Gemoederen in Amman oververhit FS tussen hoop en vrees Wereldraad eist staakt-het-vuren Jordanië tussen angst en onzekerheid 'CNN hoofdpersoon verhaal van decennium' 'Kerstboom' CIDX: Joodse gemeenschap diep geschokt VRIJDAG 18 JANUARI 1991 ^OORLOG IN DE GOLF t Seksuele revolutie Uit kranterecensies heb ik kunnen concluderen dat 'Lulu'ook in Nederland furore maakt. De correspondente van het dagblad El Pais wist tenminste onlangs te melden, dat 'Lulu tin de Nederlanders verleidt'. Bij navraag bleek dat 'verleiden' nogal mee te vallen. 'Lulu' is weliswaar in Nederland aan een tweede druk toe, maar daar is alles mee gezegd. De dame waar het om draait, is de hoofdpersoon van het boek 'Las edades de Lulu' (in het Nederlands vertaald onder de titel 'Episoden uit het leven van Lulu') van de Spaanse schrijfster Almudena Grandes. Het boek veroorzaakte twee jaar geleden in Spanje voor de nodige opschudding, maar werd tegelijk een 'literaire sensatie van de eerste orde' genoemd, met als gevolg dat het er een van de weinige goedverkopeude boeken is geworden. Ook de Italiaanse vertaling is een bestseller, terwijl de Duitse editie op de laatste boekenbeurs in Frankfurt de aandacht trok, omdat de 'eigenzinnige roman' het predikaat 'porno' kreeg. Of 'Lulu' inderdaad 'porno' of toch allereerst 'literatuur' is. hangt natuurlijk af van persoonlijke opvattingen, maar ik was na lezing met verbaasd dat sommigen er alleen maar een 'sadomasochistische veldslag' in zagen. De roman heeft namelijk niets meer (of minder!) om het lijf dan een lange reeks van sexuele kwellingen en erotische gebeurtenissen van de hoofdpersoon Marisa. die echter door iedereen Lulu wordt genoemd. Ik zelflos 'Lulu' een halfjaar geleden. Bij mij hebben de rode oortjes en de opgewonden koontjes dus al lang weer hun gewone, dagelijkse kleur teruggekregen. Voor mij was het meest opvallende aan de roman, dat de aandacht ervoor in Spanje en Italië vooral werd opgeëist door de vrouwenbeweging, die er een 'bevrijdende doorbraak m de door mannen gedomineerde erotische literatuur' in wenste te zien. Verder drong zich de vergelijking op aan de Nederlandse opwinding, ruim twintig jaar geleden, bi j de verschijning van romans als 'Ik Jan Cremer', of'Turks Fruit'. Niet meer, maar ook niet minder. Nu is vorige maand in Spanje ook 'Lulu's film' in premiere gegaan. En de Spaanse pers liet zich opnieuw niet onbetuigd. Interviews met de cineast Bigas Luna, waarvan iedereen zich plotseling herinnert dat hij al eerder veel erotiek in zijn films had verwerkt. Ook waren er de onvermijdelijke naaktfoto's van hoofdrolspeelster Francesco Neri, die zich bij voorkeur in goedkope en slechtzittende lingerie lijkt te hullen. Belangrijk vonden de media verder dat de beoogde hoofdrolspeelster Angela Molina reeds tijdens de eerste opnamesessie haar kleren weer aantrok en dat regisseur Bigas Luna noodgedwongen naar Italië moest afreizen om daar in Francesca Neri een weinig geslaagde invalster te vinden. Ondanks het feit. dat de recensenten de film unaniem afkraakten, waren de voorstellingen overal in het land wekenlang uitverkocht en werd de film de best bezochte tijdens de feestrijke decembermaand. Want heel Spanje mag dan wel van Lulu gehoord hebben, het boek is uiteindelijk maar door weinigen gelezen. Ik heb zelf ook nog tot twee keer toe meer dan en uur in de kou gestaan, voordat ik een kaartje op de eerste rij wist te bemachtigen Het enige wat me van de film is bijgebleven is een pijnlijk stijve nek. Maar dat de sexuele revolutie twee decennia na de Nederlandse 'Blue Movie' nu ook echt tot Spanje is doorgedrongen, valt niet langer meer te ontkennen. AMMAN Er hangt een onwezenlijke sfeer in de stad. De bewoners in de Jordaanse hoofdstad Amman zijn uit hun doen. Dat is merkbaar, overal. Geen grote opwinding, eerder apathie of ingehouden woede. Maar ook onzekerheid en apgst over wat de komende 24 uur zal brengen. Na één dag oorlog moet iedereen nog aan de afschuwelijke werkelijkheid wennen. Twee vragen houden de pro-Iraakse Jordanièrs bezig: raken we alsnog bij het conflict betrokken en: moeten de Arabieren het opnieuw afleggen tegen het imperialistische Westen. Wie er oog voor heeft, merkt dat de grimmigheid toeneemt. Het is moeilijk verteerbaar dat de eerste klap van de Amerikaanse strijdkrachten en hun bondgenoten een daalder waard was. Tenminste als de berichten uit Baghdad betrouwbaar zijn. Hoewel de meeste Jordanièrs het na de eerste oorlogsdag ontkennen, twijfelen ze aanvankelijk geen seconde aan het waarheidsgehalte van het schaarse nieuws over de gevechtshandelingen in Irak. f; J- fp Tot het middaguur is iedereen in Jordanië aangewezen op de wester se buitenlandse persbureaus en de BBC, die op hun beurt het Ameri kaanse televisiesation CNN als voornaamste bron gebruiken. Het is een radio- en televisieoorlog. En al leen degenen die over een korte- golfradio of een op een satelliet ge richte schotelantenne beschikken, kunnen die gunstige berichten - geredeneerd vanuit de westerse op tiek tot zich nemen. Want één ding is duidelijk: de Jordaanse staatsradio en televisie voelen er niets voor in eerste instantie de boodschappers te zijn van slechte tijdingen bekeken vanuit het Arabische gezichtspunt. Trots gewond De euforie in de westerse media over de Amerikaanse suècessen met de bombardementen op Bag hdad en daarbuiten, wondt de Ara bische trots diep. En zeker bij de Palestijnen in Jordanië, voor wie Saddam Hussein de onbetwistbare Messias is van het Palestijnse ideaal sinds de dagen van de legendari sche leider Abdul Nasser. Gretig klampen ze zich vast aan het bericht van de Iraakse staatsradio dat Ame rikaanse gevechtsvliegtuigen zijn neergehaald. Waar of.niet waar, op gelucht halen ze adem. Maar die extra zuurstof gebrui ken de Palestijnen niet om er gerus ter op te worden, maar wenden ze aan om er hun anti-westerse gevoe lens mee te voeden. Hierdoor wordt het gedurende de dag steeds moei lijker voor tv-ploegen in het cen trum van Amman opnamen te ma ken. Obscene gebaren of flitsende handbewegingen langs de kelen zijn de minst gewelddadige uitin gen van gefrustreerde Palestijnen en Jordanièrs die in elke westerling een representant zien van hun vij and. Daar blijft het niet bij. Cameralie- den die even iets te lang de lens in- zoemen op groepjes jonge mannen die bij een kiosk naar een draagbaar radiootje luisteren of samenscholen op pleinen, worden aangevallen. Verwensingen in voor Arabieren de grofste bewoordingen begeleiden hun vuistslagen. Het zijn allemaal nog incidenten van onbetekenende omvang. Wie blond is en blauwe ogen heeft, wordt nu nog niet ter plekke in el kaar getimmerd, zoals de westerse sensatiepers zijn verontruste anti- Arabische lezers wil doen geloven. Maar de gevolgen van anti-westerse sentimenten zijn wel een voorbode van wat er kan gaan gebeuren als de Amerikanen deze week opeenvol gende militaire successen blijven boeken. Verboden Nu al is het journalisten verboden Palestijnse vluchtelingenkampen te bezoeken. Voor de eigen veilig- De kranten in Amman gaan als warme broodjes over de toonbank, nu de Jordaanse regering slechts spaarzaam informatie geeft op radio en tv over het verloop van de Golfoorlog. <foto EPA) heid, zo luidt de reden van het mi- van westerse vertegenwoordigers nisterie van informatie. Niettemin van media in de buurt van Pale- blijft iedere nieuwsjager proberen stijnse vluchtelingenkampen rellen zo'n kamp te bereiken. Maar politie zullen uitlokken die nauwelijks en legereenheden langs de wegen meer in de hand zijn te houden, die naar deze Palestijnse woonoor- Vandaar ook dat noch de Jordaanse den leiden, houden de met taxi s radio en de staatstelevisie iets laten aanstormende journalisten tegen, horen of zien van de verhitte gevoe- Voor vandaag heeft het ministerie iens van Palestijnen. Ervaringen in zelfs een gebod uitgevaardigd dat de Arabische wereld hebben ge- de media verplicht toestemming te leerd dat er weinig voor nodig is om vragen om Amman te mogen veria- een overhitte geest tot ontploffing ten. Alleen onder begeleiding van te brengen, een veiligheidsfunctionaris mag er buiten de hoofdstad worden ge werkt. Het is duidelijk dat de Jordaanse autoriteiten niet alleen bezorgd zijn voor het welzijn van hun 'buiten landse gasten'. Hoewel koning Hus sein eerder deze week zijn volk heeft opgeroepen buitenlanders in het koninkrijk met respect te be handelen, vrezen de vorst en zijn re gering dat alleen al de aanwezigheid Korste eind Ook in Jordanië ontkomt niemand aan de realiteit dat Irak uiteindelijk aan het kortste eind zal trekken. Bo vendien weet niemand op dit mo ment of Saddam Hussein nog de mogelijkheid heeft met zijn Scud- raketten gifgas boven Tel Aviv uit te sproeien. De gevoelens over zo'n eventuele aanval zijn tegenstrijdig. Enerzijds hopen de Palestijnen dat Israël op die manier mores wordt geleerd en geeft hen dat het gevoel dat nog niet alles is verloren. Ander zijds zit de angst er diep in dat Jor danië langs deze weg alsnog bij de oorlog wordt betrokken. Israël kan een wraakactie niet anders dan via Jordaans territorium verwezenlij ken. Hoe dan ook lijkt Jordanië niet aan gewelddadigheden te ontko men. Het explosiegevaar nadert de rode streep. Of het zijn de Palestij nen die van woede en frustratie ont ploffen, of de gasbommen boven Tel Aviv, of het zijn de uit elkaar knallende Jordaanse en Israëlische gevechtsjagers boven de oostelijke woestijn van het koninkrijk, als Is raël door Iraaks gifgas in de oorlog wordt gezogen. Bij al deze gebeurte nissen zal dat de Golf-oorlog nog een extra dramatischer dimensie geven. WASHINGTON - Bij de oprij laan van het Witte Huis, enige minu ten nadat hij met president Bush had gesproken, gaf de Republikein se fractieleider in de Senaat, Bob Dole, een stukje bravour ten beste. "Waar was die kerel? Waar was Sad dam Husayn? Misschien was hij wel op vakantie. Of misschien sliep hij". Nee, hij kon er niet over uit dat de Amerikaanse luchtaanval op Irak zo soepel was gelopen, en dat de Irakezen zo weinig hadden terugge daan. Immers, maandenlang was het Amerikaanse publiek bestormd door sombere berichten in de me dia. Berichten over Saddams che mische wapens, zijn biologische wapens en de van Kuwayt gestolen Hawk-luchtdoelraketten. Over de laatste hadden hoge Amerikaanse militairen nog vorige week gezegd "Als hij die inzet, hebben we er ei genlijk geen verweer tegen". Geen wonder dat de stemming in Amerika woensdagnacht er een van onversneden euforie was. Maar donderdag kreeg de realiteit weer de overhand en was het woord aan de militaire specialisten. Zij ver kondigden drie theorieen. Eén: mis schien hebben we Saddam echt ver rast, en was hij niet voorbereid. Twee: misschien hebben onze high tech wapens het nog beter gedaan dan we dachten. En de derde theorie: misschien onderschatten we hem. Misschien heeft hij z'n meest dodelijk wapens verstopt, onder de grond, in bun kers. Misschien slaat hij wel terug op een moment dat we denken dat hij al zo goed als verslagen is. Hij heeft zich tenslotte lang genoeg kunnen voorbereiden. Dagen De derde theorie had niet veel aan hangers, want Amerika's hoog- ge voelige ogen en oren boven Irak's grondgebied, de satellieten, zouden dat gemerkt moeten hebben. Maar toch. De hoop van woensdagavond werd wat getemperd door de vrees van gisteren. Bush waarschuwde voor te grote blijdschap. Minister Cheney (defen sie) waarschuwde voor te grote blijdschap. De voorzitter van de DAHRAN (DPA) "Ik zag het mooi ste vuurwerk sinds jaren. Baghdad lichtte op als een kerstboom". Zo omschreef de Amerikaanse bom menwerper-piloot kapitein John Walten zijn indruk van de luchtaan vallen op de Iraakse hoofdstad en het luchtafweergeschut. "Het was precies als in de bioscoop", meende zijn eveneens 20-jarige mede-'top gun' nadat zij gisteren waren terug gekeerd op de luchtmachtbasis Dahran in het noorden van de Saudische woestijn. Alle piloten verklaarden verrast te zijn hoe weinig tegenstand de Iraakse luchtafweer-eenheden had den geboden, maar zij waarschuw den ook voor al te veel optimisme. "Dit was in de nachtelijke uren", zei luchtmacht-kapitein Dave Kline na de eerste missies, en "de Irakezen vliegen niet graag in de nacht. De Amerikaanse vliegers mogen niet te zelfbewust worden". 'Of zij zijn helemaal niet de lucht ingegaan, of ze zijn.... naar het noor den weggedraaid" toen de Ameri kaanse eenheden naderden, meen de zijn „top gun"-kameraad. Ook de artillerie was geen werkelijk gevaar geweest. "Je zit in je jet... en ziet hoe luchtafweer-schoten op je afkomen, en je voelt ergens nog goed ook". chefs van staven, Colin Powell, be nadrukte tijdens een persconferen tie steeds weer: dit is pas de eerste dag. Niettemin zei een alom geres pecteerde defensie-expert als de Democratische senator Sam Nunn, die eind vorige week inhet Congres nog voor de hoogst ernstige gevol gen van een Golf-oorlog had ge waarschuwd, donderdag: "Ik denk dat de oorlog niet langer dan enkele dagen of weken zal duren". De Amerikanen hoorden het don derdag allemaal via hun tv's en ra dio's aan. en trokken hun eigen kon- klusies. Sommigen bleven bang, niet alleen voor het strijdverloop. maar vooral ook voor andere, on voorziene gevolgen van de oorlog. Terrorisme bijvoorbeeld. In Was hington werd gisteren de bewaking van ministeries, vliegvelden, de na tionale monumenten, het Kapitool, het Witte Huis en de metro opnieuw verscherpt. De lokale omroepen in terviewden mensen op straat die bijna allemaal zeiden aanslagen te vrezen. Anderen waren vooral boos. Ze waren boos op hun president omdat die het sein tot de oorlog had gegeven. In tal van steden werden protest-demonstraties gehouden, maar meestal trokken die niet meer dan enkele honderden betogers. Maar hoe gevarieerd de Amerika nen gisteren ook dachten, over een ding zal iedereen het wel eens zijn geweest: niemand gaf het zich 10.000 kilometer verderop afspelen de drama zo duidelijk gestalte als het drietal CNN-journalisten in het Al Rashid Hotel in Baghdad. Vanaf het moment dat de eerste bommen op Baghdad waren geval len, woensdagnacht om half een tot donderdag rond vijf uur 's middags gaven Peter Arnett, John Holliman en Bernard Shaw hun sensationele ooggetuigenverslag. Zeer persoonlijk, altijd informa tief, soms een tikje theatraal (Shaw: "Wat ik maar niet kan vergeten is dat kind dat ik wel eens hoorde zeg gen: zo had het niet moeten gebeu ren") waren zij niet alleen ooggetui gen van, maar ook hoofdpersonen in "het verhaal van het decennium", zoals een concurrerende omroep, ABC. al gauw zei. Het was verbazingwekkend dat de CNN-ploeg, die met een eigen, bijzonder soort telefoon waren uit gerust, zo lang van de Iraki's hun verhaal mochten vertellen. Maar gisteren kwamen de Iraakse autori teiten tot de slotsom dat ze er eigen lijk niet bij gebaat waren dat de hele wereld uit de eerste hand wist, hoe effectief de geallieerde bombarde menten wel niet waren. De lijn ging dicht. Irak was op slot. zie ook pagina 9; CNN' mag toch weer uitzenden uit Baghdad GEESTELIJK LEVEN NEW YORK - Een orthodoxe jood uit het Newyorkse Brooklyn in de synagoge in gebed, nadat het nieuws van de aanval op Te Aviv bekend was geworden. (toto ap> Engelse primaat: rechtvaardige zaak GENEVE (ANP) - De We reldraad van Kerken heeft op geroepen tot een inmiddellijk staakt-het-vuren en beëindi ging van alle vijandelijkhe den in het Midden-Oosten. De raad, waarbij 311 protestantse, orthodoxe en anglicaanse kerken zijn aangesloten, spreekt bij mon de van secretaris-generaal dr. Emilio Castro van een "droevig moment in de geschiedenis". De Wereldraad roept de lidkerken op te bidden voor een snelle afloop van de oorlog en hun pastorale bezorgdheid te tonen voor alle slachtoffers. Paus Johannes Paulus II heeft het uitbreken van de vijandelijk heden in de Golf een "zware ne derlaag voor het internationale recht en de volkerengemeen schap" genoemd. "Ik bid dat de ervaringen van deze eerste oor logsdag voldoende zijn om de om vang van de verschrikkingen te begrijpen", zei de paus. Het gaat om een rechtvaardige zaak. Zo reageerde de primaat van de wereldwijde Anglicaanse Kerk. dr. Robert Runcie, op het uitbreken van de oorlog. "Ik bid in de eerste plaats voor onze eigen mannen en vrouwen in de Golf. Zij hebben recht op onze steun". Wel hoopt hij dat Kuwayt met een minimum aan militaire middelen wordt bevrijd. Volgens de secretaris van de Nedeerlandse Raad van Kerken, ds. W. van der Zee, is de Raad erg bezorgd over de onvermijdelijke gevolgen van de oorlog. De brand kan misschien wel kort du ren, maar deze zal nog heel lang nasmeulen". Naar de mening van de Raad moeten er zo spoedig mogelijk besprekingen worden begonnen om vrede in het hele gebied te bereiken. Ook kardinaal Simonis, voor zitter van de Nederlandse bis schoppenconferentie, hoopt dat "evenwichtige verhoudingen in de Arabische en islamitische we reld zullen ontstaan opdat aan een oplossing van het Israëlisch- Paelstijns conflict kan worden gewerkt". De Hervormde Kerk wil dat president Bush een adempauze inlast, zodat er gelegenheid be staat voor herbezinning. Hussein zou deze tijd moeten benutten om alsnog zijn strijdkrachten uit Ku wayt terug te trekken. Het her vormd synodebestuur vreest dat door de vijandelijkheden de ge sprekken tussen islam en chris tendom voor tientallen jaren ge blokkeerd zullen raken. De oorlog tegen Irak is volgens de katholieke.patriarch van Irak, Raphaël I Bidawid, "een waan zinnige daad". De patriarch is "te leurgesteld over de houding van de Verenigde Staten en hun bondgenoten", want hij heeft tot het laatste moment geloofd dat een oorlog door onderhandelin gen zou kunnen worden voorko men. Bidawid, die geldt als aan hanger van het bewind van Sad dam Husayn, is in Rome waar hij morgen de paus hoopt te spreken. Moslimkoepels bepleiten rust en waardigheid AMSTERDAM (ANP/GPD) - De islamitische organisaties in Ne derland hebben de moslims opge roepen zich rustig en waardig te gedragen nu de oorlog in de Golf is uitgebroken. Ook hebben zij de overheid gevraagd alert te zijn op eventuele agressie van de au tochtone bevolking tegen de mos lims in ons land. Minister Dales (binnenlandse zaken) zou vanmiddag praten met de islamitische organisaties in ons land naar aanleiding van de Golfoorlog. Het gaat daarbij om de Marokkaanse organisatie UMMSN. het Turkse TICF en het Surinaamse WIM. Uit contact met deze organisaties heeft Dales de indruk gekregen dat er onder Islamieten in ons land enige on gerustheid bestaat en gevoelens van onveiligheid. Dinsdagavond is er al ambtelijk overleg geweest tussen deze orga nisaties en Binnenlandse Zaken. De organisaties hebben toege zegd er alles aan te doen om de ge moederen in eigen kring kalm te houden. Bahadir acht de kans op demonstraties erg klein. Het is niet uitgesloten dat er net als ten tijde van de Rushdie-affaire toch enkele groepen de straat op gaan, maar deze zullen het zonder steun van de officiële organisaties moeten doen. De islamitische organisaties, die in het weekeinde met een ge zamenlijke verklaring zullen ko men, wijzen erop dat de oorlog in de Golf niets met de islam te ma ken heeft. "De islam staat hier buiten", aldus A. El Boujoufi van de UMMOM. Kasiem zegt over de aanval op Irak: "Het gaat hier om een aanval op Irak, meer niet". LEIDEN De heer L. Levie, se cretaris van de joodse gemeente in Leiden, kan zijn emoties nau welijks de baas wanneer hij naar de aanval van Irak op Israël wordt gevraagd. Hij is ontzet door deze ontwikkeling. "Ik ben nu enorm bang dat de zaak gaat escaleren". Levie had persoonlijk de raket- aanval niet verwacht. "Zeker niet na de euforie van gisteren dat alle .raketten vernietigd zouden zijn". Daaruit blijkt volgens hem toch dat de informatie die de Amerika nen hebben gegeven "niet water dicht is". Levie is bevreesd dat deze actie "niet zo maar onbeant woord zal blijven". De leden van de joodse ge meente in Leiden, ongeveer hon derd in getal, zullen dezer dagen elkaar opzoeken "om elkaar moed in te spreken". Levie had eerder deze week familie uit Is raël aan de lijn. "De mensen in het buitenland zijn veel meer be zorgd dan wijzelf, zeiden ze. Maar ik denk dat de angst daar nu ook is toegenomen". Volgens directeur R. Naftaniel van het Centrum voor Informatie en Documentatie Israel (CIDI) is de hele joodse gemeenschap "diep geschokt". Diverse verte genwoordigers van de joodse ge meenschap zijn onmiddellijk bij elkaar gekomen voor spoedover leg. We beraden ons nu of we ons speciale actieplan in werking moeten zetten", aldus Naftaniel. Wat het actieplan precies in houdt wilde hij niet zeggen. "Dat maken we pas bekend als het in werking treedt." Hij sprak de vrees uit dat de situatie in het Midden-Oosten nu verder gaat es caleren. "We hopen en bidden dat dit met een zo gering mogelijk aantal slachtoffers gepaard zal gaan". De rabbijn van de Joodse ge meente in Den Haag (waaronder ook de gemeente in Leiden valt) en lid van het opperrabbinaat Ne derland, P. Meyers, noemde de aanval "een uiterst laffe en abso luut onvergeeflijke oorlogsmis daad van het Irakese bewind te gen Israël en de hele Joodse be volking". Hij zei de hoop uit te spreken dat Israel "op de meest passende wijze" zal reageren op de aanval. STANDPLAATS: Madrid Ruud de Wit Bush belt in gezelschap van Sununu, stafchef van het Witte Huis. en veiligheidsadviseur Scowcroft. De Ameri kaanse president is optimistisch maar niet al te vrolijk. (folo AP)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 2