Saddam: nee tegen aanbod Gorbatsjov De Golfoorlog is geen videospelletje meer Israëliër moet weer naar het werk Krijgsgevangenen gemarteld en gedrogeerd Japan en Duitsland geven meer geld aan kant irak DINSDAG 22 JANUARI 1991 OORLOG IN DE GOLF PAÖINA 7 Van onze correspondent Henk Dam WASHINGTON - De oorlog met Irak heeft voor de Amerika nen nu een nieuw en deprime rend gezicht, of liever drie gezich ten: van luitenant kolonel Clif ford Acree, luitenant Jeffrey Norton Zaun en dek-officier Guy Hunter jr. De Golfoorlog is geen videospelletje meer. De vliegtuigen van de Amerika nen werden boven Irak neerge schoten en de Iraakse televisie liet het afgelopen weekeinde de gevangengenomen prooi zien: drie mannen met opgezwollen ge zichten, angstige ogen en een merkwaardig lijzige manier van praten. Ze gaven hun naam, rang en missie aan een buiten beeld blij vende ondervrager, met een kille stem. Twee van de drie Amerika nen staken ook een verklaring af waarin ze zeiden de geallieerde oorlog tegen Irak te veroordelen. Hunter zei, op vlakke toon en met onnatuurlijk grote pauzen tussen zijn woorden waarmee hij kennelijk iets probeerde over te brengen: "Deze oorlog is waan- zinning en had nooit mogen uit breken. Het is agressie tegen een vreedzaam Irak". En Zaun: "Ik denk dat onze leiders en onze mensen ten onrechte het vreedza me volk van Irak hebben aange vallen". Vooral over die verklaringen ging gisteren in Amerika de dis cussie thuis, op het werk, voor de televisie en in de praatshows van de radio. De centrale vraag was: zijn onze piloten gemarteld? Waarom zouden ze anders die ver klaringen hebben gegeven? Op den duur ontstond een con sensus: de meesten hielden het erop dat de piloten óf, door mid del van slaap- en voedselonthou- ding, in een staat van gekmaken de vermoeidheid waren gebracht, óf dat ze waren bedreigd, óf dat ze met drugs waren bewerkt. Nie mand geloofde dat ze vrijwillig hun vernederende verklaringen hadden afgestoken. De vader van Zaun: "Mijn zoon praat zo niet". En senator John McCain, zelf tij dens de Vietnam-oorlog een krijgsgevangene: "Deze mensen zijn duidelijk mishandeld". Dichterbij Het feit dat Irak nu over Ameri kaanse krijgsgevangenen be schikt en die op de televisie laat zien, is in Amerika hard aangeko men. De gevangenen - ze worden hier Pie-Oo-Dubbeljoes, Prisoners of War dus oftewel POW's genoemd - hebben de ver re oorlog ineens een stuk dichter bij gebracht. Immers: tot nu toe heeft Amerika, en de rest van de wereld, alleen maar cleane beel den van de strijd gezien. Het vuurwerk van de eerste luchtaan val op Baghdad, de video-beelden met de voltreffers van Ameri kaanse piloten, de spectaculaire successen van de Patriot raket ten. Doden, gewonden, vermink ten, daarvan is nog niets te zien geweest, niet aan Iraakse kant en al helemaal niet aan Amerikaanse kant. Maar de beelden van de krijgsgevangenen maken ineens duidelijk dat de oorlog in de eer ste plaats een menselijk, en niet een technisch drama is. Het is ui teraard om die reden dat de Irak ezen de POW's lieten zien: Zaun, Hunter en Acree werden gebruikt als onderdeel van de Iraakse psy chologische oorlogsvoering die erop is gericht de publieke opinie in Amerika tegen de oorlog te doen keren. De Irakezen moeten daarbij aan de oorlog in Vietnam hebben gedacht, toen Hanoi ook voortdu rend films ter beschikking stelde van gevangengenomen Ameri kaanse piloten. Zou de publieke opinie zich nu weer, net als des tijds, tegen het militaire ingrijpen kunnen keren? Niet direct. Waarschijnlijk zal de pro-oorlog stemming in Ame rika nu alleen maar toenemen. Want Irak heeft laten weten, dat de krijgsgevangenen als mense lijk schild zullen worden gebruikt en - getuige wat gisteren op de ra dio praatshows te horen was - daarover zijn de Amerikanen woedend aan het worden. Daar is goede reden voor: Irak overtreedt de Conventie van Genève, die over de behandeling van krijgsge vangenen gaat, op een schandelij ke manief. Gedwongen In de conventie staat dat krijgsge vangenen niet mogen worden ge dwongen, verklaringen af te ste ken. Naam, rang, geboortedatum en registratienummer, meer in formatie hoeven ze niet te ver strekken. Krijgsgevangenen die nen goed behandeld te worden, mogen zeker niet als menselijk schild worden gebruikt, moeten in staat worden gesteld bezoeken van medewerkers van het Rode Kruis te krijgen, mogen niet be dreigd of geïndoctrineerd wor den en moeten zelfs worden be taald als ze in krijgsgevangen kampen werk zouden verrichten. De geluiden uit Irak en van de Iraakse ambassadeurs in Londen en Parijs wijzen erop, dat Irak niet van plan is zich aan de Con ventie te houden. Zelfs het altijd voorzichtige en strikt onpartijdi ge Rode Kruis zei gisteren dat Irak de Conventie overtreedt. Eén van de gevangengenomen Amerikanen, die gisteren op de Iraak se televisie werden getoond. (toto afpi Vredesdiplomaten volop in actie NICOSIA (AP) De Iraakse leider Saddam Hussein heeft een vredesvoorstel van Sovjet-president Michail Gor batsjov verworpen en gezegd dat hij het beter naar het Witte Huis had kunnen sturen. Dat heeft de Iraakse radio gisteren gemeld. Gorbatsjov zou in zijn brief van 18 januari hebben aangeboden te be middelen tussen Baghdad en Was hington, als Saddam plannen be kend zou maken voor de terugtrek king uit Kuwayt. Saddam ant woordde zondag dat niet hij, maar de Amerikaanse president George Bush de agressor is en dat het Sov jet-voorstel daarmee aan het ver keerde adres was bezorgd. Volgens de radio wees de Iraakse leider er in zijn antwoord ook op dat de Sovjetunie aanvankelijk positief heeft gereageerd op zijn voorstel van 12 augustus, om de eventuele terugtrekking uit Kuwayt te verbin den aan de oplossing van de Pale stijnse kwestie. Saddam zei teleur gesteld te zijn in Gorbatsjov, omdat die sindsdien niets meer onderno men zou hebben om een dergelijk plan kracht bij te zetten. Op allerlei fronten worden nu vre desinitiatieven ondernomen. Iran meldde gisteren dat de Beweging van Niet-Gebonden Landen in de Golfoorlog met een vredesinitiatief zou komen. Ook Pakistan en Egyp te bevestigden naar een diplomatie ke oplossing te streven. Gesteund Het officiële Iraanse persbureau IR- NA berichtte dat de Iraanse minis ter van buitenlandse zaken Ali Ak- bar Velayati had gezegd dat het ini tiatief van de beweging wordt ge steund door Iran, India, Joegoslavië en Algerije. IRNA verstrekte geen nadere bijzonderheden. Pers in Jordanië eist heilige oorlog AMMAN (AP) - Artsen en juristen hebben zich gisteren aangesloten bij anti-Amerikaanse protesten, ter wijl de druk op koning Hussein om Irak te steunen, toeneemt. Een dele gatie van de Jordaanse balie en art sen en verpleegkundigen van zie kenhuizen in Amman hielden een vredeswake buiten de Amerikaanse ambassade in Amman. In de Jordaanse onafhankelijke pers werd de door de VS geleide mi litaire operatie tegen Irak fel veroor deeld. Veel bladen riepen op tot een heilige oorlog ter ondersteuning van de Iraakse president Saddam Hussein. Het dagblad Al Rai zei gisteren dat de VS en andere westerse lan den "alsmede Arabische verraders dienen te beseffen dat de Iraakse strijd tegen hen met alleen een Ara bisch en islamitisch gevecht is, maar ook een heilige oorlog". "Alle eerlijke Arabieren en mos lims zullen daaraan deelnemen om onze landen, onze volkeren en na ties te bevrijden", aldus Al Rai. Het blad vervolgde dat de woede tegen "de smerige Amerikaanse kruis vaarders en hun bondgenoten vorm zal kfijgen door hen de keel af te snijden met het Arabische en mos lim-zwaard". Ruim de helft van de 3,4 miljoen Jordaanse burgers is Palestijns en de steun voor Saddam onder hen is groot. Koning Hussein heeft opge roepen tot een bestand om de diplo matie een nieuwe kans te geven. Hij lijkt zich alle mogelijke moeite te getroosten om de neutraliteit van Jordanië te handhaven, ondanks de toenemende druk op hem om Irak te steunen. Velayati zei volgens IRNA dat er weinig steun voor een eerder voor stel van Iran was geweest om de 46 landen tellende Organisatie van de Islamitische Conferentie in spoed zitting bijeen te roepen teneinde een bestand te bewerkstelligen. Slechts 10 van de 46 aangesloten landen bleken daartoe bereid. Egypte is besprekingen begon nen met andere Arabische landen, waaronder Libië en Syrië. In Pakis tan, waar dagelijk pro-Iraakse beto gingen worden gehouden, zei het bureau van premier Nawaz Sharif dat de premier vanavond een rondreis zou beginnen langs Iran, Turkije, Egypte en Syrië in een po ging de oorlog te beëindigen. India startte in de Veiligheids raad een discussie over een bestand van 48 tot 72 uur, maar Amerikaan se diplomaten lieten vertrouwelijk weten dat het idee geen kans maak te, aangezien tenminste vier perma nente leden met een vetorecht'— de VS, de Sovjetunie, Groot-Brittannië en Frankrijk tegen waren. Bush: Palestijnse kwestie regelen na bevrijding Kuwayt ROME (AP) - De Amerikaanse pre sident Bush heeft gisteren in een te lefoongesprek met de Italiaanse premier Andreotti gezegd dat de wereld een oplossing moet vinden voor de Palestijnse kwestie wan neer Kuwayt eenmaal is bevrijd. Volgens Italiaanse functionaris sen herhaalde Bush in het dertig mi nuten durende telefoongesprek dat na de bevrijding van Kuwayt de twee andere grote crisishaarden in het Midden-Oosten moeten worden aangepakt: het Palestijnse vraag stuk en J^ibanon. Bush heeft dat eerder gezegd in een toespraak voor de Verenigde Naties in oktober. In het telefoongesprek vroeg Bush Andreotti ook te bevestigen dat Irak een Italiaanse luchtmacht officier gevangen hield. AMMO Een kleine vluchteling probeert wat te spelen. Het jongetje kwam gisteren met zo'n 150 andere mensen die op de vlucht zijn geslagen voor de Golfoorlog, aan in een vluchtelingenkamp bij de Jordaanse stad Ruweished. Jordanië had op enkele honderdduizenden vluchtelingen gere kend, maar de stroom valt tot nu toe mee. TEL AVIV (GPD/AP) - Irak be schikt nog altijd over het grootste deel van zijn raketten en over bijna al zijn vliegtuigen en het kan als het dat wil chemische ladingen gebrui ken. Dat zei gisteravond de woord voerder van het Israëlische leger, brigade-generaal Nachman Shai. Is rael gaat ervan uit dat Irak opnieuw raketaanvallen zal uitvoeren en houdt rekening met de mogelijk heid dat daarbij gifgas wordt ge bruikt. Dat neemt niet weg dat de rege ring heeft besloten dat het dagelijks leven zoveel mogelijk moet worden genormaliseerd. Vandaag moeten alle Israëliërs weer aan het werk, al blijven de scholen voorlopig nog dicht. Volgens generaal Shai zal de motivatie van de Irakezen om Israël aan te vallen groeien naarmate ze meer verliezen lijden in de Golfoor log. Maar op dit moment is hun luchtmacht van 700 vliegtuigen nog bijna helerhaal intact. Ook premier Shamir zei gisteren dat de Iraakse dreiging alles behal ve verleden tijd is. Hij sprak bij een bezoek aan buurten in Tel Aviv, die zijn getroffen door Iraakse Scud-ra- ketten. Als gevolg daarvan zijn meer dan zevenhonderd mensen dakloos geraakt. Maar de premier zei ook dat Israël moet proberen snel terug te keren naar een nor maal leven ondanks de bestaande gevaren. "Dat hebben we steeds ge daan en dat blijven we doen. We moeten onze economie opbouwen en we moeten immigranten uit de Sovjetunie opvangen". Volgens een hoge politieke zegs man heeft de Israëlische regering besloten dat de Iraakse raketaan vallen alleen in coördinatie met de VS vergolden zullen worden. De zegsman werd geciteerd door het Haaretz. Premier Shamir kreeg zondag de steun van een meerderheid in zijn kabinet voor zijn beslissing om niet tot de tegenaanval over te gaan, ten- ïzij Israël opnieuw door Iraakse ra ketten onder vuur wordt genomen. Shamirs woordvoerder Avi Pazner verduidelijkte het Israëlische be leid met de mededeling dat "er een Bewondering De Amerikaanse onderminister van buitenlandse zaken Lawrence Eagleburger, die voor onbepaalde tijd in Israël is gestationeerd om na mens de Amerikaanse regering de contacten te coördineren, heeft gis teren ontkend dat hij als opdracht heeft een Israëlische tegenaanval op Irak te voorkomen. Op een pers conferentie in Tel Aviv zei hij dat Amerika Israëls recht op erkent, maar ook dat hij bewonde ring heeft voor Israëls terughou dendheid tot nu toe. Hem werd gevraagd waarom de Amerikaanse regering niet veel eer der de Patriot-luchtafweersyste- men aan Israël heeft geleverd. Zijn antwoord: "De massale luchtbom bardementen door Amerika en zijn bondgenoten tegen de Iraakse ra- ketlanceerinrichtingen en een enor me uitgave aan het militaire ïnlich- tingenapparaat zijn een antwoord op de Iraakse raketaanvallen op Is raël". Bomaanslag op NAVO-centrum in Istanbul ISTANBUL (AP) - Bij een onder- houdscentrum van de NAVO in Is tanbul zijn gisteravond drie bom men ontploft nadat gewapende mannen een bewaker hadden over meesterd. Volgens de politie ver oorzaakten de bommen aanzienlij ke materiele schade, maar persoon lijk ongelukken deden zich niet In totaal ontploften er drie tot acht bommen. Alle ruiten van het vijf verdiepingen tellende gebouw dat over de Bosporus uitziet, wer den verbrijzeld en het pand liep ook anderszins aanzienlijke schade op. De politie wilde geen bijzonder heden geven over het aantal daders of het soort explosieven dat was ge bruikt. De daders wisten blijkbaar te ontkomen. De verantwoordelijkheid voor de aanslag werd in een anoniem tele foontje aan de krant Cumhuriyet opgeeist namens de organisatie De- vSol (Revolutionair Links). Gespe culeerd werd dat de aanslag ver band houdt met de rol van NAVO- lid Turkije in de Golfcrisis. Ameri kaanse oorlogsvliegtuigen gebrui ken de NAVO-basis bij het stadje Incirlik in zuidwest-Turkije voor bombardementsvluchten die zijn gericht op doelen in Irak. DevSol is een ondergrondse link se organisatie die een belangrijke rol speelde in het politieke geweld in Turkije in de jaren zeventig. Na de militaire machtsovername van 1980 pakten de autoriteiten honder den leden van DevSol op en sleep ten hen voor de rechter. Verschei dene leden kregen de doodstraf. Anderen kregen lange gevangenis straffen. De organisatie lijkt de afgelopen jaren nieuw leven te zijn ingeblazen en heeft verscheidene aanslagen opgeëist. Kurden melden forse verliezen NEW YORK - Japan en Duitsland hebben onder druk van de Verenig de Staten besloten on hun financië le bijdrage te verhogen. Dat is giste ren gebleken bij het topoverleg van de grootste industrielanden van de wereld, de G-7 in new York. De Amerikaanse Minister Brady (fi nanciën) weigerde bijzonderheden te verstrekken over de extra steun die de Amerikanen hebben geëist. Op de top in New York hebben de VS aan Japan en Duitsland ge vraagd hun financiële bijdrage aan de Golfoorlog te verhogen. Duits land heeft dat in New York bij mon de van minister van financien Theo Waigel, en in Bonn bij monde van kanselier Helmut Kohl, inmiddels toegezegd. Welk bedrag extra be schikbaar komt boven de ruim 3 miljard mark die Bonn al had toege zegd, is niet bekend. Een hoge functionaris van het Amerikaanse ministerie van finan cien zei te verwachten dat Japan binnen enkele dagen met een be kendmaking komt. Hij wilde geen commentaar geven op berichten dat Brady van Japan 6 tot 10 miljard dollar extra had gevraagd. Japan had voor de ontmoeting met Brady 2 miljard dollar toegezegd. De ministers van financien en de president-directeuren van de cen trale banken hebben gisteren aan het slot een tweedaagse bijeen komst aangekondigd dat zij hun sa menwerking zullen opvoeren. De topconferentie was speciaal belegd om te voorkomen dat de Golfoorlog leidt tot ineenstorting van de we reldeconomie. Bondskanselier Kohl van Duits land blijft zich op de vlakte houden over een Duitse betrokkenheid bij militaire acties in de Golf. De Ver enigde Staten en Engeland verlan gen van Duitsland niet alleen finan ciële steun maar ook de inzet van mankrachten. In Duitsland wordt heftig gediscussieerd over de moge lijkheid dat het land direct bij de oorlog betrokken raakt nu de Ame rikanen vanuit Turkije aanvallen uitvoeren op Irak. De Duitse secretaris-generaal Manfred Worner van de NAVO meent dat Duitsland daartoe ver plicht is volgens de NAVO-regle- menten. De Duitse oppositie en lei dende politici uit de regeringspartij CDU denken daar anders over. Vol gens het CDU geldt er een uitzonde ring omdat er vanaf Turkse bodem aanvallen op Irak zijn ondernomen. "Irak maakt zich schuldig aan oorlogsmisdaden, als het krijgs gevangen gemaakte vliegers van de multi-nationale troepenmacht niet volgens de regels behandelt. Irak is een van de ondertekenaars van de Conventies van Genève en daarmee gebonden aan die regels. Het 'recht in de oorlog' is een van de wezenlijke onderdelen van de Conventie van 1949. Daar in zijn afspraken gemaakt over de termen 'militair' en 'burger' en hoe met krijgsgevangenen moet worden omgegaan. Het doel van de Conventies van Genève is het onherroepelijk leed, dat iedere oorlog met zich meebrengt, te verzachten. Een zo menswaardig mogelijke behandeling van krijgsgevangenen is daar een on derdeel van. Zo mag niet op schipbreukelingen worden ge schoten. Als een schip eenmaal tot zinken is gebracht, dan heeft de plicht om drenkelingen op te pikken en ze niet aan de golven of de haaien over te laten. Gevangen genomen soldaten of vliegers dienen in behoorlijke kampen te worden gehuisvest. Ze mogen daarbij geen werk verrich ten in het kader van de oorlogs handelingen van de vijand. Het Rode Kruis, of in de islamitische wereld de Rode Halve Maan, ziet erop toe dat de regels worden na- Krijgsgevangenen mogen wel worden ondervraagd, maar om inlichtingen te verkrijgen, mogen geen onoirbare handelingen wor den toegepast. Martelpraktijken zijn misdadig volgens de afgesproken normen. Overigens leiden martelpraktij ken slechts zelden tot de ge wenste informatie. Soms weet de gevangen genomen militair het antwoord op de gestelde vragen echt niet. Vaak gebeurt het dat de Huyser gemartelde door de pijngrens gaat en helemaal dichtklapt. Als ik nu de tv-beelden zie, dan maak ik me zorgen over het lot van de door Irak gevangen geno men geallieerde vliegers. Ik heb aan de hand van de tv-beelden de indruk dat de verklaringen van de gevangen genomen vliegers is af gedwongen na martelpraktijken. Het lijkt me eveneens niet on waarschijnlijk dat de vliegers wa ren gedrogeerd. Ik verwerp dat als ex-soldaat en als mens met al les wat in mij is. Zoiets kan niet en mag niet. Een met geweld afgedwongen verklaring is absoluut in strijd met de Conventies van Genève en is in mijn ogen een oorlogsmis daad. Ik hoop tevens dat de wes terse media weigeren de beelden van de vernederende verhoren nog uit te zenden. Oorlogsmisdaad Het onderbrengen van de gevan gen genomen vliegers nabij bur gerdoelen, die al eens zijn aange vallen door de geallieerden, is eveneens een oorlogsmisdaad. Zelfs de Duitsers bezondigden zich daar niet aan in de Tweede Wereldoorlog. Zij behandelden hun krijgsgevangenen tehminste nog redelijk. Dit in tegenstelling tot de Ja panners, die krijgsgevangenen lieten werken aan onder meer de Burma-spoorweg. Bovendien, en dat doet me denken aan het huidi ge optreden van Saddam Hus sein, richtten de Japanners in het toenmalige Nederlands-Indie ook vrouwen- en jongenskampen in op gevaarlijke plaatsen. Bij voor keur in gebieden die geschikt le ken voor een Amerikaanse inva- J.C.L. HUYSER Vlcrsterrrnfcncraal bd. J.C.L. Huy ser gccfl exclusief voor het Leldsch/Alphens Dagblad en voor andere dagbladen die zijn aangeslo ten bij de Gemeenschappelijke Persdienst dagelijks commentaar bij de militaire ontu Ikkelingcn in de Golf. LONDEN (Rtr) - Volgens Kurdi- sche opstandelingen, die zich ver zetten tegen president Saddam Hussein van Irak, zijn 4000 Iraakse militairen gedood of gewondge raakt bij de bombardementen door de geallieerde strijdkrachten. Door de luchtaanvallen is schade aange richt aan het paleis van Saddam Hussein, vliegvelden, raffinaderij en, een nucleair onderzoekscen trum en chemische en biologische fabrieken, aldus deze bronnen. Ook onder burgers zijn tientallen slachtoffers gevallen, zo verklaard© de Europese woordvoerder van de Kurdische Democratische Partij (KDP) gisteren in Londen. CUtel kon hij in dit geval niet geven. Irak heeft wel toegegeven dat een klein aantal burgers bij de bombarde menten is gedood, maar heeft niets gezegd over slachtoffers onder mili tairen. De KDP kwam met een hele lijst met doelen die waren getroffen De meeste aanvallen waren gericht te gen de buitenwijken van Baghdad en gebieden ten zuiden van Mosul in het noorden van Irak en ten zuid westen van het oliecentrum Kir- kuk, totaan Saddams geboorte plaats Tikrit N amaaklanceerder LONDEN (AP) - De Britse minis ter Hamilton (defensie) heeft giste ren verklaard dat enkele van de mo biele Scud-lanceerders waarvan de bondgenoten dachten dat zij waren vernietigd, wellicht namaak-lan- ceerders zijn geweest van triplex of ander materiaal. Hamilton vertelde Sky-televisie dat het gebruik van namaak-wa- pens om aanvallen uit te lokken stellig deel uitmaakt van de Iraakse militaire strategie. Hamilton wees er tegelijkertijd op dat er ook veel echte Scud-lanceerders zijn vernie tigd. Hij zei niet of de coalitie bewij zen heeft dat Irak "lokeenden" ge bruikt om de piloten te misleiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 7