Notg HÜSm Referendum over onafhankelij kheid Tirana legt stakingsrecht Albanezen aan banden I Letse president wil spanning verminderen Amnesty vraagt Japan doodstraf af te schaffen Burgeroorlog Rwanda laait op Leger wil actie Sacharov-prijs voor Aung Kyi Geen feest in Hong Kong tegen Kroatië China begint proces tegen studentenleider DONDERDAG 24 JANUARI 1991 BUITENLAND PAGINA 11 RIGA/VILNIUS/DEN HAAG (GPD/Rtr/AFP/AP) De Letse president Gorbunovs heeft gisteren het parlement voorgesteld de bevolking per referendum te laten beslissen over de onafhankelijkheid van deze Baltische republiek. DEN HAAG (ANP) - Amnesty International heeft vandaag een beroep gedaan op de regering van Japan alle bestaande doodvon nissen in het land om te zetten en executies te verbieden. In een vandaag uitgegeven publikatie dringt de mensenrechtenorgani satie ook aan op onderzoek naar berichten van mishandeling van verdachten door de Japanse poli tie tijdens hechtenis. Amnesty vraagt Tokyo waarborgen te stel len tegen mishandeling van ver dachten. Hoewel terechtstellingen in Ja pan niet worden aangekondigd en niet in de pers worden ver meld, beschikt Amnesty over in formatie dat in de afgelopen tien jaar in Japan vijftien mensen door ophanging zijn geëxecu teerd. De Japanse regering zet slechts zelden een doodvonnis om in een andere straf: de laatste maal was dat in 1975. Op dit moment bevinden zich meer dan tachtig gevangenen in Japanse dodencellen. Velen van hen verloren het hoger beroep te gen hun vonnis, dat door het Hooggerechtshof is bekrachtigd, aldus Amnesty. In Japan kan voor achttien misdrijven de doodstraf worden uitgesproken, maar al twintig jaar wordt deze straf uitsluitend opgelegd in ge val van moord. De Japanse regering zegt dat de meerderheid van,de Japanse be volking voor de doodstraf is "om de daders van verderfelijke mis drijven te straffen". Amnesty In ternational stelt dat veel meer Ja panners voor afschaffing van de doodstraf zouden zijn als ze beter op de hoogte zouden zijn van de feiten rond de doodstraf. Zo is de doodstraf een wrede en onmense lijke bestraffing en een schending van het fundamenteelste men senrecht: het recht op leven. Amnesty kreeg tijdens haar on derzoek in 1989 naar het politie optreden. verklaringen te horen van voormalige gevangenen die beweerden te zijn geslagen, be dreigd met lange gevangenis straffen of aan uitputtende verho ren onderworpen te zijn geweest. De mensenrechtenorganisatie vraagt Japan om herziening van de huidige detentie-procedures. Verdachten worden nu vaak in politiecellen vastgehouden in plaats van in detentiecentra. De ervaringen wijzen uit dat er groter risico bestaat van mishandelin gen als de politie verantwoorde lijk is voor zowel het onderzoek naar het misdrijf a^s voor de de- tentie van verdachten, staat in het rapport van Amnesty Internatio nal. Letten vinden dat de Iraakse president Suddam Hussein in navolging van Sovjet-president Gorbatsjov winnaar van de Nobelprijs voor de vre de in 1990 in aanmerking komt voor de vredesprijs. «oto api Als de volksvertegenwoordiging akkoord gaat is een eerste stap gezet naar vermindering van de spannin gen met Moskou. Gorbunovs bracht het parlement gisteren ver slag uit van het tweeënhalf uur du rende gesprek dat hij dinsdag in Moskou had met Sovjet-president Gorbatsjov. Daarin werd geen over eenstemming bereikt over het be langrijkste geschilpunt, namelijk of Letland nog wel onderdeel uit- maakt van de Sovjetunie en de Sov- jet-grondwet erkent, i Tot nog toe weigerde Letland I j evenals de twee andere Baltische republieken Estland en Litouwen, een referendum over de onafhanke lijk te organiseren. Deze eis van Moskou werd om twee redenen af gewezen. De eerste is het aan de macht komen van de nationalisten na de verkiezingen van vorig voor jaar, waarbij de uitspraak van de kiezers wordt gezien als een uit spraak voor onafhankelijkheid. Bo vendien beschouwen de Baltische republieken zich al sinds 1940 als door de Sovjetunie bezet gebied dat de onafhankelijkheid gewoon moet terugkrijgen. Of Gorbunovs het door het Volks front gedomineerde parlement meekrijgt, is de vraag. In de wandel gangen was evenwel ook onder ra dicale vertegenwoordigers van deze fractie neiging tot compromis te be speuren. "We moeten nu eenmaal uit deze situatie komen en mis schien is een referendum het mid del", zei een van hen. Welke ideeën Gorboenovs pre cies heeft met het referendum is nog onduidelijk. In de Volkfront- fractie wordt verwacht dat hij het referendum wil laten samenvallen Buitenland kort Tamil Tijgers Tamil Tijgers hebben gisterochtend in Sri Lanka 27 dorpelingen ge dood, onder wie vijftien kinderen. Dit hebben militaire autoriteiten in Colombo bericht. Volgens de bron werd het Singalese dorp Boga- muyaye in het oosten van de provin cie Amparai door driehonderd Tij gers bestormd. Ze hadden het bij hun aanval vooral gemunt op posi ties van het leger en de politie. Papua-Nieuw-Guinea Papua-Nieuw-Guinea en het revo lutionaire leger van Bougainville hebben gisteren na twee dagen overleg een akkoord bereikt dat de burgeroorlog op het eiland Bougainville moet beeindigen. Bei de zijden zullen de wapens neerleg gen, maar de toekomstige politieke status van Bougainville, waar de re bellen onafhankelijkheid willen, wordt pas in een volgende ge spreksronde bekeken. Wel is een plan voor verzoening en rehabilita tie in werking gezet, dat de rebellen onder meer amnestie biedt en juri dische immuniteit. Sihanouk Een rechtbank in Parijs heeft giste ren prins Norodom Sihanouk, de vroegere leider van Cambodja, we gens belediging veroordeeld tot een boete van 20.000 franc (6500 gul den). De Cambodjaanse minister Hor Nam Hong (buitenlandse za ken) kreeg als klagende partij een schadevergoeding van 100.000 franc. Sihanouk is tegen het vonnis in beroep gegaan. In augustus 1989 beschuldigde Sihanouk Hor Nam Hong ervan een concentratiekamp van de Rode Khmers te hebben ge leid. Amnestie Tanks in Mali In de hoofdstad van het Westafri- kaanse land Mali rijden sinds gis terochtend tanks door de straten. Ook zijn de scholen gesloten. De re gering in Bamako besloot tot ingrij pen nadat bij sociaal-politieke on lusten op maandag en dinsdag door jonge werklozen winkels massaal werden geplunderd. met de door Gorbatsjov voor alle Sovjet-republieken aangekondigde volksraadpleging over het nieuwe Unieverdrag. Maar waar het Krem lin de vraag wil voorleggen 'steunt u een nieuwe unie', wenst Gorboen ovs van de Letten te horen 'wilt u een onafhankelijk Letland'. Na het referendum wil Riga met Moskou gaan onderhandelen over de onafhankelijke status. Als het parlement deze hele procedure goedkeurt, is de Baltische solidari teit doorbroken en zullen Estland en Litouwen hun standpunten moe ten heroverwegen. Litouwen In de Litouwse hoofdstad Vilnius hebben Sovjet-troepen gisteren een opslag voor krantepapier bezet die aan de Moskou-getrouwe commu nistische partij toebehoorde. De pa pieropslag, die in een buitenwijk van Vilnius staat, werd aan het be gin van de middag bezet door een eenheid van 20 met machinegewe ren bewapende soldaten, aldus woordvoerster Dapkus van het Li touwse parlement. Het is de eerste keer dat het leger in Litouwen in actie kwam nadat eerder deze maand 15 burgers om kwamen bij de bestorming van een tv-toren in Vilnius. Kort voor de be zetting had de Litouwse president Landsbergis Gorbatsjov juist opge roepen het Sovjet-leger opdracht te geven alle gebouwen die het in Vil nius heeft bezet te ontruimen. Minister Van den Broek (buiten landse zaken) heeft gisterochtend zijn Litouwse ambtgenoot Saudar- gas ontvangen. De bewindslieden hebben drie kwartier van gedach ten gewisseld over de betrekkingen tussen Litouwen en de centrale re gering in Moskou, en de toekomst van deze betrekkingen. Minister Van den Broek heeft de positie van Nederland en de opvattingen van de EG-landen uiteengezet. Tevens is ge sproken over de internationale poli tieke situatie en het Golfconflict. Het Amerikaanse Huis van Afge vaardigden heeft gisteren met 417 stemmen voor en nul tegen een resolutie aangenomen waarin de Sovjetunie wordt veroordeeld van wege het legeroptreden in de Balti sche staten. President Bush wordt verzocht economische sancties te gen Moskou in overweging te ne men indien de gewelddadige onder drukking voortduurt. BELGRADO (AP) Het Joegosla vische leger heeft Kroatië gisteren bevolen haar reservemilitie te de mobiliseren of niet nader gespecifi ceerde actie tegemoet te zien. Vol gens de verklaring van het leger zijn in Kroatië verscheidene militie-een heden gemobiliseerd "om ingrijpen van het leger te verhinderen". Die Kroatische eenheden volgen leger eenheden op de voet, hebben gewa pende bewakers staan bij verschil lende gebouwen, storen de radio communicatie van het leger en be reiden terroristische acties voor te gen de strijdkrachten. Gewaar schuwd wordt dat "de gevechtspa raatheid" van de legereenheden verhoogd zal worden als Kroatië de reserve-eenheden niet onmiddellijk demobiliseert. Naaktfoto's niet meer op werk WASHINGTON (IPS) - Het fe deraal gerechtshof in de Ameri kaanse stad Jacksonville, Florida, heeft in een vonnis een verbod uit gesproken op het ophangen van naaktfoto's van vrouwen in be drijfsruimten. Volgens het hof vormt dit een aantasting van de bur gerrechten van de vrouw. De zaak was aangekaart door Lois Robinson, een vrouw die als lasser werkt op een scheepsreparatiewerf in Jacksonville. Robinson vertelde de rechtbank dat zij sinds haar in diensttreding in 1977 het mikpunt is geweest van sexueel getinte grap pen. opmerkingen en uitnodigin gen van haar mannelijke collega's. Volgens Robinson stimuleren de naaktfoto's die in alle werkplaatsen aan de muur hangen de mannen tot dit gedrag. Robinson beschreef de sfeer op de werf als vijandig. "Iedereen, tot aan de chefs toe, heeft pornoblaad jes in bezit", aldus Robinson. De be drijfsleiding weigerde te reageren op klachten van haar. In het vopnis zei de rechtbank dat het ophangen van naaktkalenders en foto's van naakte of halfnaakte vrouwen in een omgeving waar voornamelijk mannen werken, een schending vormt van de rechten van vrouwen die in dezelfde ruimtes moeten wer ken. KIGALI/NAIROBI (GPD/Rtr/D- PA7UPI) De strijd in het Centraal- afrikaanse land Rwanda tussen re geringstroepen en opstandelingen is gisteren weer opgelaaid. Dit mel den buitenlandse diplomaten in de Rwandese hoofdstad Kigali. De strijdende partijen vochten gisteren om de controle van de dis- trictshoofstad Ruhengerie, een gar nizoensplaats in het noordwesten van het land. Volgens buitenlandse diplomaten zijn dinsdag tussen de 400 en 600 opstandelingen vanuit het buurland Uganda binnengeval len en namen zij een deel van de stad Ruhengeri in bezit. De groep opstandelingen zou nog een restant zijn van het Patriotisch front van Rwanda (RPF), dat vorig jaar het land aanviel. De opstandelingen namen, vol gens dezelfde bronnen, enkele woonwijken en de streng beveilig de stadsgevangenis in, maar niet het militaire kamp. Onder de gevan genen die ontsnapten uit de gevan genis zouden, volgens bronnen in kringen van de opstandelingen, en kele belangrijke Rwandese politie ke gevangenen zijn. Ruhengerie ligt zeventig kilome ter ten noorden van de hoofdstad Kigali en twintig kilometer ten zui den van de Ugandese grens. Het is niet duidelijk hoeveel van het ge bied om Ruhengerie in handen is van de opstandelingen. De Franse ambassadeur Georges Martes in Rwanda verklaarde dat ongeveer honderd Franse paratroe pers, gestationeerd in Kigali sinds de onlusten in oktober begonnen, naar Ruhengerie zijn gestuurd om de ongeveer 60 Fransen en 150 men sen met een andere nationaliteit te evacueren. Volgens Martes wijzen de laatste berichten op een herstel van de controle door het regerings leger. Ook de Belgische regering TIRANA/HEERLEN (GPD) - Het Albanese parlement heeft een wet aangenomen die stakingen aan strenge regels bindt. De totstandko ming van de wet valt samen met de opschorting van een grote reeks wilde stakingen, die de laatste we ken in de industriële sector met name in de mijnbouw hebben ge woed. Dertigduizend mijnwerkers dwongen vorige week loonstijgin gen tot 60 procent af. In de nacht van dinsdag op woensdag beëindig den buschauffeurs in Tirana, Korea en Durres een tweedaagse werkon derbreking. nadat hen een loontoe- slag van 200 procent voor diensten op zon- en feestdagen in het vooruit zicht was gesteld. Alleen die stakingen zijn toege staan die op z'n minst vijftien dagen verklaarde landgenoten uit de stad te zullen weghalen. De Rwandese regering maakte tien dagen geleden bekend dat het Patriottisch Front, met medewer king van de Ugandese regering in Uganda opnieuw een aanval op Rwanda aan het voorbereiden was. De beschuldiging werd door zowel rebellen als Ugandese regering van de hand gewezen. Op 1 oktober van het vorig jaar vielen duizenden rebellen vanuit Uganda Rwanda binnen en ver klaarden het regime van president Habyarimana ten val te willen bren gen. Pogingen van onder meer Bel- gie om een wapenstilstand te be werkstelligen zijn steeds mislukt. Begin volgende maand zullen Oostafrikaanse staatshoofden in Tanzania bijeen komen om het Rwandese vluchtelingenvraagstuk, een van de oorzaken van de gewa pende opstand, te bespreken. van tevoren bij de werkgever zijn aangemeld. Zij moeten tot doel heb ben de arbeids- en levensomstan digheden te verbeteren. Het recht een staking te organiseren berust bij "beroepsorganisaties, die daar toe een mandaat" hebben gekregen. Een staking kan pas worden afge kondigd. nadat een meerderheid van de werknemers zich door mid del van stemming met de actie ak koord heeft verklaard. In sectoren waar een staking "het leven of de gezondheid van de bevolking" in gevaar kan brengen of "ernstige ge volgen kan hebben voor de verdedi ging van het land", is een dergelijke actie verboden. Decreet Het Albanese parlement heeft te vens een decreet aangenomen be treffende de "eerbiediging en be scherming van nationale monu menten en gedenktekens, staats- symbolen en historische persoon lijkheden". Op beschadiging dan wel verwoesting van zulke objecten staan gevangenisstraffen van zes maanden tot driejaar. Het gaat hier duidelijk om een preventieve maat regel. De communistische macht hebbers vrezen dat wanneer de niet- communistische politieke partijen de parlementsverkiezingen van 31 maart in hun voordeel beslissen, er naar het voorbeeld van de situatie in de andere Oosteuropese landen een anti-communistische beeldenstorm uitbreekt. De terugkeer van etnische Grie ken naar Albanië duurt voort. Tot gisteren hebben 1800 Albanezen van Griekse origine, die rond de jaarwisseling van Zuid-Albante naar Griekenland waren gevlucht, om de meest uiteenlopende rede nen de terugtocht aanvaard De Griekse exodus uit het moederland voltrekt zich langs de vier bestaan de grensovergangen tussen Albanië en Griekenland, te weten Kapshti- ca, Kakavia, Qafe Bote en Kataeto. Vrijwel alle etnische Grieken zijn afkomstig van dorpjes in het uiter ste zuidoosten van Albanië. Niet bestraft Volgens Isuf Baca, woordvoerder van het Albanese ministerie van binnenlandse zaken, is tussen Tira na en Athene overeengekomen dat Grieken die naar Albanië teruggaan na hun aankomst aldaar niet wor den bestraft. De politiek van Athe ne is erop gericht Albanezen van Griekse oorsprong ertoe over te ha len in hun geboortestreek blijven en daar de door president Rami.- Alia beloofde "democratisering van het politieke en maatschappelijke le ven" af te wachten. China en Albanië zijn overeenge komen hun in 1977 verbroken rela ties weer te normaliseren. Dit is de uitkomst van het bezoek dat de Al banese minister van buitenlandse zaken. Reis Malile, aan Peking heeft gebracht. China heeft de Albanezen steun toegezegd bij hun pogingen de volledig in het slop geraakte eco nomie nieuw lezen in te blazen. Het VOlksrepubUkeinse industriële ma chinepark is voor een groot deel "made in China", maar inmiddels sterk verouderd. STRAATSBURG (ANP) - Het Eu ropees Parlement heeft de Sachar ov-prijs voor de mensenrechten 1990 toegekend aan de Burmaanse nppositieleidster Aung San Suu Kyi. Dit is gisteren in Straatsburg bekendgemaakt Kyi krijgt de prijs omdat zij haar aanhangers zonder ophouden op roept tot geweldloze prot. t. n fa gen het militaire bewind. Het Euro parlement wijst er daarbij op dat veel leden van haar Nationale Liga voor de Democratie al vastzitten, zijzelf huisarrest heeft en haar leven zelfs gevaar loopt. De Liga won vo rig jaar de verkiezingen won, maar de militairen in Burma (Myanmar) weigeren de macht af te staan. De Sacharov-prijs, waaraan een geldbedrag van 35 000 gulden is vt-r bonden, is genoemd naar de vorig jaar overleden Sovjet-striider voor de mensenrechten Andrej Sachar- ov. Hij is al eerder toegekend aan de Zuidafnkaanse zwarte leider Nelson Mandela en de Tsjechoslo- waakse oud-premier en huidig par lementsvoorzitter Alexander Dub- cek. HONGKONG (IPS) - De rege ring van Hongkong heeft beslo ten om deze week geen feestelij ke herdenking te houden van het feit dat de kroonkolonie 150 jaar onder Brits bestuur staat, teneinde de Chinese regering niet tegen zich tn het harnas te jagen. Hongkong werd op 20 januari 1841 bij het Verdrag van Chuan- bi overgedragen aan Groot-Brit- tannie Op 26 januari van dat jaar hees een landingseenheid van de Britse marine de vlag op Possession Point om de bezet ting van het eiland kracht by te zetten. Een jaar later werden de eilanden bij het Verdrag van Nanking juridisch overgedra gen aan de Britten. Dit verdrag werd overigens pas in 1843 gera tificeerd De Chinese regering heeft altijd volgehouden dat de ondertekening van het verdrag niet op basis van gelijkwaardig heid geschiedde, omdat China op dat moment onder grote druk stond na de nederlaag in de Opium-Oorlogen. Voor de huidige Chinese rege ring zou de feestelijke herden king van het Bnts bestuur een pijnlijke herinnering zijn aan deze smadelijke periode, juist op een moment dat de betrek- kingrn tussen Hongkong en China toch al het nodige te wen- rlafeaa De gouverneur van Hong kong, Sir David Wilson, brengt deze week ook een bezoek aan Peking om de Chinese boosheid over het Hongkongse project voor de aanleg van een nieuwe grote internationale luchthaven weg te masseren. Het miljarden plan heeft de afgelopen weken voor aanzienlijk wrijving ge zorgd. de vrijlating van de Chinese studentenleider Wang Dan. In Peking is gisteren een proces begonnen tegen PEKING/DEN HAAG (AP/ANP) - In Peking is gisteren een proces begonnen tegen Wang Dan, de student die beroemd werd als de "leider met de megafoon" van de studenten die in 1989 op het Plein van de Hemelse Vrede (Tiananmen) demonstreerden voor democratisering. Het pro ces werd aangekondigd door middel van een klein berichtje op de muur van het gerechtsge bouw, waaruit bleek dat Wang werd aange klaagd wegens "contra-revolutionaire propa ganda en opruiing". Nadat het leger op 2 juli 1989 op bloedige wij ze een einde had gemaakt aan de langdurige be zetting van het Tiananmen-plein werd Wang bo venaan de lijst van 21 meest gezochte studen tenleiders geplaatst. Hij werd een maand later gearresteerd tijdens een ontmoeting met een Chinese verslaggever die hem zou fjelpen het land uit te komen. Als student geschiedenis aan de universiteit van Peking organiseerde de nu 23-jarige Wang al voor het begin van de democratiseringsbewe ging discussies over politieke hervormingen. Hij had zich op de hoogte gesteld van de "glas nost" die in de Sovjetunie opgeld deed en pleit te er in een artikel voor dat China eenzelfde weg zou kiezen. In april 1989, toen de studenten posters op hingen om de dood van de by de studenten ge liefde oud-partijleider Hu Yaobang te geden ken, was Wang een van degenen die vooorstel- den het verdriet over Hu's dood om te zetten in een beweging voor verandering. Hij begon met enkele anderen marsen te organiseren naar het Tiananmen-plein. Op bijeenkomsten was hy vaak te zien met een megafoon in de hand. Toen het protest steun kreeg van honderddui zenden niet-studenten en er een strijd losbrak om het leiderschap, trok Wang zich terug op de universiteit. Hij was niet op het plein toen het le ger in actie kwam. Na het militaire ingrijpen, dat aan honderden of duizenden mensen het leven kostte, werden duizenden personen opgepakt. Aangenomen wordt dat de meesten inmiddels tot gevangenisstraffen zijn veroordeeld. De be rechting van de leiders werd door de regering echter op de lange baan geschoven, kennelijk uit angst voor internationale repercussies. Nederland China heeft een dag eerder een groepje van 5 a 6 activisten het land uitgewezen Onder hen be vonden zich naar alle waarschijnlijkheid twee Nederlandse vrouwen. De Nederlandse ambas sade in Peking heeft daarover van officiële zijde niets vernomen. Wel is door de Chinese autori teiten meegedeeld dat de "activiteiten van het groepje niet strookten met de status van toe rist". Dit heeft het ministerie van buitenlandse zaken gisteren desgevraagd meegedeeld De mensenrechtenactivisten waren in China om opheldering te krijgen over het proces tegen een Chinese wetenschapper die betrokken was bij de demonstraties op het Plein van de Hemel se Vrede in 1989. Maandag werd het groepje kor te tijd in hechtenis genomen, waarna de activis ten te horen kregen dat zij het land dinsdag voor half zes 's avonds moesten verlaten. Het groepje is naar Hong Kong gegaan. Hoe het met de Nederlanders gaat is bij de ambassade in Peking niet bekend. Er is geen consulaire bijstand gevraagd Informatie over de aanwezigheid van Nederlanders bij het groepje heeft de ambassade slechts uit tweede hand, aldus een woordvoerder van het ministe rie van buitenlandse zaken. De Colombiaanse regering heeft amnestie verleend aan leden van drie linkse verzetsbewegingen die de wapens willen neerleggen en vrede willen sluiten met de over heid. President Cesar Gaviria maakte bekend dat 2000 rebellen amnestie zullen krijgen als ze een vredesakkoord ondertekenen. De twee grootste verzetsbewegingen, de Revolutionaire Gewapende Strijdkrachten van Colombia en het Nationaal Bevrijdingsleger, zetten hun strijd tegen de regering onver minderd voort. Indonesië In Jakarta is gisteren het proces be gonnen tegen hoofdredacteur Ars- wendo Atwomiloto van het inmid dels verboden Indonesische week blad Monitor. Arswendo wordt be schuldigd van belastering van reli gieuze figuren en opruiing. Hij pu bliceerde in oktober een lijst van 50 "meest bewonderde figuren". Daar in stond de profeet Mohammed op de elfde plaats, na onder andere pre sident Suhartoen Saddam Hussein. Het artikel lokte grootscheepse pro testen uit. Monitor werd verboden en Arswendo gevangen genomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 11