Macht Letland blijft in handen regering Broos akkoord tussen Mandela en Buthelezi Palestijn ontkent spionage Nieuwe Somalische president omstreden i'é IS Arrestatiebevel tegen Kroatische minister EERSTE KIJK OP DE WERELD DONDERDAG 31 JANUARI 1991 BUITENLAND PAGINA 7 Comité schort besluit over 'coup' op RIGA/VILNIUS (AP/DPA/AFP/Rtr) De spanning in de Baltische republieken is de laatste twee dagen afgenomen. In de Letse hoofdstad Riga heeft het schimmige Comité van Maatschappelijke Redding, dat tegen onafhankelijkheid van Letland is, besloten zijn besluit om de macbt over te nemen op te schorten, terwijl ooggetuigen melden dat Sovjet troepen zijn begonnen zich terug te trekken uit de Litouwse hoofdstad Vilnius Het Letse Comité besloot terug te komen op een eerdere verklaring waarin het zich aanmeldde om de macht van de Letse regering over te nemen, om zo de dialoog in Letland mogelijk te maken, zo meldt het Sovjetpersbureau TASS. Dit gebaar moet worden gezien als "een teken van goede wil, in antwoord op de wens van Sovjet-president Gor- batsjov". Het Comité hoopt op een "soortgelijk antwoord" van de Let se regering, en zegt geweld af te wij zen als middel om aan de macht te komen. Het Comité deed op 19 januari voor het eerst van zich spreken, toen TASS zijn verklaring ver spreidde waarin het zei de macht in Letland over te nemen van de natio nalistische regering in Riga, die af scheiding van de Sovjetunie na streeft. Daags erop bestormden Sovjet-troepen het Letse ministerie van binnenlandse zaken, waarbij vijf doden vielen. Net als bij het verwante Comité van Nationale Redding in Litouwen zijn de leiders van het Letse Comité anoniem. Alleen Alfreds Rubiks, de leider van de Letse communisti sche partij, heeft toegegeven dat hij lid van het Comité is. Vorige week was Rubiks onver wachts aanwezig bij een onderhoud tussen Gorbatsjov en de Letse pre sident Gorbunovs. Na dit gesprek zei Rubiks dat er geen aanleiding is voor Gorbatsjov is om zijn direct presidentieel bestuur op te leggen, terwijl Gorbunovs een referendum over onafhankelijkhied in het voor uitzicht stelde. Daarmee nam de spanning in Letland al enigzins af. Buitenland kort Cocaïne In het Amazonewoud in het zuiden van Colombia heeft een politie macht giosteren met helikopters een groot cocaïnecomplex opgerold dat ondermeer drie clandestiene landingsbanen en verscheidene drugslaboratoria omvatte. Bij de ac tie in de provincie Putumayo, nabij de grens met Peru, nam de politie 4200 kilo cocaine in beslag die ge reed was voor verzending en dui zenden liters chemicaliën die bij de bereiding van cocaïne worden ge bruikt. (AP) Boerenblokkade De boze blanke boeren die de stra ten van Pretoria blokkeerden heb ben gisteren geen verzet geboden toen de autoriteiten de laatst over gebleven tractoren en vrachtwa gens wegsleepten. Eerder weiger den de resterende militante land bouwers gehoor te geven aan een bevel van de rechter een eind te ma ken aan hun actie. De boeren kwa men dinsdag massaal met hun voer tuigen naar Pretoria om te proteste ren tegen het plan van de Zuidafri- kaanse president De Klerk de racis tische wet op de verdeling van de landbouwgrond af te schaffen. (Rtr) Tsjechoslowakije Tsjechoslowakije is gisteren door de Assemblee van de Raad van Eu ropa als 25e lidstaat toegelaten. De unanieme beslissing hiertoe werd slechts verstoord door "zekere restricties" ten aanzien van het de mocratisch proces, dat sinds presi dent Havel op gang is gebracht, als ook ten aanzien van de rechten van minderheden, die hier en daar nog zouden ontbreken. (GPD) Hongarije Hongarije is als eerste land van het Warschaupact lid geworden van de Noordatlantische Assemblee, een onafhankelijke organisatie die een schakel vormt tussen de NAVO en de parlementen van de lidstaten van het bondgenootschap. Van de organisatie maken 188 parlement sleden van de 16 NAVO-landen deel uit. (AP) Goodwill-missie De Braziliaanse regering heeft een delegatie naar Suriname gestuurd om poolshoogte te nemen van de re cente politieke ontwikkelingen in dit land. De Surinaamse vice-presi dent Wijdenbosch zegt dat het om een 'goodwill-missie" gaat. Volgens hem wil de Braziliaanse regering zelf informatie inwinnen over de be doelingen van het Surinaamse za kenkabinet, de voortgang van het democratiseringsproces en de aan gekondigde verkiezingen. De Brazi liaanse delegatie heeft zelf het doel van haar bezoek niet uiteengezet. (ANP) Geoffrey Howe Sir Geoffrey Howe verlaat de Britse politiek bij de volgende verkiezin gen. Dit heeft de voormalige vice- premier, wiens aftreden de opmaat vormde tot de politieke val van Mar garet Thatcher, gisteren gezegd. In een vergadering van de Conserva tieve Partij in zijn kiesdistrict zei Howe (64) dat hij zijn plaats bij de volgende verkiezingen (die uiterlijk half 1992 gehouden worden) aan een jongere aanbiedt. (Rtr) Twee militaire kolonnes van in to taal 45 tanks, pantser- en vrachtwa gens hebben gistermorgen de ka zerne van Vilnius verlaten, aldus woordvoerder Asubalis van het Li touwse parlement. Een konvooi vertrok naar de Litouwse stad Uk- merge in het noorden, de ander trok naar de grens met Wit-Rusland. Dinsdag hadden 40 legervoertuigen de hoofdstad al verlaten. Alle eenheden paracommando's die eerder deze maand naar de Bal tische staten zijn gestuurd hebben per 28 januari het gebied verlaten, zei Sovjet-minister Pugo (binnen landse zaken) gisteren tegenover het dagblad Rabotsjaja Triboena. Tevens is dinsdag tweederde van de speciale troepen van Pugo's minis terie teruggetrokken, terwijl de rest daarvan "daar niet eeuwig zal blij ven", aldus Pugo. Asubalis bracht de terugtrekking in verband met de toezeggingen van Bessmertnych aan de Amerikaanse president Bush. Een Amerikaanse regeringsfunctionaris zei dat de Sovjet-minister slechts een zeer al gemene belofte had gedaan, en dat het niet duidelijk is of die ook op gaat voor de "zwarte baretten". De militaire commandant in Vilnius ontkende elk verband met de uitla tingen van Bessmertnych, gisteren in Washington "Dit maakt deel uit van de gebruikelijke troepenbewe gingen." De Litouwse president Landsber- gis waarschuwde het parlement voor voorbarig optimisme. "We moeten niet teveel geloof hechten aan de eerste symptomen die we zien. De jongste feiten hebben be wezen dat de Sovjets zich vaker niet aan hun woord houden. Als Bush een tijdje in Litouwen was geweest zou hij niet hebben gezegd dat de Koude Oorlog voorbij is en de Oost- europese volkeren vrij zijn." Referendum Gorbunovs, sprak dinsdag met ver tegenwoordigers van het Kremlin en zei dat Letland net als Litouwen en Estland een datum zou moeten vaststellen voor een referendum over onafhankelijkheid. Het toetsen van het onafhankelijkheidsstreven aan de mening van de bevolking is een van de eisen die Sovjet-presi dent Michail Gorbatsjov heeft ge steld aan de regeringen van de Bal tische republieken. Gisteren is het totaal aantal do den dat bij de acties van de Sovjet troepen in de Baltische republieken is gevallen, gestegen tot 20. De 20-ja- rige Jonas Tautkus, die dinsdag door een kogel in het hoofd werd geraakt, overleed in een ziekenhuis aan zijn verwondingen. De vermoe delijke dienstweigeraar Tautkus werd volgens Litouwse functiona rissen bij een controlepost door Sovjet-militairen neergeschoten toen hij weigerde te stoppen. Vol gens functionarissen van het Sov jet-leger ging het om een verdwaal de kogel. NAIROBI (GPD/IPS/Rrt/AFP) - Rivaliserende rebellengroeperin gen in Somalia hebben gisteren ver klaard de door het Verenigd Soma- lisch Congres (USC) aangestelde in terim-president Ali Mahdi Moha- med niet te erkennen. Artsen zon der Grenzen heeft wegens de aan houdende onveiligheid in de hoofd stad Muqdisho haar medewerkers opnieuw geevacueerd. De Somalisch Nationale Bewe ging (SNM), die grote delen van Noord-Somalia onder controle heeft, zegt de benoeming van Mahdi niet te erkennen omdat de andere rebellenbewegingen hierin niet zijn gekend. "Wij accepteren geen rege ring die op eigen houtje is samenge steld door Barre of door een enkele organisatie", aldus een SNM- woordvoerder, die benadrukte dat zijn organisatie geen splitsing tus sen Noord- en Zuid-Somalia voor staat. Hij verklaarde verder dat de SNM het streven van het USC om zo snel mogelijk orde en gezag in Muqdis- ho te herstellen, steunt en dat zijn organisatie hetzelfde van plan is in de door haar bezette gebieden in het noorden. Ook leden van het USC veroor deelden in een in Londen uitgege ven verklaring de benoeming. Die werd omschreven als "hachelijk, onnatuurlijk en in tegenspraak met de nationale belangen van het land". De verklaring toont de blijk baar diepe kloof tussen de strijders van het USC in Muqdisho en de USC-leden buiten de hoofdstad en in het buitenland. De vertegen woordiger van het USC in Londen, Ali Hassan Husayn, zei dat meer derheid binnen het USC. de Soma lisch Patriottische Beweging (SMB) en de Somalische Nationale Bewe ging (SNM) tegen Mahdi zijn. De Verenigde Staten willen nog niet overgaan tot erkenning van de interim-regering. Een woordvoer der van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken zei dat Was hington "iedere stap tot nationale verzoening verwelkomt'. De woord voerder zei dat Washington er nog geen zicht op heeft in welke mate het Somalisch verzet de hoofdstad Muqdisho werkelijk onder controle heeft. Mahdi heeft alle regeringssolda ten in het land opgedragen hun wa pens in te leveren en zich over te ge ven aan de diverse rebellenbewe gingen. De medische hulporganisatie Art sen zonder Grenzen die de afgelo pen weken honderden gewonden heeft behandeld in de Somalische hoofdstad, besloot gisteren de stad voor de tweede keer deze maand te verlaten gezien de slechte veilig heidssituatie. De vijf medewerkt van Artsen zonder Grenzen, die in een ziekenhuis in het noorden van Muqdisho hebben gewerkt, zijn naar buurland Kenya gevlogen. Volgens hen wordt op diveitH plaat sen in de stad nog herhaaldelijk ge schoten en komen nog steeds men sen met schotwonden naar het zie kenhuis ondanks het feit dat rege ringssoldaten de hoofdstad reeds dagen geleden zijn ontvlucht. Oslo begraaft Von^koning' OSLO (Rtr/DPA/AP) Vorsten en staatslieden uit honderd lan den hebben gisteren meegelo pen in de begrafenisstoet voor koning Olav V, de "volksko ning" van de Noren en de langst regerende monarch ter wereld, die op 17 januari aan de gevol gen van een hartaanval is overle den. Vanwege terreurdreiging in verband met de Golfoorlog werd de stoet tijdens de twee ki lometer lange tocht door de Karl Johansstraat van Olavs paleis naar de Lutherse kathedraal zwaar bewaakt. Onder een loodgrijze hemel vulden naar schatting 100.000 Noren de straten van Oslo om Olav de laatste eer te bewijzen. In het hele land werden aan het begin van de dienst de klokken geluid, gevolgd door een mi nuut stilte. Na de dienst werd Olav bijgezet in de koninklijke grafkleder van fort Akershus. De koninklijke familie en de gasten, onder wie koningin Beatrix en prinses Juliana, wer den geflankeerd door agenten in burger. Noorse politieagenten, die normaal ongewapend pa trouilleren, waren voor de gele genheid met wapens uitgerust. Boven de stoet cirkelden heli kopters en langs de route en op daken van huizen stonden sol daten met geweren opgesteld. Een agente van de bereden poli tie raakte zwaar gewond toen haar paard uitgleed en zij onder het dier terechtkwam. Olav werd tijdens de Tweede Wereldoorlog het symbool van het verzet tegen de nazi's. "In de donkerste uren verpersoonlijk te hij de strijd van het Noorse volk voor zijn vrijheid", zei pre mier Gro Harlem Bruntland hierover. "Hij vertegenwoordig de het beste in ons, in Noorwe gen." Tienduizenden Noren namen gisteren afscheid van hun op 17 lanuari overleden koning Olav. Vanaf het koninklijk paleis in Oslo (boven) begaf de begrafe nisstoet zich naar de Lutherse kathedraal. In het gevolg onder andere het Deense koningspaar (onder, links), koningin Beatrix en de Britse kroonprins Charles (onder, rechts), (foto-s APenErA» x cc qp zp 4- •4= jc efc -fc rrrr^ji <4>' BELGRADO (AP) - Het Joegosla vische leger heeft gisteren een ar restatiebevel uitgevaardigd tegen minister Spegelj (defensie) van Kroatië. Enkele plaatselijke activis ten zijn inmiddels door het leger aangehouden en de Kroatische re gering is in spoedzitting bijeenge komen om de nieuwe crisis het hoofd te bieden. In een bericht van persbureau Tanjug werd gezegd dat het Kroati sche ministerie van binnenlandse zaken geacht wordt het bevel tegen Spegelj binnen 24 uur uit te voeren. De militaire aanklager in de Kroati sche hoofdstad Zagreb maakte be kend, dat in het stadje Virovitica al vier vertrouwelingen van Spegelj waren gearresteerd, twee plaatselij ke politici en twee legerofficieren. De vier worden ervan beschuldigd met de minister een plan te hebben opgesteld voor een gewapende op stand tegen het federale leger, aldus Tanjug. Aanleiding voor de arrestaties is een eger gemaakte tv-reportage met beelden van Spegelj die moord plannen zou beramen tegen legerof ficieren en hun verwanten in geval van een burgeroorlog. De reporta ge, die verleden week door de tele visiezender Belgrado werd uitge zonden, is door Spegelj en de Kroatische regering bestempeld als een "stalinistische vervalsing". De Kroatische president Tudjman ver klaarde gisteren, voor de aankondi ging van het arrestatiebevel, dat hij volledig achter zijn defensieminis ter blijft staan. De arrestaties zullen de spannin gen met de federale strijdkrachten in Kroatië vermoedelijk opnieuw aanwakkeren. Eerder deze maand Helikopter president Guatemala beschoten GUATEMALA-STAD - Het leger van Guatemala heeft stellingen van het verzet bestookt, van waaruit een helikopter met president Serrano aan boord onder vuur was geno men. Volgens het leger waren diver se kogels in de romp ingeslagen, maar slaagden de piloten er in het toestel bij Flores, ruim 500 kilome ter ten noorden van Guetemala- stad, veilig aan de grond te zetten. dreigde al een gewapende confron tatie. toen de niet-communistische regering van Kroatië weigerde op last van het door Servische commu nisten beheerste leger de eigen Kroatische strijdkrachten te ontwa penen. Afgelopen zaterdag kwam het geschil tot een voorlopige oplos sing met de Kroatische belofte dat de territoriale militie zou worden gedemobiliseerd. Boze Fransen boycotten Euro-parlement BRUSSEL (GPD) - De voorvech ters van overplaatsing van het Euro pees Parlement van Straatsburg naar Brussel hebben gisteren een kleine overwinning geboekt. Voor het eerst vond in Brussel een plenai re vergadering van het parlement plaats. Een omstreden zitting, die niet werd bijgewoond door de woe dende Franse leden van het parle ment. De Europarlementariërs kwamen bijeen voor overleg over de Golfoor log en de gebeurtenissen in de Balti sche staten. In feite was het een voortzetting van een vorige week in Straatsburg begonnen vergadering. Maar de Franse, en ook de Luxem burgse leden vonden dat zo'n ple naire vergadering alleen in Straats burg kan plaatsvinden. Het Europees Hof van Justitie be paalde enkele jaren geleden dat het parlement het recht heeft 'in buiten gewone gevallen' plenaire vergade ringen in Brussel te houden. Vorige week dienden Britse leden het ver zoek in om twee vergaderingen over de Golf in Brussel te houden. Met 151 tegen 121 stemmen werd dat (in Straatsburg) aangenomen, tot woe de van de Fransen leden van alle partijen, die het besluit onrechtma tig vonden. Een definitieve beslissing over de zetel van het parlement moet geno men worden door de regeringslei ders van de twaalf. De meeste lan den voelen, net als de parlementari ërs, het meest voor Brussel. Kritiek op vastzetting professor door Israël ADELAIDE dier, het eerste pers. WASHINGTON/JERUZALEM (IPS/AP/AFP) Liberale Israëliërs en Palestijnse leiders hebben giste ren scherpe kritiek geuit op de ar restatie van een vooraanstaande Palestijnse activist in bezet gebied. Sari Nusseibeh, een 41-jarige pro fessor filosofie aan de Bir Zeit uni versiteit werd dinsdagavond op last van de regering ingesloten omdat hij informatie zou hebben doorge speeld aan Irak. "Ik moet daar vraagtekens bijzet ten", zei parlementariër Dedi Zuc- ker van de linkse Beweging voor Burgerrechten. "Als de man ons be spioneerde moet hij voor het ge recht worden gebracht. Het feit dat dat niet gebeurt geeft te denken of die bewijzen er wel zijn". Nusseibeh spreekt zelf de beschuldiging van de Israëlische autoriteiten tegen. "Ik heb nooit voor een Inlichtingen* Voor dit vijf maanden oude vogelbekdier (platypus) was het gisteren een bijzondere dag. Het dienst gewerkt, en sinds het begin dat de afgelopen 48 jaar in gevangenschap is geboren, maakte voor het eerst kennis met de wereld- van oorlog val ik onder het uit- (foioAFPi gaansverbod dat in bezet gebied van kracht is", zei Nusseibeh tegen zijn advocaat. Ook het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken heeft giste ren geprotesteerd tegen de arresta tie van Nusseibeh. Nancy Beck, woordvoerster van het ministerie, zei dat de Amerikaanse ambassade in Tel Aviv opdracht heeft gekregen om de Israëlische regering om "meer informatie over de aan klacht" te vragen. Geschokt Het Israëlische ministerie van de fensie zei dat Nusseibeh als "coordi nator" had gefungeerd voor het doorgeven van informatie aan ver schillende elementen, waaronder de PLO in het buitenland, ten be hoeve van de Iraakse inlichtingen dienst. Nusseibeh is in administra tieve hechtenis genomen, die zes maanden kan duren zonder tussen komst van de rechtbank. JOHANNESBURG (GPD) - Het akkoord tussen de twee belangrijkste zwarte politie ke leiders in Zuid-Afrika, ANC-leider Nelson Mandela en Inkatha-chef Mangosut- hu Buthelezi, heeft de hoop doen herleven dat de bloedige gevechten tussen hun aan hangers binnenkort tot het verleden beho- Beide leiders riepen dinsdagavond na hun acht uur durende ontmoeting hun aanhang op de vijandelijkheden .'onmiddellijk' te sta ken. Ze kondigden een gezamenlijk bezoek aan de meest door het geweld getroffen ge bieden aan en ze zullen samen een manifes tatie van hun beider partijen toespreken. Werkgroepen zullen het naleven van het ak koord door 'de basis' controleren en ANC- ers mogen Buthelezi voortaan geen 'collabo rateur met het apartheidsregiem' meer noe men. Mandela noemde deze catalogus van ini tiatieven en voornemens een 'doorbraak' en in andere reacties werd royaal met het predi kaat 'historisch' gestrooid. Als de euforie van het moment is weggeëbd, zal men echter de confrontatie met die ene, cruciale, vraag niet kunnen ontlopen: zullen de aanhangers van beide partijen gehoor geven aan de op roep van hun leiders?. Voor een positief antwoord pleit het feit dat de meeste mensen in de zwarte woonoor den het geweld, dat in de provincie Natal en de woonoorden rond Johannesburg de afge lopen vier jaar aan meer dan 5000 mensen het leven heeft gekost, meer dan beu zijn. Het geweld heeft het zwarte gemeenschaps leven volledig ontwricht en van de towns hips spooksteden gemaakt. Het besef dat al leen vrede kans biedt op het herleven van de gemeenschapszin, waarop zwarte Zuidafri kanen altijd trots zijn geweest, wint steeds meer terrein. Tegen een positief antwoord pleiten he laas meer en. naar gevreesd moet worden, zwaarder wegende factoren. De strijd tussen Inkatha en ANC heeft te lang geduurd en er zijn te veel gruwelijkheden gebeurd, dat men nu hand in hand de toekomst tegemoet kan gaan. Een ANC-afdeling in Natal heeft al laten weten geen boodschap te hebben aan de fraaie woorden van Mandela en Buthele zi. Zij zijn, zeggen ze, verwikkeld in een bur geroorlog met Inkatha. Een Inkathaleider in de provincie Transvaal spuwde gisteren, het akkoord was nog geen dag oud, zijn gal over de campagne van 'massale actie' waarmee het ANC de regering onder druk wil houden. De propaganda die beide partijen over hun aanhangers hebben uitgestort, heeft roestvrije en schokbestendige 'vijandbeel den' gecreëerd. Het zal vermoedelijk lang duren voor dat die plaats maken voor een re alistischer beoordeling van elkaar en eikaars intenties. De grote verschillen in ideologie, strategie en taktiek en. vooral, machtspositie tussen beide partijen vormen waarschijnlijk de grootste bedreiging voor het akkoord Inka tha is kapitalistisch, het ANC socialistisch georienteerd. Het ANC volgt een 'twee spo ren-strategie'. onderhandelen en actie voe ren; Inkatha zegt dat er nu met Pretoria on derhandeld moet worden en verwerpt de eis van het ANC voor een Grondwetgevende Vergadering. Het ANC heeft steun onder al le bevolkingsgroepen; Inkatha blijft een bol werk van de Zulu's in Natal. Deze verschillen kunnen, wanneer een van de partijen denkt daar profyt van te heb ben, weer aangewakkerd worden en een nieuwe golf van geweld ontketenen. Margaret Tutweiler, woordvoer ster van het Amerikaanse ministe rie van buitenlandse zaken, ver klaarde dat de regering-Bush tegen de toepassing van administratieve hechtenis is en dat Nusseibeh, evenals anderen die onder deze maatregel vastzitten, de kans moe ten hebben op een openbaar proces. Palestijnen in Israel reageerden geschokt op de arrestatie van Nus seibeh. Het is de eerste keer dat Nusseibeh, een bekende nationa list. is opgepakt. Vanuit zijn kan toor in Oost-Jeruzalem publiceert de Palestijnse professor een nieuwsbulletin dat verspreid wordt onder de internationale madia V gens de Israëlische autoriteiten heeft Nusseibeh de ccnsuurbepa- lingen en de veiligheidswetten overtredan door de lokaties op de Westelijke Jordaanoever te vermel den waardslan van de Iraakse scud- raketten waren neergekomen. Professor Riad Malki van de Bir Zeit universiteit noemde de be schuldigingen tegen Nusseibeh een 'grote leugen". Volgens Malki pro beren de Israëlische autoriteiten al enige tijd Nusseibeh en andere Palestijnse leiders te arresteren. "Maar het internationale klimaat was daar biet geschikt voor aldtl Malki. Beschietingen Het Israëlische leger heeft vanoch tend het Palestijnse vluchtelingen kamp Rashidiyeh. in het zuiden van Libanon, gebombardeerd Boven het kamp. waar rond 17.000 BM MD wonen, zijn zwarte rookwolken te zien, zo melden journalisten ter plaatse. Gisteren heeft een Israëlische le gereenheid die op patrouille was op de Westoever een vanuit Jordanië geïnfiltreerde Palestijnse guerrilla strijder doodgeschoten, zo heeft het leger bekend gemaakt. Het betrof het tweede schietincident aan de Jordaanse grens sinds het uitbre ken van de Golfoorlog.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 7