Palestijnen met de dag slechter af
Geen gasmaskers, medicijnen, voedsel of inkomen
'Dubbele loyaliteit
in praktijk vrijwel
niet realiseerbaar'
Irakees sterft
aan het front
of er achter'
Iraakse dictator ontspant zich
bij zwembad met waterorgel
PAGINA 2
DINSDAG 29 JANUARI I9J
OORLOG IN DE GOLF
GEESTELIJK LEVEN
Van onze IPS-correspondenten
JERUZALEM Sinds het uitbreken van de Golfoorlog is de situatie in de door Israël bezette gebieden sterk
verslechterd. Er geldt een streng uitgaansverbod en mede daardoor ontstaan ernstige tekorten aan voedsel en
medicijnen. Bovendien zijn er beschuldigingen dat het Israëlische leger steeds bruter optreedt.
Het uitgaansverbod dat nu is uitgevaardigd is het strengste sinds 1967. toen deze gebieden door Israel in bezit
werden genomen. Op een eind vorige week gehouden persconferentie vroeg het in allerijl opgerichte
Coördinerend Comité van internationale particuliere (hulp)organisaties al aandacht voor de onhoudbare
toestand in de bezette gebieden. Volgens het comité is de situatie kritiek en verslechteren de omstandigheden
met de dag.
Het comité en bewoners van de bezette gebieden bevestigen dat er ernstige voedseltekorten zijn ontstaan.
Sinds de afkondiging van het uitgaansverbod kunnen de winkels niet meer worden bevoorraad. Als het
uitgaansverbod voor een paar uur wordt opgeheven, stromen de winkels vol. maar de schappen zijn leeg.
Abdullah, een bewoner van de Gazastrook, vertelde dat toen het uitgaansverbod op 22 januari voor een periode
van twee uur gedeeltelijk werd opgeheven, alleen de vrouwen naar buiten mochten. Hierdoor konden de
winkels die vrijwel allemaal door mannen gedreven worden niet opengaan, zodat de vrouwen geen inkopen
konden doen.
Volgens Abdullah ontbrak het in de
winkels overigens aan groenten en
vlees. Bij de daaropvolgende tijde
lijke opheffingen van het uitgaans
verbod was het beeld iedere keer
hetzelfde: winkels met lege schap
pen en wanhopige klanten. De boe
te voor het overtreden van het uit
gaansverbod bedraagt 32.000 shekel
(28.000 gulden) en gevangenisstraf,
oplopend tot 5 jaar.
Volgens Najat, een meisje uit Na
blus. patrouilleren Israëlische sol
daten voortdurend door de straten
en worden mensen gewaarschuwd
dat hun leven gevaar loopt als ze
zich op straat laten zien. Een jon
gen, Ra'ed al Sakleh zou een kogel
door zijn hand hebben gekregen
toen hij in de deuropening van zijn
huis stond. Na behandeling in het
ziekenhuis werd hij gearresteerd
door het Israëlische ieger.
Oogst verrot
Alle Palestijnse bedrijven in de be
zette gebieden zijn gesloten vanwe
ge het uitgaansverbod. Daardoor
stokt de aanvoer van conserven en
melkprodukten. Op het platteland
staat de oogst te verrotten, terwijl
het vee sterft van de honger. Omdat
de bezette gebieden tot militair ge
bied zijn verklaard, kan er ook geen
voedsel uit Israël worden inge
voerd.
De problemen worden nog verer
gerd doordat veel Palestijnen in de
Gazastrook en de Westbank daglo
ners zijn, die elke dag naar Israël
gaan om te werken. Door het uit
gaansverbod is ook dat nu onmoge
lijk geworden, zodat veel gezins
hoofden zonder salaris zijn komen
te zitten. De hulporganisatie van de
Verenigde Naties voor Palestijnse
vluchtelingen (UNRWA) is enige
dagen gelden gestart met de ver
strekking van voedselhulp in de
vluchtelingenkampen.
Volgens dokter Mustafa Barg-
houti van de Palestijnse Unie van
Medische Hulpcomité's heeft de
meerderheid van de Palestijnse be
volking slechts beperkt toegang tot
medische voorzieningen, waardoor
veel zieken in levensgevaar komen
te verkeren en zwangere vrouwen
gedwongen thuis hun kind moeten
baren. Er zijn wel ambulances van
de UNWRA, maar alleen mensen
die thuis telefoon hebben kunnen
daarvan gebruik maken.
Geen gasmaskers
Het voornaamste probleem mo
menteel is het tekort aan gasmas
kers onder de Palestijnse bevol
king, aldus Barghouti, zodat de
kans op grote aantallen Palestijnse
slachtoffers bij een Iraakse chemi
sche aanval op Israël aanzienlijk is.
De Israëlische autoriteiten heb
ben in de bezette gebieden slechts
20.000 gasmaskers uitgedeeld onder
de burgerbevolking, sinds het
hooggerechtshof dit eerder deze
maand heeft gelast. Bronnen in de
bezette gebieden hebben dit ver
klaard. Het uitdelen van de gasmas
kers begon een paar dagen na het
begin van de oorlog, en na de eerste
Iraakse raketaanvallen op Israël.
Volgens het Israëlische leger zijn
er niet genoeg gasmaskers in voor
raad om de ongeveer 1,5 miljoen in
woners van de bezette gebieden te
voorzien. In Al-Ram, een Palestijn
se gemeenschap ten noorden van
Israël met 40.000 inwoners, zijn vol
gens plaatselijke zegslieden slechts
1500 gasmaskers uitgedeeld. In Tul-
karem, een stad van 31.000 inwo-
Naar verluidt worden de maskers
alleen ter beschikking gesteld aan
personen van vijftien jaar of ouder;
de helft van de Palestijnse bevol
king is jonger dan vijftien. Gasmas
kers voor kinderen en gasdichte
'tenten' voor babies en peuters zijn
helemaal niet beschikbaar voor de
Palestijnen.
Volgens het leger zijn er nu nog
170.000 gasmaskers in voorraad en
is er helemaal geen materiaal meer
om eerste-hulpsets voor gasaanval
len samen te stellen. Degenen in de
bezette gebieden die gasmaskers
hebben gekregen, hebben geen in
jectiespuiten met atropine gekre
gen, een tegengif tegen zenuwgas
sen, en ook geen poeder om brand
wonden te behandelen. Die medica
menten zijn wel standaard aanwe
zig in de sets die onder de Israëli
sche bevolking zijn verspreid.
De Israëlische autoriteiten waren
duidelijk niet voorbereid op het be
vel van het hooggerechtshof, dat
ook op de Westelijke Jordaanoever
en in de Gaza-Strook eerste-
hulpsets moesten worden uitge
deeld. Toen het uitdelen van mas
kers onder de Israëlische bevolking
enige maanden geleden begon, zei
den de autoriteiten dat de bewoners
van de bezette gebieden de maskers
alleen zouden krijgen als ze die no
dig hadden.
Gewelddadig
Volgens particuliere organisaties
zijn er talloze meldingen van ge
welddadige incidenten veroorzaakt
door het leger, zoals het schieten
zonder waarschuwing vooraf, afran
selingen, het afschieten van traan-
Anders dan de Israeli's beschikken de Palestijnen nauwelijks over gas
maskers, zodat bij een chemische aanval van Irak de kans op grote aantal
len Palestijnse slachtoffers aanzienlijk is. (foto ap»
gasgranaten in huizen, willekeurige
arrestaties en buitensporig hoge
boetes. "Onze informatie leidt tot de
conclusie dat er een alarmerende
toename is van schendingen van
mensenrechten, in aantal en in he
vigheid", aldus een persverklaring
van het Coördinerend comité.
Volgens het comité kunnen de Is
raëlische autoriteiten niet langer
stellen dat de openbare orde alleen
maar door het laten voortduren van
het uitgaansverbod kan worden
verzekerd. Op deze manier is de
Palestijnse bevolking niet in staat
zichzelf tegen de gevaren van de
oorlog te beschermen, aldus het co-
BERLIJN Op zijn rug
drijvend in het luxe
zwembad, kijkend naar het
waterorgel, kan de Iraakse
dictator Saddam Hussein
zich desgewenst
ontspannen en volkomen
veilig nieuwe misdaden
uitbroeden. Wat steeds als
een sprookje uit duizend-en-
één-nacht werd
afgeschilderd, blijkt waar te
zijn: de Iraakse dictator
beschikt over een absoluut
bomvrije, super-de-luxe-
ingerichte bunker.
Een Duitse werknemer die
naar eigen zeggen heeft
meegeholpen aan de bouw
van de ondergrondse
vesting van Hussein, heeft
een boekje open gedaan. De
man was in dienst van een
onderaannemer, die in
opdracht van het bedrijf
Boswau und Knaüer uit het
Ruhrgebied de bunker
bouwde aan de oever van de
Tigris. De bouwvakker, die
anoniem wenst te blijven,
verklaarde in interviews dat
hij tot midden 1983 had
gewerkt op het door
militairen streng
afgeschermde terrein.
Naar zijn zeggen waren in
die tijd 14 Duitse bedrijven
werkzaam op de
bouwplaats, waar
fotograferen streng
verboden was. Een keer
heeft een andere Duitser
tijdens het werk de
buitenkant gefotografeerd.
Hij kon weliswaar nog de
wachtposten onopgemerkt
passeren, maar werd later
opgepakt bij een razzia in de
kampen waar Britse, Frans
en Duitse werknemers
waren gehuisvest.
"Sindsdien hebben we nooit
meer iets van hem
gehoord", aldus de
zegsman.
Het okerkleurige presidentiële pa
leis met de tulpvormige ramen, dat
hoogstwaarschijnlijk in puin ligt,
was gebouwd in een park met mar
meren wandelpaden en met in mo-
zaïek-vqrm aangelegde kanalen.
Daar zal dus niet veel meer van over
zijn, maar dat belemmert de dicta
tor niet in ziin bewegingsvrijheid.
Direct onder de hoofdingang, in
DHAHRAN (AP) - Kapitein Niall
Irving van de Britse luchtmacht zei
kort geleden dat veel gevangen
Iraakse soldaten onder de luis zaten
en ondervoed waren als gevolg van
een karig rantsoen. Volgens Irving
rekenen de geallieerden erop dat
veel Irakezen zich overgeven zodra
het grondoffensief is begonnen.
Een aantal Saudische officieren is
echter minder optimistisch, zij het
strikt anoniem. "Ze (de Irakezen)
zullen vechten, omdat ze geen keus
hebben", zegt een Saudi die contact
heeft met overgelopen Irakezen.
"Ze weten dat ze het slagveld kun
nen overleven, maar als ze weglo
pen worden ze doodgeschoten."
Officieren van de geallieerde
grondtroepen zeggen dat de Irak
ezen zich massaal zullen overgeven
als hun linies zijn doorbroken en
hun communicatielijnen zijn afge
sneden. Maar tot die tijd is het zeer
moeilijk om te deserteren. Het mij
nenveld voor de Iraakse linies is
niet alleen bedoeld om een aanval
van de geallieerden op te houden.
"Om ervoor te zorgen dat de man
nen vechten" zijn volgens een
Saudische officier bij elke Iraakse
divisie 4000 militairen van de Repu-
blikijnse Garde, het elitekorps van
de Iraakse leider Saddam Hussein,
gelegerd. "De soldaten kunnen kie
zen: aan het front sterven, of erach
ter".
De bombardementen van de geal
lieerden zullen een hoge tol hebben
geeist van de 530.000 Iraakse solda
ten in Kuwayt, maar velen onder
hen kunnen schuilen tegen de bom
menregen in de bunkers die de Irak
ezen hebben aangelegd. Ze zijn mo
gelijk niet gauw geneigd hun
schuilplaats op te geven voor een
hachelijke oversteek door het nie
mandsland.
De Irakezen zullen hun overle
vingskansen in het grondgevecht
wellicht hoog schatten: hun auto
matische houwitsers van Franse
makelij zijn beter dan die van de
Amerikanen, die met de hand moe
ten worden geladen. Hun 155 mm-
kanonnen zijn zeer doeltreffende
wapens waarmee de vijand kan
worden bestookt met granaten met
een conventionele of chemische la
ding. De zwaarbepantserde M-72-
tanks zijn met hun lasergeleide ka
nonnen gewaagd aan de M-l's van
de geallieerden en de reikwijdte van
hun tankgeschut is groter dan die
van de Amerikaanse M-60-tanks.
Daarbij zyn sommige Iraakse sol
daten bereid zich dood te vechten
op het slagveld, zich koesterend in
de gedachte dat ze zullen sterven als
martelaar voor Allah en de islam in
de heilige oorlog waartoe hun leider
Saddam Husayn heeft opgeroepen.
Di'. Cohen Stuart in Nederland:
ALKMAAR - De 'dubbele
solidariteit' met jood en Pa
lestijn, die de Nederlandse
Raad van Kerken zo warm be
pleit. is in de praktijk nauwe
lijks haalbaar. Zo is de bevin
ding van dr. G. H. Cohen Stu
art, theologisch adviseur voor
de Hervormde Kerk in Jeru
zalem, doch dezer dagen in
ons land voor een lezingen-
toernee en overleg met kerke
lijke commissies.
"De ervaring heeft mij geleerd dat
de enigen die sóms dubbele soli
dariteit bereiken kunnen, begon
nen met hun solidariteit te leggen
bij het joodse volk", aldus de in
druk van Cohen Stuart. Maar, "zij
die naar Jeruzalem komen vanuit
een solidariteit met de Palestij
nen, zie ik eigenlijk nooit solidari
teit opbrengen met de joden".
Cohen Stuart, sinds 1982 met
vrouw en kinderen woonachtig in
Jeruzalem, verklaarde op 16 janu
ari dat hij en zijn gezin niet naar
Nederland zullen komen. Een
vlucht zou hem in "ondragelijke
gewetensnood" brengen, terwijl
zijn geloofwaardigheid en kerke
lijke verantwoordelijkheid zijns
inziens "onherstelbare schade"
zouden oplopen.
Toch is Cohen Stuart hier voor
een al gepland bezoek van ruim
twee weken aan ons land. "Het is
volstrekt wezensvreemd, schizo
freen ook", aldus de predikant,
nog geen dag na zijn aankomst op
een mistig Schiphol. Want zijn
"geest, hoofd en hart" zijn nog in
Jeruzalem. Maar net als het jood
se volk wil hij zijn agenda niet la
ten bepalen door Hussein.
Aangename bijkomstigheid is,
dat hij nu midden in een door de
Golfoorlog hernieuwde kerkelij
ke discussie terechtkomt over de
al geruime tijd. veel besproken
'dubbele loyaliteit' van de Raad
van Kerken met Israël en de Pale
stijnen. Cohen Stuart heeft er
nimmer een geheim van gemaakt
dat hij de opstelling van de Raad
op z'n zachtst gezegd bedenkelijk
vindt.
Godsmoordenaars
Ook nu neemt hij geen blad voor
de mond, zo bleek gisteren tij
dens zijn eerste spreekbeurt in
Alkmaar, waarbij de betekenis
van Jeruzalem voor christenen
centraal stond. Cohen Stuart zag
een "diepgewortelde gespleten
heid" bij veel christenen: ener
zijds voelen ze zich verbonden
met Israël, anderzijds hebben ze
slechts een voorstelling van Jeru
zalem als iets bovenaards.
Het joodse denken over Jeruza
lem was altijd concreet ("bloed,
zweet en tranen"), maar "in onze
liedboeken komt Jeruzalem altijd
pasklaar uit de hemel". "Het is
dan rampzalig als je met je hoog
gestemde idealen naar de stad
komt en je tas wordt gestolen".
Velen bezoeken daarom vooral de
heilige plaqtsen, die het beeld van
een 'hemels Jeruzalem' bevesti
gen.
"Als er al plaats is voor het
joodse volk in de pelgrimages,
dan is het hooguit, als godsmoor
denaars", is de stellige indruk van
de hervormde predikant. Andere
plaatsen in Jeruzalem, over bij
voorbeeld de historie van het
joodse volk, vormen vaak alleen
maar een bron van ergernis. "Ze
passen niet in het plaatje", aldus
Cohen Stuart.
Het feit dat veel christenen al
leen voor de dode stenen naar Je
ruzalem komen, stuit de leiders
van de kerken aldaar tegen de
borst. "Zo dreigen de levende ste
nen te verdwijnen", aldus vol
gens Cohen Stuart de MECC, de
Raad van Kerken in het Midden-
Oosten, die voor het leeuwendeel
Palestijnse kerken vertegenwoor
digt.
Grote druk
"Dit argument gaat er bij de dele
gaties die op bezoek zijn bij de
MECC in als zoete koek. Maar
met dat ze zeggen dat de levende
stenen verdwijnen, zeggen ze ei
genlijk dat de joden dode stenen
zijn". "Het consequent geven van
eenzijdige informatie", typeert de
reizen van de MECC, "dus ook
het type reis dat de Raad van Ker
ken heeft gemaakt".
De jodenhaat van de MECC, die
het vorig voorjaar door de Neder
landse Raad van Kerken is ont
vangen, wordt volgens Cohen
Stuart steeds nadrukkelijker ge
uit. "En mensen zoals ik, die ac
tief betrokken zijn bij het leren
verstaan van het jodendom van
binnenuit, komen onder steeds
grote druk te staan". Alles moet
wijken voor de Palestijnse (be
vrijdingstheologie.
"Om ons werk, de dialoog tus
sen joden en christenen, worden
we door de MECC beschouwd als
een gevaar". Een jaar geleden gaf
de MECC aan dat hij alleen aan
een joods-christelijk gesprek wil
de, als hijzelf de agenda mocht
opstellen. En daarop was het
voornaamste punt, aldus Cohen
Stuart, een eigen staat voor de
Palestijnen.
Dr. Cohen Stuart: "Ik heb nooit
het gevoel gehad dat de Raad v
Kerken achter mij stond". o
gpd)
"Helaas wordt die koers niet
nadrukkelijk bestreden door on
ze synodes, maar zelfs bevrijd
door de Raad van Kerken. Dat is
zo langzamerhand een zorgelijke
ontwikkeling aan het worden",
aldus Cohen Stuart, die het hoor
baar moeilijk heeft met de "ab
surde situatie", dat hij "stelselma
tig" wordt geweerd bij bezoeken
van kerkelijke delegaties uit ons
land aan de MECC.
Op de vraag of hij zich door de
Raad van Kerken in de steek gela
ten voelt, klonk het: "Ik heb nooit
het gevoel gehad dat die achter
mij stond". Volgens hem is de si
tuatie goed te vergelijken met de
misstanden in Roemenië, waar
over de Wereldraad van Kerken
geen publieke veroordeling wilde
uitspreken. Daarop kwam veel
kritiek, onder meer uit Neder
land. "Ik had gehoopt dat we van
die les geleerd hadden".
Barrières
Overigens blijkt Cohen Stuart,
die "uitstekende" joodse contac
ten heeft, toch ook voorzichtig re
laties aan te knopen met de
MECC. "Ik moet dat dus op een
andere manier doen, waarbij ik
eerst door de barrières heen moet
die mijn eigen achterban heeft
opgeworpen". Contact met beide
groepen is mogelijk, aldus Cohen
Stuart, "maar vanuit de sterke
verbondenheid met één".
Op een vraag vanuit de zaal
bleek gisteren dat het contract
van Cohen Stuart met zijn 'baas',
de Hervormde Raad voor de Ver
houding van Kerk en Israël, in
1993 afloopt en dan niet verlengd
zal worden. Op de vraag of hier
mee niet de goede contacten van
Cohen Stuart verloren gaan, ver
wees deze de vragensteller door
naar de aanwezige secretaris van
de Hervormde Raad, dr. H.
Vreekamp. Deze zag geen reden
om de vraag "hier en nu" te beant
woorden.
Raad niet eens
met pro-Iraakse
opstelling PLO
AMERSFOORT (ANP) - De
Raad van Kerken in Nederland
distantieert zich in een gisteren
uitgegeven verklaring van "al die
stemmen en krachten in de Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie
PLO die steun betuigen aan Sad
dam Hussein".
De Raad blijft echter bij zijn
dubbele loyaliteit met Israël èn de
Palestijnen. Sinds het uitbreken
van de Golfoorlog is de Raad van
Kerken van joodse en ook kerke
lijke zijde bekritiseerd vanwege
zijn steun aan de PLO.
Verder distantieert de Raad
zich van "stemmen en krachten
in de PLO die het terrorisme aan
wakkeren en de aanvallen op Is
raël toejuichen". "Er zal zeker
aanleiding zijn om na het vurig
gehoopte einde van de oorlog in
de Golf opnieuw te bezien op wel
ke wijze vrede tussen Israël en de
Palestijnen tot stand gebracht
kan worden", schrijft de Raad.
De Raad blijft van mening dat
"het Palestijnse volk recht heeft
op een eigen tehuis, zoals Israël
recht heeft op een veilig bestaan".
Hij heeft sinds 1979 gepleit voor
een eigen staat voor de Palestij
nen naast Israël. Vorig jaar drong
de Raad er bij de Nederlandse re
gering op aan de PLO als enige
vertegenwoordiger van het Pale
stijnse volk te erkennen.
De Amsterdamse rabbijn L.B.
van de Kamp is "plezierig ver
rast" door het besluit van de Raad
van Kerken om afstand van de
PLO te nemen. Het signaal is
doorgedrongen, aldus Van de
Kamp, die anderhalve week gele
den scherpe kritiek leverde op de
houding van de Raad van Kerken
ten opzicht van de PLO.
De toekomst zal moeten uitwij
zen of "de draai van 180 procent"
in de houding van de Raad zal
beklijven. In dit verband maakt
Van de Kamp een vergelijking
met het weer. "We weten op dit
moment wel wat het weer is, maar
niet wat het klimaat is".
i zijn James Bond-
De bombardementen die verwoestingen aanrichten in Baghdad zullen Saddam Hussein
achtiqe bunker niet deren. Deze zou zelfs tegen atoombommen bestand zijn.
(foto EPA
Duitsers bouwden Saddams bunlier
het midden van het paleis, bevindt
zich een drie verdiepingen tellende
bunker met luxueus ingerichte
woon- en slaapvertrekken en een
commando-centrale. In de zomer
van 1983, toen de Duitse arbeider
die alles onthulde zich nog redelijk
vrij over het terrein kon bewegen,
zag hij hoe een Berlijns bedrijf cen
timeter dikke gelaste staalplaten
aan de binnenkanten van de beton
nen bunkerwanden monteerde.
Het interieur was in die bouwfase
nog niet afgerond. Wel was het on
dergrondse zwembad van 8 bij 15
meter klaar. Een Keuls bedrijf in
stalleerde naast de bar een zoge
naamd waterorgel, waarmee met
behulp van talrijke sproeiers mu
ziek in waterspelen kan worden om
getoverd. "De hele atmosfeer deed
ons denken aan een oude James-
Bondfilm", verklaarde de Duitse
getuige.
Van hun voormannen hoorden de
Duitse metselaars dat de onder
aardse gewelven een atoombunker
vormden die in geval van nood voor
drie maanden onderdak aan 20
mensen kon verschaffen. De gehei
me ingangen waren met stalen deu
ren afgesloten en er was een onaf
hankelijke water- en luchtvoorzie-
ning geïnstalleerd. Een bedrijf uit
München had de video-camera's en
sensoren geleverd, waarmee elke
beweging buiten de bunker kon
worden geregistreerd. Het geheel
rustte op een laag grint en hard,
schok absorberend rubber.
De Duitse werknemer die dit alle
maal aan het licht heeft gebracht,
zei dat er in die periode "heel veel
Filipino's" werkten. "Eerst voor
Boswau und Knauer, vanaf juli 1983
voor de firma Walter-Thosti, die
Boswau und Knauer had overgeno
men". Een pikant detail is dat de so
ciaal-democratische Midden-Oos-
ten-expert en toenmalige Boswau
und Knauer-commissaris, Hans-
Jurgen Wischnewski, de Iraakse or
der had binnen gehaald. Het was
overigens een geheel legitieme op
dracht van een land dat een moord
dadige strijd uitvocht met de Aya
tollah Khomeini en daarvoor alle
steun van het Westen kreeg.
