1990 Nederlandse naar export record Lil Prijs lpg in maart wellicht weer 50 cent Chaotische taferelen bij omwisseling roebels Vijf procent meer: 238 miljard gulden Eisen voor cao klein- metaal gaan niet omlaag DONDERDAG 24 JANUARI 1991 ECONOMIE PAGINA 5 PARIJS (Rtr/ANP) De lage koers van de dollar en de Golfoorlog ver oorzaken donkere wolken boven van de wereld van de haute-couture. De portefeuilles van rijke Arabi sche prinsessen en sjieke echtgeno ten van Texaanse oliebaronnen zijn minder gevuld. De clientèle van de grote modehuizen in de wereld krimpt en daarmee valt de bodem onder de toch al geslonken produk- tie van uiterst exclusieve kleding weg. Met deze sombere constateringen startte Jacques Mouclier van de klad te komen in de verkoop DEN HAAG (ANP/GPD)) De Nederlandse uitvoer heeft in 1990 de recordhoogte van 238 miljard gulden bereikt. Voor het tweede, achtereenvolgende jaar was er sprake van een groei met 5 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Dat heeft staatssecretaris Van Rooy (voor buitenlandse handel) gisteren gezegd in een toespraak in Den Haag. Van Rooy erkende dat de huidige slist ten nadele van het Verenigd den Bosch: "Het Nederlands be- ontwikkelingen in de wereld (Golf, Oost-Europa, GATT) een aanzien lijk effect kunnen hebben op de Ne derlandse economie en de export. Ze geloofde echter dat de Neder landse exporteurs hun positie ook dit jaar kunnen vasthouden door tij dig en creatief op de situatie in te spelen. Zij benadrukte dat over langere termijn bezien het aandeel van ka pitaalgoederen in het Nederlandse exportpakket is toegenomen. Koninkrijk, dat met kampt. De (totale) export produkten duidelijke drijfsleven exporteert jaarlijks 10 miljard gulden. De schade van a industriële miljard die we door de Golfoorlog met 14,7 procent oplopen, betekent dan ook toe, die van machines en voertuigen met 12,4. Deze laatste sector zag de uitvoer naar Aziatische landen zelfs met 18,7 procent groeien. Schade De Golfoorlog heeft sterk negatieve gevolgen voor de Nederlandse ex port. Volgens de verladersorganisa tie EVO weigeren vooral veel klan- Chambre Syndicale de la Couture Parisienne dezer dagen de laatste voorbereidingen voor een vierdaags modefestival in de Franse hoofd stad dat de volgende week plaats vindt. "De Franse mode-export is allerminst gebaat bij een koers van vijf franse frank per dollar. Boven dien is de koopkracht van de welge stelde Amerikanen fors geslonken. Van de 2500 mensen die zich echt dure kleding kunnen veroorloven, kwamen er duizend uit de Verenig de Staten. Nu zijn alleen nog de Ja panse vrouwen serieuze kopers." Golfoorlog voor haute-couture bijna doodsteek Vladimir de Kousmine van het mode- en cosmeticahuis Nina Ricci zag de bui al eerder hangen. Vol gens hem begon in mei vorig jaar de haute-couture. De teruggang economische groei in verschillende landen veroorzaakte een verminde ring in het aantal orders en vele klanten bleven gewoon weg, zo klaagt hij. "De Golfcrisis heeft de haute-couture meer getroffen dan andere sectoren binnen de mode branche." "De haute-couture is stervende", doet Laure Chaffanjon er nog een schepje bovenop. Ze is verbonden aan het modehuis Pierre Balmain, dat in december besloot helemaal geen haute-couture meer te maken omdat de kosten in geen verhou ding meer stonden met de opbreng- sten. Balmain heeft in 1990 voor zes miljoen frank (2 miljoen gulden) aan exclusieve mode verkocht, ruim vijftig procent minder dan een jaar eerder. De woordvoerster van Christian Dior gelooft dat behalve een geslon ken kredietwaardigheid veel haute- couture-klanten het bovendien nog moeten stellen met steeds minder dure feestjes. Extravagante jurken zijn uit. Gewone dagkleding is wat de dames nu vragen, zo constateert ze. Bovendien vreest ze dat minder Amerikaanse toeristen de mode centra in Europa zullen bezoeken uit vrees voor terroristische aansla gen. Medewerkers van Chanel in Pa rijs geven haar vooralsnog gelijk. Newyorkse modeverslaggevers hebben vorige week hun bezoek aan een modeshow in de lichtstad afgezegd of specifiek gevraagd om niet op de eerste rij geplaatst te wor den. Ze wilden dicht bij de uitgang zitten in geval terroristen de voor stelling voortijdig zouden afbreken. s het aandeel van machines, ten in Australië, Nieuw-Zeeland e cent. Vooral de transportmiddelen industrie droeg bij aan deze groei. Meer dan driekwart van de Ne derlandse uitvoer gaat nog altijd andere EG-landen. De groei flink omhoog foorlog forse risico-toeslagen bere kenen. De verzekeringspremies voor scheepsladingen zijn door de oorlog de export binnen de EG be- eg in 1990 4,7 procent. De uit- grootste handels cent toe. Dat maakte de daling de uitvoer naar het Verenigd Ko ninkrijk met 4,6 procent goed. Na Duitsland, België en Luxem burg heeft Frankrijk de strijd om de derde plaats als onze belangrijkste handelspartner in zijn voordeel be rekenen daarom hoge toeslagen, va riërend van 300 tot 600 dollar per container voor het vervoer door het reid die toeslagen te betalen nuleren op grote schaal hun bestel lingen. Volgens de EVO gaat het vooral om zuivel- en andere voedingspro- dukten, chemische produkten en papier. EVO-woordvoerder D. van Order VS voor 22.000 lijkzakken MODESTO - Een niet bij naam genoemde vrouw naait een lijkzak bij het bedrijf A.D. Cowdrey in de Amerikaanse staat Califor- nië. De regering van de VS heeft er 22.000 besteld. NIEUWEGEIN (GPD) - De Indus trie- en Voedingsbond CNV ziet in de de oorlog in het Golf-gebied) geen aanleiding om voor het cao- overleg in de metaalnijverheid lage re eisen te stellen. De onderhande lingen gaan 8 februari van start. De bond gaat het overleg in met een eis tot verhoging van de lonen met 3,5 procent. Voor de laagst be taalden willen de CNV'ers wat meer. En voor de jongeren met een vakdiploma verlangen ze de invoe ring van een nieuwe loonschaal waarin de jeugdlonen 10 procent boven het wettelijke minimum jeugdloon liggen. De nieuwe cao moet ook bepalingen gaan bevatten die leiden tot een beperking van het ziekteverzuim en een vermindering van het aantal mensen dat de wao inschuift. - De cao voor de metaalnijverheid geldt voor ruim 275.000 mensen (bij na 6 procent meer dan een jaar gele den) en is daarmee de grootste col lectieve arbeidsovereenkomst. Er vallen garagebedrijven onder als mede andere ondernemingen in de motorvoertuigen- en carrosserie branche, fiets- en bromfietsbedrij- ven, de goud- en zilvernijverheid, loodgieters, fitters, centrale-verwar- mings- en isolatiebedrijven, de elektrotechnische branche en me- taalbewerkingsbedrijven. Het gaat in de 'kleinmetaal' om in totaal ruim 30.000 kleine tot heel kleine ondernemingen. Bedrijven .met meer dan 30 personeelsleden, die vooral in de sector van de me taalbewerking zitten, vallen onder de cao voor de 'grootmetaal', de me taal-industrie. Bij de onderhandelingen over een nieuwe cao voor de 24.000 werkne mers bij het grootwinkelconcern KBB (onder meer Bijenkorf, Hema) blijven de langere openingstijden van de winkels een teer punt. Over een loonsverhoging van 3,5 procent per 1 februari en nog eens 1 procent per 1 oktober plus een eenmalige uitkering van 1 procent zijn partijen hèt wel eens. De Dienstenbonden van FNV en CNV reden leggen de zaak neutraal aan hun leden voor. De Voedingsbond FNV gaat de cao-onderhandelingen in de vlees verwerkende industrie (12.000 werknemers) in met een looneis van 2,5 procent, bovenop de prijscom pensatie. In totaal eist de bond daar mee ruim 5 procent loonruimte op voor het loonzakje. 1 maart vermoedelijk dalen naar 50 cent per liter. Op dit moment is de adviesprijs van de marktleider BK Au- togas 72,9 cent. Dat is overi gens nog lang geen record hoogte zoals recent in som mige persorganen is ge meld, volgens R. Groene- veld, directeur van BK. De Golfoorlog heeft een be langrijk effect op de prijs die aan de pomp voor auto- gas moet worden betaald. Het merkwaardige doet zich voor dat ondanks de oorlog met Irak de wereld zwemt in de benzine, doch dat bij gas de vraag groter is dan het aanbod. Door de economische te ruggang in de Verenigde Staten is het benzinever bruik met 2 procent ge daald, zegt Groeneveld. „Dat lijkt niet veel, maar Amerika is een immens gro te markt. Amerika's oost kust importeert benzine on der meer uit Rotterdam. Maar de tanks lopen er nu over. Bij autogas is er juist een tekort". Groeneveld noemt een aantal prijsopdrijvende oorzaken voor autogas op. Sedert de bezetting van Ku- wavt hebben belangrijke af nemers van lpg zoals Japan lange termijn leveringscon tracten gesloten, waarbij zij bereid bleken elke hoge prijs te betalen. Door het wegvallen van de olie- en lpg-leveringen uit Irak en Kuwayt moet Saudi Arabië zijn oliepro- duktie aanzienlijk opvoe ren. Hierdoor daalt de druk in de ondergrondse olievel den. Men compenseert dat door de vrijkomende gas sen (onder meer lpg) terug te pompen in de olievelden. Zodoende komt vrijwel geen gas beschikbaar. Als gevolg hiervan moet gas uit Algerije en Nigeria worden aangevoerd, wat met hoge re vrachttarieven gepaard gaat. Een ander belangrijk punt is de sterk toegeno men gasafname door het voormalige Oost-Duitsland. Groeneveld: "Sinds de Sov jet Unie de olieleveranties naar de voormalige DDR met meer dan 60 procent heeft teruggebracht is er een grote behoefte ontstaan aan propaangas. Er zijn in korte tijd 5000 propaan- tanks in Oost-Duitsland neergezet om aan de vraag te voldoen. Al met al is de' vraag groter dan het aan bod. Kostbaar is ook het ver voer van en naar het Mid den-Oosten. Het vrachtta rief is 50 dollar per ton. Maar daar komt nog eens een verzekeringspremie bij van 70, 80 of zelfs 90 dollar per ton. Toevallig is de lpg uit de Noordzee tijdelijk schaars wegens noodzakelijke on derhoudswerkzaamheden aan gasleidingen op de zee bodem. "Na de ramp met het olieplatform Piper Alpha zijn de veiligheids- en onderhoudsvoorschrif ten aangescherpt, waardoor extra werkzaamheden moe ten worden verricht. Zo doende is er tijdelijk min der Noordzeegas beschik baar. Per 1 maart is dat ove rigens achter de rug". DDR en oorlog aanleiding tot belastingverhoging BONN (DPA/ANP) De Duitse re gering zit zo krap bij kas dat zij over weegt de belasting op autobrand stoffen te verhogen, om zo een mil jard of vijf binnen te halen. Bonn worstelt met de de enorme bedra gen die moeten worden neergeteld om de economie van de voormalige DDR op peil te krijgen en de kosten van de Golfoorlog. Bondskanselier Kohl heeft giste ren aangekondigd dat voor onbe paalde tijd de overheidsinkomsten moeten worden vergroot. Hij wilde niet in bijzonderheden treden om dat er nog met de VS wordt onder handeld. Duitsland heeft de Ver enigde Staten een bedrag van 3 mil jard dollar toegezegd, maar Was hington vindt dat te weinig. Tijdens de besprekingen van de zeven grootste industrielanden (G- 7) aan het begin van deze week in New York is ook gesproken over een verhoging van de bijdrage van Duitsland, maar met hoeveel is niet bekend. Ook willen de VS dat Ja pan meer gaat meebetalen. Dat land heeft al laten weten 4 miljard dollar te zullen bijdragen, maar ook dat is te weinig in de ogen van de Ameri kaanse regering. De VS worden zelf ook opgezadeld met een sterke groei van het overheidstekort dooi de kosten van de Golfoorlog. Bond becijfert: 24.000 banen weg bij Philips Europa NUNSPEET (ANP) - Bij de Phi- lips-vestigingen in Europa verdwij nen in het kader van de reorganisa tie Centurion ruim 24.000 van de 156.000 arbeidsplaatsen. Daarbij ko men nog de cijfers uit Portugal. Zweden en Noorwegen. Die cijfers zijn nog niet bekend. Dat is gisteren in Nunspeet dui delijk geworden tijdens een bijeen komst van de werkgroep Philips van de Europese Metaalbewerkers Bond EMB. Bestuurder N. Broers van de Industriebond FNV heeft dit meegedeeld. In Nederland verdwijnen door operatie Centurion 8500 van de 52.600 arbeidsplaatsen, aldus Broers. Tengevolge van een eerdere ingreep bij de produktdivisies com ponenten en informatiesystemen werden bij Philips in Nederland al 1900 arbeidsplaatsen geschrapt. Uit de gisteren bekend geworden cijfers blijkt volgens Broers duide lijk dat operatie Centurion vooral West-Europa treft. President Tim mer van Philips zei vorig jaar dat er door Centurion wereldwijd 35.000 tot 45.000 banen verdwijnen. Tydens de bijeenkomst woens dag in Nunspeet is afgesproken dat de bonden die zijn verenigd in de EMB bij Philips blijven aandringen op overleg op Europees niveau. Nieuw daarbij is wel dat we ons nu meer richten op overleg met de di recties van de verschillende pro duktdivisies van Philips en niet meer op de concerntop. Op korte termijn wil de werkgroep Philips van de EMB ook een gesprek met president Timmer. Economie kort Bulgarije hervormt De regering van Bulgarije heeft be sloten de hervorming van de econo mie drastisch aan te pakken. Kern van de plannen vormen een beper king van de loonstijging, sterke prijsverhogingen, privatisering van staatseigendom en teruggave van onteigende stukken grond. Begin februari worden levensmiddelen 500 procent duurder en gaan de ta rieven voor openbaar vervoer met 1100 procent omhoog. Autoproduktie De produktie van personenauto's en bedrijfswagens in het vroegere West-Duitsland is vorig jaar met 3 procent toegenomen tot een recor daantal van 4,98 miljoen stuks, zo blijkt uit gisteren gepubliceerde cij fers van de automobielindustrie. De export verminderde met 5 procent tot 2,76 miljoen auto's. Nieuw-Zeeland Het Amerikaanse bedrijf Standard and Poor's heeft de kredietwaardig heid van de Nieuwzeelandse over heid als debiteur verlaagd. De nog jonge regering van Nieuw-Zeeland gaat gebukt gaat onder een buiten landse schuldenlast van 10,8 mil jard Amerikaanse dollar en een flink begrotingstekort. De toonaan gevende Amerikaanse kredieton derzoekers degradeerden ook de le ningen van Bank of New Zealand, een commerciële bank, en de grote •ondernemingen Telecom en Brier- ley Investments. Koophandel De Nederlands-Surinaamse Kamer van Koophandel is weer nieuw le ven ingeblazen. Gisteren werd het nieuwe bestuur voorgesteld, waar zowel Nederlanders als Surinamers zitting in hebben. De Kamer bestaat sinds 1978, maar leidde sinds de mi litaire coup in 1980 een sluimerend bestaan. RIGA/MOSKOU (GPD/Rtr/DPA) - De dinsdag door het Kremlin afge kondigde monetaire maatregelen hebben gisteren in de banken en spaarinstellingen in de Sovjetunie tot chaotische taferelen geleid. De maatregelen moeten het enorme in formele economische circuit droog leggen en de inflatie beteugelen. De geldontwaarding bedroeg volgens deskundigen vorig jaar meer dan twintig procent. Sovjet-president Gorbatsjov heeft dinsdag per decreet bepaald dat inwoners van de Sovjetunie tot medio dit jaar per maand niet meer dan 500 roebel (tegen de officiële koers 1500 gulden) van hun bankre keningen kunnen halen. Verder zijn alle bankbiljetten van 50 en 100 roe bel gisteren ongeldig geworden. De Sovjet-burgers hebben slechts drie dagen de tijd om de bankbiljetten om te wisselen in nieuwe. Voor de omwisseling geldt een maximum van 1000 roebel, het drie- tot vier voudige van een gemiddeld maand salaris. De afkondiging van de maatrege len heeft ertoe geleid dat mensen in paniek spaargeld vanuit een oude kous of onder de matras vandaan halen om het alsnog een nuttige be stemming te geven. Velen schieten nog allerlei winkels binnen om be dragen die door de beperkingen niet kunnen worden omgewisseld, om te zetten in goederen. Mensen proberen met grote sta pels biljetten van 50 en 100 roebel tegen gereduceerde koers bij ande ren om te wisselen. Voor slijterijen in Moskou en de Estlandse hoofd stad Tallinn stonden gisteren lange rijen mensen die het zekere voor het onzekere wilden nemen. Doorgaans is er in slijterijen in het land geen gebrek aan artikelen. Verbruid In de Letse hoofdstad Riga, waar het stadsbeeld wordt bepaald door barricades van nationalisten, gin gen de gesprekken dinsdag niet over onafhankelijkheid, maar over geld. Veel Letten deden hetzelfde als de rest van de Sovjet-bevolking. Men spoedde zich naar de banken. Sovjet-president Gorbatsjov, toch al niet populair, heeft het na zijn 'oekaze' van gisteren helemaal verbruid. En niet alleen bij de Let ten. Uit alle delen van de Sovjetunie Betalingen in biljet- komen beelden binnen van boze burgers die niet begrijpen daarom ze ineens hun biljetten van 50 en 100 roebel moeten inleveren. In Siberische steden kwam het tot regelrechte rellen, toen de ban ken hun deuren sloten. Net als in andere delen van het Sovjet-rijk bleken die banken niet te kunnen voldoen aan de massale vraag naar kleiner bankpapier. Voor een handelsbank in het cen trum van Riga kwam het nog net niet tot schermutselingen toen de deuren sloten. Drie politieagenten poogden aanvankelijk de orde te bewaren, maar gaven dat al snel op. "Ik snap niks van deze maatre gel", zegt Vera Jakovleva, een goed geklede employee van een Rus- sisch-Amerikaanse joint-venture in de Letse hoofdstad. Ze heeft 2000 roebel bij zich. Van Gorbatsjov mag ze er bij de bank 1000 gaan inwisse len. Daarna moet ze naar het Oblispol- kom, het districtsbestuur, om uit te leggen hoe ze aan die andere 1000 roebel komt. Als die uitleg voldoet, krijgt ze nieuw geld. Vera twijfelt er niet aan, "Ik heb de.bewijzen bij me. Het is de premie die ik kreeg bij het afscheid van mijn vorige werkge ver", zegt ze. Knokpartijen Deze vrouw neemt het allemaal lakoniek op. Maar zo reageert lang niet iedereen. Luisteraars van het Moskouse radioprogramma Echo vertellen van regelrechte knokpar tijen voor de banken. Werkenden hebben het relatief gemakkelijk. Bij de staatsbedrijven kunnen ze óf geld, óf tegoedbriefjes krijgen voor hun straks uit de roula tie genomen biljetten. Niet in alle gevallen, want Vera in Riga werd. net als veel anderen, door haar be drijf verwezen naar de bank waarbij deze onderneming is aangesloten. Gepensioneerden, die van Gor batsjov maximaal 200 roebel aan 'grote biljetten' mogen wisselen, zijn pas echt de klos. Zij stonden in de nachtelijke uren al voor de ban ken met hun spaarcentjes in de hand. Velen probeerden maandag avond nog bij de postkantoren geld te storten. Maar daaraan kwam al snel een einde door een tekort aan stortingsformulieren. Boosheid dus, ook al omdat de komende zes maanden maar 500 roebel per maand van de bankreke ning mag worden gehaald. "Het is gewoon communistische diefstal", is een van de meest gehoorde com mentaren in de rijen. De boosheid nam nog toe, omdat velen een dag lang voor niets in de kou stonden. Ze kwamen gewoon niet aan de beurt. En degenen die dat wel kwamen, waren ook niet ge lukkig. De inlevering van hun bank biljetten werd gecompenseerd met een tegoedbriefje en dat betekent: één van de komende dagen op nieuw in de rij, als het nieuwe geld er tenminste is. Onvoldoende Directeur Gerastsjenko van de alm achtige centrale Gos-bank, ver klaarde gisteravond ontspannen in het televisiejournaal dat "het nog wel een tijdje kan duren voordat de mensen nieuw geld in handen krij gen". Hij ging niet in op de geruch ten dat de nieuwe biljetten van 50 en 100 roebel nog in onvoldoende mate voorradig zijn. Zo wordt de veel beschimpte roe bel, die op de zwarte markt maar een fractie waard is van officiële koers, ironisch genoeg ineens een schaars artikel. Maar topeconomen zien daar de grap niet van in. "Het is een van de gebruikelijke Sovjet- trucs, die niets oplost", zei top econoom Ilja Zaslavski. En zijn col lega Pintser sprak van "weer zo'n geïmproviseerde maatregel, die vooral de kansarmen in onze maat schappij het hardst treft". Gorbatsjov wil met zijn oekaze niet alleen de naar schatting 15 mil jard roebel naar de banken trekken die de mensen nu nog in oude sok ken thuis bewaren. Hij wenst ook de mafiosi en speculanten aan te pakken. Die doen hun handel im mers in de grootste roebel-eenhe den, de briefjes van 50 en 100. Komende vrijdag al zijn die biljet ten geen kopeke meer waard. Maar op de Moskou Ri^ki-markt, een vrijplaats voor gewone 'vrije jon gens' en echte onderwereld, werden de vijftigjes en honderdjes gisteren voor de helft en zelfs eenderde van de waarde opgekocht. Kennelijk beschikt deze sector over de 'know how' en de kanalen om grote hoe veelheden bankpapier gemakkelijk te verzilveren. Nederlandse banken hebben weinig roebels DEN HAAG (GPD) - De geld- zuivering in de Sovjetunie heeft geen gevolgen voor cje Neder landse banken. Als ze al een voorraadje roebels in de kluis hebben, is dit heel klein. De be tekenis ervan voor de handel met de Sovjetunie is eveneens nihil. De handel met dit land vindt alleen in harde valuta plaats omdat de roebel niet con* vertibel (omwisselbaar) is. Officieel is de uitvoer van roe bels verboden. Toch is de Russi sche munteenheid soms op be stelling leverbaar. Ook worden bij de Nederlandse banken wel eens roebels aangeboden door Russische zeelieden. Zij wisse len het geld in tegen een zeer la ge koers. Volgens de officiële koers is de roebel ruim drie gul den waard, m de praktijk hoog stens enkele dubbeltjes. "Het is maar wat de gek ervoor geeft", aldus een woordvoerder van de Rabo-bank. Deze bank heeft geen roebels in voorraad. De Grenswissel kantoren evenmin. "Gelukkig niet, anders hadden we een strop gehad", meent een woord voerder. "We leveren alleen op bestelling, maar dat komt zel den voor". De ABN heeft 5000 roebel in de kluis. "De waarde daarvan is ongeveer twee cent per stuk", aldus de bank. KLM vliegt langer AMSTELVEEN (GPD) - De KLM zal met diverse typen vliegtuigen enkele jaren langer door blijven vliegen dan aanvankelijk de bedoe ling was. Dit besluit is een gevolg van de verliezen bij KLM. De KLM heeft een aanzienlijk aantal nieuwe vliegtuigen in bestel ling. De maatschappij is echter door d^ tegenvallende resultaten ge dwongen de enorme investe- nr.. I.I (.Tl T Iril l.irii''T.' p. rio de uit te spreiden. Besloten is be paalde vliegtuigen langer in dienst te houden en bestellingen van nieu we vliegtuigen uit te stellen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 5