Politiek geschokt door
uitbreken Golfoorlog
'Aanval zeer goed verlopen'
Tweede Kamer debatteert over gewapend treffen
Nederlandse marineschepen
niet betrokken bij gevechten
Verdediging
staat voorop'
DONDERDAG 17 JANUARI 1991
EXTRA EDITIE
PAGINA 3
DEN HAAG (GPD/ANP) -
In politiek Den Haag is ge
schokt gereageerd op het
uitbreken van de oorlog in
de Golf. Het kernkabinet,
bestaande uit de ministers
Lubbers, Kok, Van den
Broek, Ter Beek en Dales, is
in de loop van de nacht bij
een gekomen. Vandaag zal
de Tweede Kamer waar
schijnlijk over de Golfoorlog
debatteren. Premier Lub
bers heeft vanmorgen om
08.00 uur een verklaring af
gelegd op radio en televisie.
"Ik ben bedroefd dat het zover heeft
moeten komen, dat de daad bij het
woord moest worden gevoegd", al
dus CDA-fractievoorzitter Brink
man vannacht in een eerste reactie.
"We hopen dat de strijd snel be
slecht zal zijn met een minimum
aantal slachtoffers. Onze eerste ge
dachten gaan uit naar hen die nu
strijd leveren en hun familieleden
en vrienden die thuis in spanning
afwachten".
De CDA-fractie in de Tweede Ka
mer noemt het in eerste reactie ui
termate triest dat het in het golfcon-
flict is gekomen tot een gewapend
treffen. "Buitengewoon triest en te
leurstellend dat op deze wijze effec
tuering van het VN-ultimatum
moet worden gerealiseerd", zo luidt
het oordeel van de christendemo
craten.
De WD-leider Bolkestein
spreekt van een 'verschrikkelijke
gebeurtenis die evenwel vanwege
de halstarrige houding van Irak he
laas al eerder viel te verwachten'.
De situatie die zich in de nacht van
woensdag op donderdag heeft voor
gedaan is volgens Bolkestein het
meest verschrikkelijke wat je je
kunt voorstellen.
Rechtsorde
Volgens PvdA-fractievoorzitter
Wöltgens zal 17 januari 1991 de ge
schiedenis in gaan als een noodlotti
ge en tragische dag. "Het gebruik
van geweld is onontkoombaar ge
worden om de internationale
rechtsorde te herstellen", aldus
Wöltgens. "De onbegrijpelijke en
DEN HAAG (ANP) - De drie Ne
derlandse marineschepen in de
Golf zijn zo goed als zeker nog
niet bij de gevechtshandelingen
betrokken. Dat heeft de Rijks
voorlichtingsdienst (RVD) van
morgen verklaard. "Het vlieg
kampschip dat zij moeten be
schermen is nog niet gearriveerd
in de Golf, zo heb ik van minister
ter Beek begrepen", aldus de
woordvoerder.
Inmiddels zijn de drie Neder
landse schepen onder het uitvoe
rend commando van de Verenig
de Staten geplaatst, overeenkom
stig de met de Tweede Kamer af
gesproken procedure.
Minister Ter Beek van defensie
is donderdagmorgen even na
00.30 uur, kort na het uitbreken
van de gevechten, via de 'daar
voor geëigende kanalen' ingelicht
over het begin van de operatie
Desert Storm. Dit heeft defensie
voorlichting meegedeeld.
starre houding van Irak heeft helaas
de wereldgemeenschap geen ande
re mogelijkheid gelaten dan het af
dwingen langs militaire weg van be
sluiten van de Verenigde Naties".
Wöltgens hoopt dat de Iraakse lei
ding alsnog tot bezinning komt,
waardoor het militaire geweld van
korte duur zal zijn. "We blijven ho
pen dat het verstand snel zege
viert". Volgens de PvdA-voorman
is het gebruik van geweld onont
koombaar geworden. Wöltgens
hoopt dat het conflict met zo weinig
mogelijk bloedvergieten gepaard
kan gaan en dat de Nederlandse mi
litairen in de Golf behouden terug
kunnen keren.
D66-leider Van Mierlo vindt dat
het gebrek aan uitzicht op
vreedzame oplossing onvermijde
lijk moest leiden tot deze eerste fase
van de oorlog. "Ik hoop dat Saddam
Hussein tot het inzcht komt dat al
leen terugtrekking uit Kuwayt een
volgende fase van de oorlog kan
voorkomen. Het lijkt erop dat de
eerste doelstelling van de militaire
actie geslaagd is".
Verklaring
Direct na het bekend worden van
het uitbreken van de oorlog, kwa
men de hoogste ambtenaren van de
vijf ministers van het kernkabinet
bijeen om de gebeurtenissen te be
spreken. Later in de nacht kwam
het kernkabinet bijeen.
De ministers Van den Broek (Bui
tenlandse Zaken) en Ter Beek (De
fensie) vertrokken vanmorgen om
08.30 uur naar Parijs om daar een
bijeenkomst van de WEU bij te wo
nen. Die gaat in tegenstelling tot
eerdere berichten toch door, voor
zover de woordvoerder van de RVD
dat om half vier kon beoordelen.
Om 09.00 uur komt de rijksminis
terraad, inclusief de minister voor
de Antillen en Aruba, bijeen.
A/B ZUIDERKRUIS (ANP) - Van
morgen om 00.15 uur Nederlandse
tijd is op het Nederlandse bevoorra
dingsschip Zuiderkruis per telex
van het Amerikaanse maritieme
commando in de Perzische Golf on
der leiding van rear admiral
(schout-bij-nacht) D.P. March het
bericht ontvangen dat de vijande
lijkheden zijn begonnen met lucht
aanvallen op Baghdad en doelen in
Kuwayt. Zo werd enkele minuten
later door de eerste officier van de
Zuiderkruis, overste Ter Haar, via
de intercom meegedeeld.
Ongeveer tezelfdertijd kwam op
de Zuiderkruis bovendien het be
richt binnen dat de commandant
van de Nederlandse taakgroep in de
Perzische Golf, Pieter Kok, van mi
nister Ter Beek van defensie had ge
hoord dat het uitvoerend comman
do over de drie Nederlandse sche
pen in de Golf was overgedragen
aan de Amerikanen. Kok heeft dat
ook meegedeeld aan de autoriteiten
in Den Helder.
Op de Zuiderkruis werd het
nieuws over het begin van de vijan
delijkheden zeer rustig ontvangen.
Dat deel van de bemanning dat op
grond van de oorlogswacht lag te
slapen (ongeveer de helft), is blijven
slapen. "Zij moeten over enkele
uren het werk overnemen en fit
zijn", aldus de commandant van de
Zuiderkruis, Gijs Hooft.
Hooft ziet nog geen aanleiding de
bestaande staat van paraatheid in
grijpend te veranderen. "Voorlopig
geldt als onze belangrijkste op
dracht onszelf te verdedigen".
Daarom heeft hij inmiddels wel op
dracht gegeven personeel bij de
goalkeeper op de Zuiderkruis te
posteren en is ook een tweede 20
Commandant Zuiderkruis:
millimeter snelvuurkanon bemand.
"Verder blijft alles zoals het was",
aldus Kok. "Er is alleen sprake van
een situatie waarin zich tegenaan
vallen op de schepen in onze omge
ving kunnen voordoen. Van concre
te indicaties voor zulke Iraakse te
genaanvallen is op dit moment ech
ter geen sprake".
Zulke aanwijzingen zouden vol
gens Hooft aan de Zuiderkruis kun
nen worden gemeld door drie in de
nabijheid van het schip aanwezige
fregatten. Daarbij gaat het om een
Canadees, een Deens en een Ameri
kaans fregat. Deze schepen zijn in
staat luchtbewegingen in de wijde
omgeving van de Zuiderkruis te
identificeren. Ook het programma
van de Zuiderkruis er staat voor
de komende dag een bevoorra-
dingsoperatie op de agenda is op
dit moment niet gewijzigd.
Hooft, die het uitbreken van de
vijandelijkheden als een emotio
neel onwezenlijke ervaring om
schreef, noemde de situatie aan
boord op grond van de nu bekende
situatie betrekkelijk veilig.
Over de toestand aan boord van
de twee Nederlandse fregatten in de
nabijheid van de twee Amerikaanse
vliegdekschepen De Midway en De
Ranger, is aan boord van de Zuider
kruis niets bekend. Nu de fregatten
onder Amerikaans uitvoerend com
mando zijn geplaatst, worden geen
mededelingen meer over het opere-
de schepen gedaan, aldus
een woordvoerder van het ministe
rie van defensie in Den Haag. Van
morgen bevonden de Nederlandse
fregatten zich nog zo'n duizend ki
lometer ten zuidoosten van Ku
wayt, iets ten westen van de Straat
van Hormous in het oostelijk deel
van de Perzische Golf.
Ongeveer op hetzelfde moment
dat op de Zuiderkruis het bericht
van het Amerikaanse commando
binnenkwam dat de aanval op
Irakese en Kuwaytse doelen was
begonnen, ontving de Zuiderkruis
het bericht dat een van de kwartier
meesters van het bevoorradings
schip vader van een dochter is ge
worden. Volgens het bericht maken
moeder en dochter het goed.
Turkije
Met grote verbazing en toch wel wat
geschrokken reageerde de man
schappen van de Nederlandse
luchtverdedigingseenheid met Pa
triot-raketten, die woensdag van
Soesterberg zijn vertrokken naar
het zuid-oosten van Turkije. Dat
heeft een woordvoerder van de een
heid vanmorgen via de radio laten
weten. "Natuurlijk hebben de man
nen wel rekening gehouden met het
uitbreken van een oorlog. Maar dat
het op zo'n korte termijn zou gebeu
ren, hadden ze eigenlijk niet ge
hoopt", aldus de woordvoerder.
Het grootste deel van de man
schappen is inmiddels op de plaats
van bestemming gearriveerd, de ap
paratuur nog maar ten dele. Over de
uitoefening van de taak van de een
heid bestaan volgens de woordvoer
der geen vraagtekens. "We hebben
binnen de NAVO als luchtverdedi
gingseenheid een vastgestelde taak.
Het maakt niet uit of je dat doet in
het kader van de afschrikking in
Duitsland of dat je dat daadwerke
lijk doet in zuid-oost Turkije".
Commentaar
Iraakse ambassade en diplomaten
in Den Haag onder extra bewaking
DEN HAAG (ANP) - Het ambassadegebouw van Irak aan de Johan de
Wittlaan in Den Haag staat, sedert het uitbreken van de oorlog onder extra
bewaking van de Haagse politie. Dit heeft consul M. al-Amili van de am
bassade donderdagmorgen desgevraagd meegedeeld.
Ook de huizen van de diplomaten hebben extra aandacht van de politie.
Volgens de consul is nog niets bekend van mogelijke internering van de
Irakezen. Ook hü zei dat een officieel commentaar van de ambassade niet
eerder dan in de loop van de dag valt te verwachten.
Het lot van de vijf mensen die aan de Iraakse ambassade in Den Haag
zijn verbonden was donderdagmorgen rond kwart over twee nog onbe
kend. Dit heeft een woordvoerster van het crisiscentrum in Den Haag des
gevraagd meegedeeld. Mogelijk wordt tijdens de bijeenkomst van het
kernkabinet hierover beslist. Officieel zijn er nog drie diplomaten op de
ambassade en twee leden van de in Irak regerende Baath-partij. Allen heb
ben de diplomatieke status.
VALKENBURG Op het marinevliegkamp Valkenburg staan twee Ori- ken voor het vervoer van slachtoffers. Eén van de toestellen is op acht-uurs
ons klaar voor eventueel vervoer van gewonden uit het Golfgebied. Ze kun- afroep beschikbaar. Binnen die tijd lukt het ons om^brancards en spullen te
nen elk 16 patiënten meenemen. Een woordvoerder van marine zegt dat er installeren. Verder hoeft er niet veel tegebeuj
sowieso weinig aanpassingen nodig zijn om de vliegtuigen geschikt te ma- senstop in acht tot tien u
SCHIPHOL (ANP) - De KLM-
vlucht 843 die in de nacht van
woensdag op donderdag op weg
was naar Karachi, is teruggekeerd
terug naar Schiphol naar aanleiding
van de vijandelijkheden in Irak en
Kuwayt. Dit heeft een woordvoer
ster van de KLM vanmorgen mee
gedeeld.
De KLM-vlucht 888 die uit Mus
cat in Oman al op weg was naar
Schiphol, heeft in overleg gekozen
voor een veiliger omweg. Beide toe
stellen worden in de loop van de
ochtend terugverwacht. Het is niet
KLM-vliegtuig
weer terug
naar Amsterdam
bekend hoeveel passagiers aan
boord van de vliegtuigen zijn.
De Boeing-747 van de KLM die
vanuit Oman op weg was naar Am
sterdam vloog boven Saudi-Arabië
op het moment dat de oorlog uit
brak. De gezagvoerder meldde zijn
maatschappij dat hij niets heeft ge
zien of gehoord. Rond drie
vond het toestel zich boven Egypte
Naar verwachting landde het
morgen tegen half acht op Schip
hol.
Volgens een woordvoerster van
de KLM is het vliegtuig dat op weg
was naar Karachi inmiddels weer
op Schiphol terug. Het was twee
uur onderweg naar Pakistan en be
vond zich boven Joegoslavië toen
de KLM het terugriep. Ook in dit ge
val gaat het om een Boeing-747.
Iraaks antwoord lijkt volgens Amerikaanse defensieminister beperkt
AMSTERDAM Enkele late bezoekers kijken in een Amsterdams café naar de eerste beelden op de televisie van
het Amerikaanse tv-station CNN. Om 00.35 uur werden de eerste schoten gehoord in het centrum van Baghdad. De
Golfoorlog was begonnen. «toto anp»
Vervolg van pagina 1
WASHINGTON (AFP/Rtr) - Bij de
luchtacties tegen Irak waren 4 lan
den betrokken: de Verenigde Sta
ten, Groot-Brittannie, Saudi-Arabie
en Kuwayt. Dit heeft de Amerikaan
se minister van defensie, Dick Che
ney, vanmorgen verklaard. Cheney,
die Frankrijk niet noemde als actief
bij de luchtaanval betrokken land,
zei dat honderden vliegtuigen aan
de aanval meededen.
De luchtaanvallen hebben in ge
heel Irak plaats en hebben tot doel
de vernietiging van de offensieve
militaire capaciteiten van Saddam
Hussein, aldus Cheney, die zei dat
ze tot nu toe geen luchtverzet heb
ben ondervonden.
Alles lijkt 'zeer goed' verlopen te
zijn en het Iraakse antwoord lijkt
beperkt, aldus Cheney.
Hij verklaarde dat berichten uit
het Golfgebied dat de Irakezen
SCUD-raketten op Saudi-Arabië
kunnen hebben afgevuurd, onjuist
leken te zijn. "We hebben berichten
binnengekregen over het lanceren
van raketten, maar geen ervan is be
vestigd", aldus Cheney.
De Amerikaanse minister zei dat
de acties zijn uitgevoerd tegen mili
taire doelen in heel Irak en het be
zette Kuwayt door gevechtsvlieg
tuigen uit de Verenigde Staten,
Groot-Brittannië, Saudi-Arabië en
Kuwayt. Het laatste slaat vermoe
delijk op restanten van de Kuwayt
se luchtmacht die wisten te ont
snappen na de Iraakse invasie op 2
augustus.
Doelen
Cheney en generaal Colin Powell,
de voorzitter van de chefs van sta
ven in het Pentagon, zeiden dat uit
eerste rapporten van commandant
Norman Schwarzkopf in het Golf
gebied blijkt dat de eerste luchtac
ties succesvol verliepen en dat ze
doorgaan. "Het ging om honderden
vluchten", aldus Powell.
Bereik Irakese raketten
"Het is een enorm ingewikkelde
onderneming waarbij honderden
Amerikaanse en geallieerde vlieg
tuigen betrokken zijn", aldus Che
ney. De luchtacties waren gericht
tegen Iraakse militaire doelen en in
stallaties voor nucleaire en chemi
sche oorlogvoering.
"De allereerste rapporten die we
ontvangen hebben, zijn zeer, zeer
geslaagd", aldus Cheney op de kor
te persconferentie waarop hij en Po
well bij herhaling weigerden bijzon
derheden te verschaffen en niet wil
den zeggen welke typen vliegtuigen
precies zijn ingezet. "De vannacht
bestookte doelen liggen in Irak en
Kuwayt", aldus Cheney, die nog zei
dat de acties tot doel hadden het of
fensieve militaire vermogen van
president Saddam Hussein van Irak
uit te schakelen.
Powell legde er de nadruk op dat
Saddam zelf geen doelwit was van
de aanvallen. Hij weigerde te zeg
gen of de Amerikaanse en geallieer
de vliegtuigen rechtstreeks lanceer-
Bereik van:
1) de Scud-B 300 km
2) de Al Hussayn - 570 640 km
3) de Al Abbas 900 km
installaties voor SCUD-raketten
hebben aangevallen. Cheney wilde
geen antwoord geven op de vraag
wanneer Amerikaanse grondtroe
pen naar Kuwayt gestuurd zouden
worden. Hij zei dat de operaties in
de lucht enige tijd kunnen voortdu-
Aanvallen
Powell en Cheney wilden niet zeg
gen of de aanvallende vliegtuigen
verliezen hebben geleden. Woord
voerder Pete Williams van het Pen
tagon zei later tegen verslaggevers
dat berichten over de nachtelijke
acties schaars waren en dat het mi
nisterie liever nog een tijdje wacht
met het geven van verliezen.
Cheney zei dat hij de 'opdracht tot
aanvallen' voor de luchtoperatie
dinsdagmiddag had getekend in op
dracht van president Bush. Hij zei
dat de aanvallen pas zijn ingezet na
dat het Congres er van op de hoogte
gesteld was en nadat alle pogingen
om een politieke oplossing te berei
ken, waren mislukt.
VERSCHRIKKING
De ochtend na de nacht waarin de oorlog
uitbrak. Dit soort zinnen werden gebruikt
in herdenkingsverhalen over de Tweede
Wereldoorlog. Vanochtend is het echter
harde werkelijkheid. De anti-Sadam coa
litie heeft onder commando van de Ver
enigde Staten massaal de aanval op Irak
geopend. Operatie 'Woestijnschild' is
vannacht rond half één overgegaan in
operatie "Woestijnstorm". De bevrijding
van Kuwayt is begonnen.
Toen Irak op 2 augustus Kuwayt bin
nenviel. het annexeerde en later tot ne
gentiende provincie proclameerde, heeft
de rest van de wereld verontwaardigd
gereageerd. De 'wereld' inderdaad. Voor
het eerst sinds het bestaan van de Ver
enigde Naties slaagden de lidstaten er
namelijk in met zeer brede steun de Vei
ligheidsraad achter maar liefst twaalf
resoluties te krijgen.
De standpunten die daarin verwoord
werden waren duidelijk: invasie en an
nexatie werden terecht scherp veroor
deeld en Irak werd opgeroepen zich te
rug te trekken uit Kuwayt. Meteen werd
een brede blokkade van Irak afgekon
digd, waaraan ook het merendeel van de
lidstaten van de Verenigde Naties, inclu
sief Nederland, zich aansloot.
Troepen uit maar liefst 28 landen ver
zamelden zich rond het ingenomen Ku
wayt en het wachten begon. Want wach
ten moest: een blokkade vraagt geduld
en men wist dat Irak het lang zou uithou
den, De arrogantie en het uithoudings
vermogen van Irak bleken inderdaad
aanwezig, het geduld aan de andere kant
van de streep bleek minder groot. De
blokkade was een prima initiatief, het
ontbreken van een beredeneerd scena
rio achter die blokkade was fout.
Onrustige thuisfronten, een broze coa
litie met onder andere Arabische staten
als Egypte en Syriö daarin, een bedreigd
Israel en de angst voor een tweede Viet
nam. brachten de Verenigde Staten er
toe in november de troepenmacht in het
gebied te verdubbelen. Toen werd duide
lijk dat er een grens aan het geallieerde
geduld in zicht kwam en de weg terug
verder was dan ooit.
De laatste resolutie van de Veilig
heidsraad met daarin het ultimatum van
15 januari, onderstreepte dat nog eens
duidelijk. De ledenlanden werden daarin
gemachtigd 'alle noodzakelijke midde
len' aan te wenden om aan de bezetting
en inlijving van Kuwayt door Irak een ein
de te maken.
Op deze plaats werd deze resolutie
bestempeld als 'te vroeg'. Het leek mo
gelijk om. vooralsnog zonder geweld,
Irak langs diplomatieke kanalen en voor
al via de blokkade, tot terugtrekking uit
Kuwayt te bewegen. In de afgelopen we
ken is duidelijk geworden dat het conflict
daarna snel is geëscaleerd en regelrecht
op een militaire confrontatie uitdraaide.
De houding van Sadam Hoessein in het
diplomatieke verkeer draagt daar alle
schuld van.
Dat Nederland ook aanwezig is in het
gebied en nu dus aktief betrokken is bij
een oorlog, maakt eens te meer duidelijk
dat het hier geen oorlog betreft tussen de
Verenigde Staten en Irak. Het is jammer
dat de oorlog niet gevoerd wordt onder
de vlag van de Verenigde Naties. Het
blijft een coalitie van 28 individuele lan
den. met toestemming van de Verenigde
Naties en onder vrijwillige aanvaarding
van het militair gezag van de Verenigde
Staten.
De ontwikkelingen in oost-Europa ga
ven zicht op een nieuwe wereldorde. De
eensgezindheid van de Veiligheidsraad
maakte de contouren daarvan helder
Het is bijna onvoorstelbaar dat het eerste
gezamenlijke dat we in dat kader onder
nemen deze oorlog is. De nieuwe we
reldorde vraagt ons te staan voor wat wij
zijn en te verdedigen wat wij belangrijk
vinden, zelfs als dat verder gaat dan edn
in onze ogen acceptabele grens. Want
oorlog is een verschrikking en iets dat
met meer tot onze beschaving hoort.
Nu de militaire operatie is begonnen, is
het te hopen dat de geallieerde strijd
krachten in staat zullen zijn met grote
nauwkeurigheid alles in Irak en Kuwayt
uit te schakelen dat uitgeschakeld moet
worden. Sadam moet van het politieke
toneel verdwijnen en zijn militaire instal
laties zullen vernietigd moeten worden
Het volk van Irak verdient een beter
lot. De heftigheid en precisie van de aan
val van de geallieerden zal moeten voor
komen dat het volk van Irak vernederd uit
de strijd tevoorschijn komt. De landen in
het Midden-Oosten zullen na deze con
frontatie met elkaar verder moeten en dat
zal met de problemen die er liggen, toch
al niet eenvoudig zijn.
Nederlanders
in Saudi-Arabië
reageren rustig
op oorlog
DEN HAAG (ANP) - De meeste
Nederlanders in Saudi-Arabië ge
nieten van hun nachtrust. De con
tactpersonen die zijn aangesteld om
te handelen als er gevaar dreigt zijn
ingelicht. Er is echter geen reden ie
dereen te gaan bellen.
Dat is de reactie van een woord
voerder van het consulaat-generaal
in Djedda. "Er is hier ook weinig te
merken van het uitbreken van de
oorlog. Het is overal rustig. Ieder
een slaapt", aldus de woordvoerder.
Ook de Nederlandse ambassade
in de Verenigde Arabische Emira
ten spreekt van een rustige situatie.
"Het heeft geen zin om mensen
wakker te bellen met de medede
ling dat de oorlog is uitgebroken.
Verder zijn de mensen de afgelopen
dagen goed geïnformeerd over hoe
te handelen".
De ambassade in Abu Dhabi
heeft het wel druk met de opvang
van een nog onbekend aantal NV.
derlandse stewardessen die zijn ge
strand op het vliegveld bij de hoofd
stad.
Het betreft de bemanning van een
vliegtuig van Gulf Air dat niet meer
verder vloog na het uitbreken van
de vijandigheden.
