Barricaden rond
parlement Estland
Vrouwen Hongkong naar China voor abortus
Vrees voor bestorming door Sovjets
Optreden Uganda tegen
export apen gevraagd
Gerechtshof laat Italiaans
politiek stelsel intact
Litouwse minister laakt Westen
ZATERDAG 19 JANUARI 1991
BUITENLAND
PAGINA 11
TALLINN/VILNIUS (DPA/Rtr/AFP) Om het Estse parlement in Tallinn zijn gisteren
barricaden opgeworpen, zo meldt een correspondent van de Zweedse radio. Met hijskra
nen werden betonnen blokken, die elk enkele tonnen wegen, geplaatst op de enige toe
gangsweg tot de Toompea-heuvel waar regering en parlement zetelen.
KAMPALA (IPS) De regering
van Uganda wordt momenteel on
der grote druk gezet om maatrege
len te nemen tegen de export van
bedreigde dieren. In een brief aan
president Museveni, die in de Ugan-
dese pers werd gepubliceerd, ves
tigde de in de Verenigde Staten ze
telende Organisatie voor Dierenbe
scherming IPPL onlangs de aan
dacht op de export van gorilla's,
chimpansees en andere aapachti-
gen. In de Ugandese pers verschij
nen de laatste maanden voortdu
rend artikelen over de praktijken
van dierhandelaren.
Tot begin vorig jaar gold er in
Uganda een totaal verbod op de ex
port van bedreigde diersoorten. Dat
was nodig omdat in de twee decen
nia van burgeroorlog en chaos daar
voor. veel dieren in het oerwoud
vrijwel uitgeroeid werden. Stro
pers. maar ook soldaten, richtten in
de nationale parken die voorheen
door duizenden toeristen werden
bezocht, ware slachtpartijen aan.
Daardoor is nu in Uganda zowel de
zwarte als de witte neushoorn uitge
storven, terwijl het aantal olifanten,
buffels, zebra's en giraffen dras
tisch terugliep.
Met het oog op de financiële crisis
waarmee het land kampt besloot de
regering Museveni vorig jaar echter
de export van sommige dieren in
beperkte mate toe te staan om op
die wijze buitenlandse valuta te ver
dienen. Volgens de Ugandese rege
ring hebben vooral de apen en som
mige vogels zich de laatste jaren
aardig hersteld.
De regering in Kampala recht
vaardigde haar beslissing door te
wijzen op een rapport van de Ver
enigde Naties. Daarin wordt gesug
gereerd dat Uganda de zo broodno
dige buitenlandse valuta kan ver
dienen door de export van dieren
die niet met uitroeiing worden be
dreigd en die niet dienen als voedsel
voor de lokale bevolking.
Volgens verschillende Ugandese
kranten worden echter ook bedreig
de dieren als gorilla's en chimpan
sees het land uit gesmokkeld. De
dieren zouden tegen lagere prijzen
dan normaal op de internationale
markt zijn aangeboden.
Een handelsonderneming die ei
gendom is van een Amerikaan en
twee Ugandezen. zou een order uit
de Sovjetunie hebben ontvangen
voor de levering van drieduizend
apen. Op de apen zouden medische
experimenten worden uitgevoerd
met als doel een vaccin te vinden te
gen de ziekte aids. De onderneming
zou ook betrokken zijn bij de export
van cobra's, pythons, schildpadden,
genetkatten, kameleons en hagedis-
In Uganda leven 300 berggoril-
la's, ongeveer tweederde van alle
berggorilla's ter wereld. Gorilla's en
chimpansees vallen volgens de
Conventie voor Internationale Han
del in Bedreigde Dier- en Plante-
soorten onder de categorie van de
meest bedreigde dieren.
Gevreesd wordt dat Sovjet-militai
ren dit weekeinde het gebouw be
stormen. ondanks beloften van de
Sovjet-minister van defensie Jazov
dat dit niet zal gebeuren. Volgens de
correspondent zijn tot dusver geen
troepenbewegingen gesignaleerd.
Wel zou de pro-Sovjetbeweging 'In-
terfront' de Russische bevolking
hebben opgeroepen Estse politie
agenten te ontwapenen.
"Het is precies hetzelfde scenario
als in Letland en Litouwen, en daar
om moeten we hetzelfde als zij
doen", aldus Tsjernov, de persatta
ché van premier Savisaar. Ook in de
twee andere Baltische republieken
zijn voor de parlementen barrica
den opgeworpen en wachten inge
steld om een bestorming te voorko-
Het Litouwse parlement heeft
gisteren besloten een "algemene
volksstemming" over de onafhan
kelijkheid te houden. Alle burgers
van Litouwen zullen zich kunnen
uitspreken over een artikel in de Li
touwse grondwet, waarin het land
omschreven wordt als een "onaf
hankelijke democratische repu
bliek". Het parlement zal vóór 15 fe
bruari de termijn en de voorwaar
den voor het referendum vaststel
len. De in december aangenomen
voorziet in het houden van volks
stemmingen.
De Litouwse nationalisten willen
hiermee aantonen dat een meerder
heid van de 3,6 miljoen inwoners,
onder wie 20 procent niet-Litou-
wers, vóór onafhankelijkheid is.
De Letse president Gorbunovs
zal volgende week de Zweedse en
Britse premiers, Carlsson en Major,
en president Mitterrand van Frank
rijk bezoeken om de Baltische crisis
te bespreken, zo meldde een rege
ringswoordvoerder gisteren. Litou-
wens president Landsbergis gaf
Gorbunovs toestemming ook na
mens Litouwen te spreken.
BRUSSEL (ANP) "Ze moeten
maar zeggen hoeveel onschuldige
burgers nog moeten worden ver
moord. Dan sturen we een lijst naar
de Europese Commissie", zegt de
Litouwse minister van buitenland
se zaken, Algirdas Saudargas. Hij is
door zijn regering naar het buiten
land gestuurd om de gebeurtenis
sen in Litouwen naar buiten te
brengen.
Tijdens een persconferentie, gis
teren bij het Europees parlement in
Brussel wordt er een videoband af
gespeeld met beelden van slachtof
fers van het militair optreden in de
Litouwse hoofdstad Vilnius.
Saudargas heeft weinig op met de
houding van de Europese Gemeen
schap na het militaire ingrijpen. De
ministers van buitenlandse zaken
waarschuwden Moskou maandag
dat alle hulp zal worden bevroren
als nog meer geweld en repressie
wordt gebruikt in Litouwen. Minis
ter Van den Broek zei toen dat niet
besloten is de hulp op te schorten
om de positie van president Gor-
batsjov en zijn hervormingen niet
nog verder te compliceren.
Volgens Saudargas is Gorbatsjov
slechts een marionet. "Dolgedraai
de generaals zijn in Moskou aan de
macht. Sovjet-generaals geven niet
om economische hervormingen
maar om tanks, die ook in Duitsland
staan". Saudargas beschuldigt Mos
kou ervan misbruik te maken van
de Golfoorlog door Litouwen te iso
leren. Hij windt zich er ook over op
dat het Westen wel militair ingrijpt
in de Golf en niet opkomt voor de
Litouwse strijd voor democratie en
onafhankelijkheid.
Omdat de verbindingen met Li
touwen volgens Saudargas door de
Sovjets worden gestoord, is hij niet
precies op de hoogte van de actuele
toestand in zijn vaderland. Voor zo
ver hem bekend worden er nog 68
mensen vermist, naast de 15 doden
die vorige week zondag in Vilnius
vielen. De Litouwse regering en het
parlement in Vilnius hebben Litou
wen nog wel onder controle, maar
wij "vechten een ongelijke strijd te
gen het Sovjet-leger dat beschikt
over tanks en kalasjnikov-gewe-
Het zijn geen halve maatregelen
die de Letten hebben genomen om de
Sovjets tegen te houden. Enorme
blokken beton moeten het tanks on
mogelijk maken tot he hart van de
stad door te dringen.
(foto EPA)
Cubaan trekt weg
HAVANA (IPS) - Op Cuba vol
trekt zich momenteel een trek naar
het platteland. In een poging om de
landbouwproduktie op te voeren
heeft de Cubaanse leider Fidel Cas
tro vele industrie-arbeiders te ver
staan gegeven dat er voor hen alleen
nog maar werk is op boerderijen.
Het aanbod van fruit, groenten en
vlees is al jaren mager.
Hoge adviseur:
Gorbatsjov buigt
voor misdaad
MOSKOU (AP) - Nikolai Pe-
trakov, een topadviseur in eco
nomische zaken van Sovjet-pre
sident Gorbatsjov, is afgetreden
nadat hij een brief had onderte
kend waarin de president ervan
werd beschuldigd te "buigen
voor misdaad" om zijn regime
overeind te houden. Dat is giste
ren meegedeeld door Gor-
batsjovs woordvoerder Grigo-
Eelco van der Linden
ROME Het Italiaanse Constitu
tionele Hof heeft het verzoek tot het
houden van drie volksraadplegin
gen over veranderingen in de kies
wet gisteren voor he grootste deel
afgewezen. Slechts een van de refe
rendums de minst belangrijke,
die voorstelt de voorkeurstemmen
bij verkiezingen voor de Italiaanse
Tweede Kamer af te schaffen met
het oog op de grondwet acceptabel
genoemd.
Met deze beslissing is zeker een
kabinetscrisis voorkomen. Vooral
de socialistische coalitiepartners,
maar ook de meeste christendemo
craten, waren tegen de referendums
en verbonden het lot van de rege
ring Andreotti aan de uitspraak van
het Hof. De Golfoorlog heeft de re
ferendumkwestie, waarover maan
denlang is gespeculeerd, overigens
volledig naar de achtergrond ge
drukt.
De drie referendums,
600.000 handtekeningen verzameld
zijn, moesten de Italiaanse politiek
doorzichtiger en slagvaardiger ma
ken, de kiezer meer invloed geven
op het vormen van regeringscoali
ties en de enorme macht van de (re
gerende) politieke partijen terug
dringen.
De twee afgewezen referendums
stelden voor het kiezen van de Se-
hun functie hebben neergelegd
of door Gorbatsjov zijn ontsla
gen in zijn ommezwaai naar een
meer repressieve politiek. On
der de teruggetreden of ontsla
gen functionarissen bevinden
zich onder meer ex-minister van
buitenlandse zaken Sjevardnad-
ze, de econoom Sjatalin en de
voormalige minister van bin
nenlandse zaken Vadim Bata-
kin.
In de brief, die werd onderte
kend door Petrakov en 29 leden
van de raad van bestuur van het
weekblad Moscow News. werd
het Sovjet-regime bekritiseerd
omdat het "in zijn laatste stuip
trekkingen" de economische
hervormingen had geblokkeerd
en de censuur op de media op
nieuw had ingesteld.
Buitenland kort
Explosie
Bij een explosie bij een Q8-tanksta-
tion in Zuidwest-Engeland zijn gis
teren twee mensen gedood. Vol
gens een woordvoerder van de poli
tie, Roger Thomas, is de oorzaak
van de ontploffing hoogstwaar
schijnlijk een ongeluk. De tanksta
tions van Q8 verkopen de benzine
van Kuwayt International Petrole
um, de oliemaatschappij van Ku
wayt.
Albanië
Terwijl het land wordt geteisterd
door een ongeevenaarde stakings
golf heeft de Albaanse president
Ramiz Alia gewaarschuwd dat het
volk geen gemakkelijke tijden te
wachten staat. Hij riep zijn landge
noten op zich in te zetten voor de
redding van de in het slop geraakte
economie, zo heeft het staatspers-
bureau ATA gisteren meegedeeld.
Vluchtelingen
In de Kenyaanse havenplaats Mom
basa zijn schepen gearriveerd met
aan boord 1500 vluchtelingen uit de
Somalische hoofdstad Muqdisho.
Onder de vluchtelingen bevonden
zich twee ministers van de Somali
sche regering van president Siad
Barre, Ahmed Jama, en de minister
van landbouw, Mohamoud Abdi
Noor.
Roemenen weg
Meer dan 100.000 Roemenen heb
ben vorig jaar een aanvraag gedaan
voor emigratie en 30.000 hebben het
land al verlaten. Dit heeft het Roe
meense ministerie van binnenland
se zaken gisteren bekendgemaakt.
De emigratiegolf begon direct na de
omverwerping van het communisti
sche bewind van dictator Ceauses-
cu in december 1989 toen Roeme
nen vrijheid van reizen kregen.
HONGKONG - Het aantal legale
abortussen in Hongkong is het afge
lopen decennium alarmerend geste
gen. Tegenover elke vier geboorten
staat een abortus, een verdubbeling
ten opzichte van het begin van de ja
ren tachtig. Maar eigenlijk is dit
beeld nog geflatteerd omdat een
groot aantal vrouwen uit Hongkong
de grens overgaat om in het geheim
een abortus te laten uitvoeren in
Cinha. Als deze illegale abortussen
worden meegerekend schat het mi
nisterie van volksgezondheid in
Hongkong dat tegenover drie ge
boorten een geval van abortus staat.
De deskundigen kunnen de stij
ging van het aantal abortussen, van
10.000 per jaar in 1980 tot 20.000 dit
jaar, niet eenduidig verklaren. Ze
zijn vooral verbaasd omdat de voor
lichting, beschikbaarheid van voor-
behoedsmidelen en de medische
voorzieningen de afgelopen jaren
verbeterd zijn.
Een theorie verklaart de toename
uit de bevolkingsdichtheid in
Hongkong, een van de dichtstbe
volkte steden ter wereld, en de
krappe hoge flats waar geen ruimte
is voor grote gezinnen. "Mensen
vinden twee kinderen een maxi
mum met het oog op de woonruim
te," zegt een maatschappelijk werk
ster.
1997
Volgens een andere theorie is de on
zekerheid over de toekomst van
Hongkong, dat in 1997 in Chinese
handen overgaat, een van de hoofd
oorzaken voor het gestegen aantal
abortussen. Steeds meer mensen
zoeken een veilige haven in het bui
tenland en emigreren. Elke week
verlaten 1.200 gezinshoofden Hong
kong.
"Vrouwen zijn waarschijnlijk van
mening dat het gemakkelijker is te
emigreren als ze minder kinderen
hebben," zegt Therese Howard, arts
van het katholieke Maryknoll Zie
kenhuis. Veel vrouwen hebben het
krijgen van kinderen uitgesteld tot
ze in het buitenland wonen. "Men
sen denken dat het beter is voor hun
kinderen als ze geen stempel 'gebo
ren in Hongkong' in hun i
i van de dichtstbevolkte steden ter wereld. De krappe flats bieden grote gezinnen geen i
nadese of Australische paspoort
hebben staan," aldus Howard
De vice-voorzitter van een organi
satie die strijdt voor het ongeboren
leven, dokter Patrick Chan, zegt dat
ook de wens geld te kunnen sparen
om de emigratie te kunnen betalen
meespeelt bij beslissingen over de
gezinsgrootte. "Steeds meer vrou
wen moeten werken om geld te
kunnen sparen. Ze vrezen dat ze
moeten stoppen met werken als ze
zwanger zijn," aldus Chan.
De ironie wil dat Hongkongse
i, die de grootte van het ge-
zoveel mogelijk willen beperken
om te ontsnappen aan het toekom
stige Chinese beheer over Hong
kong, juist naar China gaan om
abortus te laten plegen. Volgens cij
fers van de Organisatie voor gezins
planning in Hongkong (HKFPA)
gaat 30 procent van de vrouwen uit
Hongkong die een abortus laten uit
voeren naar de Chinese stad Shen
zhen, dat net over de grens ligt.
Drukke dagen
Op drukke dagen zoals tijdens
weekeinden en vakanties passeren
dagelijks meer dan honderd vrou
wen de grens voor een abortus in
een van de acht ziekenhuizen van
Shenzhen. De operaties zijn daar
goedkoper, het is anoniemer en er
worden zelfs abortussen uitgevoerd
bij een zwangerschap van acht
maanden. De kosten voor een legale
abortus in een prive-khnwk in
Hongkong kunnen oplopen tot een
bedrag van 400 dollar. Daarom kie
zen vrouwen soms voor een illegaal
uigevoerde abortus in Hongkong,
of gaan ze naar China waar ze 100
dollar betalen voor een abortus.
Voorheen woedde een fikse con
currentie onder de Chinese zieken
huizen, die op zoek waren naar de
fel begeerde buitenlandse valuta
voor de aankoop van modernere,
medische apparatuur, om zoveel
mogelijk vrouwen uit Hongkong
binnen de ziekenhuisdeuren te krij
gen. Taxichauffeurs werden door
de ziekenhuizen ingehuurd om te
gen extra verdiensten klanten naar
bepaalde klinieken te vervoeren.
Vooral jonge vrouwen gaan naar
China voor een abortus. Ongeveer
de helft van de vrouwen onder de 26
jaar die een abortus heeft laten ple
gen. ging hiervoor naar China, aldus
de HKFPA. Sommige artsen zijn
van mening dat de verplichte ge
sprekken die voorafgaan aan een le
gale abortus in Hongkong vooral
jonge vrouwen en tieners afschrik
ken. Dat zou een reden kunnen zijn
om de ingreep in China, waar geen
vragen worden gesteld, te laten uit
voeren. "Sex is nog steeds een ta
boe-onderwerp op school, binnen
het gezin en in de media m Hong
kong. Vrouwen vermijden liever
zulke gesprekken omdat het hen in
verlegenheid brengt," aldus Marga
ret Kwan, een arts die aan het hoofd
staat van de HKFPA.
Eén kind
Het strikte "een-kindbeleid" in Chi
na, en het feit dat de werkeenheid er
bepaalt hoeveel kinderen een
vrouw mag krijgen, hebben ertoe
geleid dat in China geen ruimte is
voor ethische discussies of een
emotionele reactie op abortus zoals
in het Westen. In China is abortus,
ook bij zwangerschap in een verge
vorderd stadium, een medische in
greep.
De ziekenhuizen is Shenzhen zijn
goed uitgerust en hygiënisch. Maar
een van de bezwaren tegen het abor-
tusverkeer is het probleem van de
complicaties die zich kunnen voor
doen tijdens of na de ingreep, vooral
als vrouwen al een paar maanden
zwanger zijn. Op de kwaliteit van de
Chinese artsen valt over het alge
meen niet veel aan te merken. "Ik
zou niet willen beweren dat de Chi
nese artsen niet bekwaam zijn. Ten
slotte hebben ze veel ervaring om
dat abortussen, als gevolg van het
een-kindbeleid. veel worden uitge
voerd," aldus Kwan.
naat en de gemeentebesturen ingrij
pend te wijzigen. De senatoren, die
in Italië bijna net zo veel macht heb
ben als de leden van de Kamer, zou
den moeten worden gekozen vol
gens het Britse systeem: degene die
de meeste stemmen behaalt, wordt
de (enige) afgevaardigde in de Se
naat.
Nu bestaat een ingewikkeld sys
teem van evenredige vertegenwoor
diging. waarbij degene die alleen 65
procent van de stemmen krijgt, de
zetel wordt toegewezen, hetgeen
praktisch nooit voorkomt. Door al
lianties met kandidaten uit andere
colleges in de regio komt men uit
eindelijk aan die 65 procent, maar
de kiezer snapt er tegen die tijd
meestal niets meer van.
Ook voor de gemeenteraden werd
voorgesteld het systeem van even
redige vertegenwoordiging te verla
ten en te kiezen voor zeteltoewij
zing bij meerderheid van stemmen.
Hierdoor kan. volgens het promo
tieteam van de referenda, de kiezer
veel meer invloed uitoefenen op de
samenstelling van het gemeentebe
stuur. Maar net als voor de Senaat
redeneerde het Constitutioneel Hof
dat een dergelijke ingreep in de
kieswet niet met een referendum
kan worden beslist
Of het 'goedgekeurde' referen
dum zal worden gehouden is overi
gens de vraag. De kans is groot dat
de regering kiest voor een kleine
wetswijziging om het naar de stem
bus gaan van de Italiaanse bevol
king te voorkomen. Daarmee zou
men ook het promotiecomite een
plezier doen. want zij beschouwen
het goedgekeurde referendum als
een doekje voor het bloeden, ver
oorzaakt door de twee andere afge
keurde referendums.
W arschaupact-
landen bereiden
conferentie voor
BUDAPEST (AP) - Maandag ko
men in Budapest de ministers van
buitenlandse zaken van Hongarije,
Polen en Tsjechoslowakije bijeen
om een topconferentie voor te be
reiden die de drie landen binnen
kort houden over hun lidmaatschap
van het Warschaupact.
De top wordt volgende maand ge
houden in het 35 kilometer ten
noorden van Budapest gelegen Vi-
segrad. Een topontmoeting van alle
Warschau-pactlanden, die uitsluit
sel moet geven over de toekomst
van het militaire bondgenootschap,
is eind november opgeschort. Er is
nog geen nieuwe datum vastge
steld.
Hongarije heeft gezegd zich zo
snel mogelijk uit het Warschaupact
te willen losmaken. Tsjechoslowa-
kije heelt zich sterk gemaakt voor
een afbouw van de militaire struc
tuur van het pact. Polen en Honga
rije hebben negatief gereageerd op
een Tsjechoslowaaks voorstel om
de ontbinding van het Warschau
pact extra vaart te geven in verband
met de gewelddadige onderdruk
king van de onafhankelijkheidsbe
weging in Litouwen.
Zuidafrikaanse
kranten mochten
agent beschuldigen
JOHANNESBURG (AP) - Twee
Zuidafrikaanse kranten die een
hooggeplaatste politiefunctionaris
ervan hadden beschuldigd te heb
ben afgeweten van moordcomplot
ten tegen anti-apartheidactivisten,
zbn gisteren door een rechter vrijge
sproken van laster.
De politiefunctionaris, luitenant-
generaal Johan Neethling. had het
Vrye Weekblad en de Weekly Mail
aangeklaagd wegens smaad omdat
ze in 1989 hadden bericht dat hij gif
had geleverd voor het ombrengen
van anti-apartheidactiviston Dirk
Coetzee, een voormalige politieman
die zei deel te hebben uitgemaakt
van een doodseskader, diende als
bron van de kranten
Een door de regering benoemde
commissie zei dat de politie waar
schijnlijk geweld heeft gepleegd te
gen de activisten, maar dat er geen
bewijs was voor het bestaan
doodseskaders die banden
haddden met de regering of de vei
ligheidstroepen. Niettemin oordeel
de rechter Knegler dat de verhalen
van Coetzee geloofwaardig waren
