In het kielzog van de walvis
l/GNK
ZOMERVAKANTIE
Alle grote
touroperatours
vorig jaar in
buitenlandse
handen
iWt
3
VRIJDAG 18 JANUARI 1991
't Was me het jaartje wel in de
Nederlandse reiswereld. Fusies,
overnames en faillisementen
volgden elkaar in een razend
tempo op en bovendien ont
kwam vrijwel geen touroperator
aan een stoelendans in de direc
tiekamer. Bij zowel Arke, Hotel
plan. Holland International als
Evenementsreizen bijvoorbeeld,
verschenen plotsklaps n;euwe
gezichten achter de bestuursta
fel. Dikwijls op die plaats neer
gezet door lieden die fin het bui
tenland) echt aan de touwtjes
trekken.
Een mooi voorbeeld in dat op
zicht was het feit dat Frans van
Steenis (voormalig Hotelplan-
directeur) al hoog en breed wist
dat hij per 1 januari 1991 lid zou
worden van het hoogste be
stuurscollege van Holland Inter
national (Hl), toen eigenaar
Kaufhof Toerism Investments
het tijd vond worden de voorzit
ter van de directie van Hl, drs.
Ab Houtzager, in te lichten.
De gebeurtenis geeft ongeveer
aan hoe de verhoudingen lig
gen. Grote multi-nationals zijn
al jaren bezig hun posities op de
Europese reismarkt te verster
ken. Waarbij Nederland (geen
land waar procentueel gezien
zoveel mensen op vakantie gaan
als óns land) bepaald niet over
het hoofd werd gezien.
TUI, de op een na grootste reis
organisatie van Duitsland, ont
fermde zich over de op een na
grootste reisorganisatie van Ne
derland (Arke), Kaufhof pikte
Neêrlands nummer één Holland
International in en Migros
(Zwitserland) achtte de tijd ge
komen zijn invloed op Hotef
plan (derde van Nederland) da"
nig te vergroten, een manoeuvre
die per 1 januari 1991 zijn beslag
kreeg. Voeg daarbij het feit dat
Neckermann (qua omzet vierde
van ons land) altijd al een Duitse
reisorganisatie is geweest en het
zal duidelijk zijn dat het groot
ste deel van het geld dat de Ne
derlandse toerist voor zijn reis
jes betaalt, naar het oosten ver
dwijnt.
Internationalisering van de reis
branche; het is een trend waar
van het einde nog lang niet in
zicht is en waaraan ook Neder
land zich onmogelijk kan ont
trekken. Antoine Cachin, alge
meen directeur van Club Medi-
terrannée, zei kort geleden te
gen een verslaggever van het
vakblad Reisrevue, dat tourope
rators die zich nu nog niet bezig
houden met de internationalise
ring van hun bedrijf, op 1 janu
ari 1993 (als de Europese gren
zen opengaan) te laat zullen zijn.
Hij somt daarvoor allerlei rede
nen op. waaronder uiteraard de
stormachtige, peperdure en bij
na niet bij te houden voort
schrijding van de technologie
en het feit dat er volgens hem
een specifieke Europese lifesty
le zal ontstaan.
Hoe groot die bedrijven zullen
worden en hoeveel er van zullen
komen, daarover zijn de menin
gen verdeeld. Maar dat er maar
weinigen de strijd zullen overle
ven, staat voor alle insiders vast.
De groten zullen steeds groter
worden; de kleintjes zullen door
allerlei oorzaken (overnames,
fusies, faillissementen) verdwij
nen. Drs. Ab Houtzager is er
zelfs van overtuigd dat straks in
Nederland niet meer dan drie.
vier, hooguit vijf bedrijven de
dienst zullen uitmaken, plus een
aantal kleine specialisten. Hout
zager: „Grofweg gesteld zal er
alleen nog maar plaats zijn voor
Albert Heijn en een paar delica
tesse-zaken."
Dat de Nederlandse consument
daarvan de dupe zal worden (ho
gere prijzen) gelooft niemand.
Hier en daar worden zelfs prijs
verlagingen verwacht.
Zoveel lijkt wel zeker, de
naam van Rganvald Dahl zul
je niet op de ledenlijst van
Greenpeace aantreffen. Want
die, en niemand anders stelt
de potige blonde visser van de
Lofoten er verantwoordelijk
voor dat hij niet meer op wal
vissen mag jagen. Toch staat
er nog steeds een grimmige
harpoen op de voorplecht van
zijn vissersboot. Of hij toch
niet af en toe een schot waagt
op zo'n zeereus? "Nee", zegt
hij kortaf "Mag niet, van
Greenpeace".
door
Chris van Twisk
In de zomermaanden zit Dahl wel
degelijk achter de walvissen aan.
Dagelijks laadt hij zijn voor de wal
visvangst toegeruste boot met toe
risten en trekt van het vissersdorp
Andenes uit de zee op. Op wal
vissafari. Een bron van inkomsten
voor mensen die nog niet zo lang ge
leden jacht op de dieren maakten.
Waarbij Dahl er overigens geen
twijfel over laat bestaan dat 'wha
ling' wat hem betreft een heel wat
spannender bezigheid is dan het va
ren met toeristen. "En ook veel be
ter is voor het natuurlijke even
wicht in de zee", voegt hij eraan toe.
Andenes ligt op de noordpunt van
het eiland Andöya, het noordelijk
ste brokje van de eilandengroep
Vesteralen, boven de Lofoten. Al
een stevig eind boven de Poolcirkel.
De vissers van Andenes hadden ei
genlijk nooit een specifieke belang
stelling voor het jagen op walvissen.
De walvisjagers zitten op de Lofo
ten. Zo ook Ragnvald Dahl uit Svol-
vaer. Zijn vader en grootvader joe
gen al achter de walvissen aan.
'Whaling' zit 'm dus in het bloed.
Nergens in Noorwegen leeft de wal
vis zo dicht onder de kust als bij An
denes. Dat moet al eeuwen lang het
geval zijn. Ooit moeten ook Neder
landse walvisjagers Andenes als
uitvalsbasis hebben gebruikt.
Onderzoekers
Het was dus niet zo verwonderlijk
dat in 1987 een groep wetenschap
pelijke onderzoekers van de univer
siteit in het Zweedse Gothenburg in
Andenes neerstreek om het myste
rieuze leven van de walvis te bestu
deren. Wereldwijd wordt er onder
zoek gedaan naar dit bedreigde zee-
zoogdier. Ook in Andenes leidde
het wetenschappelijke geneus op
zee tot achterdocht bij de vissers.
Zeker de walvisjagers zagen het als
iets bedreigends. Maar de weten
schappers gaven de Noren het ad
vies om de als negatief ervaren be
langstelling voor de walvis om te
buigen in een positieve richting
door hun netten uit te gooien in toe
ristisch water. En zo geschiedde.
In een oude, houten visopslag werd
een walviscentrum gevestigd. Het
wordt inmiddels gerund door een
plaatselijke organisatie. In het cen
trum is een museumpje onderge
bracht en onderzoekers vertellen er
over de walvis en hun onderzoekin
gen. Ook werd in 1988 begQnnen
met walvissafari's. Het Wereld Na
tuur Fonds verleent hieraan steun.
Nodig was dat wel. De eerste zo
mers waren de safari's niet lonend.
Maar de belangstelling groeit snel.
Twee jaar geleden gingen 1400 toe
risten de zee op. Vorig jaar zomer
werd een tweede boot ingescha
keld. De organisatie passeerde de
3000 deelnemers en kwam daarmee
voor het eerst uit de kosten.
Parijs
En je hoeft niet hartje zomer naar
Noorwegen. In september wordt
Noord-Noorwegen nog door welda
dig zomerweer gekoesterd. In
Tromsö, Noorwegens noordelijkste
universiteitsstad, zitten de terrasjes
's avonds laat nog gezellig vol. Le
vendige stad, die zich wervend tooit
met de kwalificatie 'Parijs van het
Noorden'. Stad ook van de noorde
lijkst gelegen rooms-katholieke ka
thedraal. En dus kwam de paus er
afgelopen zomer op bezoek. Be
roemde poolvorsers als Nansen en
Amundsen begonnen er ooit hun
barre expedities. Een museum ver
telt ervan. Interessant is ook het pla
netarium waar het fascinerende
verschijnsel Noorderlicht wordt be
studeerd.
Van Tromsö vaart de Nordnorge
Walvisvangstboot nu vol met toeristen
De Lofoten, een eilandengroep die
je op de tocht naar Andensen po
seert.
'nachts door onwezenlijk stille en
maanlicht overgoten fjorden. De
Noordnorge is een van de comforta
bele boten die de fameuze Hurtigru-
te bevaren. Noorwegens schilder
achtige 'Rijksweg 1' zoals de Noren
de bootverbinding Bergen-Kirke-
nes v.v. noemen langs meer dan der
tig havens aan die adembenemende
mooie Noorse kust.
Zeearenden
De volgende ochtend is het alweer
ontschepen in Rishamn op het ei
land Andoya. De bus rijdt langs al
weer zo'n schitterende kustweg
naar het stille Andenes. Het plaatsje
heeft duidelijk de eerste stappen op
het toeristische pad gezet. Er is een
hotel en een prima restaurant. En
een pension, zowaar gedreven door
een Nederlandse. Ze schijnt haar
ondernemende buur al zover te heb
ben gekregen dat die dit jaar met
het verhuren van fietsen begint. De
afgelopen zomer werd aan het water
ook een rorbucamping geopend.
Hele mooie, uiterst comfortabele
houten vakantiewoningen, een mo
derne versie van de vroegere vis
sershutten op palen. Het toerisme
komt er dus dank zij de walvis heel
geleidelijk op gang.
Wat de toerist er mag verwachten?
Vooral stilte, rust, zuivere lucht, een
imposante kustlijn. En eilandjes die
voer voor vogelaars zijn. Je kunt er
boottochtjes naar toe maken om
van dichtbij bijvoorbeeld majestu
euze zeearenden in hun weerbarsti
ge element te zien of kleurige Pape
gaaiduikers.
Kraaienest
Met vijftig opvarenden gaat het de
volgende dag op de walvissen af.
Onder de hoede van Ragnvald Dahl
en opnieuw een weldadig warme
zon. Gemêleerd mag je het gezel
schap safangangers wel noemen.
Sommigen hebben de uitstraling
van het grote, ruige Camel-avon
tuur. compleet met indrukwekken
de wandelschoenen. Maar het me
rendeel zijn toch gewone, aardige,
ingetogen natuurliefhebbers. Na
een dik uur varen en zonnebaden,
laat kapitein Dahl van de Kromhout
- inderdaad genoemd naar de Ne
derlandse motorenfabriek het
kraaienest bemannen en neemt een
bovendeks aangebracht stuur in
handen.
Met geoefend oog tuurt hij de zee af.
De jager is in hem ontwaakt. We va
ren het gebied binnen waar de wal
vissen zich ophouden. En zich
meestal ook laten zien, al kan wat
dit laatste betreft geen garantie wor
den afgegeven. De ene dag is de an
dere niet. Maar een dag zonder wal
vis is dat mogelijk? Niet gauw. zegt
een van de altijd meevarende on
derzoekers. Dahl is een man die bij
het zoeken naar de walvis niet op
een uurtje kijkt en niet gauw opge
eft. Het moet al gek gaan als-ie er
niet een voor je weet te vinden.
Manvolk
Vandaag mag de buit heel redelijk
heten met een kleine tien waarne
mingen. Behoedzaam zoekwerk le
vert al vrij gauw de eerste walvis op.
Niet veel meer dan een spuitende
stip aan de horizon. Maar toch, een
lichte opwinding maakt zich mees
ter van de safarigangers. Zeker vijf
tig camera's worden soms wat ner
veus in stelling gebracht. Dat valt
niet altijd mee. Iedereen probeert
aan de goede kant van het schip een
plekje aan de reling te vinden. Dan
weer een spuitende fontein. Dahl
vaart er langzaam en met stille mo
tor op af en niet veel later liggen we
bijkans langszij van een indruk
wekkende potvis. Z'n vette, gladde,
grijze rug ligt als een eilandje op het
water te glanzen. Het spuitgat is ook
duidelijk te zien. Even laat de kolos
zich bewonderen, dan zakt-ie log
naar de diepte.
Er houden zich verschillende soor
ten walvissen op in dit gebied. Ook
dolfijnen. Het merendeel van de ge
signaleerde dieren zijn echter pot
vissen, de grootste soort walvissen.
Knapen van bijna twintig meter
lang en met een gewicht van soms
vijftig ton. Althans als het manne
tjes zijn. En bij Andenes houdt zich
uitsluitend manvolk op. De vrouw
tjes die doorgaans niet meer dan
dertien meter lang zijn en vijftien
ton wegen, leven, vreemd genoeg al
dan niet met hun jongen, op heel an
dere, warmere plekken van de oce
aan. Anders dan de mannen, vor
men vrouwtjes scholen. Maar waar
om dit gescheiden zwemmen? Ook
zo'n vraag waarop de onderzoekers
graag een sluitend antwoord willen
vinden.
Oscar
Het lukt deze dag nog enkele keren
dicht in de buurt van een walvis te
komen. Ook voor de meevarende,
ijverig registrerende en toelichting
gevende onderzoekers altijd weer
een spannend moment. Doorgaans
ook een feest van de herkenning. Ze
kennen hun kolossale pappenhei
mers meestal wel. Aan grote geel
witte vlekke op de huid herkent het
team al srtel een goede bekende.
"Ah. nummer 21. onze Oscar",
klinkt het.
Maar Oscar zelf is minder geïmpo
neerd. Hij proest en spuit nog eens.
laat het logge lijf zakken en zwiept
tot slot krachtig met de markante
staart; als een afscheidsgroet
Toch een bijzondere ervaring zo'n
ontmoeting in de oneindige stilte
van de Noorse kust.
Moer informatie over Andene*. v»o
waaruit de walvissafari worden Re-
houden. bij Skandic in (ironinRen <050-
143.200).
Onze lokaties zijn uniek:
Esposende BOtir IPovoa de Varzim BEspinho BBarra BCosta Nova INazaré
■Sao Marlinho BPeniche BEriceira BCascais BEstoril BLissabon BMilfontes
■Lagos BPortimao Praia da Rocha Armacao de Pera Praia da Oura
■Vilamoura BQuarteira BQuinia do Lago BCabar.as BMonie Gordo
ONTDEK HET ECHTE PORTUGAL
OP EEN VOORDELIGE MANIER
VONK IS TEVENS AGENT VAN ALLE BIJ DE ANVR
AANGESLOTEN REISORGANISATIES.
VONK REIZEN;<3RENZEL00S<30ED.
WS8UK0 VONK8.V.
TERWEEWEG 82
2341 CTOEGSTGEEST
TELEFOON 071-175308
173494/173744
y&l/
