Dreinende kinderen wachten in niemandsland
'Kerken hebben
heel erg gefaald'
Rode Kruis bewaakt menselijkheid
voor vluchtelingen en krijgsgevangen
Ben ter Veer:
Stop die man
PAGINA 2
MAANDAG 21 JANUARI lggj
OORLOG IN DE GOLF
GENEVE Het hoofdkwartier
van de eenheid van het Internatio
nale Rode Kruis die belast is met de
hulpverlening in de Golfoorlog is
een kamer gevuld met twee compu
terschermen, een televisietoestel,
een paar telefoons en veel sigaret
tenrook. Een veldbed wordt bij de
hand gehouden, zodat stafleden bij
toerbeurt een dutje kunnen doen.
De meest vitale zaak is de com
municatie met alle delegaties in de
regio", zegt de 45-jarige internist
Peter Fuchs die leiding geeft aan de
hulpverleningsoperatie die dag en
nacht doorgaat. "Deze oorlog is mo
gelijk de grootste uitdaging waar
voor we ons de afgelopen jaren ge
steld hebben gezien", aldus Fuchs.
"Maar we moeten ons tegelijkertijd
ook bezighouden met 30 andere lo
kale en internationale conflicten die
stuk voor stuk menselijk leed bete
kenen."
Hij nam de taak in Geneve op zich
na een missie naar het door een bur
geroorlog verscheurde Somalia.
Minder dan vier uur na het uitbre
ken van de Golfoorlog ontbood Ro-
de-Kruis-voorzitter Cornelio Som-
maruga verslaggevers op een pers
conferentie waarbij hij alle partijen
opriep de internationale wetten in
zake de mensenrechten te respecte
ren. Een van de belangrijkste taken
van het Internationale Rode Kruis
is toezien op de naleving van de be
palingen in de Geneefse oorlogs
conventies.
In de uit 1949 stammende Eerste
Geneefse Conventie wordt bepaald
dat in krijgsgeweld gewond geraak
te of ziek geworden burgers mense
lijk worden behandeld, in wiens
macht zij zich ook mogen bevinden
en ongeacht het geslacht, ras, natio
naliteit, geloof en politieke overtui
ging van de betreffende personen.
In dezelfde conventie wordt gesteld
dat veldhospitalen en mobiele me
dische eenheden onder alle omstan
digheden moeten worden gerespec
teerd en nooit mogen worden aan
gevallen.
De Derde Geneefse Conventie be
paalt dat krijgsgevangenen mens
waardig moeten worden behandeld
en verbiedt onwettige handelingen
en nalatigheid die hun dood of ern
stige schade aan hun gezondheid
tot gevolg kunnen hebben. Krijgs
gevangenen moeten volgens de
conventie ten allen tijden worden
beschermd, vooral tegen geweld,
intimidatie, belediging en nieuws
gierigheid van de bevolking.
De Vierde Geneefse Conventie
verbiedt het aanvallen burgerzie
kenhuizen en geeft ook regels be
treffende de bescherming van bur
gers en anderen in bezette gebie
den. In de veroordelingen van het
Israëlische geweld tegen Palestij-
nen op de Westelijke Jordaanoever
en de Gazastrook deed de Verenig
de Naties onlangs herhaaldelijk een
beroep op deze conventie.
Een diplomatieke conferentie
nam in 1977 een extra protocol aan
gaande internationale conflicten op
bij de conventies. Deze extra voor
schriften zijn echter niet onder
schreven door onder andere Irak,
de Verenigde Staten, Groot-Brittan-
nie en Frankrijk, die wel tot de eer
dere ondertekenaars van de con
venties behoren. Italië en Saudi-
Arabie hebben het protocol onder
voorbehoud ondertekend; Kuwayt
keurde de bepalingen ondubbelzin
nig goed.
Chaos
Het protocol voorziet in de bescher
ming van burgers tegen militaire ac
ties door onder andere aanvallen
van militaire objecten die in steden
of andere dichtbevolkte gebieden
zijn gesitueerd te verbieden. Aan
vallen waarbij een aantal burger
slachtoffers te verwachten is dat
niet in verhouding staat tot het be
oogde militaire resultaat worden
verboden. Ook vergeldingsaanval-
len op burgers of burgerdoelen zijn
uit den boze.
In de eerste dagen van de Gol
foorlog is mogelijk duidelijk gewor
den waarom genoemde landen het
protocol niet hebben ondertekend:
de geallieerden voerden onder aan
voering van de VS luchtaanvallen
uit op Baghdad, waarbij volgens
hun zeggen nauwelijks burger
slachtoffers zijn gevallen, en de
Iraakse leider Saddam Hussein
heeft een van zijn dreigementen uit
gevoerd door burgerdoelen in Israel
met Scud-raketten aan te vallen.
Het toezien op de naleving van de
conventies en het bepalen van de
benodigde hulp in oorlogsgebieden
is voor het Internationale Rode
Kruis een zware taak. Vanuit het
hoofdkwartier in Geneve moet con
tact worden onderhouden met meer
dan 500 waarnemers over de hele
wereld.
Als de verbinding ondanks de
chaos in het oorlogsgebied wel tot
stand komt is het maar de vraag of
de Rode-Kruis-afgevaardigden
daadwerkelijk iets kunnen zeggen
over de toestand van de mensen
rechten en de schade die burgers en
militairen ten onrechte is aange
daan.
Zo zijn de zeven afgevaardigden
in Baghdad nog steeds niet in staat
gesteld zich door de stad te begeven
om de behoefte aan hulp te inventa
riseren. Ook hebben ze nog niet
kunnen vaststellen of de piloten
van neergeschoten toestellen van
de geallieerden het hebben over
leefd.
Heilig
Het Rode Kruis is gisteren wel be
gonnen voorraden naar Iran te zen
den in afwachting van een stroom
vluchtelingen uit Irak. Het Iraanse
persbureau IRNA berichtte dat een
vliegtuig met voorraden van het In
ternationale Comité van het Rode
Kruis in Geneve gisteren in de
hoofdstad Teheran werd verwacht.
Een ander vliegtuig, dat voorraden
levert van het Duitse Rode Kruis,
zou maandag in Teheran aanko
men. Volgens IRNA wil het Duitse
Rode Kruis een kamp voor 40.000
vluchtelingen opzetten. Vluchtelin
gen zouden zich in woestijngebie
den bij de Iraanse grens verzameld
hebben.
Volgens Seyed Malek Musawi,
die gisteren met elf gezinsleden uit
Irak in Iran aankwam, is de Iraakse
hoofdstad, afgezien van militairen,
bijna verlaten. Musawi, die van
Iraanse afkomst is, zei dat Irakezen
zich in de "heilige" steden Najaf en
Karbala hebben verzameld. Veel
Irakezen denken dat die steden
voor bombardementen gespaard
zullen blijven, omdat dat tot woede
van moslims over de hele wereld
zou leiden. Volgens IRNA kwamen
zaterdag in Iran 220 Sudanese, Tu
nesische en Eritrese vluchtelingen
uit Irak aan.
NABIJ AM
MAN - Soeda-
nese vluchtelin
gen uit Irak be
horen tot de wei
nigen die de
danië. Saddam
Hoessein laat de
Irakezen niet
gaan.
AL RUWEISHED - Met
honderdduizenden zouden
ze komen. De chaos zou
even groot zijn als vijf maan
den geleden, toen er dagen
tussen zaten waarbij 70.000
vluchtelingen Jordanië bin
nenstroomden. Dat had de
UNDRO (de rampenorgani
satie van de VN) kort na het
uitbreken van de Golfoorlog
voorspeld. Hoe schril is ech
ter het contrast met die bere
kening als we zaterdagmor
gen vroeg de grenspost Al
Ruweished naderen. Slechts
tien volgepakte auto's met
slaperige ouders en dreinen
de kinderen wachten voor
de verwaarloosde douanege
bouwen.
Van een vluchtelingenprobleem is
op dit moment volstrekt geen spra
ke. Het is een dooie boel in het
woestijndorpje Al Ruweished. zo'n
400 kilometer gelegen van Amman.
Op de parkeerplaats even na de
slagboom staan enkele Iraakse
taxi's die hun menselijke vrachten
zojuist hebben afgeleverd. Het zijn
Jordaniers die het toch te link von
den om in Baghdad te blijven. Gre
tig willen ze hun verhalen kwijt
over de bombardementen, de
kracht van het Iraakse leger en bo
venal hun onbegrensde bewonde
ring voor Saddam Hussein.
Sommigen menen zelfs de Scud-
raketten voorbij te hebben zien ra
zen. die zaterdagmorgen rond half
acht Tel Aviv voor de tweede keer
hebben geraakt. En daar zijn ze do
lenthousiast over. Maar liefst elf ra
ketten zouden grote delen van Is
raels dichtbevolkte stad hebben
vernietigd, beweerd Mayef Awada,
een Jordaanse zakenman, die de
eerste drie dagen van de oorlog in
het Al Rasheed-hotel in Baghdad
doorbracht. Zijn ogen spuwen haat
als hij het over de 'zionisten' heeft,
die deze oorlog naar zijn mening
hebben veroorzaakt.
Propaganda
Het is duidelijk dat de Jordaniér,
gewild of ongewild, een verleng
stuk is van de Iraakse oorlogspropa
ganda. Volgens hem valt het alle
maal mee in Baghdad. Als we Mayef
moeten geloven, dan zit geen Ira
kees tijdens de bombardementen in
een schuilkelder, heeft Baghdad
van die tienduizenden tonnen bom
men nauwelijks enige schade opge
lopen en zijn er tenminste 160 Ame
rikaanse gevechtsvliegtuigen neer
gehaald. "Irakezen zijn niet bang",
voegt hij er overbodig aan toe. "Ze
zijn gewend aan oorlog, dus gaat het
leven daar gewoon door".
Inmiddels heeft zich een groepje
uit Baghdad gevluchte Jordaniers
om ons heen gevormd. Ze verdrin
gen elkaar om het woord tegen de
buitenlandse verslaggevers te mo
gen voeren. We worden er niet veel
wijzer van. Maar tussen al die opge
wonden Jordaniers staat een man
met een baard die al die tijd zijn
mond heeft gehouden. Als er even
een stilte valt, neemt hij het woord.
Hij was de afgelopen week ook in
Baghdad, maar wil zijn naam niet
zeggen. "Het is allemaal wat anders
dan wat deze mensen vertellen",
zegt hij. "Er is wel degelijk .grote
schade aan de stad toegebracht. En
niet alle bommen zijn op regerings
gebouwen terechtgekomen. Het is
er elke dag een hel. Vreselijk. Er zijn
vele doden en gewonden. Wel klopt
het dat de Irakezen er redelijk rustig
onder blijven. Er heerst geen pa
niek. Wanneer de luchtaanvallen
voorbij zijn en de sirenes het sein
'veilig' geven, begeeft vrijwel ieder
een zich op straat. Hoofdzakelijk op
zoek naar voedsel. Want dat is er
niet zoveel meer".
Waarheid
Plotseling draait de man met de
baard zich om en valt woedend uit
tegen de Jordaniér die schuin ach
ter hem staat. Het blijkt dat die hem
gemeen op de tenen is gaan staan.
Met opzet, ten teken dat hij niet zo
openhartig moet zijn. "Ik wil de
waarheid vertellen", legt hij ons uit.
"Gelogen wordt er in deze oorlog al
genoeg". Hij vertelt verder dat veel
inwoners van Baghdad de stad ver
laten. Naar het platteland vluchten
om aan de aanhoudende bommen
regen te ontkomen. Tussen Bag
hdad en de grens met Jordanië
heeft hu nauwelijks vluchtelingen
gezien. Hij vindt dat niet zo vreemd,
want onder geen beding zullen de
Iraakse autoriteiten toestaan dat
landgenoten de wijk nemen en te
genover de westerse pers in Jorda
nië over hun angsten verhalen. Dat
verklaart meteen waarom het in Al
Ruweished zo rustig is.
Van verschillende kanten wordt
ons bevestigd dat in de nacht van
vrijdag op zaterdag in de buurt van
Al Rutwa, een Iraaks dorpje op 100
kilometer van de grens met Jorda
nië, een Amerikaans gevechtsvlieg
tuig naar beneden is gehaald. Ook
de man met de baard zegt dat. Hij
heeft zelfs de met een parachute ge
redde piloot door de plaatselijke be
volking zien opbrengen. Hij ver
moedt dat de vlieger deel uitmaakte
van een squadron dat probeerde de
legervrachtwagens uit te schakelen
vanwaar Scud-B-raketten worden
gelanceerd met bestemming Israël.
Deze mobiele installaties staan voor
een groot deel in het westen van
Irak opgesteld.
Angst
"Er werd in elk geval hevig gescho
ten door luchtafweergeschut", zegt
de man met de baard. Maar vliegtui
gen zie je nooit. Die zitten veel te
hoog. In Baghdad heb ik een keer
twee condensstrepen gezien van ge
vechtsjagers. Daarom knallen de
Irakezen er bij luchtaanvallen ook
maar op los. Ze sproeien de lucht
vol met kogels en raketten in de
hoop iets te raken. Bij nacht gloeit
de lucht rood van vuur. Dat is zeer
angstaanjagend".
Een Canadese cameraman van
CBC (Canadian Broadcasting Cor
poration) om veiligheidsredenen
noemen we zijn naam niet, hij wil
nog eens terug naar Baghdad zou
later die middag eveneens de aan
wezigheid van verplaatsbare lan-
ceerplatforms voor raketten beves
tigen. "Ik heb twee van die vracht-
Slechts handjevol
vluchtelingen Irak
in Jordanië
auto's gezien, maar die reden in de
richting van Baghdad. Overigens
zijn er erg veel troepen tussen Bag
hdad en de Jordaanse grens gele
gen. Veel tanks en artillerie. Kenne
lijk wordt er nog altijd met een
grondaanval van Israël rekening ge
houden, maar dat is uiterst onwaar
schijnlijk".
Ook de Canadees heeft geen on
rust in Baghdad opgemerkt. Maar
dat alle Irakezen slaafs achter Sad
dam Hussein staan, is naar zijn me
ning niet waar. "Als de camera
draait, staan ze een en al achter hun
meester. Maar zodra je geen opna
men maakt, spuien ze op gefluister
de toon hun kritiek. Velen zijn er
absoluut niet mee eens dat Saddam
omwille van Kuwayt zijn volk weer
in een oorlog heeft gestort. Daar
hebben ze na acht jaar van oorlog
met Iran hun buik vol van. Stiekem
geven ze je briefjes met telefoon
nummers van familie ken vrienden
in het Westen en vragen je of je ze
bellen wil om de groeten te doen. Ik
weet niet hoe lang nog Saddam
Hussein op de onvoorwaardelijke
steun van de Irakezen kan reke-
Honger
In Al Ruweished zullen de komen
de dagen nog veel buitenlandse
journalisten de grens met Irak over
steken, nu Baghdad hen persona
non grata heeft verklaard. Maar die
zullen geen gebruik hoeven maken
van de transitkampen voor 15.000
vluchtelingen die het Internationa
le Rode Kruis in het niemandsland
tussen Iraq en Jordanië in gereed
heid heeft gebracht. Slechts 300,
hoofdzakelijk Egyptenaren en
Sudanezen, bevolken op dit mo
ment talrijke tenten, voorzien van
oliekachels, stretchers en dekens.
Een luxe in vergelijking met die zo
mermaanden van het afgelopen
jaar, toen honderdduizenden vluch
telingen het in zandstormen moes
ten doen met stukjes plastic en tien
tallen van hen omkwamen van de
honger en de dorst. Die catastrofe
zal zich niet herhalen.
GEESTELIJK LEVEN
i Jeruzalem, met hun
Orthodoxe rabbijn Van de Kamp:
AMSTERDAM (ANP/GPD/CIC/KNA) - De kerken hebben
heel erg gefaald door te zwijgen na de aanvallen van Irak op Is
raël. Dat is volgens de Amsterdamse rabbijn L. van de Kamp de
mening van de joodse gemeenschap in Nederland.
Noch de paus, noch de Wereld
raad van Kerken, noch de bestu
ren van de Hervormde Kerk en de
Gereformeerde Kerken, noch de
Raad van Kerken in Nederland
hebben in het openbaar de Iraak
se aanvallen op Israël veroor
deeld. Het protest werd overgela
ten aan de 'diep geschokte' Israël-
organen en aan stichtingen zoals
Christenen voor Israël, die zater
dagavond in Apeldoorn een soli-
dariteitsmanifestatie met Israël
hielden.
Het falen van de Nederlandse
kerken en de Raad van Kerken
onderschrijft volgens de ortho
doxe rabbijn opnieuw de heel
'vreemde' rol die zij ten aanzien
van de PLO spelen. De secretaris
van de Raad van Kerken, ds. W. R.
van der Zee, heeft benadrukt dat
de Raad ook nu de 'dubbele soli
dariteit' wil nastreven met zowel
Israël als de PLO.
Hij erkende dat de Raad het nu
"erg moeilijk". Volgens hem is
het nu te vroeg om afstand te ne
men van de PLO. "Eerst moeten
de kruitdampen opgetrokken zijn
en de kaarten opnieuw geschud".
Van de Kamp vindt dat de Raad
zich al lang had moeten distantië
ren van PLO-leider Arafat, die
zich keer op keer achter dictator
Saddam Hussein opstelt. In joods
Nederland ontstaat ten aanzien
van de kerken een houding van:
'ach, wat maakt het uit'. Dat is
niet goed, zo vindt rabbijn Van de
Kamp. Bovendien hebben de 'ge
wone' kerkleden beter verdiend.
Naar zijn mening is de solidariteit
met Israël en de joodse gemeen
schap aan de basis veel sterker
dan bij de kerkelijke bestuurders.
Juist in deze tijd, waarin Israël
enerzijds tot het uiterste getergd
wordt en anderzijds zich zeer te
rughoudend opstelt, was steun
van de kerken zeer welkom ge
weest. De expliciete steun uit het
buitenland maakt het de Israëli
sche regering makkelijker om te
genover de bevolking die terug
houdendheid te verdedigen. De
steunbetuigingen van Bush en de
Britse premier Mgjor worden ook
in de joodse gemeenschap in Ne
derland als een geweldige stimu
lans ervaren, zo zegt rabbijn Van
de Kamp.
Paus Johannes Paulus II heeft
gisteren de "afschuwelijke bom
bardementen" veroordeeld, zon
der aan te geven of hij de Irakese
aanvallen of de geallieerde bom
bardementen op militaire doelen
in Irak bedoelde.
Zaterdag heeft de paus drie ker
kelijke hoogwaardigheidsbekle
ders uit Irak ontvangen. Zij over
handigden hem de slotverklaring
van een kerkelijke conferentie
voor de vrede, die begin decem
ber in Baghdad werd gehouden.
Daarin werd gepleit oplossing
door onderhandelingen; over een
ontruiming van Kuwayt werd
niet gesproken.
De delegatie stond onder lei
ding van het hoofd van de Chal-
dees-Katholieke Kerk, patriarch
Raphaël I van Babylon en van de
Chaldeeën, met 325.000 zielen de
grootste christelijke groep in Irak
(18 miljoen inwoners). Deze
noemde het uitbreken van de oor
log een "daad van waanzin". De
patriarch zei "zeer teleurgesteld"
te zijn over de houding van de
Verenigde Staten en de geallieer
den. Kritiek op Saddam Hussein
liet hij achterwege.
De rk bisschoppen van de Ver
enigde Staten hebben wel zonder
omwegen de "immorele en onge
rechtvaardigde" aanvallen van
Irak op de Israëlische burgerbe
volking veroordeeld. De Irakese
raketten op Israël zijn volgens
hen een ondubbelzinnige schen
ding van de internationale regels
voor de oorlogsvoering.
ONDERDENDAM (ANP) -
Oud-IKV-voorzitter Ben ter Veer,
mede-organisator van de massale
vredesdemonstraties in 1981 en
1983, zat zaterdagmiddag thuis,
terwijl in Den Haag IKV, Pax
Christi en de Raad van Kerken
een vredesmanifestatie hielden
waaraan enige duizenden men
sen deelnamen.
"Dat is een heel bewuste keuze.
Ik vind dat die man gestopt moet
worden. Saddam Hussein is een
uiterst riicksichtlos figuur, die
vanuit een gevaarlijke ideologie
het hele gebied wil beheersen",
aldus de polemoloog, nog steeds
vertegenwoordiger namens de
RK Kerk in het IKV.
De leus 'geen bloed voor oor
log' van het Komitee Anti-Golf
Oorlog is volgens Ter Veer "on
voorstelbaar simplistisch en vol
strekt onaanvaardbaar". Dat co
mité omvat volgens Ter Veer te
verwaarlozen groepen ("de oude
anti-imperialisten"), waar IKV en
Pax Christi zich "Godzijdank"
verre van hebben gehouden.
"De innerlijke verdeeldheid
(niemand wil oorlog, maar toch
moet die man weg) is wellicht de
voornaamste reden waarom de
manifestatie zaterdagmiddag
geen honderdduizenden
trok".
Assemblee Wereldraad. De
Wereldraad van Kerken neemt ui
terlijk woensdag een besluit of de
assemblee volgende maand in
Canberra (Australië) doorgaat.
Op deze algemene vergadering,
die eens per zeven jaar wordt ge
houden, worden 950 gedelegeer
den van de 311 lidkerken ver
wacht. De Wereldraad zal de ko
mende dagen intensief overleg
voeren met zijn zeven presiden
ten (erevoorzitters), met de ker
ken in het Midden-Oosten en die
in de Verenigde Staten.
Cohen Stuart blijft. De theolo
gische adviseur van de Hervorm
de Kerk in Israël, dr. G. Cohen
Stuart blijft in Israël. Vertrek zou
zijn "geloofwaardigheid en mijn
kerkelijke verantwoordelijkheid
onherstelbare schade" toebren
gen en hemzelf in "ondragelijke
gewetensnood" brengen, zo heeft
hij zijn werkgever, de Hervormde
raad voor Kerk en Israël, weten.
Deze had hem opgedragen naar
Nederland terug te keren. De
Raad, die ook een afweging heeft
gemaakt tussen solidariteit met
Israël en de verantwoordelijk
heid voor het gezin Cohen Stuart,
legt zich bij het besluit neer.
Bloedbad zonde. Het bloedbad
dat de Sovjet-militairen afgelo
pen zaterdag in de Litouwse
hoofdstad Vilnius hebben aange
richt, is volgens het hoofd van de
Russisch-Orthodoxe Kerk, patri
arch Aleksej een "zonde" en een
"grote politieke fout". In een ver
klaring in de regeringskrant
Izvestija, zegt de patriarch dat
geen staat het recht heeft "een
deel van zijn burgers als vijanden
te beschouwen die met wapens
moeten worden bestreden".
Beroepingswerk
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Wageningen als zend.pred.
te Indonesië J. T. Witkamp Ocgst-
gcest, die zondag reeds intrede deed;
naar Dordrecht (herv.-geref) G. Oud-
heusden Culemborg.
Gcrcf. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Alphen aan den Rijn en Amers-
foort-N. A. L. Th. de Bruijne Nijverdal.
