Dagboek van de crisis
I I'll fl I In KM.
Problemen bij de woestijnoorlog
ÉÉÉMÉ
IÉÉÉ6ËÉ
iiitli
PAGINA 2
DONDERDAG 17 JANUARI 1991
DE IRAAKSE TANKWAL
Om een eventuele aanval met Amerikaanse tanks af te kunnen slaan heeft Irak langs de grens met Kuwayt een gigantische tankwal
aangelegd en is bezig deze uit te breiden langs de Saudi-Arabische grens
mijnenveld
greppel van 5 tot 20 meter
breed en plm. 5 meter diep. yS
De greppel kan met olie p
worden gevuld en ontstoken
TURKIJE
IRAN
SYRIË
JORDANIË Baghdad
IRAK
SAUDI
a ARABIË .C.j 4
100 km. KUWAYT
2 augustus: In een razendsnelle actie
verovert het Iraakse leger Kuwayt in de
nacht van 1 op 2 augustus. De wereld rea
geert geschokt. De bezetting volgt op het
mislukken van de onderhandelingen
tussen Irak en Kuwayt. Irak had het olie
staatje beschuldigd van het bewust laag-
houden van de olieprijs, het stelen van
Iraakse olie en het niet nakomen van de
financiële toezeggingen aan Irak vanwe
ge diens rol in de oorlog tegen Iran.
3 augustus: De spanning in het Mid
den-Oosten loopt op als de Iraakse troe
pen zich verplaatsen naar de grens met
Saudiarabië. De ministers van buiten
landse zaken van de VS en de Sovjet
unie, Baker en Sjevardnadze, keuren in
Moskou in een unieke verklaring de actie
van Saddam Husseins af.
4 augustus: EG-landen bevriezen de
tegoeden van Kuwayt en boycotten
Iraakse en uit het bezette Kuwayt afkom
stige olie. Het Iraakse leger neemt de ge
demilitariseerde zóne bij Kuwayt en
Saudiarabië in. Irak kondigt aan zich
binnen enkele dagen uit Kuwayt terug te
zullen trekken.
6 augustus: De Saudische regering
sluit de oliedoorvoer vanuit Irak.
Baghdad besluit alle Amerikanen en Eu
ropeanen in Kuwayt in hotels te plaat
sen. De Veiligheidsraad van de VN
neemt een resolutie aan met economi
sche sancties tegen Irak.
7 augustus: De Amerikaanse presi
dent Bush stuurt gevechtsvliegtuigen en
troepen naar Saudiarabië om het land te
beschermen tegen een mogelijke aanval
van Irak. Het door Irak geïnstalleerde re
gime in Kuwayt roept de republiek uit.
8 augustus: Saddam Hussein an
nexeert Kuwayt en verklaart dat hij niet
van plan is Saudiarabië aan te vallen.
Britse, Franse en Sovjet-regeringen ver
sterken hun marines in de Golf.
9 augustus: VN-Veiligheidsraad ver
klaart annexatie Kuwayt onwettig. Sad
dam verbiedt alle buitenlanders Irak te
verlaten. Alle ambassades in Kuwayt
moeten naar Baghdad verhuizen.
10 augustus: Saddam roept op tot hei
lige oorlog tegen Amerikaanse troepen.
Een meerderheid van de Arabische Liga
stuurt Arabische troepen naar Saudiara
bië om het land tegen Iraakse agressie te
beschermen. Bovendien wordt van Irak
geëist zich uit Kuwayt terug te trekken.
Den Haag verzoekt Baghdad de Neder
landers te laten vertrekken
11 augustus: Egyptische legereenhe
den en Britse vliegtuigen komen in
Saudiarabië aan. Demonstraties voor
Saddam worden gehouden in Jemen,
Mauretanië, Algerije, Jordanië, Libië en
de door Israël bezette gebieden.
12 augustus: Saddam Hussein ver
bindt de Iraakse terugtrekking uit Ku
wayt met de Israëlische teruggave van de
bezette gebieden en een oplossing van
het Libanese conflict.
13 augustus: Nederland besluit ook
schepen, de fregatten Witte de With en
Pieter Florisz, naar de Golf te sturen. De
Jordaanse koning Hussein begint een
reeks bemiddelingspogingen. In Jorda
nië verzamelen zich steeds meer vluchte
lingen uit Kuwayt.
14 augustus: Bij afwezigheid van mi
nister ter Beek van defensie zegt de com
mandant zeemacht Nederland, vice-ad-
miraal Van Renesse, dat hij naar Londen
reist voor afspraken met de Britse mari
ne.
15 augustus: Irak biedt Iran vrede aan,
trekt zich terug uit het bezette gebied in
Iran en roept op tot de uitwisseling van
krijgsgevangenen. Marokkaanse troe
pen voegen zich bij de Egyptische in
Saudiarabië. President Bush verklaart
dat de Amerikaanse troepen niet alleen
een defensieve taak hebben; hun aanwe
zigheid in Saudiarabië moet Irak dwin
gen tot terugtrekking uit Kuwayt.
6 augustus: ,Na onenigheid tussen
VS/Engeland aan de ene kant en Sov
jetunie/Frankrijk aan de andere kant
dringt premier Lubbers aan op een uit
spraak van de Veiligheidsraad over ge
bruik van geweld.
18 augustus: Irak dreigt Britse en
Amerikaanse burgers naar strategische
en militaire gebieden te brengen, waar zij
als menselijk schild tegen een Ameri
kaanse aanval moeten dienen. Eerder
hadden zij het bevel gekregen zich in
twee hotels in Kuwayt te verzamelen.
21 augustus: Irak eist de onmiddellij
ke sluiting van de ambassades in Ku
wayt. 21 landen weigeren dit. Overleg
van de Westeuropese Unie in Parijs over
militaire coördinatie. Afspraak om am
bassades in Kuwayt zo lang mogelijk
open te houden
23 augustus: Voor de eerste maal sinds
het uitbreken van de Golfcrisis ver
schijnt Hussein op de tv met de Westerse
gijzelaars, die officieel 'gasten van Irak'
heten. Van den Broek raadt Nederlan
ders in Kuwayt aan niet naar Baghdad te
reizen.
24 augustus: Onenigheid binnen coali
tie. PvdA wil alleen geweld als de V-raad
dit sanctioneert.
25 augustus: De Veiligheidsraad van
de VN neemt een resolutie aan waarin de
mogelijkheid wordt geschapen eventu
eel met geweld het embargo tegen Irak af
te dwingen.
28 augustus: Irak roept Kuwayt uit tot
'de 19e provincie' van Irak. Saddam is
bereid tot vrijlating van de buitenlandse
vrouwen en kinderen in Irak.
30 augustus: President Bush vraagt
landen om financiële bijdragen in de
kosten voor Golf-operatie.
31 augustus: Secretaris-Generaal van
de VN Perez de Cuellar praat in Amman
met de Iraakse minister van buitenland
se zaken Tarek Aziz over de Golf-crisis.
Het gesprek levert niets op.
September
4 september: Sovjet-minister van bui
tenlandse zaken Sjevardnadze roept op
tot het houden van een internationale
conferentie over het Midden-Oosten.
9 september: President Bush en Sov
jet-president Gorbatsjov ontmoeten el
kaar voor een top in Helsinki. Zij bevesti
gen de eis tot onvoorwaardelijke Iraakse
terugtrekking uit Kuwayt.
11 september: Nederlandse regering
stelt 50.000 gaspakken (waarde f. 41 min)
ter beschikking.
13 september: De Witte de With en
Pieter Florisz worden aangewezen als de
schepen die de fregatten Jacob van
Heemskerck en Philips van Almonde
zullen aflossen. Van den Broek adviseert
Nederlanders vanuit Kuwayt naar Bagh
dad te reizen.
14 september: Iraakse troepen vallen
de ambassadegebouwen van Canada,
België en Frankrijk in Kuwayt binnen.
16 september: Parijs stuurt als vergel
ding voor de schending van de ambassa
de vliegtuigen naar Saudiarabië.
17 september: De EG wijst Iraakse di
plomaten uit.
18 september: Den Haag stelt 18 F-16's
ter beschikking voor de Golf. Later blijkt
dat niemand ze wil hebben.
20 september: President Bush dreigt
met 'aanvullende' maatregelen tegen
Irak als sancties niet blijken te werken.
21 september: Premier Lubbers blun
dert met zijn mededeling dat ook de
Duitsers bereid zouden zijn vliegtuigen
in te zetten.
25 september: De Veiligheidsraad van
de VN stelt een luchtembargo tegen Irak
in. Irak reageert positief op het plan van
Mitterrand gelanceerd in de VN: een op
lossing voor de Golfcrisis koppelen aan
een regeling voor het Israëlisch-Arabi-
sche conflict. Van den. Broek praat in
New York met Turkse collega over F-
16's. Eerder zei Lubbers: "We gaan niet
leuren".
26 september: Irak eist van de VS de
namen van mensen in de Amerikaanse
ambassade in Baghdad. Het bewind
dreigt de niet-diplomaten die in het ge
bouw zijn op te hangen.
27 september: Irak dreigt buitenlan
ders geen voedselbonnen te geven. Vol
gens Baghdad zijn de Westerse landen
verantwoordelijk voor de voedseltekor
ten en zullen zij dus zorg moeten dragen
voor hun eigen burgers.
Oktober
1 oktober: President Bush houdt een re
de voor VN. Als Irak Kuwayt verlaat, valt
er wellicht te praten over een oplossing
van het Israëlisch-Palestijnse conflict.
3 oktober: Van Gurp (commandant
Nederlandse taakgroep in Golf) wil dui
delijke instructies, geen 'schoten voor de
boeg' of'het muurtje van Relus' (afbake
ning taakgebied). Als het niet onder VN-
vlag kan, dan maar onder Amerikaans
commando. Het komt hem te staan op
een stevige uitbrander van Ter Beek.
7 oktober: Europese landen kondigen
aan de ambassades in Kuwayt tijdelijk te
sluiten, omdat water- en elektriciteittoe
voer zijn afgesneden.
8 oktober. Baghdad wil Westerlingen
vrijlaten als Bush belooft Irak niet aan te
vallen. Van den Broek zegt. dat VN zich
moeten beraden op militaire actie.
10 oktober: Lubbers dringt er bij Pa
rijs en Londen op aan zich achter het EG-
standpunt te scharen.
12 oktober: Het anti-Iraakse front van
Arabische en Westerse landen loopt een
deuk op door het bloedbad dat het Israë
lische leger heeft aangericht bij de Tem
pelberg. De VS zien zich gedwongen in
de VN-Veiligheidsraad Israël te veroor
delen, omdat de Arabische landen de be
zetting van Kuwayt even laakbaar ach
ten als de Israëlische bezetting van de
Westelijke Jordaanoever, de Golanhoog-
te en de Gazastrook.
13 oktober: Irak begint druppelsge
wijs gijzelaars vrij te laten. Een Neder
lander, 4 Britten, en 15 Spanjaarden ko
men vrij.
14 oktober: Volgens een Sovjet-diplo
maat zou Saddam Kuwayt willen ontrui
men in ruil voor de strategische eilandjes
voor de kust van Kuwayt, maar Baghdad
ontkent dit later.
17 oktober: Egypte komt in beeld voor
de Nederlandse F-16's. Den Haag houdt
vol nog steeds met Turkije hierover te
praten. Ook de land- en luchtmacht wil
len naar de Golf. Een mooi argument om
dreigende bezuinigingen op defensie af
te wenden.
18 oktober: In Nederland ontstaat be
roering over het lot van 105 baggeraars,
van wie niet duidelijk is of zij na beëindi
gen van hun werk naar huis mogen.
24 oktober: Regering in brief aan Ka
mer: de F-16's blijven hier. In reactie op
een petitie van de gijzelaars spreekt Van
den Broek van 'mensenhandel'.
28 oktober: Kuwayt betaalt bedrijf
Hollandia Kloos.
31 oktober: Nederlandse familieleden
van gijzelaars vormen een comitë voor
vrijlating na een dag eerder door Van den
Broek te zijn ontvangen. Leiding heeft
dominee Wouters.
November
1 november: Irak biedt familie van gijze
laars aan hun verwanten te bezoeken
met Kerstmis. President Bush noemt het
voorstel "de jongste uiting van cynis
me". Oud-kanselier Willy Brandt toont
zich bereid naar Baghdad te gaan. De EG
reageert negatief op het plan van Brandt
en verklaart verontrust te zijn over de
breuken in het front tegen Saddam die
de individuele missie met zich meebren
gen. Minister van buitenlandse zaken
Van'den Broek wil dat Brandt gaat als
VN-afgezant. De Nederlandse ambassa
de zal een eventuele missie van het Co
mité 'hand- en spandiensten' verlenen,
maar geen politieke steun.
5 november: EG-ministers laten nog
maals weten dat over de gijzelaars niet te
onderhandelen valt. Willy Brandt gaat
op persoonlijke titel naar Baghdad.
6 november: Londen vraagt opnieuw
om grondtroepen. Buza (Buitenlandse
Zaken) betaalt de hotelrekening in Bag
hdad: 81.000 gulden.
7 november: Brandt mag 100 Duitsers
mee naar huis nemen.
8 november: Het Pentagon kondigt
aan 700 tanks en 40.000 troepen uit Duits
land naar de Golf over te plaatsen. Irak
laat tweede Nederlandse gijzelaar vrij.
Bush zegt later op de dag nog eens
100.000 militairen naar de Golf te sturen.
9 november: Brandt krijgt nog eens 50
mensen vrij, onder wie 10 Nederlanders.
12 november: Tweede overleg tussen
Van den Broek en alle fractieleiders plus
buitenland-specialisten. Er moet een
missie naar Irak nu ds. Wouters geen vi
sum krijgt.
17 november: Hussein verklaart zich
bereid om alle gijzelaars tussen kerst en
maart '91 vrij te laten.
18 november: Westen wijst aanbod
Saddam af en noemt het een poging tijd
te winnen.
19 november: Saddam stuurt nog eens
250.000 soldaten naar Kuwayt.
20 november: Alle Nederlandse bag
geraars mogen naar huis. Nog 28 Neder
landers zitten in Baghdad vast.
21 november: Jean-Marie Le Pen
krijgt 100 gijzelaars vrij, onder wie 5 Ne
derlanders.
27 november: Er wordt besloten dat
de missie o.l.v. ex-premier De Jong in
Baghdad geen politieke verklaringen zal
afleggen. Tegelijkertijd zegt staatssecre
taris Van Voorst in New York dat Den
Haag overweegt extra militairen te stu
ren.
28 november: Voor het eerst staat de
VN-Veiligheidsraad officieel toe dat de
geallieerden geweld gebruiken om Ku
wayt te bevrijden. Het ultimatum loopt
af op 15 januari. Dat moet gezien worden
als een politieke deadline, niet als de da
tum waarop het eerste schot gelost
wordt.
29 november: President Bush nodigt
de Iraakse minister Tareq Aziz uit om te
komen praten. Hij is bereid minister Ba
ker naar Baghdad te sturen voor topover-
leg met president Saddam Hussein.
December
1 december: Ook Irak toont zich bereid
te praten, mits de Israëlische bezetting
van de Palestijnse gebieden ook onder
werp van gesprek wordt. Dat wijzen de
Amerikanen af.
4 december: Irak aanvaardt formeel
het Amerikaanse aanbod voor gesprek
ken tussen Aziz en Bush, en Baker en
Saddam Hussein. Buitenlandse zaken
dringt bij ambassadeur Irak aan op visa
voor missie-De Jong. Van den Broek
geeft een verklaring uit waarin Kuwayt
en de Palestijnse kwestie niet direct wor
den gekoppeld, maar wel op hetzelfde
velletje staan.
5 december: Leden van missie-De
Jong krijgen visa.
6 december: Missie-De Jong blijft
thuis na verklaring dat de nog resterende
buitenlandse gijzelaars Irak mogen ver
laten. Saddam Hussein doet deze aan
kondiging, zegt hij, om zijn goede wil te
tonen. De medicijnen die De Jong zou
meenemen, gaan wel naar Irak. In het di
plomatieke overleg ontstaat een pro
bleem: er is nog geen overeenstemming
over de data voor de ontmoetingen in
Washington en Baghdad.
8 december: De VN-Veiligheidsraad
wordt het niet eens over het plan een in
ternationale conferentie te beleggen over
het Palestijnse probleem. Tot 18 decem
ber (en terwijl de laatste gijzelaars naar
huis mogen) onderhandelen de VS en
Irak over de data.
Uiteindelijk blijkt dat Baghdad het ge
sprek zo dicht mogelijk bij 15 januari wil
(gesproken wordt van 12 januari), terwijl
Washington aan een veel vroegere datum
denkt. De partijen worden het niet eens.
12 december: Amerika wijst het Iraak
se voorstel af om A2iz 17 december naar
Washington te laten komen. Eerst moet
duidelijk worden wanneer James Baker
naar Irak kan. Van den Broek vindt dat
kabinet en Kamer goed hebben opgetre
den in de gijzelaarskwestie.
13 december: Van den Broek kan ka
binet niet overreden meer te doen dan
het zenden van munitie, die door Londen
en Washington wel betaald moet wor
den.
18 december: De EG gaat zich ermee
bemoeien. President Bush zegt daar
geen bezwaar tegen te hebben, mits er
geen 'gemengde signalen' worden uitge
zonden. De EG wil met Aziz praten. Mu
nitie gaat naar Golf, evenals een blusboot
van Smit-Tak
19 december: Eindelijk komt er een
einde aan twee maanden van onderhan
delingen over een VN-resolutie waarin
het optreden van Israël in de bezette ge
bieden veroordeeld wordt. Maar de reso
lutie rept ondanks de inbreng van een
aantal ongebonden landen met geen
woord over een internationale Midden-
Oostenconferentie, zoals bijv. Irak en an
dere Arabische landen voorstaan. Was
hington kan tevreden zijn over de uit
spraak zoals die nu geformuleerd is, en
Israël kan er ook mee leven.
26 december: Voor de zoveelste keer
doen geruchten de ronde dat de VS en
Irak geheime onderhandelingen voeren.
Dit keer lijken ze serieuzer omdat er in
Israël een tijdschema bij wordt geleverd.
Er zou een koppeling-op-afstand komen
tussen Iraakse terugtrekking uit Kuwayt
en een oplossing voor het Palestijnse
probleem.
Januari
3 januari: Bush zegt dat de uiterste da
tum voor een gesprek was 3 januari
verschoven is. Baker is bereid 'binnen
enkele dagen' Aziz in Genève te ontmoe
ten.
4 januari: Baghdad stemt in, maar ver
taalt 'enkele dagen' als 'een week'. De
ontmoeting wordt vastgesteld op 9 janu
ari.
5 januari: Aziz wijst de uitnodiging
van de EG voor een gesprek af omdat de
'Gemeenschap slechts doet wat Was
hington zegt'.
7 januari: Geen mariniers naar de
Golf, wel een opblaasbaar noodhospi
taal.
8 januari: Fregatten en Zuiderkruis
onder Amerikaans commando als oorlog
uitbreekt, maar geen wijziging in het
operatiegebied. Medisch personeel naar
Zuiderkruis en Emiraten. Noodhospitaal
in kelder AMC in gereedheid.
9 januari: Baker en Aziz spreken met
elkaar in het Geneefse Inter-Continental
Hotel. Na ruim zes uur blijkt het gesprek
op niets uit te lopen. Pessimisme viert
hoogtij. Bush zegt geen nieuwe diploma
tieke stappen meer te zullen onderne
men. Londen en Washington maken be
kend hun ambassade-personeel in
Baghdad te zullen terugroepen. De ver
tegenwoordigingen gaan echter niet
dicht. Britten vragen WEU-landen om
mijnenbestrijdingsschepen. Den Haag:
We hebben kennis genomen van dit ver
zoek.
10 januari: VN-secretaris-generaal Ja-
vier Perez de Cuellar vertrekt naar
Baghdad. Hij maakt een tussenstop in
Genève, waar hij een gesprek heeft met
de 12 EG-ministers van buitenlandse za
ken. De Franse president Mitterrand
biedt zijn diensten aan, net als Algerije.
Nederland kondigt aan dat ook de Hol
landse ambassade zonder personeel zal
blijven functioneren.
11 januari: The New York Times meldt
dat Saddam Hussein zich spoedig uit
Kuwayt zal-terugtrekken, in ruil voor ga
ranties dat hij niet zal worden aangeval
len en de organisatie van een Midden
Oostenconferentie waarin een oplossing
zal worden gezocht voor de Palestijnse
kwestie. De krant baseert het bericht op
verklaringen van Arabische diplomaten.
12 januari: Beide huizen (Senaat en
het Huis van Afgevaardigden) van het
Amerikaanse Congres geven president
Bush na een tumultueus, drie dagen du
rend debat toestemming een militaire
aanval op Irak uit te voeren. Het Witte
Huis maakt de inhoud van de brief be
kend die Bush aan Saddam had geschre
ven, maar die niet door Tariq Aziz aan de
Iraakse leider werd overgebracht. Bush:
"U zult een verschrikkelijke prijs beta
len".
13 januari: Perez de Cuellar verlaat
Baghdad na gesprekken met Arafat, Ta
riq Aziz en Saddam die niets opleveren.
Op de vraag of het nu oorlog wordt, ant
woordt de secretaris-generaal van de
VN: "Dat weet alleen God. Saddam
waarschuwt bevolking dat oorlog nu elk
moment kan uitbreken".
14 januari: De ministers van buiten
landse zaken van de EG besluiten voor
lopig af te zien van een eigen vredesmis
sie naar Irak. Het Iraakse parlement ver
leent Hussein unaniem toestemming al
les te doen wat nodig is om Kuwayt te be
houden. Jemen kondigt een vredesplan
aan, net als Frankrijk. Beide voorstellen
gaan uit van een koppeling tussen Ku
wayt en het Palestijnse probleem, en zijn
daarom onaanvaardbaar voor Washing
ton, Londen èn Moskou.
15 januari: De dag waarop het VN-ul-
timatum afloopt. De Veiligheidsraad
neemt kennis van het verslag van Perez
de Cuellar en bespreekt het laatste Fran
se initiatief. Amerika en Groot-Brittan-
nië verwerpen het Franse plan, omdat
het Saddam zou 'belonen' voor zijn
agressie. Alle hoop op een vreedzame op
lossing is vervlogen. Op tal van plaatsen
in de wereld wordt gedemonstreerd voor
vrede.
16 januari: Om 06.00 uur Nederlandse
tijd verstrijkt het ultimatum. De VS be
ginnen met het storen van de Iraakse ra
dar.
17 januari: Om 00.30 begint Operation
Desert Storm. De eerste bommen vallen
op Baghdad. De Golfoorlog is begonnen.
Camouflage
de militairen dragen lichte, gevlekte zandkleurige unifor
men. Uitrusting en en bewapening zijn met netten en
doeken gecamoufleerd om het gemis aan natuurlijke
te compenseren. De camouflagenetten
onderdrukken ook lichtreflecties en dempen geluiden
die in de woestijn zeer ver kunnen dragen.
Oogbescherming
Overdag moeten de
ogen tegen het felle
licht en het zand
met een soort
motorbrillen wor
den beschermd.
Speciale nachtbril-
len versterken het
licht van de maan
en de sterren
waardoor voorwer
pen in het woestijn
landschap zich
scherper aftekenen.
De woestijn als slagveld brengt speciale problemen met zich mee
voor manschappen en uitrusting. Hier een paar van de gevaren en
moeilijkheden.
t Extreme temperaturen:
Temperatuurschomme- A
5Q lingen van 30 graden zijn A mm AA A
geen uitzondering. De
If 40 thermometer die overdag
fftj kan oplopen tot 48 gra
r 30 den Celcius kan 's nachts 11X X11
2o dalen tot 18 graden.
Waterbehoefte:
Soldaten hebben
per dag ongeveer
23 liter drinkwater
nodig om te voor
komen dat ze uit-
drogingsverschijn
selen krijgen. Dat
zijn twee dozijn
legerveldflessen.
Navigatie:
Het kompas is een belangrijk
navigatie-instrument in het
terrein waar nauwelijks herken
bare markeringspunten zijn te
vinden. Dit geldt vooral bij nach
telijke troepenbewegingen
Optische systemen
Veel optische systemen
(richtmiddelen voor de artillerie) zijn in
de extreme hitte gevoelig voor
vervormingen, 's Nachts werkt
infraroodapparatuur in de woestijn
juist veel beter omdat die reageert op
de uitgestraalde hitte.
