds de gemeentelijke herverde
ling is hij raadslid voor Rijneveld.
Ook Horlings is bijna zeker van
een statenlidmaatschap gezien de
huidige 25 zetels voor de christen
democraten. Hij kwam bij de ver
kiezingen in Voorschoten net niet
in de raad en staat daar eerste reser
ve. Daarnaast is Horlings vice-voor-
zitter van de CDJA en lid van het
partijbestuur van het CDA. Lij
strekker voor het CDA is Huub van
der Meer, nu gedeputeerde van eco
nomische zaken.
Noordwijker en gedeputeerde
Ted Jansen voert voor de provin
ciale WD de lijst aan. Andere regio
nale kandidaten zijn J. Nolten op de
12de en F.P. de Rooy op de 18de
plaats, beiden woonachtig in Was
senaar. Op een onverkiesbare 21ste
plaats staat H.S. Graniewski. Zij
was acht jaar lang wethouder in
Zoeterwoude.
Grote commotie in de nieuwe ge
meente Rijneveld is immiddels ont
staan over de kandidatuur van haar
burgemeester M.J.J.M. Boelen. Een
deel van de raad vindt dat hij het
burgemeesterschap niet kan combi
neren met werk van een statenlid.
Boelen die nu al voor de WD in de
staten zit, denkt daar anders over.
Voor D66, volgens de peilingen
de gedoodverfde winnaar, staan er
verschillende huidige statenleden
op de verkiezingslijst zoals lijsttrek
ker Eddy Schuyer (Wassenaar), Jan
Pool (Leiderdorp) en Harry van
Woerden (Alphen aan den Rijn).
Een nieuw gezicht in de staten
wordt waarschijnlijk Ruud Stam,
die 12 jaar gemeenteraadslid voor
D66 in Leiderdorp is geweest. Stam
staat óp de 9de plaats.
Bij Groen Links is de in Alphen
aan den Rijn bekende milieu-acti
viste Cecile van Laar op de 2de
plaats gezet. Zij is lid van de project
groep Coupépolder en heeft de hui
dige dicussie over de vergiftigde
voormalige vuilnisbelt weer aange
zwengeld. Erik Meijer neemt de
functies van lijsttrekker en fractie
voorzitter over van Leidenaar John
Steegh.
Lijsttrekker bij de SGP is de hui
dige fractievoorzitter M. Houtman.,
Bij de GPV en RPF, die net als voor
gaande jaren bij de provinciale sta
ten gezamenlijk optrekken, is J.
Blokland lijsttrekker.
HOOFDDORP De geluidsover
last in Amstelveen, Amsterdam-
Oost en Amsterdam-Zuidoost
neemt aanmerkelijk toe als de Zwa-
nenburgbaan van Schiphol wordt
gedraaid. Daarom kiest het college
van B en W van Haarlemmermeer
voor de aanleg van een vijfde start
en landingsbaan. Dit blijkt uit de re
actie van het college op het Plan van
Aanpak voor Schiphol.
Tijdens de twee hoorzittingen
over het Plan van Aanpak werd vo
rige week door een groot aantal in
sprekers gepleit voor het draaien
van de vierde baan. Zij wijzen de
aanleg van een vijfde baan af van
wege het ruimtebeslag en de te ver
wachte toename van de geluids
overlast in het gebied ten noorden
van Haarlemmermeer.
Het college houdt vooralsnog
vast aan de aanleg van een vijfde
baan. Draaiing van de Zwanenburg-
baan betekent namelijk dat de capa
citeit van de baan minder wordt en
dat meer vliegtuigen gebruik moe
ten maken van de Buitenveldert-
baan. Hierdoor komen er 7000 wo
ningen in Amsterdam en Amstel
veen meer binnen de lawaaizone
van Schiphol te liggen dan bij aan
leg van de vijfde baan.
Tijdens een kprte toelichting op
het collegevoorstel in het Hoofd-
dorpse raadhuis zei wethouder J.
Kroon van milieu dat de gemeente
wel een voorbehoud over het inge
nomen standpunt inneemt. "Er
moet verder onderzoek komen naar
de precieze gevolgen van aanleg
van de vijfde baan of het draaien
van de vierde baan. Als daaruit
mocht blijken dat de vierde baan
hetzelfde milieu-effect heeft als de
vijfde baan dan heeft draaiing onze
voorkeur".
In het Plan van Aanpak staat te le
zen dat met name door aanleg van
een extra start- en landingsbaan de
geluidsoverlast door het luchtver
keer in de toekomst aanmerkelijk
zal teruglopen, met name in Zwa
nenburg. Wethouder Kroon erken
de gistermiddag dat dit 'perspectie
ven op termijn' zijn. Zolang de vijf
de baan er niet is, krijgt Zwanen
burg te maken met een enorme toe
name van het aantal nachtvluchten.
Meer dan zestig procent van de
mensen die in de regio rond Schip
hol wonen is overigens 'zeer nega
tief of 'ernstig bezorgd' over de
milieugevolgen van de uitbreiding
van de luchthaven. Dat blijkt uit
een imago-onderzoek dat in op
dracht van het ministerie van
VROM onder 1000 personen is ge
houden.
Herman v.d. Velde: Tijdig de
LEIDEN/ALPHEN/KATWIJK
"Af en toe komt er hier nog ie
mand binnen voor een folder of
informatie. Als de bezoeker
heel dapper is dan wil hij nog
wel een wintersportvakantie
boeken, maar daar houdt het
dan wel mee op".
De gevolgen van de Golfoor
log zijn volgens M. van Rossum
van het reisbureau Inge Hou-
weling uit Alphen heel duide
lijk te merken. "Reizen naar
Griekenland worden niet meer
geboekt en om iemand naar
Spanje te krijgen moet je al je
overredingskracht gebruiken".
"Mensen mijden bewust de
vliegrcizen".aldus Van Rossum.
Ze verwacht dat er toch nog een
drukke periode zal komen. "De
mensen stellen hun vakantie nu
uit. Zodra de oorlog voorbij is
gaan ze alsnog op reis".
Voorlopig zal het echter nog
wel rustig blijven. "Ik had hier
net een meneer die voor half fe
bruari een reis naar Tunesië had
geboek. Hij heeft de vakantie
nu geannuleerd, ondanks het
feit dat hij zijn geld niet meer
terug kan krijgen". Van Rossum
vreest ondanks het teruglopen
van het aantal boekingen nog
niet voor haar baan, maar: "Ik
ben nu in verhouding natuurlijk
wel duur geworden".
Herman van der Velde vreest
ook nog niet voor de toekomst
van Djoser reizen in Leiden.
Het bedrijf, dat zich voorheen
alleen op Egypte en Turkije
richtte, heeft de risico's tijdig
gespreid. "Sinds oktober vorig
jaar ri< hten wij
reizen naar het Verre Oosten.
Bij bet opnemen van de nieuwe
bestemmingen in ons aanbod,
heeft de toen dreigende Golf
oorlog een rol gespeeld. Natuur
lijk zijn de reizen naar onze
oorspronkelijke bestemmingen
doorgegaan en op het ogenblik
zit er nog een groep toeristen
van ons in Egypte. Naar ik uit de
telefonische contacten heb be
grepen, merken ze daar nauwe
lijks iets van de oorlog. Het aan
tal toeristen dat daar is ligt na
tuurlijk lager en er zijn atrac-
ties gesloten. Verder heeft de
groep er weinig last van".
"We verwachten voorlopig
geen nieuwe reizen naar Egypte
of Turkije meer te boeken. Dit
verlies hopen we te compense
ren met de boekingen voor lan
den in het Verre Oosten. Maar
we beseffen dat mensen nu
voorzichtig zijn met het reizen
per vliegtuig. Er zijn al wat rei
zen geannuleerd, bijvoorbeeld
naar India. We zitten echter nog
niet in de problemen en hebben
voldoende reserves".
J. de Nes van het Reisbureau
Katwijk constateert een sterk
toegenomen belangstelling voor
bestemmingen in eigen land en
de buurlanden. "Vooral de bun-
gelowparken in de Benelux va
ren wel bij de oorlog. De men
sen willen wel fiaar Engeland.
Scandinavië en Duitsland, maar
dan niet met het vliegtuig. Men
sen zijn bang om naar Grieken
land of Turkije te gaan ondanks
het feit dat deze landen zón 3000
kilometer van Irak liggen. Tot
nu toe hebben we drie annule
ringen gehad, maar het is wel
een stuk rustiger. Ook al moet u
niet denken dat we met onze
duimen zitten te draaien".
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- In het onderwijzers-tijdschrift
'School en Studie' wordt een feit
medegedeeld, waarvan de re
dactie de waarheid verzekert,
dat, zegt de Arnhemse Courant,
een nieuui bewijs oplevert voor
den geringen waarborg, welken
examens opleveren. Een jong-
mensch had op 18-jangen leef
tijd zijne hulpakte verkregen en
groep van zes candidaten. Hij
behoorde das tot de allerbesten.
In 1888 ging hij op voor de com
missie der hoofdakte te Gronin
gen; hij kreeg voor rekenen vol
doende. maar voor taal onvol
doende. Hij werd afgewezen. In
1889 bood hij zich aan voor de
commissie van Leeuwarden,
deze vond taal niet 'onvoldoen
de', maar 'zeer goed'; doch het re
kenen rood zij niet 'voldoende.'
maar 'onvoldoende'. Hij werd
afgewezen. In 1890 ging hij voor
de commissie van Assen. Deze
vond het rekenen niet 'onvol
doende'. maar 'voldoende', doch
de taal vond zij niet 'zeer goed',
maar 'onvoldoende'. Hij werd
afgewezen.
- Als een bewijs dat het den vo
gels ook te erg wordt met de kou
de, diene, dat maandagavond te
Heerenveen de torenkraaien
dood ter aarde vielen.
Vijfentwintig jaar geleden:
- "Het was krankzinnig. Ik ben
beduusd van het enthousiasme
van deze mensen". Zo reageerde
vanochtend een volledig fitte Ab
Goubitz na een uitzending i
zijn ochtendgymnastiek uit het
Calypsotheater in Amsterdam,
waar hij de spieren had losge
maakt van ongeveer 600 film
liefhebbers die gisteravond om
half elf waren begonnen aan een
filmmarathon van 24 uur. Van
avond wordt onder degenen die
de marathon helemaal hebben
volbracht eemge prijzen verloot.
