Als je Yang maar goed zit
Mystiek spreekt nog meer aan dan wetenschap
Met de handel in suggestie en bijgeloof is altijd een smak geld te verdienen
ZATERDAG 19 JANUARI 1991
EXTRA
De menselijke geest is even krachtig als onnozel.
Gretig laat hij zich knollen voor citroenen verkopen,
zeker waar het genezing van kwalen betreft. Krijgt
iemand die zich niet lekker voelt een pepermuntje
dat er als een pil uitziet van een ander die er als een
dokter uitziet, dat is er een gerede kans dat het pe
permuntje helpt waar andere pepermuntjes falen,
ledereen heeft recht op zijn eigen bijgeloof. Men
komt er dagelijks de wonderlijkste staaltjes van te
gen, vooral waar het de bestrijding van aftakelings-
verschijnselen betreft. En er is een smak geld in te
verdienen.
door Asing Walthaus
Had ik de bioregulator maar uitgevonden. Die meta
len armband met twee kogels met een schrootwaarde
van een paar kwartjes, die voor 59,50 gulden over de
toonbank gaat. En hoe. Als uitvinder was ik er ten
minste zo rijk mee geworden als de Amerikaanse dok
ter Albert Adams (1864-1927).
Hij studeerde medicijnen in Heidelberg en stelde
vast wat een patient mankeerde door hem op de buik
te kloppen. Op een dag vond hij een 'dynamizer' uit,
een doosje met veel draden, dat zijn werk gemakkelij
ker maakte. Hij hoefde niet meer naar de patiënt te ko
men en de patiënt niet meer naar hem. Een druppel
bloed op een velletje papier was voldoende voor een
diagnose.
De dynamizer was met een accu verbonden en met
het voorhoofd van een gezonde proefpersoon. Het
bloedmonster werd tussen de draadjes gefrommeld.
Door op de buik van de gezonde persoon te kloppen,
kon Abrams uitmaken wat er mis was met de donor
van het bloedmonster. Dat kwam, legde hij uit, omdat
de dynamizer de trillingen van het bloed versterkte.
Door zorgvuldig kloppen kon de dokter zelfs vaststel
len welk geslacht de eigenaar van het bloed had, wel
ke leeftijd en v^elk geloof. Theosofen en zevendedags
adventisten waren het makkelijkst.
Trillingen
In 1920 volgde een nieuw apparaat, de 'oscilloclast'.
Het kon een vastgestelde ziekte door het terugzenden
van trillingen genezen. Een eenvoudige methode,
goedkoper dan welke medische behandeling ook. Ie
dereen die genezer wilde spelen, kon zo n verzegelde
doos kopen voor 250 dollar. Bijbehorende instructies
werden geleverd voor nog eens 200 dollar. Daar stond
onder meer een verbod in om de doos open te maken
en de waarschuwing, dat het niet hielp bij sceptische
mensen. Sterker nog, het werkte niet eens als zulke
hardnekkige twijfelaars in de omgeving waren.
Negatieve trillingen, ziet u.
Op een dag stuurden een paar wantrouwige artsen
hem bloedmonsters van kuikens en cavia's. Abrams
stelde nietsvermoedend kanker vast, voorhoofdshol
teontsteking en uiteenlopende andere aandoeningen.
De doktoren publiceerden die diagnose bij wijze van
ontmaskering in Scientific American, trokken een
doos open en onthulden dat sommige knoppen aan de
buitenkant, om het apparaat zorgvuldig in te stellen,
nergens mee in verbinding stonden. De verkoop daal
de. Met zulke speurende geesten moet je rekening
houden in deze handel. Voor Abrams was het niet zo
erg, want hij had al ruim 2 miljoen verdiend.
Energie
Zoveel geld verdienen met louter suggestie, dat is
waarachtig niet gek. Abrams maakte alleen de fout,
dat hij geen goede verklaring gaf voor het deels lege
doosje en zijn uitglijder met de cavia's. De Britse ci
viele ingenieur George de la Warr (1905-1969) pakte
het beter aan. Zijn moeder, die heilig in homeopathie
geloofde, had hem op een idee gebracht. Hij bedacht
een soort energie die in elke mens stroomt en die hem
in staat stelde allerlei apparaten te bedenken.
Hij maakte net zo'n kastje als dat van Abrams (100
pond), met een behandeldoos (50 pond). Hier hoefde
geen gezond mens aan vastgekoppeld te worden, een
rubberkussentje, gevoed door die energie, was ge
noeg. Een fototoestel voor gedachten, waar een bloed
monster in moest van de gedachtenfotograaf (1400
pond). Gedachtenfoto's van leidingwater gaven witte
strepen, maar er verscheen een kruis wanneer het wa
ter gezegend werd.
De verkoop steeg met sprongen nadat De la Warr
had meegewerkt aan een boek 'New Worlds beyond
the Atom', dat in 1956 verscheen. De bestseller stond
vol reclame voor zijn artikelen. In het boek werd na
drukkelijk afstand genomen van het 'materialistisch
denken'. Altijd slim in deze branche, om meetbare fei
ten en alles wat de wetenschap daarover heeft uitge
dokterd in twijfel te trekken. Zo voorkom je de moei
lijkheden die Abrams op zijn pad vond. Je kunt nu
zeggen dat deze zaken van een andere orde zijn, en je
ze niet kunt 'meten' of 'bewijzen'. Dat bleek in 1960,
toen De la Warr een geding won, tegen hem aange
spannen wegens kwakzalverij. Zelfs al betwijfelde de
rechter of de apparaten echt werkten.
Bron
Wie zulk spul verkoopt, of dat nu homeopathische
middelen, geneeskrachtige kastjes of bioregulatoren
zijn, kan sceptici altijd voor de voeten werpen dat het
werkt. Niet constant natuurlijk, maar daar is wel over
heen te praten. Dat is deel van de suggestie. Zie Ype
en Janny Brandsma uit Sneek, met hun dochtertje
Nephtis. Het kind hield maar niet op met hoesten. De
dokter kon de ouders vermoedelijk niet naar tevre
denheid helpen. Maar toen het paar het rochelende
wichtje onderdompelde in de Bonifatiusbron in Dok-
kum, was de nare hoest als bij toverslag verdwenen.
Monseigneur Bernard Möller, de bisschop van Gro
ningen, had een goede verklaring: "Het is niet het wa
ter, maar het geloof dat werkelijk heilzaam was in
Dokkum".
Juist.
Het best verkopen middeltjes tegen klein lichame
lijk ongemak. Te beginnen bij vetzucht en beginnen
de kaalheid. Daarbij hoefje niet dadelijk over trillin
gen te beginnen maar is een verwijzing naar de natuur
al voldoende. Een bekende Nederlander wil ook nog
wel eens helpen. Zo onthult ex-BZN-zangeres Annie
Schilder in tal van bladen haar 'afslankgeheim', een
pillenkuur. Nu ze de pilletjes heeft, kan ze vreten als
een varken zonder merkbare gevolgen.
Evert Teunissen, voormalig bondscoach van het
Nederlands Zaalvoetbalteam, kon amper met zijn spe
lers onder de douche. Dan zagen ze dat zijn hoofdhaar
wel erg dun werd. Nu heeft hij gelukkig een middel
waarvan Amerikaanse onderzoekers uitvogelden dat
85 procent van de proefpersonen "hun oude haar ge
heel of gedeeltelijk hadden teruggekregen".
Als het verhaal moeilijker verkoopbaar wordt, kun
je de kant op van de wetenschap, of van de mystiek.
Liefst van beide iets, dan vindt elke koper wel wat van
zijn gading. Zo is er een anti-rimpelsmeersel ("Eeuwi
ge jeugd nu te koop") dat adverteert met de tekst:
"Massahysterie is ontstaan sinds de geleerden van
Amerikaanse en Europese dermatologische onder
zoekslaboratoria aangetoond hebben, dat de moderne
wetenschap nu in staat is de oorlog tegen rimpels te
winnen". Wie wat aan de man wil brengen kan dat ge
rust zeggen, want geen mens haalt het in zijn hoofd
om dat te gaan controleren. Trouwens, er is ergens ter
wereld altijd wel een onderzoeker te vinden die iets
aardigs over het produkt wil zeggen.
Yin en Yang
Mystiek spreekt nog meer aan dan wetenschap. De
twintigste eeuw wordt wel eens aangeduid als de
eeuw van de wetenschap, maar dat zegt niks. Iedereen
hunkert naar mystiek en daar kunnen we mooi op in
springen. Het slaat nog meer aan bij mensen met ern
stiger problemen dan haaruitval en dikte. Als vuistre
gel geldt: hoe ernstiger de kwaal, hoe minder geld een
rol speelt en hoe gretiger mensen elke strohalm grij
pen.
Kijk maar hoe geliefd het Moermandieet is. In het
algemeen heeft de lijder weinig kijk op medische za
ken, dus kunnen we rustig de aloude trillingen en
energiebanen uit de kast halen. Een rommelige ver
wijzing naar een leer uit het verre Oosten kan helpen.
Dat steekt niet zo nauw, iets met Yin en Yang en even
wicht is al voldoende.
Scherm flink met verloren kennis van oude volke
ren, van Oosterlingen, van Atlantis, kosmonauten
voor mijn part. Een compleet wereldbeeld, mits het
niet al te moeilijk in elkaar zit, kan men zo kwijt. Leg
maar wat verbanden: man en vrouw, Yin en Yang,
donker en licht, nacht en dag, koud en warm. de duvel
en z'n oude moer. Een glas wijn, in Schotland van een
rots gegooid, is genoeg om het zwemwater op de Wad
deneilanden wezenlijk te beïnvloeden. Sommige
mensen geloven dat. Men kan er cursussen in gaan ge
ven en boeken over schrijven. Iriscopie, auralogie,
voetreflexologie, niets is te dol.
Wel moet men er op hameren, net als De la Warr, dat
meetbaarheid geen rol speelt. Wetenschappers zullen
op meting aandringen, zodra de verkoop lekker loopt.
Dat kunnen we voor zijn, door de wetenschappelijke
denkwijze ('materialistisch denken') in twijfel te trek
ken. We zeggen dan: "De materialistisch denkende
arts snijdt het lichaam open, kijkt erin, ziet geen ziel
en zegt meteen: "Er bestaat geen ziel". Dat spreekt
aan. Dan voegen we toe dat het gaat om energievelden
en kosmische straling die geen enkel apparaat bevre
digend oppikt, op de pendel en de wichelroede na.
Als het artikel aanslaat zijn er volop twijfelaars. Ver
koop van porseleinen oordopjes tegen hoofdpijn en
kosmisch suizebollen zou flinke kritiek losmaken.
Die kan men over zijn kant laten gaan. De verkoop zal
er niet onder lijden. Maar soms is het leuk om er
enorm tegen van leer te trekken. Noem de anderen
sceptisch, zeg dat ze het kind met het badwater weg
gooien en dat het middel werkt. Als het om medici
gaat, gooien we hun voor de voeten dat zij zelf ook nog
vaak voor raadsels staan, fouten maken en lang niet al
les kunnen genezen.
Bioregulator
Wie schroomt om zulke middelen bij de verkoop in te
zetten, moet de enorme omzet die er te halen is steeds
voor ogen houden. Hoeveel bioregulatoren er al over
de toonbank gingen wil de importeur Mondial niet
vertellen. "Zeg maar vele honderdduizenden. Ieder
een in Nederland kent wel iemand die er een draagt".
Omzetcijfers om van te smullen.
De werkelijke uitvinder van de verchroomde draad
nagel is onbekend. Het ding ontstond ergens in het
verre Oosten, vertelt de bedrijfsvoorlichter, al "hon
derden jaren geleden". Een goed verhaal. Al dadelijk
trekt een waas van oosterse mystiek over het ijzertje.
In Japan nam het dragen ervan een enorme vlucht.
Uit dat land importeert Mondial de kleinoden sinds
een jaar of drie. Daarvoor waren ze hier en daar in Ne
derland al te krijgen, maar Mondial heeft nu het al
leenrecht. Een intensieve reclamecampagne met wij
len Nico "Foxy Foxtrot" Haak deed de rest.
Zoals bij een goed produkt hoort, zijn hier verschei
dene aandoeningen op een hoop gegooid, want de bio
regulator werkt tegen een hoop dingen tegelijk. Het
hangt ervan af om welke hand men hem draagt, zo
vertelt de bijsluiter. Wie hem om de rechterpols
draagt doet iets aan de Alfagolven, links aan Betagol-
ven, lezen we in de bijsluiter. Alfa helpt tegen span
ningen, stress, fobieen, hoofdpijn, slapeloosheid, bed
plassen, impotentie, "psychische onvruchtbaarheid"
en nog een heel trits aandoeningen. Beta is goed tegen
verhoogde bloeddruk, aambeien, spataderen, trom
bose, onregelmatige menstruatie en hartafwijkingen.
Is het geen pracht9
Ook de 'wetenschappelijke beschrijving' in het
boekje is een feest van herkenning. Door alles en ie
dereen stroomt positieve en negatieve energie. Omdat
in de elektronica ook een plus en een min gebruikt
worden, is de koppeling naar protonen en elektronen
snel gemaakt. Zijn die twee m ons lichaam niet in ba
lans dan is het mis en hebben we de armband nodig.
Die staat namelijk in verbinding met "kosmische
energie, waar de Oosterlingen naar verwijzen in hun
behandelingen met acupunctuur. Die Oosterlingen
verdelen deze totale Energie in twee tekens- Yin, ne
gatieve ionen of elektronen en Yang, positieve ionen
of protonen".
Eenvoudige, moeiteloze oplossingen voor ingewik
kelde problemen, een vleugje mystiek, een mespuntje
wetenschap en een bekende zanger als wijlen Nico
Haak die het aanprijst. Velen herinneren zich hem als
een vrolijke Frans, wiens opgeruimde deuntjes vreug
de brachten in menig huishouden. Haak droeg, zo ver
zekert de voorlichter van Mondial, al jaren zo'n arm
band. Hij stond dan ook helemaal achter de verkoop,
die hem een jaarlijks een fiks bedrag (25.000 gulden is
genoemd) opleverde. Een beter promotor is er natuur
lijk niet te krijgen. In damesbladen en op posters ver
kondigde hij: "Ik doe hem nooit meer af'. Zoiets moet
altijd lopen en dat doet het ook. In hoogtijweken gin
gen er naar verluidt 20.000 van over de toonbank
Gouden vondst
Een gouden vondst is het idee, om de armband niet
eeuwig te laten meegaan. Na twee jaar is de kracht er
zo'n beetje uit en moet er weer een nieuwe komen. An
ders was de markt natuurlijk snel verzadigd. Het pak
te vorige maand echter slecht uit. toen Haak op 51-jan-
ge leeftijd aan een hartaanval overleed. De toespelin
gen op zijn armband waren niet van de lucht. Het volk
is wreed en stelt morbide vragen bij de slogan "Ik doe
hem nooit meer af'. Bovendien, al staat het niet met
zoveel woorden in het boekje, de armband is juist be
doeld om de kans te verkleinen dat iemand zo jong
door een hartaanval geveld wordt. De verkoop van de
armbandjes nam dan ook af.
Bij Mondial heeft men er het volste vertrouwen in,
dat het wel weer overgaat. Er komt geen opvolger
voor Haak. "Hij zette de trein in beweging, maar nu
die eenmaal loopt is dat niet meer nodig Dan krijg je
het effect van een gekochte Bekende Nederlander.
Dat is niet zo geloofwaardigJuist, juist, juist. Altijd
afwegen hoeveel mensen slikken en niet over de
schreef gaan. Beter is het, dan nog wat meer op de to-
vereigenschappen van het kleinood te wijzen. Want
die zijn er, net als bij de kast van Abrams en alle ande
re produkten. Het helpt.
Het helpt door suggestie, natuurlijk, maar wat dan
nog? Medici helpen soms ook door suggestie en die
verdienen er een lieve duit aan. Waarom een ander
dan niet? Aan goedgelovige mensen is grof geld te ver
dienen En je zou toch wel gek zijn als je zulke klanten,
die zo bereidwillig geld neertellen, de deur zou wij
zen? Van oplichting kan geen sprake zijn, want je ver
koopt ze hoop. Niet eens valse hoop, want als het niet
uitkomt ligt het aan hen zelf Ze geloofden niet ge
noeg, hadden een negatieve uitstraling, er is wel iets te
vinden. De menselijke geest is even krachtig als onno
zel.
Die bioregulator. had ik hem maar uitgevonden.
De bioregulator: armband met ongekende krachten(?).
Annie Schilder: afslankgeheim.
