Leidsch Dagblad | 1991 | 25 januari 1991 | pagina 17

Hbo blijft probleem voor havo-leerlingen

Agressief gedrag Nederlanders
tegen islamitische gemeenschap

Problemen bij CBTB na
fraudezaak personeelslid

Oproep op radio levert 250 verontruste telefoontjes op

Academisch ziekenhuis Leiden
doet mee aan longtransplantaties

VRIJDAG 25 JANUARI 1991

PAGINA 17

Van onze medewerker
Brenda Filippo

LEIDEN/REGIO - Veel havo-leer
lingen krijgen problemen wanneer
ze na hun eindexamen naar het ho
ger beroepsonderwijs (hbo) gaan.
Ze hebben vooral problemen in het
hoger technisch onderwijs (hto) en
het hoger economisch en admini
stratief onderwijs (heao), zo zeggen
scholengemeenschappen in de re
gio. De havo-leerlingên hebben
geen gebrek aan kennis, maar aan
discipline om zelfstandig te kunnen
studeren.

De overgang van havo naar hbo
zorgt voor nogal wat problemen. Zo
is het lestempo op het hbo hoger en
de manier van lesgeven anders.
Vaak worden er hoorcolleges gege
ven in plaats van gewone lessen.
Verder is de overgang van zes naar
dertien of veertien vakken zwaar.
De studenten moeten de discipline
opbrengen om regelmatig te leren
zonder dat er altijd huiswerk wordt
opgegeven. Ook moeten studenten
zelfstandig kennis bijspijkeren,
mocht die niet voldoende blijken te
zijn. Hbo-docenten geven in tegen
stelling tot havo-docenten vaak niet
aan welke leerstof moet worden be
studeerd.

Uit cijfers van het Centraal Bureau

Gebrek aan discipline om zelfstandig te studeren, breekt op

voor de Statistiek (CBS) blijkt dat
maar weinig havo-leerlingen het
hbo zonder problemen doorlopen.

Uitvallers

Van de havo-leerlingen die een hto-
of heao-opleiding volgen, hoüdt res
pectievelijk 40 en 52 procent vroeg
tijdig op met de studie. Het percen
tage dat de opleiding doorloopt met
vertraging is 33 procent (hto) en 22
procent (heao). Ruim een kwart van
de studenten doorloopt een studie
op het hoger technisch onderwijs of
hoger economisch en administra
tief onderwijs zonder vertraging.
De resultaten zijn bij de havo-leer
lingen bekend en velen gaan daar
om naar het middelbaar beroepson
derwijs of naar de vijfde klas van
het atheneum om daarna naar het
hbo te gaan.

Decaan Jaspers-Focks van het

Christelijk Lyceum in Alphen aan
den Rijn vindt het een goed zaak dat
havo-leerlingen na hun eindexa
men doorstromen naar de vijfde
klas van het atheneum. Op het athe
neum leren ze zelfstandig te stude
ren en zaken op te zoeken die ze niet
begrijpen, aldus Jaspers-Focks.
Van de 17 procent havo-leerlingen
die op onze school naar het athene
um doorstroomt, doet de helft van
de leerlingen dat om daarna naar
het hbo te gaan, aldus de decaan.

Niet alle scholen zijn het met hem
eens. Zij raden liever het middel
baar beroepsonderwijs (mbo) aan.
Mbo'ers zijn technisch en praktisch
ingesteld. Verder hebben mbo'ers
veelal een inhoudelijke voorsprong
waardoor ze het eerste jaar van het
hbo zonder problemen doorlopen.
Later in de studie zijn leerlingen
van het atheneum weer in het voor
deel, omdat mbo'ers nieuwe leer

stof vaak langzamer verwerken
waardoor problemen kunnen ont
staan.

De scholen informeren hun leer
lingen zo veel mogelijk over eventu
ele valkuilen in het hbo-onderwijs.
Zo geven de scholen informatie
over de verschillende vervolgoplei
dingen, organiseren ze voorlich
tingsavonden en krijgen de scholie
ren informatie van oud-leerlingen
die hun ervaringen in een schrifte
lijke enquête beschrijven. Verder
kijken de scholen of de werkhou
ding. cijfers en zelfstandigheid van
de leerling bij het hbo-onderwijs
aansluiten.

De scholen proberen de leerlin
gen op allerlei manieren beter op de
overgang naar het hbo voor te berei
den. Zo organiseren verschillende
scholen, onder meer het Leidse Ag
nes College, terugkomdagen voor
oud-leerlingen die twee maanden

met een vervolgopleiding bezig
zijn. De klachten en ideeen die de
oud-leerlingen hebben, worden zo
veel mogelijk verwerkt tot informa
tie voor de aankomende studenten.

Actief

Zo ervoeren oud-scholieren van
'Agnes' het als een groot gebrek dat
ze bij het vak Nederlands niet de
precieze betekenis van moeilijke en
dure woorden leren. De school
maakte een lijst van driehonderd
woorden die de leerlingen bij hun
schoolonderzoeken moeten leren.
Vorig jaar vonden de oud-leerlin
gen tijdens de terugkomdag dat de
lijst zelf nog te kort is. Daar wordt
iets aan gedaan, verzekert rector
Tromm.

Om de zelfstandigheid van leer
lingen te bevorderen, heeft het Ag
nes ieder jaar projecten voor alle
klassen waarbij de leerlingen zelf

standig informatie moeten verza
melen. "Hoewel de leerlingen wel
worden begeleid, kweekje toch een
actieve leerhouding", vindt Tromm.

Aan het Alphense Christelijk Ly
ceum wordt vooral gewerkt aan het
zelfbeeld van leerlingen, vertelt Jas
pers-Focks. Leerlingen moeten in
het examenjaar ontdekken wat hun
plus- en minpunten zijn bij het zelf
standig verwerken van de leerstof.
Ze worden minder gestuurd bij het
leerproces, omdat ze geen proef
werken maar schoolonderzoeken
krijgen.

Scholengemeenschap Alba-
nianae in Alphen wil dit jaar buiten
alle voorlichting 'iets concreters'
gaan doen. zo zegt conrector Soeter.
De school is van plan in juni een
trainingsmaand te organiseren voor
leerlingen die beter voorbereid naar
het hbo willen gaan. aldus Soeter.

die benadrukt dat het idee nog in
een beginstadium verkeert. Uit
gangspunt van de cursus zal een
verdieping van de kennis zijn. De
leerlingen volgen lessen in commu
nicatie en wiskunde en kunnen ver
der kiezen tussen natuurkunde of
economische vakken. Soeter sluit
niet uit dat leerlingen van andere
scholen de lessen bij kunnen wo-

Het Leidse Vlietlandcollege heeft
de afgelopen vier jaar drie keer ex
tra lessen voor eindexamenleerlin
gen georganiseerd. Tijdens deze les
sen wordt de leer- en lessituatie op
het hbo nagebootst. Leerlingen die
deze lessen volgden, vonden zelf
dat ze enige voorsprong hadden op
leerlingen die de lessen niet hadden
gevolgd, zegt decaan Nagelkerke.
Omdat vorig jaar geen belangstel
ling voor de lessen was, werden
geen extra lessen gegeven.

De Leidse Rembrandt scholenge
meenschap werkt met coördinato
ren. die tussen mentoren en conrec
toren in staan. Coördinatoren hou
den de prestaties van de leerlingen
in de gaten. Hierdoor kunnen de
leerlingen zelfstandig werken, maar
kunnen ze nooit tussen de wal en
het schip belanden, aldus rector
Scha.

school hebben het moeilijk. Waar ik
echt van ben geschrokken, is dat
veel Marokkanen hun kinderen van
school halen of overwegen dat te
doen. Ze zijn bang dat de zaak esca
leert en willen de kinderen elders
onderbrengen, sommigen naar de
familie in Marokko. In veel gezin
nen wordt er heftig over gediscussi
eerd. Men is bang, dat het hier net
als in Frankrijk wordt waar de
agressie tegen Marokkanen groot

Overleg

De verschillende centra voor bui
tenlanders overleggen momenteel
wat men kan doen tegen deze opko
mende agressie met hier en daar ra
cistische trekjes. Lamnadi: "In de
allereerste plaats moeten we de ge
zinnen gerust kunnen stellen, zodat
ze niet overhaast vertrekken. Ik ben
echter bang, dat als de gemoederen
zo hoog oplopen, voorlichting wei
nig effect heeft. Ik hoop dat Neder
landse organisaties, zoals kerken,
vakbonden en de regering ons te
hulp komen".

Minister Dales van binnenlandse
zaken riep een week geleden de bur
gemeesters op om toch vooral met
de moslims te overleggen en attent
te zijn op vandalisme bij moskeeën
en andere islamitische gebouwen.
Woordvoerders van de gemeenten
Leiden, Alphen en Katwijk konden
vanmorgen niet vertellen of aan die
oproep daadwerkelijk gehoor was
gegeven.

De Riagg in Leiden zegt dat zij de
afgelopen weken niet is geconfron
teerd met een toenemende hulp
vraag van buitenlanders, die in
moeilijkheden zijn geraakt als ge
volg van de Golfoorlog.

Drie Leidse basisscholen met
veel buitenlandse leerlingen zeggen
dat er over de oorlog wordt gepraat,
maar dat het niet tot escalaties heeft
geleid. De kinderen komen gewoon
naar school, aldus de leerkrachten,
en worden niet ziek gemeld. Op de
katholieke school De Singel is er in
de bovenbouw met de kinderen
over de Golfoorlog gepraat. Een ge
sprek, zegt een woordvoerster, dat
'heel verhelderend' heeft gewerkt.
Wel had er een leerling uit de onder
bouw bij z'n moeder geklaagd dat

klasgenootjes hem 'Saddam' had
den genoemd.

De verstandhouding op de drie
scholen tussen de buitenlandse- en
Nederlandse onderwijzers is zonder
meer goed, zeggen de scholen. Men
mijdt elkaar niet. er wordt gewoon
gepraat.

'Oorlogje'

Ambtenaar De Jonge van de ge
meente Leiden - hij is belast met
onderwijszaken die de buitenland
se kinderen aangaan zegt dat hem
nog geen 'schrijnende gevallen'
hebben bereikt. Wel wist hij van-

ertellen dat Nederland
se en buitenlandse leerlingen in het
speelkwartier 'Saddammetje en
Bushje' spelen. Iets dat volgens
hem niet alleen in Leiden voor
komt, maar op vele scholen. "Ik heb
niets gehoord over het uit de hand
lopen. Als dat wel het geval zou zijn
geweest, dan was ik daarvan zeker
op de hoogte gebracht. Ik heb overi
gens wel vernomen dat gesprekken
over de Golfoorlog verstommen als
de buitenlandse leerkrachten bij de g
Nederlandse onderwijzers in de
buurt komen. Ik denk dat dit komt.
omdat ze niet precies weten waar de
buitenlanders staan".

Fraudeurs van ov-studentenkaart
krijgen rekening gepresenteerd

ciering wordt voor de kaart maan
delijks 60 gulden in mindering ge
bracht op hun beurs.

Het geïnde geld wordt overge
maakt op de rekeningen van de
openbaar vervoer-bedrijven, aldus
een woordvoerder van de OV-Stu-
dentenkaart BV. Mensen die weige
ren te betalen, lopen uiteindelijk
het risico een deurwaarder aan de
deur te krijgen. Als de kaart niet
wordt ingeleverd, zullen over de ko
mende maanden nieuwe rekenin
gen volgen.

De woordvoerder kon niet zeggen
hoe het komt dat 1725 mensen ten
onrechte de ov-studentenkaart in
hun bezit hebben gekregen.

UTRECHT - De OV Studenten
kaart bv stuurt binnenkort 1725
rekeningen van ruim driehon
derd gulden aan mensen die ten
onrechte in het bezit zijn van een
openbaar-vervoerskaart voor stu
denten. Zij hebben geen recht op
de kaart en hebben ten onrechte
de ov-kaart op het postkantoor af
gehaald en een maand clande
stien gebruikt. Hiervoor wordt
een rekening gepresenteerd van
313,50 gulden, de gewone kosten
voor een maandabonnement.

Alleen studenten die staan inge
schreven bij de Informatiserings
bank (de verstrekker van studiefi
nanciering) mogen gebruik maken
van de in januari ingevoerde ov-stu
dentenkaart. Dat zijn er in totaal
ruim 600.000. Mensen die bij voor
beeld te veel verdienen of niet meer
bij een onderwijsinstelling staan in
geschreven moeten de kaart inleve-

De OV-Studentenkaart bv heeft
steeds gezegd dat fraudeurs direct
zullen worden aangepakt. Met de
eerste zending rekeningen toont het
bedrijf aan die belofte in te lossen.
Bij studenten met een studiefinan-

LEIDEN - De afdeling West van de
Christelijke Boeren en Tuinders
Bond (CBTB) heeft eind vorig jaar
een schooladministrateur ontsla
gen nadat bleek dat hij ruim acht
tori had verduisterd. De fraude
werd ontdekt bij een controle van
een accountantskantoor. De man
die werkte op het kantoor van
CBTB-west in Heemstede, is bij de
politie aangegeven. De politie on
derzoekt hoe de verduistering is ge
pleegd.

Onder de boeren en tuinders is
beroering ontstaan door de verdui
stering en de beschuldigingen van
voormalig afdelingssecretaris G.
Smallengange. In een brief aan het
bestuur en de verschillende afdelin
gen beschuldigt hij het bestuur van
een slecht financieel en organisato
risch beleid. "Normaal stapt een be
stuur op als het beleid heeft gefaald
en geld is verdwenen", aldus Smal
lengange.

Zo zegt Smallengange dat de
schooladministrateur nooit is ge
controleerd in de twee jaar dat hij
het geld beheerde. Een aanvraag
voor betaling moet volgens over
heidsvoorschriften door verschil
lende mensen worden bekeken, al
dus Smallengange. Als laatste moet
of de voorzitter of de algemeen se
cretaris een handtekening zetten.
"Het bestuur is in de controle tekort
geschoten ^n moet dus opstappen'1,
vindt Smallengange.

Bestuursvoorzitter P. Blokland
wil niet reageren op de beschuldi
gingen van Smallengange en wei
gert elk commentaar.

In de zomer van vorig jaar nam
Smallengange zelf ontslag omdat
hij het niet eens was met het beleid.

Volgens hem moest de
king tussen de CBTB en de Katho
lieke Nederlandse Boeren- en Tuin-
dersbond en het Koninklijk Neder
lands Landbouw-Comité hechter
worden. "Ik denk dan aan een fusie
of federatie", aldus Smallengange.

Omdat de CBTB hecht aan de ei
gen identiteit is een totale fusie
nooit bespreekbaar geweest, zegt
de huidige afdehngssecretans
Straatsma. Hij verzekert echter dat
de CBTB een hechte samenwerking
wenst met de beide andere land
bouworganisaties. Deze organisa
ties zijn bezig met fusiebesprekin
gen.

Te weinig woningen
voor oudere mensen

AMSTERDAM - Van de woning
voorraad van corporaties zouden
een half miljoen moeten worden
aangepast om te voorzien in de wo
ningbehoefte van ouderen (55-plus-
sers). Per woningbouwvereniging
gaat het om gemiddeld 460 wonin
gen. Dat blijkt uit een onderzoek
van het Economisch Instituut voor
de Bouwnijverheid (EIB) onder een
aantal corporaties.

De huidige verbouwings- en
nieuwbouwinspanningen zijn te ge
ring om aan het tekort aan geschik
te woningen tegemoet te komen
Het tekort zal door de vergrijzing
nog verder oplopen.

Het EIB constateert verder dat
veel corporaties niet kunnen aange
ven hoe groot het aantal oudere
huishoudens in hun bestand is.

Honderd jaar geleden stond er
in de krant:

- Op eerie voorname gracht van
eene onzer provinciesteden
bracht St.-Nicolaas eene aller
aardigste surprise. In een deftig
gezin aan die gracht waren drie
dienstboden, van wie er twee in
hooge mate laboreerden aan de
kwaal van wijlen moeder Eva.
Wel vischten zij zoo nu en dan
met 'lonkjes en glimlachjes en
kregen zij ook wel eens „aan",
maar uit kieskeurigheid hadden
zij nog niet in den appel gebeten.
Nu naderde St.-Nicolaas. die zoo
menigeen eene verrassing be
reidt. Wie weet welke mannelij
ke wezen in alle stilte aan onze
dienstmeisjes hadden gedacht!
De avond van 5 December was
gekomen. Voor wie er echter wat
kwam, voor onze meisjes geen
enkel pakje. Een krachtige ruk
aan de schel deed beiden tegelijk
opspringen en naar de deur
snellen. Een rijtuig voor mijn
heer!" ..Ajakkes, weer niks."
Nauwelijks werd de deur ge
opend, of behalve den koetsier
bemerkte men vlak voor de deur
eene groote mand, blijkbaar
voor de dienstmeisjes bestemd.
De koetsier, die toch moest wach
ten, hielp een handje, en weldra
had de mand een plaatsje in de
vestibule gevonden. ..Maar Kee,
daar is leren in!" „Smijt weg in
de gracht!" roept Marie. „Ben je
mal, eerst kijken wat er in zi(,"
adviseert de koetsier. Op eerbie
digen afstand volgen de vrij
sters ui zenuwachligen span
ning elke beweging die de koet
sier met het mes maakt, om het
deksel los te maken. Het deksel is
opgelicht en - een kreet van
schrik slaken de meisjes: - uit de
mand kwam als surprise te voor
schijn....een heusche vrijer, le
vend van vleesch en gebeente.
Twee minuten later was de ge
maskerde vrijer even geheimzin
nig verdwenen als hij gekomen
was. Als stilte getuige ligt de
mand nu op het ijs van de
gracht!

Vijfentwintig jaar geleden:

- Mevrouw Franklin uit Cardiff,
heeft de film „The sound of mu
sic" 350 keer gezien.

'KATWIJKERS VREZEN LUCHTAANVAL

KATWIJK - Hoewel Katwijk niet echt in de
frontlinie ligt maken veel inwoners zich zorgen
over de gevolgen van de Golfoorlog. A. Teljeur,
eigenaar van de dumpzaak Dump Katwijk, is al
thans die mening toegedaan. Afgelopen week ver
kocht hij zijn hele voorraad gasmaskers. Omdat
de vraag nog steeds groot is, heeft hij inmiddels
een bord voor zijn winkel aan de De Waal Malcf-
ijtstraat geplaatst, met het opschrift 'Gasmaskers
uitverkocht'.

Toen de voorraad - 20'stuks - al op was, belde
een vrouw op met de vraag of Teljeur nog enkele
gasmaskers kon leveren. De winkclcigenaar
moest haar teleurstellen. "Ze klonk echt panieke
rig toen ze dat hoorde", vertelt de Katwijker. "Ik
heb haar een ander adres doorgegeven waar ze
misschien nog wel iets op de kop kan tikken".

De vrouw was geen uitzondering. Een aantal

Katwijkers heeft volgens Teljeur een gasmasker
gekocht uit pure angst voor een luchtaanval. "Mis
schien speelt mee dat vliegkamp Valkenburg hier
dichtbij js. Ze denken waarschijnlijk dat dat een
mogelijk doelwit is voor een luchtaanval". Tel
jeur vindt de paniek van zijn klanten nogal over
dreven.

De Katwijkse winkelier zegt dat de gasmaskers
door een breed publick worden gekocht. Nieuwe
exemplaren kosten 75 gulden, tweedehands 25
gulden. Voor de angst van oudere mensen heeft
Teljeur nog Wel enig begrip: "Die hebben mis
schien trauma's van de Tweede Wereldoorlog
overgehouden".

Voorlopig zijn er geen gasmaskers te koop ip
Dump Katwijk. Pas als Israël weer wat gaat ver
kopen kan Teljeur nieuwe exemplaren inslaan.

Vergiftiging met
methylbromide

UTRECHT In het calamiteiten-
hospitaal bij het Academisch Zie
kenhuis Utrecht zijn gisteravond
negen patiënten uit het Westland
opgenomen ter behandeling en ob
servatie. Zij hebben vergiftigings
verschijnselen ten gevolge van het
werken met methylbromide, een
chemisch middel dat' wordt ge
bruikt voor grondontsmetting in de
glastuinbouw.

Het AZU wil over de patiënten
geen verdere mededelingen doen.
Omdat van de permanente intensi-
ve-care-eenheid van twaalf bedden
al acht bedden bezet waren, is voor
het eerst de extra IC-capaciteit in
het calamiteitenhospitaal in ge
bruik genomen. De capaciteit kan
in noodgevallen worden uitgebreid
tot veertig bedden. Ze zijn steeds
beschikbaar voor het opvangen van
slachtoffers van kleine chemische
ongevallen en er kunnen er ook
slachtoffers van de Golfoorlog wor
den opgenomen. De ic-eenheid is
nauw verbonden met het Nationaal
Vergiftigingen Informatiecentrum
van het Rijksinstituut voor Volks
gezondheid en Milieuhygiëne.

ALPHEN/LEIDEN - In de
islamitische gemeenschap
heeft men als gevolg van de
Golfcrisis in toenemende
mate te maken met agressief
gedrag van Ned.erlanders.
Buitenlandse gastarbeiders
krijgen dreigende taal naar
het hoofd geslingerd in de
trant van 'we hebben jullie te
pakken'. Op hun werk moe
ten ze hun Nederlandse col
lega's opbiechten of ze voor
of tegen Saddam Hussein
zijn. Een Marokkaan is zelfs
met een mes bedreigd. In
deze zaak is de politie ge
mengd.

Aldus het trieste relaas van A. Lam
nadi, directeur van het Centrum
Buitenlanders Rijn en Lek, dat in
Alphen, Leiden en Gouda werkt.
Lamnadi heeft meegewerkt aan het
NOS-radioprogramma voor Marok
kanen en Berbers dat woensdag
avond op Hilversum 5 werd uitge
zonden. Luisteraars konden, als ze
daar behoefte aan hadden, na afloop
van het programma opbellen. Lam
nadi zat aan een van de vijf tele
foons.

"We hebben in anderhalf uur tijd
250 telefoontjes gekregen. Ik heb de
indruk dat bij nogal wat Nederlan
ders de houding ten opzichte van
buitenlanders totaal is veranderd.
Marokkanen worden op hun werk
niet meer gegroet. Ze worden ge
dwongen een standpunt in te ne
men. Als ze zeggen dat ze tegen de
oorlog zijn. wordt dat uitgelegd als
'dus voor Hussein'. Ja. het verande
rend gedrag van Nederlanders is
zeer merkbaar".

Lamnadi: "We kregen van Marok
kanen te horen dat ze zelfs werden
bedreigd. Ook de kinderen op

LEIDEN/GRONINGEN/NIEUWE-
GEIN De academische zieken
huizen van Leiden, Rotterdam,
Groningen, Utrecht en het St.
Amthoniusziekenhuis in Nieuwe-
gein mogen gezamenlijk longtrans
plantaties uitvoeren. De feitelijke
operaties zullen in Groningen en
Nieuwegein worden uitgevoerd.

De vijf ziekenhuizen moeten hier
toe wel één klinisch en wetenschap
pelijk programma opstellen. Zo
luidt het advies van de commissie
ontwikkelinggeneeskunde van de
Ziekenfondsraad. Minister Ritzen
van onderwijs en staatssecretaris
Simons van volksgezondheid moe
ten nog hun fiat geven.

De vijf ziekenhuizen hadden twee
aanvragen ingediend voor subsidie.
Longtransplantaties zijn betrekke
lijk nieuw en komen in aanmerking
voor geld uit de pot van ontwikke
lingsgeneeskunde.

De academische ziekenhuizen in
Groningen en Utrecht wilden sa
men in Groningen transplantaties
gaan uitvoeren, de academische zie
kenhuizen in Rotterdam en Leiden
wilden samenwerken met het St.
Anthonius in Nieuwegein en daar
ook detransplantaties uitvoeren.
De twee plannen behelsten samen
ongeveer twintig longtransplanta
ties per jaar.

De commissie ontwikkelingsge
neeskunde staat in beginsel positief
ten opzichte van de subsidieaan
vraag, maar stelt een aantal voor
waarden. De vijf ziekenhuizen moe
ten gezamenlijk optrekken en de
twee projecten samenvoegen tot
een, uit te voeren in Groningen en
Nieuwegein. Bovendien moet er
nog het nodige aan de wetenschap
pelijke onderbouwing van het pro
ject worden bijgespijkerd.

Volgens een woordvoerder van
de Ziekenfondsraad hebben de zie
kenhuizen nog niet voldoende na
gedacht over de wetenschappelijke
opbrengst van de transplantaties.
Bij de longtransplantaties is niet al
leen een goede zorg voor de patiën
ten van groot belang, maar moet
naar de mening van de Zieken
fondsraad tevens een schat aan we
tenschappelijke gegevens worden
verzameld. Zo is er nog heel veel on
bekend over het afstoten van orga
nen, het infectiegevaar en de beste
manier om donorlongen te bewa-

Het is volgens de woordvoerder
van de Ziekenfondsraad nog niet
duidelijk hoeveel longtransplanta
ties jaarlijks zullen worden uitge
voerd. "De twee projecten moeten
eerst tot een worden samenge

voegd. Cruciaal daarna is of Ritzen
en Simons toestemming geven.
Dan pas komt de vraag hoevéél om
de hoek kijken". Wanneer de eerste
transplantatie van dit project wordt
uitgevoerd, kon de woordvoerder
nog niet zeggen.

De operatiesterfte is bij trans
plantaties van één long 12 tot 30 pro
cent en bij dubbelzijdige ongeveer
45 procent (vergelijk met harttrans
plantaties 7 procent). Een jaar na
een dubbelzijdige longtransplanta
tie leeft nog ongeveer 38 procent
van de patiënten. Het gaat om een
moeilijke ingreep: er kunnen infec
ties en in een laat stadium tóch nog
afstotingsreacties optreden. Ook al
in verband met het tekort aan dono
ren bestempelt de commissie de in
greep tot een experimentele behan
deling.