EG dreigt hulp aan
Sovjetunie te staken
Mandela dreigt
met geweld als
uitblijft
succes
Verkiezingen Hessen weer nek-aan-nek-race
Noorse koning Olav overleden
Letten hoopvol door verloop Golf-oorlog
VRIJDAG 18 JANUARI 1991
BUITENLAND
PAGINA 15
Ernstige waarschuwing aan adres Gorbatsjov
PARIJS/WENEN/MOSKOU/VILNIUS (AP/AFP/UPI) - De Europese Gemeenschap
heeft gisteren gedreigd alle hulp aan de Sovjetunie, inclusief de acute voedselhulp, stop te
zetten als Moskou doorgaat met het harde optreden tegen de Baltische republieken. De
Sovjet-regering heeft Litouwen gisteren beloofd het parlement niet te zullen aanvallen.
Wel zijn militairen in de Baltische republiek begonnen met het oppakken van jonge
dienstplichtingen.
De Luxemburgse minister van bui
tenlandse zaken Poos zei gisteren
na afloop van EG-beraad in Brussel
dat "alle vormen van hulp worden
opgeschort als de repressie en het
gebruik van geweld doorgaan of er
ger worden". De spanningen tussen
Moskou en de Baltische republie
ken kwamen daar aan de orde
marge van beraad
De Sovjet-minister
defensie
Een woordvoerder van de Sov-
Jazov heeft met de Estse premier jetunie verwierp het voorstel. Het
Savisar overeenstemming bereikt
inmenging betekenen in de
OSLO (GPD/AP) Koning Olav V van Noorwegen
is gisteravond overleden aan de gevolgen van een
hartaanval. De 87-jarige monarch, de oudst regeren
de vorst in de wereld, verbleef in z'n winterresiden-
tie in de buurt van Olso. Hij was herstellende van een
eerdere hartaanval in juni van het vorig jaar.
Het nieuws dat rond half elf 's avonds bekend
werd, kwam als een schok. Ofschoon zijn zoon Ha-
rald al sinds de zomer van het vorig jaar de rege-
ringstaken had overgenomen van zijn vader, waren
er de afgelopen maanden duidelijk tekens dat de
oude vorst aan het herstellen was van z'n ziekte.
Met de dood van Olav is z'n zoon als Harald V auto
matisch koning van Noorwegen geworden. Hij is de
derde monarch van het land, dat in 1905 onafhanke
lijk werd van Zweden en de eerste in Noorwegen ge
boren koning sinds 1370.
Olav werd in 1903 geboren in Denemarken. Op 2-
jarige leeftijd ging hij naar Noorwegen waar z'n va
der, de Deense prins Carl tot koning Haakon VII
werd gekroond van de prille Noorse natie. Olav was
bijna een halve eeuw kroonprins. Pas in 1957 nam hij
de troon over na de dood van z'n vader.
Olav genoot een net zo grote populariteit als zijn
vader en kwam zelden in opspraak. Soms sprak hij
zich uit over nationale kwesties. Daarbij riep hij
vaak op tot tolerantie en begrip. "Koning Olav heeft
het unieke vermogen om de juiste dingen op het juis
te moment te zeggen", schreef de krant Verdens
Gang in 1988.
In de Tweede Wereldoorlog bood Olav. toen nog
kroonprins, aan om in Noorwegen te blijven en het
verzet tegen de nazi's te leiden. Het verzet wees zijn
aanbod echter van de hand omdat het teveel risico's
met zich mee zou brengen en stond erop dat hij met
de koninklijke familie en de regering naar het bui
tenland zou vluchten. Vanuit zijn Londense balling
schap leidde hij de ondergrondse strijd tegen de
Duitse bezetters.
Koning Olav was tot vorig jaar sportief actief. Op
de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam won
hij een gouden medaille bij het zeilen. Ook de
skisport bedreef hij tot op gevorderde leeftijd. Hij
was ook altijd aanwezig bij belangrijke schaatswed
strijden. Pas vorig jaar ging zijn gezondheid sterk
achteruit.
De EG-ministers besloten een
waarschuwing te richten aan het
adres van Sovjet-president Gor
batsjov om hem ertoe te bewegen
een einde te maken aan de harde op
stelling en het gebruik van geweld
tegen de Baltische republieken
Poos noemde geen tijdschema,
maar zei dat sancties tegen de Sov
jetunie zonodig op zeer korte ter
mijn, "misschien morgen al", van
kracht kunnen worden. De hulp aan
Estland, Letland, en Litouwen zal
worden voortgezet, en de EG zal
maatregelen nemen om te voorko
men dat deze hulp naar elders in de
Sovjetunie wordt doorgesluisd.
Voedselphulp
De EG-hulp aan de Sovjetunie om
vat onder andere acute voedselhulp
ter waarde van een miljard dollar,
en technische hulp waarvoor in
1991 500 miljoen dollar wordt uitge-
reau TASS. Sommige dienstplichti
ge militairen zullen volgens TASS
in Estland dienen. Anderen zullen
tenminste hun militaire training in
de Golfoor- de Baltische republieken voltooien
velen zullen hun militaire dienst
de Baltische republieken uitzit-
trokken. Hiertoe werd een maand voorzitter
In Litouwen zijn Sovjetmilitairen
begonnen met het oppakken van
Litouwse jongeren die de dienst
plicht in het Sovjetleger hebben
ontdoken. Volgens een verklaring
van het Litouwse parlement open
den Sovjetmilitairen een "massale,
gewelddadige jacht" op jonge
dienstplichtigen. Elf jongeren zou
den zijn opgepakt in de Litouwse
hoofdstad Vilnius.
Afgezant
Een speciale afgezant van Gor
batsjov heeft gisteren met de Li
touwse president Vytautas Lands-
bergis gesproken en gezegd dat het
doden van Litouwers tijdens het op
treden van het Rode Leger moet
worden onderzocht Landsbergis
noemde de besprekingen met de
geleden tijdens een EG-top in Rome
besloten. Maandag had de EG-mi-
nisterraad al laten doorschemeren
i parlementscom-
etnische zaken, Taraze-
vich, vruchtbaar.
Tarazevich sprak negentig i
Moskou wellicht ten met Landsbergis, daarna spra-
zou worden opgeschort. Toen werd
echter gezegd dat de voedselhulp
daarvan zeer waarschijnlijk was uit
gesloten.
Verzet ontkent
bestand Somalia
ken zij samen het Litouwse parle
ment toe. Het parlementsgebouw
werd door honderden met jachtge
weren bewapende Litouwers be
waakt tegen een aanval van het Ro
de Leger.
"Mijn missie is om u en uw wetti
ge Litouwse regering en parlement
bijstand te verlenen in hoe het nor
male leven te herstellen en manie
ren van constructieve samenwer
king met de unie te vinden," zei Ta-
De Somalische razevich voor het parlement. Hij zei
NAIROBI (AP)
verzetsbeweging Verenigd Soma- dat het bloedvergieten moet
lisch Congres (USC) heeft gisteren den onderzocht,
ontkend dat een staakt-het-vuren is
bereikt met de regering van presi
dent Barre. De regeringsgezinde ra
dio Muqdisho had woensdag ge
meld dat verzet en regering van So
malia een bestand waren overeen-
gekomenn na gesprekken in de So
malische hoofdstad tussen leiders
van het USC en president Barre.
Woordvoerder Salad vap het USC
herhaalde gisteren evenwel dat zijn
rebellenbeweging elke vorm van
onderhandelingen met de regering
afwijst. Hij zei ook dat het USC een
communiqué voorbereidt waarin
alle rebellengroeperingen wordt ge
vraagd zich te verenigen en hun
strijd tegen de regeringstroepen te
coördineren.
Generaal-majoor Nauman, een af
gevaardigde van het Sovjet-minis
terie van defensie, verklaarde tij
dens een persconferentie in Vilnius
dat Sovjet-soldaten geen poging
zouden doen het parlementsge
bouw te bestormen. "Het leger
heeft dat gewoon niet nodig", zei
Nauman. "Laat het parlement wer
ken zolang het Litouwse volk dat
nodig vindt". Volgens Litouwse
volksvertegenwoordigers heeft het
parlement toegegeven aan een eis
van Moskou om de bevolking van
Oliepijpleiding
Een groep van tweehonderd guer
rillastrijders in Guatemala heeft
woensdag een oliepijpleiding opge
blazen. Dat heeft het Guatemalteek
se leger gisteren' bekendgemaakt.
Via de pijpleiding wordt olie ge
transporteerd vanuit oliebronnen in
het noordoosten van Guatemala, in
de provincie Alta Verapaz. De guer
rillastrijders verspreidden pamflet
ten onder bewoners van naburige
dorpen waarin zij de indiaanse be
volking opriepen om zich aan te
sluiten bij de guerrillastrijd.
Lachmon
Ontevredenheid in de politieke par
tij VHP, waarvan Jagernath Lach
mon al 42 jaar voorzitter is, heeft
woensdag geleid tot de oprichting
van een Comité Democratische
Structuren VHP. Het comité streeft
naar het afzetten van de huidige
VHP-leiders. "De huidige VHP-top
is vastgeroest in een ouderwetse
wijze van politiek voeren", aldus co
mité-voorzitter Mitrasingh.
Ballonvaart
Hij z
JOHANNESBURG/LUSAKA
(GPD/Rtr/IPS) Het Afrikaanse gebeurd.
Nationale Congres (ANC) zal in
Zuid-Afrika de macht overnemen
als het geen overeenstemming
krijgt met de blanke minderheids
regering over het beéindigen van de
apartheid. Dit heeft Mandela, de
Geweld
Het aantal terreuracties van ultra
rechtse blanke terreurgroepen is
vorig jaar spectaculair toegenomen,
zo blijkt uit jaarcijfers over politiek
vice-voorzitter van het ANC giste- geweld in Zuid-Afrika. Over de hele
ren gezegd in de Zambiaanse hoofd- linie is het aantal terreuracties in
stad Lusaka. Zuid-Afrika afgelopen jaar bijna
verdubbeld vergeleken met 1989.
"Op dit moment gebruiken we ar- Volgens de Zuidafnkaanse on-
gumenten en overreding. Als dit derzoeker Booyse werden er vorig
geen succes oplevert, zullen we ge- jaar 370 terreurdaden gepleegd, te
gen 193 in 1989. Het gaat hierbij ech
ter alleen om het aantal geregi
streerde acties, volgens Booyse nog
niet de helft van het aantal inciden
ten dat werkelijk heeft plaatsgehad.
Een flink deel van de stijging
komt voor rekening van de activi
teiten van ultra-rechtse blanke ter
reurgroepen. In 1989 wa
weid gebruiken", aldus de ANC-lei-
der na een tweedaags bezoek aan
Zambia. "We zijn erg ver van het
verkrijgen van stemrecht. De enige
manier om dit bereiken is door mas
sale acties", voegde hij toe.
De vice-voorzitter van het ANC
beschuldigde Pretoria van het ge
bruik van burgerwachten om het
geweld tussen zwarten onderling te rnaaf bij aanslagen betrokken,
verhevigen, wat recent nog veel maken blanke terreuracties de helft
slachtoffers heeft geëist. Van het totaal uit. ruim 185 aansla-
cioohfincr £en dus Een andere factoi 1 het
O g toenemende geweld in de zwarte
De Zuidafrikaanse politie heeft gis- woonoorden.
teren tien mensen, onder wie een Volgens Booyse neemt vooral het
vrouw, gearresteerd die betrokken aantal aanslagen op politieke tegen-
zouden zijn geweest bij het bloed- standers. Aanslagen op infrastruc-
bad in het zwarte woonoord Sebo-
keng, zestig kilometer ten zuidei
van Johannesburg. Ook zijn gewe
ren en munitie in beslag genomen.
Het zwaar ge
barricadeerde
parlementsge
bouw in de Letse
hoofdstad Riga.
Letland hoopt
dat het Sovjet-
Verzet
De Sovjetunie verzet zich tegen het
houden van een bijzondere bijeen
komst van de Conferentie voor Vei
ligheid en Samenwerking in Euro
pa (CVSE) om te praten over het mi
litaire optreden in Litouwen en de
toestand in de andere Baltische re
publieken. De vier neutrale landen RIGA (AP) Letse parlementari- vroege
(Oostenrijk, Finland, Zweden,
Zwitserland) en drie var
democratieën in Centraal-Europa
(Hongarije, Tsjechoslowakije en
Polen) hadden woensdag tijdens
een vergadering van CVSE-experts ders
in de Wenen het voorstel gedaan tot blieken hadden de
een dergelijke bijeenkomst.
val
al af-
r onafhankelijkheid dag. toen Sovjet-tanks in de buurre- schuldigde de politie er zaterdag
turele doelen r
aanslagen op de veiligheidstroepen
bleef ongeveer gelijk. Volgens de
onderzoeker zal deze trend zich
doorzetten. Bovendien kan het aan-
De slachting, waarbij 35 mensen tal terroristsche aanslagen toene-
om het leven kwamen en 46 mensen men als gevolg van de Golfoorlog,
gewond raakten, vond plaats in de Een fundamentalistische islam 1-
nacht van vrijdag op zaterdag. Een tische groepering in de Kaappro-
groep mannen vuurde met automa- vincie heeft al de "heilige oorlog"
tische AK-47-geweren in het wilde verklaard tegen Amerikaanse in-
weg op een bijeenkomst van naar stellingen en bedrijven in Zuid
schatting 300 mensen die een nach- Afrika.
telijke rouwdienst hielden voor een Het opschorten van de gewapen-
vermoorde ANC-activist. Bij wraak- de strijd door de anti-apartheidsbe-
acties werden zaterdag twee vrou- weging ANC lijkt weinig effect te
wen via de halsbandmethode (waar- hebben gehad op het aantal terrors
bij het slachtoffer een brandende tische incidenten, aldus Booyse.
autoband wordt opgehangen) ver- Wel denkt hij dat het geweld van
moord en vijf huizen in de as ge- blanke groepen terug zal lopen, na-
legd. dat de Zuidafrikaanse politie eind
Over de motieven van de daders vorig jaar een groot aantal militante
was gisteren nog niets bekend. Wel blanken arresteerde. Dat geeft vol-
bestonden er grote spanningen tus- gens Booyse aan dat de politie vat
sen aanhangers van de zwarte oppo- heeft gekregen op de blanke ter-
sitie-organisatie ANC en de Zulu- reurgroepen.
beweging Inkatha. Het ANC be- In totaal lieten in 1990 4000 men-
hopen dat verder ingrijpen door het strevende Letten een militair ingrij- publiek Litouwen het gebouw
i op de hoogte te zijn geweest v
volg
pen onwaarschijnlijker maakten, de televisie bestormden. Die actie de aanval. De politie beweerde dat ste aantal sinds de Boerenoorlog
De Baltische bevolking heeft door kostte 15 doden en 229 gewonden.
De discussie zou volgens het
voorstel moeten gaan over de vraag
of de vorig jaar gesloten Akkoorden
van de CVSE in Parijs door de Sov
jetunie niet zijn overtreden. Het
voorstel werd ook ondersteund
door België.
de Baltische Sovjet-repu- haar massale demonstraties laten
geuit dat zien dat zij haar onafhankelijkheid
de westerse landen zo langdurig duur zal verkopen,
door de oorlog in beslag zouden Sovjet-leiding weet n
worden genomen dat de havikken harde maatregelen tegen de Balti-
Slovenië, Kroatië
de Sovjet-leiding hun onderdruk
kende maatregelen onopgemerkt
zouden kunnen voortzetten.
Druvios Skulte, een lid van de
buitenlandse zaken
het Letse parlement, zei dat het
sche republieken kan 1
der internationaal protest te
ken.
plaatse polshoogte had geno
men, maar op verzoek van ANC-
aanhangers weer was ingerukt.
Minister Vlok (politie) heeft Se-
bokeng gisteren tot 'onrustgebied'
verklaard en van 21.00 tot 04.00 uur
een avondklok ingesteld. ANC-lei- ScUTlGll 111 V6FZ6t
der Nelson Mandela bracht gisteren
een bezoek aan het woonoord, dat
de macht over te nemen". Later verleden jaar een van de brandpun-
de stemming omgeslagen, zei ten was van het geweld tussen aan
hangers van het ANC en Inkatha.
Een woordvoerster van de Letse
gering, Birzniece, zei dat veel parle-
het gebouw waren
de luchtaanval
op Irak gistermorgen vroeg bekend
werd. "Toen we het hoorden dach
ten we: 'O nee, nu zullen de Sovjets
de gelegenheid gebruik maken
De 4,3 inwoners van de Duitse
deelstaat Hessen kiezen
De Britse multi-miljonair Richard parlement. De conservatieven en
Branson en zijn Zweedse co-piloot liberalen haalden daar vier jaar
Per Lindstrand hebben gisteren ge- geieden zegge en schrijve 1800
schiedenis geschreven door als eer- stemmen meer dan de toenmalige
sten met een heteluchtballon de rood-groene regering. Walter
te steken. Het Wallmann, tot dat moment milieu-
Stille Oceaan
duo beëindigde de vlucht vanuit Ja
pan om 10.45 uur plaatselijke tijd
de Canadese wildernis op 240 kilo- belooft'het
meter van Yellowknife, zo zei Lori
Levin, woordvoerster van de bal-
lonvaarders. De reis heeft minder
dan 48 uur geduurd. De ballonvaar-
ders hebben een afstand van 9.600
kilometer afgelegd en verdubbel- BERLIJN De zittingsperiode
den daarmee bijna het oude record het Hessense parlement loopt pas
dat met 4.900 kilometer eveneei
handen was van Branson
Lindstrand met een vlucht ove
Atlantische Oceaan.
minister in de regering-Kohl, werd
minster-president. En ook dit keer
pannend te
worden in Hessen.
april af, r
Cougar
In de Amerikaanse staat Colorado ii
18-jarige jogger tijdens
premier Walter Wall-
zijn liberale coalitiepart
ner Wolfgang Gerhardt hadden af
gelopen zomer besloten dat de 20ste
januari gestemd zou worden. Ze wa
ren er bij hun besluit, naar later
bleek, terecht van uitgegaan dat Ko-
Genscher de algemene verkie-
in de luwte van Bonn hun dunne
meerderheid te kunnen verdedigen.
In het begin liep alles zoals de
partijstrategen in het Hessense
Wiesbaden hadden voorzien: Kohl
en Genscher wonnen royaal en een
regeerakkoord leek er snel te ko
men. Toen dreigde het helemaal
fout te lopen. De coalitiepartners
Bonn rolden vechtend
over nieuwe lasten om de eenwor
ding te betalen. Wallmann kreeg het
benauwd toen de liberale FDP en
christendemocraten CDU-CSU
steeds hoger pokerden met de tol
heffing op autosnelwegen als inzet.
Hij liet Kohl schriftelijk weten daar
niet mee akkoord te gaan. Als jullie
werkelijk aan de auto, de Duitse
heilige koe, komen, kan ik het wel
vergeten, was vrij vertaald Wall-
manns boodschap.
tegen Belgrado
BELGRADO (AP) - De Joegosla
vische deelrepublieken Slovenie en
Kroatië hebben gisteren overleg ge
voerd over de mogelijkheid om ge
zamenlijk verzet te bieden wanneer
het Joegoslavische leger probeert
de macht over te nemen. De repu
blieken hebben al aangekondigd
een presidentiele order uit de
hoofdstad Belgrado om 'illegale pa-
maanden door het land, vechtend ramilitaire strijdkrachten' te ont-
Hans Eichel (49) en sinds 15 jaar tegen de opvatting dat rood-groen binden, naast zich neer te leggen
ol als burgemeester de toekomst alweer achter zich De order uit Belgrado komt er op
dat heeft. Zijn boodschap is duidelijk: neer dat alle paramilitaire eenheden
WÊÊfÊÊ na de afgang op 2 december, toen de voor 1 !i i.mu.iri na 1 -n v. .1 <l«-n -ut
baden zetelt worden overschaduwd Intussen heeft zijn partij daar ook Groenen tot hun eigen verbijstering bonden. Slovenie en Kroatië, waar
door schandalen, die voor een deel positieve kanten aan ontdekt: een uit het parlement in Bonn vlogen, sinds begin dit jaar centrum-recht
dateren uit de tijd dat hij burge- kandidaat die het tegenovergestel- gaat het nu in Hessen om het poli- se regeringen aan de macht zijn,
tieke overleven van de partij. Voor hebben hun territoriale strijdkrach-
Fischer en zijn in deze deelstaat do- ten echter uitgebreid en gezegd de
minerende 'realo's' zijn deze verkie- supervisie van het federale. Joego-
zingen de laatste kans om de men- Slavische leger niet langer te erkon-
sen een geloofwaardig rood-groen nen. De Kroatische president Tudj-
alternatief aan te bieden. "Wie de man ontkende gisteren dat 'Belgra-
•sliert". De r
Schandalen
De vier jaar dat Wallmann in Wies-
meester van Frankfurt was. Hon-
straat derden ambtenaren hadden steek
penningen aangenomen van onder
nemers, Wallmann onderhield rela
ties met twijfelachtige vertegen
woordigers uit het rosse leven, liet
de belichaamt van glamourboy La-
fontaine wordt helemaal niet kans
loos geacht.
In tegenstelling tot Lafontaine
vergeet Eichel de traditionele kie-
1 de SPD, de arbeiders,
zijn tuin verzorgen door de gemeen- ale sector en grote delen van het absolute CDU-FDP-staat verhinde- do'
telijke plantsoenendienst en had ambtenarenapparaat, niet. Eichel
iel
dienstbode die op de stedelijke richt zich verder op milieubewuste
begroting stond. Uiteindelijk be
taalde hij de gemeente 85.000 mark
(ongeveer 95.000 gulden) terug.
Ook tijdens zijn regeringstijd
Wiesbaden kwa
groepen en sociaal-liberaal denken-
kiezers, die zich door de regering
Hessen groen kie- fooorlog bezig
zen", luidt zijn boodschap. Het is
uitsluitend aan zijn onvermoeibare
ingrupen
de Gol-
regelmatig Kohl-Genscher verkocht voelen t
kleine of grotere schandalen aan het op Groenen, die de milieupartij
licht. Niets leek dus normaler dan hebben afgeschreven.
De liberalen willen in Hessen de
Groenen als derde politieke macht
aflossen. Ondanks nietszeggende
leuzen als 'Geen mens gedijt zonder
In Bonn werd het alarmsignaal dat de SPD de eens rode burcht Een coalitie-uitspraak doet SPD- vrijheid' en 'Hessische liberalen:
veldloop aangevallen en gedood zingen van 2 december zouden
door een cougar, een Amerikaanse
bergleeuw. Het stoffelijk overschot
van. Scott Dale Lancaster werd gang
woensdag gevonden. De cougar die wat
Verder rekenden ze erop dat de
regering voor de stembus-
Hessen zou zijn beëdigd,
positieve uitwerking op
hem had aangevallen werd opge- hun kansen moest hebben. Bij ge
spoord en doodgeschoten.
brek aan eigen thema's meenden z
opgepikt. De tolplannen verdwe- Hessen
nen en er werd haast gezet achter sociaal-democraten
het regeerakkoord, zodat het kabi- aiiemaal pais en vre
net toch nog voor de verkiezingen faie nederlaag
in Hessen rond was. Officieel omdat
de Duitsers niet met een demissio
nair kabinet de door crises in Sov
jetunie en Midden-Oosten onzekere
toekomst in wilden gaan. Maar Hes-
heroveren. Maar bij de lijsttrekker Eichel niet. Hij wil dat macht in de deelstaat worden
het ook 1
a de catastro-
Oskar Lafontai- ring te vormen is. En dat
bij de algemene verkiezingen. streep door de reken
kandidaat, die
migen "het charisma heeft
kraker opgeklomn
Het zal erom spannen Vier jaar
geleden was de uitslag CDU 42,1
procent. SPD 40,2, Groenen: 9.4 en
FDP 7.8 procent Volgens de
laatste peilingen schommelen beide
grote partijen nu rond de 40 pro
cent. zitten de liberalen op negen en
Groene minister in Hessen, trekt al de Groenen op acht procent.
Vredesplan Liberia
MONROVIA (AP) - De dl
serende strijdende partijen in Libe
ria zijn gisteren overeengekomen
een begin te maken aan vredesbe
sprekingen. Gedacht wordt aan de
benoeming van een overgangsrege
ring zonder de huidige interim-lei
der Amos Sawyer, die door rebel
lenleider Charles Taylor niet wordt
erkend, maar waarmee de rebellen
beweging van Prince Johnson op
goede voet staat. De burgeroolog in
Liberia heeft ai 12 000 mensen het
leven gekost.
