Angst voor aanval op Israël neemt af
Bedroefde en instemmende
reacties op optreden van VS
Amman toch nog verrast
door begin Golfoorlog
Regering kondigt oorlogseconomie af
Premier Rocard: Frankrijk blijft aan de zijlijn'
Bush: nucleaire en chemische
dreiging van Irak elimineren
Zegsman leger:
'Aanval duurt
enkele dagen'
Tass meldt Amerikaanse
aanval zonder commentaar
Castro noemt oorlog onnodig
WOENSDAG 16 JANUARI 1991
EXTRA EDITIE
'Onvemiijdelijk gevolg van Saddam Husseins weigering'
AMSTERDAM (AP) - Op het uitbre
ken van de oorlog in de Golf is van
daag bedroefd maar vaak ook in
stemmend gereageerd. Dit blijkt uit
de eerste commentaren van ver
schillende regeringsleiders.
De secretaris-generaal van de
Verenigde Naties, Javier Perez de
Cuellar, die tot op het laatste mo
ment probeerde oorlog te voorko
men, zei: "Na al mijn inspanningen,
na alle moeite van zoveel landen,
door zoveel verschillende personen,
hoe kan ik u zeggen, beste vrienden,
dat wij thans met een oorlog wor
den geconfronteerd".
De Nieuwzeelandse premier Jim
Bolger zei dat iedereen hoopte en
bad dat de Iraakse president Sad
dam Hussein, met de nadering van
een oorlog, 'op het laatste moment
het licht zou zien'. Hij zei dat de we
reld thans getuige is van 'de be
droefde maar onvermijdelijke ge
volgen van Saddam Husseins wei
gering om zijn onwettige bezetting
van Kuwayt op te geven'. De Japan
se premier Toshiki Kaifu riep zijn
veiligheidsraad bijeen. Een woord
voerder van het Japanse ministerie
van buitenlandse zaken, Taizo Wa-
tanabe, verklaarde: "Japan staat
achter het optreden van de Verenig
de Staten".
De Canadese premier Brian Mul-
roney riep zijn kabinet in spoedzit
ting bijeen. In het parlement ging
een debat voort over een motie van
de regering waarin de parlementari
ërs werd gevraagd de VN-resoluties
te bekrachtigen waarin Irak wordt
verzocht Kuwayt te ontruimen, met
de stok achter de deur van een mo
gelijke militaire aanval.
In Seoul zond president Roh Tae-
woo een boodschap aan de Ameri
kaanse president waarin hij zijn
steun betuigde aan 'de vastberaden
militaire operatie'. De Australische
premier Bob Hawke zei: "Deze tra
gische actie heeft een en slechts een
oorzaak: dat is de invasie en de be
zetting van Kuwayt. Dat was de oor
logshandeling. Wij hebben naar
middelen gezocht die oorlogsdaad
recht te zetten". Een woordvoerder
van het Spaanse ministerie van bui
tenlandse zaken, Juan Lena, zei te
hopen dat de Iraakse president Sad
dam Hussein "bij zinnen zal komen
en de situatie van voor 2 augustus
zal herstellen".
Turkse regering
wil VS gebruik
bases toestaan
ANKARA (AP) - De Turkse re
gering zal donderdag het parle
ment vragen om oorlogsbe
voegdheden en toestemming
voor de Verenigde Staten om
Turkse luchtmachtbases te ge
bruiken. Dat heeft premier Yil-
dirim Akbulut bekendgemaakt,
zo meldde het Turkse persbu
reau Anatoli.
Akbulut zei na afloop van een
spoedberaad in het presiden
tieel paleis dat toestemming no
dig was om het Turkse leger te
kunnen laten optreden in geval
van een Iraakse aanval op Tur
kije, het enige NAVO-land dat
grenst aan Irak. Hij zei ook dat
Amerikaanse vliegtuigen moge
lijk gebruik zouden willen ma
ken van Turkse bases, ook als
Turkije niet wordt aangevallen.
Van onze correspondent
AMMAN (GPD) - Hoewel militaire
waarnemers in het Midden-Oosten
een oorlog binnen afzienbare tijd
verwachtten, kwam de Amerikaan
se militaire interventie voor Jorda
nië toch nog bij verrassing. Aanvan
kelijk werd een oorlog niet voor het
komende weekeinde verwacht. In
Amman klampten Westerse diplo
maten zich vast aan de mededeling
van president Bush dat hij nog een
laatste poging te wilde wagen 'het
pad van de vrede te bewandelen'.
In de loop van woensdagavond
bereikten Jordanië echter berich
ten uit Washington dat wellicht bin
nen 24 uur een oorlog zou kunnen
uitbreken. De Jordaanse radio be
gon om twee uur plaatselijke tijd
met een extra uitzending, waarin
melding werd gemaakt van de ge
vechten. Maar weinigen hoorden de
onheilstijding.
De inwoners van Amman sliepen,
wat zichtbaar was aan de onverlich
te huizen. Slechts in de hotels flit
sten de lichten rond dit tijdstip aan
en kluisterden buitenlandse ver
slaggevers zich aan hun draagbare
radio's om naar de BBC te luisteren.
Op dat moment was dat voor ieder
een de enige nieuwsbron. Zowel de
Jordaanse als de Syrische televisie
bleven uit de lucht. Pas vanmorgen
rond tien uur zal de Jordaanse rege
ring het volk via de televisie inlich
ten over de stand van zaken.
In Amman groeiden de afgelopen
dagen grote angst en onzekerheid
over een eventuele betrokkenheid
van Jordanië bij de oorlog. Nog niet
is uitgesloten dat Irak via het
Jordaanse luchtruim met raketten,
vermoedelijk geladen met gifgas,
een aanval zal uitvoeren op Israel.
Daarbij zal Tel Aviv het waarschijn
lijke doel zijn.
Volgens militaire experts in de re
gio is de kans op een treffen bij dag
licht groter dan gedurende de
nacht. Blijft de vraag of het Iraakse
leger nog in staat is de raketten op
Israël af te vuren. President Bush
kondigde vannacht aan dat aanval
len op raketinstallaties die de jood
se staat kunnen bedreigen tot de
primaire doelen behoorden.
Bovendien is het lang niet zeker
of de zogeheten Scud-B-raketten
(van Russische makelij) met een
zware lading de afstand tussen de
Iraaks-Jordaanse grens en Tel Aviv
kunnen overbruggen. In Jordanië
wordt er rekening mee gehouden
dat deze vliegende bommen ergens
in de woestijn of zelfs op de hoofd
stad van het koninkrijk terecht kun
nen komen.
Jordanië is niet voorbereid op een
onverwachte gasaanval. In tegen
stelling tot de Israëlische bevolking
beschikken de Jordaanse burgers
niet over gasmaskers en andere
bewschermende middelen tegen ze
nuwgas. mosterdgas en biologische
wapens. Zelfs de sirenes die een
luchtaanval aankondigen, zijn hier
de aflopen dagen niet getest. Wel
werd vannacht bekend dat in Jorda
nië 25.000 man versterkingstroepen
zijn opgeroepen.
Rond de Jordaanse hoofdstad
staat een ring van tanks en afweer
geschut. Verder zijn er troepenver
sterkingen samengetrokken in de
Jordaanse Vallei, langs de grens
met de door Israel bezette westelg-
ke Jordaanoever.
Marlin Fitzwater, de woordvoerder van president Bush, kondigt 'de bevrijding van Kuwayt'
Kohl dringt aan
op snelle oorlog
BONN (RTR) De Duitse bonds
kanselier Helmut Kohl zei donder
dag dat zijn gedachten zijn bij de
mensen die lijden nu de oorlog in de
Golf is begonnen en dat hij al het
mogelijke zou doen om het conflict
snel te laten beëindigen.
"Alle pogingen voor een vreedza
me oplossing hebben gefaald met
deze aanval. In dit uur denkt ieder
een aan degenen die het meest lij
den door dit conflict", zei hij in een
verklaring.
"Samen met onze bondgenoten
zullen wij alles doen dat binnen on
ze macht ligt om deze oorlog zo snel
als mogelijk te beeindigen.
Het ministerie van buitenlandse
zaken in Bonn zei dat de Duitse am
bassade in Washington vlak voor
het begin van de aanval werd gein-
APF) formeerd.
Cairo bleef
volkomen rustig
Van onze verslaggever
Wiebe Pennewaard
CAIRO (GPD) De Egyptische
hoofdstad Cairo bleef in de eer
ste uren na het begin van de
strijd volkomen rustig. Bij de
Amerikaanse. Engelse en Ja
panse ambassades, op een
steenworp van elkaar nabij het
centrum gelegen, wees niets op
enige extra activiteiten.
Heel anders was de situatie in
de hal van het Ramses-Hilton
Hotel, een van de grootste en
meest luxueuze hotels van de
stad. Sinds de Iraakse inval in
Kuwayt wonen hier ruim 200 ge
vluchte Kuwayti's.
Onmiddellijk na de bekend
making van het nieuws verza
melden zich enkele tientallen
Kuwayti's in de grote hal, waar
de emoties hoog oplaaiden. Het
dienstdoende hotelpersoneel
wist hen slechts met lijfelijke
dwang terug naar hun kamers te
bewegen.
De Egyptische televisie is
ruim een uur na de aanval op
Baghdad begonnen met een
eenvoudige nieuwsvoorziening:
tegen een achtergrond var ar
chieffoto's en landkaartjes werd
een tekst met de jongste ontwik
kelingen geprojecteerd.
JERUSALEM (Rtr, AFP) -
De angst voor een Iraakse ra-
ketaanval op Israel neemt
snel af. De lanceersystemen
die op Israel zijn gericht, zijn
tijdens de Amerikaanse
luchtaanval geraakt. Hun
dreiging vermindert. Dat
heeft een Israëlische leger-
woordvoerder vanochtend
verklaard.
"Het gebied waar de raketten staan
wordt sinds het begin van het Ame
rikaanse offensief aangevallen. Er
zijn voltreffers. We hopen dat het
hele systeem is getroffen", zei briga
de-generaal Zeev Livne, lid van het
Israëlische militaire oppgrbevel.
Helemaal verdwenen is de angst in
Israel nog niet. "Het risico blijft dat
dat er een raket op ons wordt afge
vuurd. We zijn op die mogelijkheid
voorbereid. Maar terwijl de tijd pas
seert en de Amerikaanse aanval
voortduurt, nemen de kansen op
een dergelijke lancering af', aldus
Livne.
De Iraakse luchtmachtbases H2
en H3, in de buurt waarvan zich de
op Israel gerichte raketten en lan-
ceerplaatsen bevinden, behoorden
tot de eerste doelen die de afgelo
pen nacht onder vuur zijn genomen
van de Amerikaanse luchtmacht.
De bombardementen daar waren
bij het sluiten van deze krant nog in
volle gang. De verwachting is dat ze
zullen doorgaan tot het aanbreken
van de dag. De ongeveer dertig vas
te lanceerplaatsen van de Al-
Husayn raket, de enige die Israel
kan halen, zijn verspreid over een
gebied van vele honderden vierkan
te kilometers en het zal de Ameri
kaanse luchtmacht daarom veel tijd
kosten om een groot aantal te ver
nietigen.
Er is de Amerikanen veel aan ge
legen dat maar weinig raketten Is
rael zullen bereiken, om te voorko
men dat Israel actief bij de oorlog
Congresleden hopen
op korte oorlog
WASHINGTON, 17 jan. (AP) - Ter-
wijl de Verenigde Staten woensdag
hun vuurkracht inzetten tegen Irak,
zeiden Congresleden te hopen dat
het conflict van korte duur zal zijn
en met zo weinig mogelijk slachtof
fers aan Amerikaanse zijde zal aflo
pen.
"Wij kunnen alleen hopen dat dit
militaire optreden snel en succesvol
zal zijn en dat er een minimum aan
Amerikaanse slachtoffers zal vallen
en dat Saddam Husayn van het
aardse toneel zal worden wegge
vaagd," zei senator Alfonse D'Ama-
to kort na het begin van het offen
sief.
betrokken raakt. Het gevolg daar
van zou kunnen zijn dat de strijd
zich uitbreidt naar Jordanië en dat
Syrië zich tegen Israel keert.
Oorlogseconomie
De Israëlische regering heeft in het
hele land een 'oorlogseconomie' af
gekondigd. Dit voorschrift bepaalt
dat ongeveer 200.000 mensen die
werken in essentiële diensten zich
ter beschikking moeten houden.
Woordvoerders van het leger raad
den burgers aan zich op het ergste
voor te bereiden. De bevolking
werd verzocht binnen te blijven,
naar de radio te luisteren en de or
ders op te volgen.
Alleen werknemers van vitale be
drijven, ongeveer 250.000 mensen,
zijn hiervan uitgezonderd. De Israë
lische premier Yitzhak Shamir zei
eerder dat de oorlog 'binnenkort'
zou beginnen. Stafchef Dan Shom-
ron riep zijn staf op zich onmiddel
lijk naar het legerhoofdkwartier te
spoeden. Uit bronnen werd verno
men dat de Amerikanen hun belofte
hebben gehouden dat ze Israël van
hun aanvalsplannen op de hoogte te
houden.
Israël heeft een uitgaansverbod
afgekondigd op de Westoever van
de Jordaan en de Strook van Gaza.
Dit heeft een militaire zegsman be
kendgemaakt. Op wegen in de be
zette gebieden zijn wegversperrin
gen opgericht. Door de maatregel
kunnnen de ongeveer anderhalf
miljoen Palestijnen hun huis niet
uit. In de Strook van Gaza en de gro
tere steden op de Westoever was al
sinds woensdag een uitgangsver
bod van kracht. Die maatregel werd
genomen om betogingen te voorko
men na de moord op drie leidende
Palestijnen in Tunis.
In Israel is nog niet officieel gere
ageerd op het begin van de operatie
Desert Storm. Premier Jitschak
Shamir is naar verluidt in de loop
van woensdagavond op de hoogte
gesteld van het tijdstip van de aan
val door zowel de Amerikanen als
de Fransen.
Ambassadeur Irak:
'Geen commentaar'
WASSENAAR (ANP) - De Iraakse
ambassadeur in Nederland, S.F. al-
Flaki, weigerde vanochtend elk
commentaar op de gebeurtenissen
in zijn land en Kuwayt. Hij zei wel
het nieuws via de televisie te heb
ben vernomen en zijn aandacht
daarop voorlopig te willen concen
treren. Officieel commentaar van de
ambassade is volgens al-Flaki niet
eerder dan donderdagavond te ver
wachten.
I
J
MOSKOU (GPD) - Kan het mili
taire optreden tegen de Iraakse
dictatuur leiden tot een conflict
tussen Oost en West in Europa?
De Sovjetunie heeft tot op het
laatste moment twijfel laten be
staan aan het 'gedogen' van mili
taire actie tegen Baghdad. Het
staatspers bureau Tass maakte
vannacht zonder enig commen
taar melding van het feit dat de
Amerikanen militaire acties te
gen Baghdad waren gestart.
Het Sovjet-parlement echter
aanvaardde woensdag een resolu
tie waarin nadrukkelijk de moge
lijkheid van een politieke oplos
sing werd opengehouden. Boven
dien zei de woordvoerder van het
ministerie van buitenlandse za
ken, Vitali Sjoerkin, dat Moskou
de dialoog met Saddam Husayn
open wilde houden.
"Wij blijven in contact met alle
betrokken partijen in het Golf-
conflict", aldus Sjoerkin. "Maar
alles hangt af van Baghdad. Wy
hebben een ambassade in Bag
hdad en zij hier in Moskou".
In de afgelopen dagen is her
haaldelijk in de Sovjet-media ge
speculeerd dat het standpunt van
het Kremlin in de Golfcrisis mede
werd bepaald door interne be-
voor de Franse inzet officiële
machtsoverdracht aan de Ameri
kaanse legerleiding vindt pas plaats
wanneer president Mitterrand hier
toe besloten heeft. Bovendien geldt
ze voor een beperkte tijd.
Premier Rocard had woensdag
middag in zijn verklaring voor het
parlement bovendien verklaard dat
de Franse eenheden alleen mee
doen aan operaties met een zeer dui
delijk omschreven doel. Het mag
dan waar zijn dat voor de bevrijding
van Kuwayt bepaalde militaire doe
len in Irak uit de weg moeten wor
den geruimd, aldus premier Ro
card, maar dat neemt niet weg dat
m
Wff;:"
onze taak daarmee dan ook op
houdt. "Het gaat ons er niet om een
Staat te vernietigen", aldus Rocard.
"En dus ook niet om het vernielen
van civiele doelen, het gaat ons zui
ver om de bevrijding van Kuwayt".
De vraag is in hoeverre de Franse
inzet zich zal uitstrekken bij het ver
nielen van militaire doelen ver in
het binnenland van Irak en of de
Franse acties zich zullen beperken
tot doelen die aan de grens met Ku
wayt gelegen zijn. Terwijl ook presi
dent Bush in zijn toespraak tot het
Amerikaanse volk in de nacht van
woensdag op donderdag met zoveel
woroden onderstreepte dat hij er
niet op uit is Irak te vernietigen, is
er duidelijk kans op verschil van
mening tussen de Fransen en de
Amerikanen over de middelen die
het doel zullen heiligen.
Zoals dat met Frankrijk door
gaans het geval is zal het zich ook
ditmaal als geallieerde en nu het om
de bevrijding van Kuwayt gaat geen
gemakkelijke partner tonen. Wan
neer deze strijd binnen tien dagen
geëindigd zou zijn, zoals op het
Amerikaanse hoofdkwartier in
Riyad vannacht al optimistisch te
verstaan gegeven werd, is het zelfs
de vraag of het Franse contingent
nog wel volledig zal worden ingezet.
zijde. Hoewel er geen al te harde
verwijten aan het adres van Mos
kou, tot enkele maanden geleden
de belangrijkste wapenleveran
cier van Baghdad, zijn gericht, is
de benadering van het westerse
diplomatencorps in de Sovjet
hoofdstad dat Moskou getrouw
blijft aan de toezeggingen tegen
over Washington, namelijk dat er
sprake zou blijven van gemeen
schappelijk optreden tegen Irak.
Gorbatsjovs Midden-Oostenad
viseur Primakov stak dinsdag al
in een interview met het dagblad
Komsomolsk^ja Pravda de lof
trompet over Saddam Husayn.
Hg beschreef de Iraakse leider als
een man die goed kan luisteren
naar de argumenten van anderen.
Volgens Primakov zou de oplos
sing voor het Golfconflict niet lig
gen in vernietiging van Saddams
oorlogspotentieel, maar in een
systeem van strategische veilig
heid in het Midden-Oosten dat ge
baseerd is een oplossing van het
Israelisch-Arabische conflict.
'Irak moet zich terugtrekken uit
Kuwayt', aldus Primakov, maar
er moet wel rekening worden ge
houden met strategisch wensen
van Baghdad, zoals het verkrg-
gen van een aan de zeeroutes ge
legen haven.
vervolg van voorpagina
WASHINGTON (AFP/RTR/UPI) Bush verklaarde dat hij de meer
dan 400.000 manschappen in de Golf zo snel mogelijk huiswaarts wil la
ten keren als hun werk erop zit.
Hij zei dat de beslissing „om onze zoons en dochters" de oorlog in te
sturen geen gemakkelijke was geweest, maar dat hij ertoe gebracht
was omdat „de verschrikkelijke misdaden en martelingen van Sad
dams handlangers tegen het onschuldige volk van Kuwayt een beledi
ging waren van de mensheid en de vrijheid van allen tartten".
„Ik hoop dat zelfs nu nog het Iraakse volk op een of andere manier
zijn dictator kan overtuigen dat hij zijn wapens moet neerleggen, uit
Kuwayt moet vertrekken en Irak zelf opnieuw tot de familie van vre
delievende naties laat toetreden".
WASHINGTON (AFP) - Desert
Storm zal drie tot tien dagen duren.
Dat heeft een hooggeplaatste Ame
rikaanse functionaris tegen het
Amerikaanse televisienetwerk
ABC verklaard. De functionaris be
vestigde voorts dat Iraakse 'radar-
eenheden' op grote schaal zijn ver
woest en dat Iraakse waarnemings
systemen niet in staat zijn te func
tioneren als gevolg van een 'elektro
nisch offensief van de multinatio
nale strijdmacht. Verslaggevers van
de Amerikaanse kabelzender CNN
lieten vanuit hun hotel in Baghdad
weten dat het Iraaks luchtafweerge
schut zweeg.
De commandant van de Ameri
kaanse troepen in Saudi-Arabië,
Norman Schwarzkopf, riep zijn
manschappen op 'de donder en de
bliksem' van de Amerikaanse aan
val op Irak te zijn. Hij drukte zijn
manschappen tevens op het hart
'het werk snel af te maken'. "Ik heb
het volste vertrouwen in jullie. Onze
zaak is juist", zo liet Schwarzkopf in
verklaring weten die twee uur na
het begin van de aanval werd be
kendgemaakt.
HAVANA (AP) - De Cubaanse pre
sident Fidel Castro heeft vrijwel on
middellijk na de aanval op Baghdad
gezegd dat de oorlog onnodig is en
voorkomen had kunnen worden
met diplomatieke middelen.
"Ik denk dat geen rekening is ge
houden met de mentaliteit van de
Arabische landen. Alle maatregelen
die zijn genomen, hebben de diplo
matie haar mogelijkheden ontno
men", aldus Castro op een perscon
ferentie.
Hij zei dat de oorlog de hele we
reld veel geld zou kosten. "We we
ten dat de Amerikaanse economie
met een recessie te maken zal krij-
PARIJS (GPD) - De Franse rege
ring bewaarde in de nacht van de
eerste operaties in het Iraakse
luchtruim lange tijd een dodelijk
stilzwijgen. Terwijl de president in
het Elysée de ontwikkelingen volg
de had premier Rocard een spoed
beraad met zijn kernkabinet.
Franse eenheden hebben aan de
eerste raid op Baghdad niet deelge
nomen en de vraag wordt dan ook
gesteld of het Franse contingent in
het gebied van de Golf zich officieel
al op voet van oorlog bevindt. De
Cuba heeft, naar verluidt, honder
den artsen in Irak om Iraakse oor
logsslachtoffers te helpen. Daar
naar gevraagd begon Castro te la
chen en zei desgevraagd een me
disch team te zullen sturen om
Amerikaanse gewonden, te helpen.
Castro zei dat door het uitbreken
van de oorlog "de onmacht van in
ternationale lichamen om proble
men op een vreedzame manier op te
lossen" was aangetoond. Hij zei ook
dat de VS al uit waren op een oorlog
toen nog een vreedzame oplossing
gevonden had kunnen worden.
Van t
correspondent Hans Geleijnse
sluitvorming over het optreden
tegen de rebelse Baltische repu
blieken. Vooral de conservatie
ven in partij en legerleiding bena
drukten dat Washington zich
geen harde stellingname tegen
over de militaire acties in de Bal
tische republieken kon veroorlo
ven vanwege de steun die de
Bush- administratie van het
Kremlin verwacht.
Het officiële standpunt van
Moskou blijft voor meerdere uit
leg vatbaar. Tsjoerkin zei gisteren
dat het belangrijkste was Saddam
Husayn te overtuigen van het feit
dat het de Amerikanen en hun
Westeuropese bondgenoten ernst
was met hun dreigementen tegen
Baghdad.
Maar de angel voor eventuele
controverse tussen Washington
en Moskou zat in zijn toevoeging,
dat Moskou de Iraakse leiding
probeerde te overtuigen dat een
terugtrekking uit Kuwayt zou ga
randeren dat er geen militair of
fensief tegen Iraaks grondgebied
zou volgen. Militair gesproken is
zo'n garantie van nul en generlei
waarde. Maar in politiek opzicht
behoudt het Kremlin zich het
recht voor om de principiële be
nadering 'Irak weg uit Kuwayt'
om te zetten in een standpunt 'im
perialisme begint offensief tegen
Baghdad'. De nieuwe Sovjet-mi-
nister van buitenlandse zaken
Bessmertnich, opvolger van
Edoeard Sjevardnadze die even
tuele Sovjet-deelneming aan een
miltaire actie tegen Baghdad niet
honderd procent wenste uit te
sluiten, heeft zich ook uitgespro
ken voor Iraakse terugtrekking
uit Kuwayt, maar zo'n besluit na
drukkelijk verbonden met de op
lossing van het Palestijnse con
flict. Tegen die benadering komt
het meeste verzet van westerse
Fidel Castro (archieffoto)
