'Je moet vooral niet leuk villen doen
Oude moraal in nieuw jasje
Integer portret koningin
Dick van den Toorn in 'oud' toneeldebuut Annie Jchmidt
Gedicht Vondel in afgedankt boek
UIT AS HERREZEN
'.'A'','
m
Artoteek voor kinderkiinst
jriis. it>
Drie premières bij NDT
De Korre maakt van 'Oblomov'
een soort 'Spitting Image'
DONDERDAG 31 JANUARI 1991
LEIDEN Vijf Leidse en vijf
Groningse kunstenaars kregen
vorig jaar van deze twee gemeen
ten de opdracht grafiek te maken
op de begrippen 'moraal en mora
lisme'. Het resultaat is tot en met
3 maart in de Leidse Waag te zien:
tien interpretaties van dit thema,
waarvoor het werk van Lucas van
Leyden en de Groningse graficus
en schilder H.N. Werkman als uit
gangspunt dienden.
Of er door dit initiatief van bei
de gemeenten analoog aan de
Haagse ook een 'Leidse' en 'Gro
ningse' school zullen ontstaan,
zoals de Leidse wethouder Van
Dongen gisteravond tijdens de
opening van de expositie met eni
ge zelfspot zei, de toekomst zal
het leren. Vooralsnog hebben de
tien kunstenaars op het toch wat
vage thema een grote verschei
denheid aan werken afgeleverd.
Van de sombere 'Bomen van
goed en kwaad', zeefdrukken van
de Groningse Jet van Oosten tot
de strakke 'Tien geboden', een
viertal zeefdrukken van Renate
Bauer uit Leiden die de tekst van
die tien geboden als ondergrond
voor haar werk heeft gebruikt.
Opvallend van eenvoud zijn de
zeef/blinddrukken van Herby
Nijenhuis: ellipsvormige zwart-
/witten op Japans papier. De
Leidse Astrid Beumer maakte
een drieluik zonder titel: de zijpa
nelen geven twee figuren te zien,
een man en een vrouw. Ze heb
ben de kop van een dier, de man
heeft ook nog een kroontje op. In
het middenpaneel is een huis (pa
leis?) met allerlei (dier)figuren
erin geëtst. Duidelijk verwijst dit
werk naar het beroemde drieluik
van Lucas van Leyden 'Het
laatste oordeel'.
Ook in het werk van Trees Klijn
wordt naar dit drieluik verwezen.
In elke zeefdruk zijn drie duide
lijk afgebakende vlakken gezet,
waartegen zij een motief uit het
oude werk van Werkman plaatst.
Peter Kattenberg benadert het
thema vanuit een christelijke in
valshoek: het kruis is hoofdmo
tief in zijn 'X-ray's'. En de motie
ven van de zeefdrukken worden
ook gebruikt op plastic huisvuil-
zakken. Heft Kattenberg hiermee
het vingertje naar de afvalmaat-
schappij?
De Groningse Anne Marie Hoe
ven beziet de christelijke moraal
met een knipoog: rood en blauw
eileeskleur geven in haar litho's
divleselijke verleiding weer
w>aan de mens blootstaat.
it de tentoonstelling in de
Wa boeiend maakt is niet alleen
heterschil in opvatting van de
kuienaars, maar ook het uit
etend gebruik van de gra-
fiekchniek. En dat was nu juist
de boeling van de organisato
ren, Waag en het Centrum
Beelcjde Kunst Groningen.
Een aeshonderd jaar bestaande
techn^ verbeterd en gemoder-
niseengebruikt om het thema
van ouimeesters op hedendaag
se wijz\e interpreteren. Het re
sultaat een boeiende tentoon
stelling e beschouwd en herbe-
schouw^an worden.
Een calogus is er niet, maar in
plaats dt-van een mapje met
tien repr^kties. Van elke kun
stenaar
AlfEMIEK RUYGROK
'Koningin Sophie1 van Ton Vorstenbosch door
Nel Kars. Gezien op 30 januari in de Leidse
schouwburg.
LEIDEN "Ik voel geen spoor van
geluk" - het is de droeve constate
ring van Koningin Sophie (1818-
1877) die terugkijkt op haar leven.
Deze bitter gestemde bekentenis
slaat op haar jawoord aan de Erf
prins van Oranje, Willem III (1817-
1890). Over het leven van deze Sop
hie van Wurttemberg gaat de solo
voorstelling door de actrice Nel
Kars. Het is een integer portret van
een koningin geworden.
Met grote zorgvuldigheid is een
monoloog in vier aktes tot stand ge
komen. Uitgangspunt daarbij is het
grote verdriet van Sophie door de
dood van haar zesjarig zoontje Mau-
rits. Langs spiritistische weg zoekt
zij contact met haar lievelingskind,
aan wie zij onder meer haar huwe
lijksleed vertelt.
Terwijl zij in de eerste akte (voor
jaar 1853) zelfs over plannen tot een
scheiding durft te spreken, lijkt zij
een jaar later in het tweede gedeelte
van de voorstelling zich meer met
haar situatie verzpend te hebben.
In de overleden Maurits heeft
deze monoloog dus een aanspreek
bare persoon. Alleen de derde akte
wijkt daarvan af; hier is het de brie
ven schrijvende koningin die wij
horen. In beide gevallen echter is er
een manier gevonden om de mono
logen een overtuigende achter
grond mee te geven. Dat is een
winstpunt waardoor de tekst niet
als een kunstmatig zelfgesprek in
het luchtledige bluft hangen.
De toonzetting van Nel Kars is
daarbij dan ook zo min mogelijk
pompeus en archaïsch. Dat er het
nodige onderzoek is gedaan en al
leen al aan de kostumering zeer ge
detailleerd aandacht is besteed, ga
randeert nog niet dat het portret van
koningin Sophie theatrale zeg
gingskracht heeft. Dat dit nu juist
wel het geval is. komt hoofdzakelijk
door het spel van Nel Kars waar
door je je van het leven van deze
eenzame, ontwikkelde - 'La Reine
Rouge' genoemde - vorstin Sophie
enigszins een voorstellinc kunt ma
ken. WIJNAND ZEILSTRA
Van onze correspondent Annemiek Huyerman
AMSTERDAM "Vlak voor een première stroomt er heel
wat adrenaline door mijn aderen. Dan is het lekker om veel
te praten." Acteur Dick van den Toorn (30) heeft het over 23
januari, wanneer En ik dan?, het blijspel waarmee Annie
M.G. Schmidt in 1968 debuteerde als toneelschrijver, op
nieuw in première ging.
Van den Toorn speelt de rol van de
jonge frauduleuze boekhouder Han
Reuling. De adrenaline is nodig om
op de been te blijven, want naast de
dagelijkse repetities heeft de in Am
sterdam wonende acteur een aantal
nachtopnamen achter de rug voor
een horrorfilm. Het is een manier
van werken die hem typeert, want
hij pakt veel en vooral uiteenlopen
de dingen aan. "Mijn artistiek cre
do? Ach, ik doe gewoon wat ik leuk
vind".
Dick van den Toorn is een rap en
enthousiast prater. Hij vertelt over
het gevaar van te leuk willen zijn,
vooral in een blijspel als En ik dan?,
over het schooltoneel op het Haar
lemse Coornhertlyceum en natuur
lijk over Wim T. Schippers, in wiens
series en stukken hij al jaren mee
speelt.
In En ik dan? heeft Han Reuling,
de jonge secretaris van de zojuist
overleden oprichtster van de Stich
ting Nieuw Positief, zich door spe
culeren met stichtingsgeld in de
nesten gewerkt. Zijn moeder, een
gescheiden en avontuurlijke vrouw,
wil de zaak redden en komt onder
een andere naam ook bij de stich
ting werken. Het klassieke gegeven
van de persoonsverwisseling zet de
handeling in gang en zorgt voor hi
larische en onverwachte gebeurte
nissen.
In eerste instantie zou Annie M.G.
Schmidt het stuk enigszins aan
deze tijd aanpassen, maar Van den
Toorn vertelt dat dat nauwelijks no
dig is geweest. "Zij heeft zo'n eigen
stijl, die kan niet verouderen. Ja,
goed, in plaats van de dertigduizend
gulden die Reuling oorspronkelijk
verduisterde, heeft hij nu tachtig
duizend gulden weggemaakt. Maar
dat zijn details".
Ook de stichting Nieuw Positief,
die zich bekommert om morele
waarden, is volgens Van den Toorn
nog steeds iets van deze tijd. "Er
zijn honderden van die initiatieven,
kijk maar naar Greenpeace of naar
kerkelijke genootschappen, alle
maal instellingen die zich om het
milieu bekommeren of om de ver
loedering die in hun ogen om zich
heen grijpt. Annie Schmidt heeft de
stichting heel subtiel neergezet, zo
danig dat er eigenlijk wel iets te zeg
gen valt voor zo'n instantie. Tegelij
kertijd maakt ze er enorm veel grap
pen over. Carol van Herwijnen
speelt de oprichter dan ook niet als
een oude dominee met roos op zijn
schouders. Hij lijkt eigenlijk meer
op de eigentijdse, vlotte Ameri
kaanse televisie-evangelist. Maar
als je in de kranten over de misstap
pen van dergelijke types leest,
maakt hem dat tegelijkertijd ook
een beetje eng."
Poor de mand
En ik dan? is een situatiekomedie
over iemand die poen heeft gejat en
dat probeert terug te draaien. "Ie
dereen in dat stuk valt op de een of
andere manier door de mand of
komt zichzelf tegen. Die stichting
blijkt niet helemaal te kloppen en
ook de echtgenoot van de opricht
ster is niet helemaal zuiver op de
graat. Ook mijn rol bevat tegenstrij
digheden. Ik speel een nogal bekakt
en zelfverzekerd iemand, die op
eens over de schreef gaat en daarna
behoorlijk in de prut zakt".
Het spelen in een blijspel of ko
medie luistert nauw en vergt heel
wat techniek, vindt Van den Toorn.
"De Engelsen hebben daar een uit
drukking voor: 'Dying is easy, co
medy is hard'. Je moet dit genre
bloedserieus spelen en vooral niet
te leuk willen doen, want zodra het
riekt naar lolbroekerij, is het effect
weg. Dit stuk is geen klucht. Berend
Boudewijn, die ook in '68 voor de
regie tekende, heeft het heel strak
geregisseerd. Ik heb nog nooit zo se-#
rieus, zonder te lachen gerepeteerd.
Bij een voorstelling of film lach of
huil je alleen als je het niet ziet aan
komen. Vooral bij het spelen in een
Acteur Dick van Toom: Ik wil het liefst zoveel mogelijk acteerstijlen o;
der de knie krijgen'. ciotocpi
komedie moet je als acteur het ge
vaar van de voorspelbaarheid we
ten te vermijden. Het is moeilijk om
dat twee uur lang vol te houden".
Op zijn elfde wist Dick van den
Toorn al dat hij acteur wilde wor
den. Via zijn moeder, de actrice Kit
ty Jansen, kwam hij als kind in aan
raking met het theater, vertelt hij.
Coornhertlyceum
"Als mijn moeder een toernee had,
ging ik in de kerstvakantie mee naar
Zeeland bijvoorbeeld. Daar speel
den ze De Kersentuin. Aan het eind
ervan, als die boomgaard tegen de
vlakte moet, stond ik achter de
schermen op een stuk hout te ram
men. Daarna raakte ik gefascineerd
door Wie is bang voor Virginia
Woolf. Dat stuk heb ik wel veertig
keer gezien, ook al kon ik de ins e<
outs ervan toen nog niet bevatten"
Zijn enthousiasme voor het toneel
werd verder aangewakkerd tijdens
zijn schooljaren op het Coornhertly
ceum in Haarlem, waar docenten en
leerlingen grote Sinterklaasfeesten
en toneelprodukties organiseerden
en eigen versies van de Muppet-
show maakten. Het Coornhert was
een van de eerste scholen waar mu
ziek een eindexamenvak was. Hel-
mert Woudenberg, Boudewijn de
Groot en Manouk van der Meulen
zijn maar enkele van de vele leerlin
gen die het lyceum afleverde en die
net als Van den Toorn in 'het teik'
zijn terecht gekomen.
Voordat Van den Toorn aan zijn
acteursopleiding aan de Londense
Webber Douglas Academy begon,
had hij al heel wat televisie- en film
werk gedaan en aan theaterproduk-
ties meegewerkt. Die trend zette
zich voort toen hij terugkwam in
Nederland. Hij speelde onder ande
re bij het RO Theater en was recen
telijk nog te zien als gastspeler in
een aflevering van Medisch Cen
trum West.
Van den Toorn: "Ik wil het liefst
zoveel mogelijk acteerstijlen onder
de knie krijgen. Daar hoort ook het
acteren bij dat tegen het cliché-ma
tige aan zit, noem het maar het Dal
las-effect. Daarom doe ik ook mee
aan een echte 'soap' als Medisch
Centrum West. Als collega's dan
vragen hoe dat past in mijn artistie
ke credo, dan denk ik, wat nou. ar
tistieke credo. Ik vind het gewoon
leuk om te doen".
De enige constante in Van den
Toorns carrière is dat hij al tien jaar
speelt in de comedy's van Wim T.
Schippers. Dick van den Toorn
wordt bijkans lyrisch als hij het
over schrijver en regisseur Schip
pers heeft. "Ik houd ontzettend van
zijn humor. Al toen ik twaalf was,
gniffelden mijn vader en ik om de
Kerstshow met Van Oekel als het
kindeke Jezus, terwijl de visite ge
geneerd was. Nu spreken kinderen
van tien, twaalf jaar mij aan over We
zijn weer thuis, omdat ze dat veel in
teressanter vinden dan de kinder
programma's die speciaal voor hen
bestemd zijn. Schippers behandelt
onderwerpen als sex, milieu en lief
de en daar zijn zij juist mee bezig.
Doordat hij die zaken op een absur
distische manier brengt, is de uit
werking ervan komisch".
"Maar als je goed op die teksten
let, kun je er een serieuze ondertoon
in beluisteren. Gelukkig gaan we
het volgend seizoen door met de se
rie. Doordat ik nu al langere tijd met
hem werk, ontstaat er continuïteit
n het werken en ga je elkaar steeds
eter aanvoelen. Hij schrijft teksten
a>eciaal op zijn acteurs en dat er-
var ik als een grote luxe".
Voorstelling: En ik dan? van
Amie M.G. Schmidt. Regie: Be
rend Boudewijn. Met: Henny Or-
ri, Carol van Herwijnen, Ingeborg
Elzevier, Dick van den Toorn,
Ryai van den Akker; t/m 3 februa
ri in het Nieuwe de la Martheater.
Amsterdam. 9 februari in de Leid
se schouwburg.
TILBURG (ANP) - In een afgedankt
boek uit de universiteitsbibliotheek
van Tilburg is een pamflet ontdekt
dat waarschijnlijk is geschreven
door Joost van den Vondel. Het
pamflet, ondertekend met de initia
len J.V.V., heeft kennelijk als blad
wijzer gediend. Volgens J. Kuijlen,
bibliothecaris van de universiteit, is
het vergeelde papier met zekerheid
een origineel zeventiendé eeuws
document. Het gedicht is op dit mo
ment in onderzoek bij de Koninklij
ke Bibliotheek in Den Haag.
De vondst werd onlangs gedaan
door een student die het boek eind
vorig jaar voor een appel en een ei
van de bibliotheek had gekocht.
Wekelijks verkoopt de Katholieke
Universiteit Brabant dubbele
Opvallend veel
buitenlandse
koren op koor
festival Arnhem
ARNHEM (GPD) - Aan het Inter
national Koorfestival, dat van 28 ju
ni tot en met 5 juli in Arnhem wordt
gehouden, zal een onverwacht
groot aantal buitenlandse koren
deelnemen. Vijf maanden voor het
festival hebben zich al een kleine
honderd koren, waaronder slechts
vijftien Nederlandse, voor het con
coursgedeelte ingeschreven. Vier
jaar geleden, toen het festival voor
het eerst in Arnhem werd gehou
den, deden tachtig koren mee.
Tegenvallend is voorlopig het
aantal Nederlandse verenigingen,
maar, zo zegt de organisatie: "De er
varing leert dat de Nederlandse ko
ren eerst de verplichte werken gaan
oefenen, en daarna pas een beslis
sing nemen".
Voorlopig lopen de buitenlanders
echter voorop. Groot is het aandeel
van de Oosteuropese koren. Eén Is
raëlisch koor heeft zich aangemeld,
maar de organisatie houdt rekening
met afzegging op termijn.
exemplaren van boeken, voor de
prijs van hooguit enkele guldens
per stuk, aan geïnteresseerde stu
denten en medewerkers.
De rijmtekst op het pamflet han
delt over de terugtocht van stad
houder Frederik Hendrik uit Breda
in 1634. Breda viel destijds in han
den van de Spanjaarden. De aan
Vondel toegedachte tekst is een re
actie op eerder in Brabant versprei
de vlugschriften van de hand van
andere politieke dichters, waarin de
nederlaag van de stadhouder ken
nelijk werd toegejuicht. Vondel
stond aan de kant van Frederik
Hendrik en komt in het pamflet in
het geweer 'TEGENS de ongesoute
en redeloose snorekeryen Van drie
Lichte Brabantsche Poëten'. Vol
gens bibliothecaris Kuijlen was het
verspreiden en op elkaar reageren
door middel van strooibiljetten in
de zeventiende eeuw een heel gewo
ne manier van communiceren.
De vondst is volgens hem histo
risch van belang, "maar het pamflet
is niet uniek. De Universiteit van
Amsterdam bezit een tweede exem
plaar". Dat het pamflet in de uitver
koop terecht kon komen, is volgens
Kuijlen puur ongeluk. "Het papier
is tussen de mazen doorgeglipt. De
boeken die van de hand gaan wor
den altijd goed nageplozen. Waar
schijnlijk is het gedicht voor een
kranteknipsel aangezien of zijn
twee bladzijden tegelijk omgesla
gen". De waarde van het pamflet
houdt hij op "wat de gek er voor
geeft. Ik had het graag zelf gevon
den", aldus Kuijlen.
ROTTERDAM (ANP) - In de Rot
terdamse wijk het Oude Noorden
is woensdag 's werelds eerste ar
toteek voor kinderkunst ge
opend. Kinderen kunnen daar
hun kunstwerken tentoonstellen
en ze zijn ingelijst en wel te huur
voor iedereen.
De artoteek komt voort uit een
al twee jaar lopend project onder
de naam „Kunst en Kids". Kinde
ren uit deze aan de rand van het
centrum gelegen stadswijk fleu
ren sinds twee jaar op verschillen
de plaatsen blinde muren op met
uitvergote schilderingen.
De woonomgeving in de wijk is
de laatste vijftien jaar sterk be
paald door de stadsvernieuwing.
Gevolg daarvan waren grote ver-
huisstromen, veel nieuwe bevol
kingsgroepen en opgroeien tus
sen afbraak, rommel en bouwac
tiviteiten. De wijkbewoners von
den dat de apathie en desinteres
se als gevolg hiervan onder meer
met kinderkunst doorbroken kon
worden.
Het project heeft geresulteerd
in een kunstwerkplaats - drie lo
kalen in een oude school - voor
kinderen waar elke woensdag
middag les wordt gegeven en
kunstenaars op bezoek komen.
Vanaf september gaan vijf basis
scholen in de wijk de werkplaats
gebruiken voor lessen.
il*
DEN HAAG Het Nederlands Dans Theater geeft op donderdag 21 febru
ari drie premières van het zesde programma in dit seizoen. Het programma
bestaat uit drie balletten, alle uitgevoerd door het NDT2. Het zijn: 'In and
out' van Hans van Manen op muziek van Laurie Anderson en Nina Hagen;
het op Bulgaarse muziek uitgevoerde nieuwe ballet 'Step lightly' van
NDT-danser Paul Lightfoot, en 'Encantados de Servir' van gastchoreo-
graaf Paulo Ribeiro, eveneens een nieuw ballet op het NDT-repertoire.
Ook op 22 februari is deze voorstelling te zien. Voor belangstellenden die
boeken bij K&O in Leiden stelt het NDT op deze avond gratis busvervoer
beschikbaar.
OWomov'. voorstelling van het Vlaamse
theatergezelschap De Korre uit Brugge. Re
gie Karst Woudstra Spelers Goeie Denck,
Kris Cuppens, Mare de Corte. Bart van
Avermael en Wouter van berde Gezien
gisteravond in het LAK-theater. Leiden. Nog
te zien: vanavond.
LEIDEN 'Oblomov' van de
Russische schrijver Gontsjarov is
een boek vol wijsheden over het
leven, en dan vooral over de zinle
digheid ervan. Gontsjarovs ro
man is eigenlijk een ernstig en
melancholiek boek, al zijn humor
en zelfspot, net zoals dat bij een
Russische auteur als Gogol het
geval is, altijd aanwezig.
Die humor en zelfspot komen
zeer goed over in het toneelstuk
'Oblomov', zoals dat gisteravond
in de regie van Karst Woudstra
door het gezelschap De Korre uit
Brugge in het LAK-theater werd
gebracht. Maar de ernst en de me
lancholie worden door de karika
turale, absurdistische opzet waar
voor regisseur Karst Woudstra
koos in het eerste gedeelte van de
voorstelling wat naar de achter
grond gedrongen. In het, deel na
de pauze komt die ernst bij vla
gen terug, maar al met al is Woud
stra's 'Oblomov' toch meer een
soort 'Spitting Image' geworden
van de eigenlijke roman van
Gontsjarov.
Dat stoort niet, integendeel.
Hoogst amusant en soms ontroe
rend is het intellectuele uitdra
gerszooitje dat de spelers van De
Korre hier neerzetten.
Oblomov, eigenaar van het
landgoed Oblomovka, is een te
ruggetrokken levende intellectu
eel, die er naar hartelust op los
mijmert en zijn ogen letterlijk en
figuurlijk sluit voor de werkelijk
heid. Zijn dienaar Zachar tracht
hem te wekken uit die droom: er
moeten rekeningen worden be
taald, de boeren op Oblomovka
lijden honger en de landerijen
verdorren. Maar Oblomov komt
niet van de divan af, wat er ook
gebeurt.
Soms krugt hij bezoek van een
vriend, een hoogst sentimentele,
voortdurend appeltjes etende
componist, een verwekelijkte,
maar in zijn zieligheid sympathie
ke figuur. Hij heeft besloten om
van het leven te genieten, zo lang
als zijn povere financiën hem dat
toestaan. Oblomov verdenkt zijn
vriend ervan dat hij alleen maar
bij hem langskomt als hij op zijn
tocht door de stad ineens nodig
naar het toilet moet. En inder
daad: de vriend neemt plaats op
een ouderwets gemak en kreunt
en trompettert er lustig op los. 'O,
de wind, de wind, dat hemelse
kind'. Met de tong verlekkerd uit
zijn mond vormt hij een treffende
illustratie van de volkswijsheid,
dat goed kakken vaak lekkerder
is dan...nou ja.
Deze vriend wordt door Kris
Cuppens voortreffelijk gespeeld.
De man heeft een prachtige mi
miek en lijkt met zijn gilletjes,
kreetjes en kreuntjes zo weggelo
pen uit een film van Fellini. Als
hij bij Oblomov voor de eerste
keer binnenstapt, is het alsof hij
zich met die frequente stuiptrek
kingen in gezicht en ledematen
een beetje schuldig maakt aan
overacting, maar zo gauw blijkt
dat hij in hoge nood verkeert en
desondanks beschaafd probeert
te converseren, zijn die gebaren
voor de toeschouwer te plaatsen.
Dan is er nog de Duitser Stolz
(Wouter van Lierde), ook een
vriend van Oblomov. Natuurlijk
een mank been. zoals dat hoort bij
Teutonen. Iemand van de nieuwe
tijd, die niets meer moet hebben
van het feodale Rusland. Hij
maakt Oblomov verwijten: waar
om kom je niet van de divan af?
Je zinkt steeds dieper weg in een
moeras van lethargie.
Stolz doet zijn naam eer aan.
Van Lierde maakt van hem een
man langs wie een lineaal is ge
legd, een figuur vol overwicht, die
met zijn wandelstok de toekomst
uitdaagt.
Natuurlijk komt er een vrouw
in het spel. Olga (Goeie Derick).
Wanneer zij het lied 'Castadiva'
zingt, wordt Oblomov verliefd op
haar. En zij op hem. Maar Ivan
Ijitsj Oblomov mist de wilskracht
een nieuw bestaan met haar op te
bouwen. Hij moet een ander wor
den als hij met haar wil trouwen.
Maar hoe? 'Zoveel water is er al
door de beek gevloeid, moet dat
dan allemaal weer terug?', vraagt
hij zich af. Liefhebben is elkaar
pijn doen, eikaars leven verande
ren, initiatieven nemen - en dat
kan Oblomov niet. 'Ik heb nooit
zelf mijn brood verdiend, god zij
dank'. Hij stuurt Olga een brief
waarin hij haar uitlegt dat hij haar
niet waard is. Ze trouwt uiteinde
lijk met Stolz.
Olga verandert van een dwepe
rig type in een verbitterde vrouw.
Goeie Derrick, die een groot dra
matisch talent bezit, brengt deze
metamorfose verrassend ingeto
gen en beheerst. Het is knap hoe
zij van het ene op het andere mo
ment overschakelt van een exu
berante, bijna hysterische jonge
dame, naar een verbitterde, illu
sieloze echtgenote. Zo wordt ge
leidelijkheid gesuggereerd, ter
wijl de verandering in nog geen
minuut plaats heeft.
En Oblomov, ja Oblomov ligt
maar tussen de vette lappen De
anderen doen druk, lopen heen
en weer, gebaren, wringen met
hun handen, kortom: een en al ac
tiviteit Waarom toch?, denkt
Oblomov, ieder mens gaat dood,
dat is zijn lot. Oblomov laat zich
rustig meevoeren door dit lot. Als
lading, willoze lading, die nooit
uit zichzelf van de wagen kan
springen.
CEES VAN HOORE
Toneelcriticus Jac Heijer overleden
UTRECHT Over een maand wordt het herbouwde gebouw voor Kun
sten en Wetenschappen in Utrecht officieel geopend. In maart 1988 brandde
het gebouw volledig uit. Op het moment wordt de laatste hand aan de af
werking gelegd. ,loto ANn
HAARLEM (GPD) - Jac Heijer, de
meest toonaangevende toneelcriti
cus van de afgelopen dertig jaar, is
deze week op 54-jarige leeftijd in
zijn woonplaats Haarlem overleden.
Heijer, die eerst kunstredacteur bij
het Haarlems Dagblad en sinds 1976
van het NRC Handelsblad was, wist
als geen ander begrip en warmte te
kweken voor de experimenten en
ideeën van de naoorlogse generatie
theatermakers. Dat deed hij niet
door van boven af over de nieuwe
ontwikkelingen te schrijven, maar
als iemand die zichzelf net zo zoe
kende en nieuwsgierig toonde als
de regisseurs waarover hij het liefst
berichtte.
Van doorslaggevende betekenis
voor zijn eigen passie voor theater
zijn de bezoeken aan de inmiddels
legendarische theaterboederij Mic-
kery in Loenersloot geweest. Daar
liet Ritsaert ten Cate hem kennis
maken met Amerikaanse groepen
als La Mama, voorstellingen die een
nieuwe taal spraken, en dus ook om
nieuwe antwoorden vroegen. Bij
zijn zorgvuldige en ook zeer per-
Japanse schrijver
Yasushi Inoue dood
TOKYO (DPA/REUTER) - Yasus
hi Inoue. al jaren beschouwd als de
belangrijkste schrijver van Japan,
is dinsdag op 83-jarige leeftijd over
leden. Inoue, die steeds gezien werd
als een kandidaat voor de nobelprgs
voor literatuur, overleed aan de ge
volgen van een longontsteking in
een kliniek voor kankerpatiënten in
Tokyo. De schrijver, die inmiddels
de status van 'sensei' (wgze leraar)
had verworven, ontving de afgelo
pen tientallen jaren bijna elke denk
bare Japanse literatuurprijs. t
Inoue was gespecialiseerd in his
torische romans, waarvan vele ver
wezen naar Japans culturele ban
den met China en Centraal-Azie. In
de de jaren 70 leidden zijn romans
tot een sterke toename van de be
langstelling voor de Zijderoute
door Azie.
soonlijk geformuleerde interpreta
ties vond hij steun bij de abstracte
beeldende kunst. "Door me in de
moderne beeldende kunst te ver
diepen ben ik meer van de ideeen
van deze generatie theatermakers
gaan begrijpen", heeft hij ooit ge
zegd.
Hoewel zijn hart lag bij het kleine
zalen-toneel, wist hij ook groot res
pect in de kringen van het traditio
nele theater af te dwingen. Zun toon
was altyd tolerant, niet zelden zon
der humoristische relativeringen,
en altijd getuigend van warmte en
liefde voor het métier van de toneel
maker.
Nieuwbouw moet
passen in omgeving
HAARLEM (ANP) - Architecten en
andere verantwoordelgken dienen
zich in de toekomst meer reken
schap te geven van wat nieuwbouw
betekent voor de reeds bestaande
bebouwing en het landschap daar
in de buurt. Ze moeten zich meer
om de aanblik van het geheel be
kommeren.
Dit wil minister D'Ancona van
WVC voorstellen in de nota Archi
tectuurbeleid, die zij met haar colle
ga Alders van VROM, al langdurig
in voorbereiding heeft. Architecten
en bouwers moeten daarom vol
gens D'Ancona 'beeldkwaliteit >-
plannen' gaan ontwikkelen voor
een gebied waarin gebouwd gaat
worden. In die plannen worden
structuur van een gebied en de (toe
komstige) aanblik daarvan eerst op
een rytje gezet.
De bewindsvrouw lichtte boven
genoemd tipje van de sluier van
daag op in Haarlem, waar zü de eer
ste paal sloeg voor de restauratie
van het Tumwuk-complex. Dit
complex is een belangrijk voor
beeld van het Nieuwe Bouwen,
zoals dat tussen de Eerste en Twee
de Wereldoorlog bedreven werd. De
restauratie wordt bekostigd door
WVC en de Rijksdienst voor de Mo
numentenzorg.
