Fotoreportage Voeten van hoog niveau
Duitse verzamelaar schenkt
Nederland collectie boeken
De nieuwe
rijkdom
van de luit
Tekeningen uit Amerikaans
bezit in Rijksprentenkabinet
DINSDAG 22 JANUARI 1991
PAGINA 21
LEIDEN - In een tijd waarin het
aantal decibellen een belangrijk be
standdeel van muzikaal succes lijkt
te zijn, is het een verademing zo nu
en dan eens een stap terug te doen
en opnieuw te ontdekken dat mu
ziek en stilte veel met elkaar te ma
ken hebben. De Kapelzaal was bo
ven verwachting zeer redelijk ge
vuld met mensen die bereid waren
die stap terug in de tijd te zetten.
Luitmuziek uit de 2e helft van de
16e en het begin van de 17e eeuw
vraagt alleen al door de intieme
klank van het instrument een grote
intensiteit van luisteren. Zijn de
oren eenmaal goed ingesteld, dan
kan binnen een schijnbare beperkt
heid een nieuwe rijkdom ontdekt
worden. Eenvoudige melodieen
worden begeleid met volle akkoor
den en versierd, even delicaat als
het fijngesneden houtsnijwerk dat
het klankgat van de luit siert. Stem
men wisselen elkaar af. de één een
voortdurende echo van de ander, of
lopen elkaar imiterend van de hege
naar de lage snaren. Contrasten
worden gevonden door verschillen
de maatsoorten te combineren,
door dynamische verschillen en va
riaties in klankkleur en versierin
gen. De Nederlandse muziek voor
de pauze, gespeeld op renaissance-
luit, laat een wat strenge en eenvou
dige indruk achter, met uitzonde
ring van de originele werkjes van
Nicolas Valet, die experimenteert
met chromatiek (La Mendiante
Fantasy), en op basis van een steeds
herhaalde bas een Carillon de Villa-
ge voortovert. In de Allemande
Prince van Adriansen blijkt het
volkslied dat ook voor het Wilhel
mus gebruikt is verstopt te zitten.
De Italiaanse muziek na de pauze,
gespeeld op de grotere archiliuto,
waarvan de bassnaren nog sterker
doorklinken, maakt een weelderi
ger indruk door de gewaagdere har
monieën en de rijkere versieringen.
Toyohiko Satoh was een uitsteken
de gids op deze reis in de tijd, die op
haast improviserende manier spe
lend ieder detail en iedere schake
ring in kleur, sterkte en tempo hoor
baar maakte, en zijn publiek daar
door in de ban bracht van zijn in
strument. De als toegift gespeelde
eigen compositie Alice bracht een
wat abrupte overgang naar het he
den.
MIES ALBARDA
de voor elkaar, maar omdat
zijn communicatiegestoord
zijn, leven zij zich uit in een
obsessie: het bestuderen van
vogels. Zo kunnen ze toch met
elkaar communiceren zonder
aan hun eigen zieleroerselen
ten onder te gaan.
Broadway
Ook uit België afkomstig is de
musical Broadway Baby
waarmee het Koninklijk Bal
let van Vlaanderen donder
dag 24 januari in de Leidse
Schouwburg zijn Nederland
se première beleeft. Broadway
Baby beschrijft een aangrij
pend levensverhaal, waarin
alle grote musical-hits van de
jaren dertig tot negentig zijn
verwerkt.
Verloren bagage
Een bijzondere avond staat de
toeschouwer vrijdag 25 janu
ari in de Leidse Schouwburg
te wachten, waar het Ameri
can Dance Theater uit New
York met het programma
Lost Lugage komt. Op muziek
van Marvin Gaye, Lennon
McCartney, Ella Fitzgerald
en Johan Strauss wordt afwis
selend getoond dat dans ui
terst komisch, virtuoos, mooi,
sexy dan wel akrobatisch kan
zijn.
Kwestie
In samenwerking met Mug
met de gouden tand brengt
Theater van het Oosten vrij
dag 25 en zaterdag 26 januari
Een kwestie van twee op de
planken. Het stuk is gebaseerd
op het waar gebeurde verhaal
van de eeneiige tweeling June
en Jennifer Gibbonsdie in
1982 werden veroordeeld we
gens roof en brandstichting.
Zij kwamen in een psychiatri
sche inrich ting voor zwaar ge
stoorde delinquenten terecht,
waarop de twee zich voor de
buitenwereld afsloten en al
leen nog met elkaar communi
ceerden.
Een kwestie van twee is
een combinatie van dansen en
acteren, waarmee het zwijgen
van het tweetal kan verwoord
en verbeeld.
Joan Nederlof en Maureen Teeuwen zijn de eeneiige tweeling die in Een Kwestie van twee in de psy
chiatrische inrichting voor zware delinquenten belanden. ,(oio Kees de Graaft)
Ploef
Toneelvereniging Ploef
brengt op 25 en 26 januari een
stuk voor volwassenen,
Dwaasheid heeft een eigen
recht, op de planken. De
schrijver, John Patrick, ves
tigt hierin de aandacht op
mensen die 'onaangepast'
zijn. Hun levens worden be
heerst door andere normen en
waarden dan in de 'gewone
maatschappij'. De tegenstel
lingen tussen 'normale' men
sen en patiënten leiden tot een
aantal komische situaties, die
het stuk een zekere lichtvoetig
heid geven.
Ploef komt met zijn voorstel
lingen in het Microtheater in
Leiden.
A capella
'No place for Jennifer' is de
naam van een a capella-for-
matie in 1988 werd opgericht.
In oktober van dat jaar won
nen ze het derde nationaal
Close Harmony-Concours.
Met hun vrouwenstemmen we
ten zij een uniek geluid neer te
zetten. Vrijdag 25 januari
zijn zij te horen en te zien in
een tientjesvoorstelling in het
Alpheuse Parktheater.
Iwan Iljitsj
Henk van Ulsen komt met zijn
(bijna) solo-voorstelling De
dood van iwan Iljitsj 24 ja
nuari naar het Rijnlands Ly
ceum in Ooegstgeest.
Mini Maxi
Nog een keer komen Mini
Maxi met hun succesvolle pro
gramma Sprakeloos naar de
Leidse Schouwburg. Op 26 ja
nuari, in een extra voorstel
ling.
Arean
Jenny Arean geeft zaterdag
26 januari een try-out van
haar nieuwe voorstelling Het
huishoudschoolsyndroom.
Liedteksten zijn van Ischa
Meyer, Robert Long en George
Groot. Te zien en te horen in de
Muzenhof Leiderdorp.
Jaloezieën
Een bizarre komedie die zich
afspeelt in de toneelwereld is
Jaloezieën. Trudy Labij
speelt de rol van de gevierde
actrice, die op de dag van de
première haar moeder over de-
vloer krijgt. Annet Nieuwen-
huizen is de moeder, pas we
duwe geworden en nu vast,
van plan bij dochterlief in te
trekken. Een society-komedie
die op zaterdag 26 januari in
het Parktheater, Alphen aan
den Rijn, op de planken komt.
Flamenco
Paco Pena is bijna flamenco.
Deze Spaanse gitarist
brengt, voor wie er oor voor
heeft, de authentieke fla
menco tot leven. Dinsdag 29
januari in de Leidse
Schouwburg.
Jeugdtheater
Jeugdtheater Ui speelt Peer
in een'bewerking voor kin
deren van 9 tot en met 12
jaar. Peer leeft in een fanta
siewereld, maar krijgt daar
door problemen. Te zien:
woensdagmiddag 23 janu
ari, Parktheater, Alphen
aan den Rijn.
Voor kinderen vanaf zes
jaar brengt kindertheater
Pardoes het stuk De Tover-
spijkermet veel zang en mu
ziek in Tripodia, Katwijk,
woensdagmiddag 23 janu
ari.
Theatergroep Maccus
komt zondagmiddag naar
het Leidse LAK-theater met
het programma De Taai
schrapper. Wat doe je als je
op school alleen maar vijven
en soms een zes haalt en je
komt iemand tegen die je in
ruil voor een paar letters al
leen maar tienen bezorgt?
Voor kinderen vanaf 7 jaar.
De theaters in deze regio
hebben komende week veel
programma's voor de lief
hebbers in petto. Joop Dode-
rer viert twee maal zijn 50-
jarig jubileum, er is dans,
musical, toneel en muziek
en ook de jeugd komt ruim
schoots aan zijn trekken.
Glad ijs
Doderer begeeft zich voor zijn
50-jarig toneeljubileum Op
glad ijs, een klucht waarin hij
zijn komisch talent ten volle
weet te benutten. Voor de regie
tekent Paul Cammermans.
Doderer is een bankoverval
ler die op slinkse wijze in het
bezit is gekomen van een for
tuin aan geld en diamanten.
Samen met zijn medeplichtige
tracht hij de achtervolgers
zand in de ogen te gooien en
dit leidt, zoals bij een klucht
gebruikelijk tot de meest hila
rische situaties.
Woensdag 23 januari in de
Leidse Schouwburg, vrijdag
25 januari in De Rank in
Noordwijk.
Vernieuwing
Antwerpen heeft de naam een
stad te zijn van eigenzinnige,
vernieuwende theatergroe
pen. De Tijd en Blauwe Maan
dag bewezen met hun voorstel
lingentot deze categorie te be
horen en de is het de beurt aan
Compagnie de Koe om met De
Gebiologeerden een en an
der te bewijzen. De tijd onder
steunt dot gezelschap dat
woensdag 23 en donderdag 24
met deze voorstelling naar het
Leidse LAK-theater komt. De
gebiologeerden is het verhaal
van twee vrienden die hun
emoties en hartstochten niet
kunnen uiten en heel beleefd
tegenover elkaar zijn. Onder
huids sluimert een hevige lief
Marloes van den Heuvel is te zien en te horen in de musical Broad
way Baby. (foto pr)
AMSTERDAM (ANP) - In het
Rijksprentenkabinet van het Rijks
museum in Amsterdam zijn van 23
februari tot en met 28 april de 17e
eeuwse Nederlandse tekeningen
van het Amerikaanse echtpaar Mai-
da en George Abrams uit Boston te
zien. Daarbij is 'Een man met een
stok' van Rembrandt.
Uit de ongeveer 450 tekeningen
die het echtpaar in de loop van der
tigjaar verzamelde, zijn ruim 100 te
keningen geselecteerd die een re
presentatief beeld van de collectie
geven. Hun voorkeur gaat uit naar
karakteristieke 17e eeuwse onder
werpen zoals het Hollandse land-
schap en figuur- en modelstudies.
Bezoekers van het Rijksprenten
kabinet zullen onder meer aantref
fen 'Gezicht op Houtewael'
Claesz Jansz Visscher
vrouwelijk naakt' vai
Goltzius. Van Rembrandt worden
twee landschappen getoond, voor
heen eigendom van de Hertog van
Devonshire. Andere landschapste
kenaars die goed zijn vertegen-
i 'Zittend woordigd zijn Esaias en Jan van de
Hendrick Velde, Cornelis Vroom, Jan van
Goyen en Dirck Dalens. Van Willem
Buytewech, Jacob de Gheyn II. Jan
van Bouckhorst, Gerrtit Berckhey-
de en Cornelis Dusart hangen er fi
guurstudies.
Maida en George Abrams tonen
verder een voorliefde voor de typi
sche Hollandse genre-voorstellin
gen van Adriaan en Isaac van
Ostade en kleurige, decoratieve te
keningen van planten, bloemen, vo
gels en insecten.
De tekeningen verhuizen na de
expositie in het Rijksprentenkabi
net naar de Albertina in Wenen, de
Piermont Morgan Library in New
York en het Fogg Art Museum in
Cambridge (Massachusetts).
DEN HAAG (ANP) Het Rijksmuseum Meermanno-
Westreenianum in Den Haag krijgt morgen een vol
gens ingewijden belangwekkende aanwinst uit Duits
land. De 81-jarige boekenverzamelaar dr. U von Krit-
ter uit Bad Homburg schenkt het museum die dag 77
Duitse geïllustreerde werken uit deze eeuw. Het is
voor het eerst dat hij iets weggeeft aan het buitenland.
Volgens J. Offerhaus van het Meermanno zijn de
werken representatief voor het Duitse geïllustreerde
boek van deze eeuw. De collectie is voor Nederland
met name van belang omdat Nederlandse illustrato
ren zich vooral in de jaren twintig en dertig door hun
Duitse collega's hebben laten inspireren. Voor het
Meermanno is de collectie een goede aanvulling om
dat het tot nog toe alleen Duitse boeken van belangrij
ke typografische waarde bezat.
Onder de 77 werken zijn 'Scherz und Laune' en Te
keningen bij kinderliedjes, fabels en sprookjes' van de
voor de oorlog actieve Max Slevogt. Van na de oorlog
is 'Die schóne Imperia' naar Balzac van Wilhelm
Busch erbij. Een 'Macbeth' van Shakespeare van Jo
seph Hegenbarth is ook onderdeel van de aanwinst
Volgens Offerhaus heeft Von Kntter Den Haag niet
voor niets uitgezocht om een deel van zgn collectie on
der te brengen. Hij is van mening dat Den Haag op het
gebied van international verzamelingen een goede
naam heeft. "In Duitsland zijn ze op dit gebied vooral
provinciaal bezig, in Munchen verzamelen ze bij voor
beeld vooral Beierse dingen. Hier is dat anders, niet al
leen bij ons, maar ook bij de Koninklijke Bibliotheek.
Dat vindt hij leuk".
Omdat het officieel om een schenking aan Neder
land gaat, worden de boeken morgenmiddag in het
Meermanno in ontvangst genomen door de hoofddi
recteur cultuurbeheer van het ministerie van cultuur,
J. Jessurun.
In 1990 was fotograaf Teun
Voeten in Nicaragua, waar hij
een fascinerende fotoreportage
maakte, die nu tot en met 7
februari in de Kleine Klup te
zien is. Door deze fotoserie
krijgt de bezoeker een
indringend beeld van de
complexiteit en de gevolgen
van de gebeurtenissen in
Nicaragua tijdens en na de
verkiezingen van 1990.
LEIDEN Berichten over Nicara
gua komen in het Westen niet meer
dagelijks voor. Al werden de verkie
zingen in februari 1990 nog wel uit
gebreid gevolgd door de media, vo
rig jaar ging de meeste aandacht èn
hulp uit naar Oost-Europa en van de
economische problemen in Nicara
gua horen we niet veel meer. Een te
rugblik.
In februari 1990 won de anti-San-
dinistische partij de UNO (Union
Nacional Opositora) met haar leider
Violeta Chamorro en gesteund door
de VS, de verkiezingen in Nicara
gua. Het land kon aan de herop
bouw beginnen. Dit lag althans in
de lijn der verwachtingen. In wer
kelijkheid veranderde er niet veel
en vond in juli 1990 een grote sta
king plaats, die Nicaragua bijna op
de rand van een nieuwe burgeroor
log bracht. Tijdens deze zgn. Juli-
staking gingen 100.000 arbeiders en
ambtenaren de straat op en demon
streerden voor hogere looneisen.
Sinds de revolutie was er niet meer
op zo'n grote schaal gevochten; er
vielen zes doden en vele gewonden.
Uiteindelijk stemde Chamorro in
met een loonsverhoging van 43 pro
cent en hiermee werd een burger
oorlog vermeden.
De jonge fotograaf Teun Voeten
doorbreekt met zijn tentoonstelling
in de Kleine Klup en een artikel in
het januari-nummer van het Ameri
kaanse underground-tijdschrift
"High Times" de stilte in de media
over Nicaragua. Voeten was er
tweemaal: zowel tijdens de verkie
zingen in februari als in augustus,
vlak na de juli-staking en zijn foto
serie volgt de ontwikkelingen op de
voet.
Straatbeelden en werkende kolenboeren, maar ook de miserabele levensomstandigheden van de Nicaraguanen
zijn terug te zien. (foto pr)
We zien beelden van de verkiezin
genstrijd tussen de UNO en de
Sandinistische Frente-partij, die
Voeten samenvat als één groot me
diacircus. Honderdduizenden sym
pathisanten bezochten deze verkie
zingsbijeenkomsten en de concur
rerende partijen hekelden elkaar
daar en in de verschillende media.
Voeten vertrok naar de hoofdstad
Managua met de doelstelling
Spaans te studeren, en om vanuit
een Nicaraguaans gastgezin de ont
wikkelingen rondom de verkiezin
gen in beeld te brengen. Dit laatste
is hem in ieder geval gelukt, want
de foto's in de Kleine Klup laten de
vele facetten van de verkiezings
strijd zien: de massabijeenkomsten,
de optochten, de overal opgestelde
camera's, de Noordamerikaanse
waarnemers - grotesk op een hoog
podium en ongeïnteresseerd om
zich heen kijkend -, een jonge UNO-
aanhanger met vlag onder een mo
numentaal Sandinistische beeld en
de honderden mensen die letterlijk
op de brokstukken van de bescha
ving van Managua staan, aangezien
het centrum van de stad na de aard
beving van 1972 nooit meer volledig
werd opgebouwd. Het zijn beelden
die je stuk voor stuk bijblijven.
Nergens in deze fotoserie valt te
bespeuren dat Voeten partij kiest.
De Sandinistische bijeenkomsten
worden op deze manier gerestreerd
als die van de UNO, zonder herken
ning van de vlaggen en leuzen lijken
ze allemaal hetzelfde. Maar onbe
wust valt je oog weer op de Noor
damerikaanse waarnemers met hun
lege blikken en op de foto van een
jongetje dat langs een muur loopt
waarop de letters VIOLE geschil
derd zijn. Het zijn natuurlijk de eer
ste drie lettergrepen van de voor
naam van Chamorro, maar de we
tenschap dat 'viole' ook de gebie
dende wijs van het woord 'ver
krachten' is, geeft het beeld een ex
tra dimensie.
In augustus 1990, vlak na de Juli-
staking, bezocht Voeten Managua
voor de tweede maal. Prachtig is
een foto uit de periode van mannen
in rolstoelen die inrijden op de San
dinistische politie. Deze veelal jon
ge oorlogsslachtoffers demon
streerden voor betere leefomstan
digheden en tegen de veflaging van
pensioenregelingen. De voor hen
opgestelde Sandinistische politie
mannen weten niet precies wat ze
met deze demonstranten aan moe
ten en glimlachen verward. Zij ver
loren immers zelf de verkiezingen
en vormen nu de politiemacht on
der Chamorro.
In augustus ging Voeten ook op
zoek naar de dagelijkse omstandig
heden van het Nicaraguaanse volk.
Was er veel veranderd sinds de ver
kiezingen? Hij vond een bruisend
centrum van Managua, waar dure
auto's met coke-snuivende jonge
rijkelui rondreden. Daarnaast stuit
te hij echter op de vuilnishopen,
waar mensen hun dagelijkse kostje
bijeenraapten en zag hij kinderen
spelen op de nooit opgeruimde bar
ricades. De inflatie en werkeloos
heid waren schrikbarend gestegen
en de regering kondigde week in
week uit nieuwe economische
maatregelingen af, die de situatie al
leen maar onduidelijker maakten.
Deze miserabele arbeids- en
leefomstandigheden van de Nicara
guanen zijn terug te zien op enkele
foto's in de Kleine Klup, maar daar
naast toont de expositie ook beel
den van vitale en vrolijke kinderen,
van straatbeelden en werkende ko
lenboeren.
Van een tentoonstelling als deze,
die in alle hevigheid de roerige om
standigheden in dit Latijns-Ameri
kaanse land laat zien, zou je ver
wachten dat er nauwelijks ruimte is
voor de esthetische kwaliteit van de
foto's. Ten onrechte Voeten combi
neert zijn menselijke betrokken
heid en politieke interesse met een
grote kennis van de overdrachtelij
ke eigenschappen van het medium
fotografie. De kracht die van de fo
to's uitgaat, wordt niet alleen ver
oorzaakt door de aard van de ge
beurtenis, maar ook door de wijze
waarop die in beeld is gebracht.
Voeten kiest de juiste standpunten
en timing, waardoor de foto's afwis
selend informatief, verhalend, aan
grijpend als ook esthetisch zijn. Een
fotoreportage van hoog niveau.
NICOLE ROEPERS.
AMSTERDAM De saxofonistes Candy Dulfer flinks) en Annie van 't
Zelfde zijn gisteren in Amsterdam onderscheiden met de Gouden Notekra-
kers. Deze prijzen van de Nederlandse Toonkunstenaarsbond zijn door va
derlandse artiesten en amusementsmusici aan het tweetal toegekend van-
wige hun 'verdiènsten voor de Nederlandse amusementskunst', (foto and
