Meer aandacht voor zwakzinnige
Genetische manipulatie koe moet mens medicijn leveren
Veel instellingen onderwijs
volwassenen verdwijnen
Mensen hamsteren al
Verstandelijk gehandicapte meer tussen de mensen laten wonen
Tweede Kamer ziet weinig
in plan superprovincie
'Eén reddingmaatschappij beter en goedkoper'
Energiebedrijf is alert voor
dreiging van terreuracties
(Duöilicutos
WOENSDAG 16 JANUARI 1991
pagina 15
LEIDEN/REGIO De voorgeno
men nieuwe wettelijke regeling
voor het dag- en avondonderwijs
betekent het einde voor 47 zelfstan
dige instellingen die zich met dit
(volwassenen-) onderwijs bezighou
den. Bij een totaal van 84 instellin
gen voor dag- en avondonderwijs
komt dit neer op een daling met 55
procent.
Dit stelt de Vereniging van Bestu
ren Volwasseneneducatie VAN in
een rapport dat gisteren is gepubli
ceerd. De VAN baseert zich daarbij
op een enquête die onder de instel
lingen voor dag- en avondonderwijs
werd gehouden.
De teruggang van het aantal ne
venvestigingen (circa-150) van de 84
hoofdvestigingen is minder drama
tisch, aldus de VAN in het rapport.
De vereniging verwacht de sluiting
van 18 van zulke 'uitvoeringsloka-
ties': 12 procent.
Het dag- en avondonderwijs om
vat onder meer het algemeen voort
gezet onderwijs
.vo)
In
e wet op het voortgezet alge
meen volwassenenonderwijs (vavo)
wordt dit onderwijs via fusies, on
derling en met andere onderwijsin
stellingen, meer in samenhang ge
bracht met andere vormen van vol-
tie.
De VAN vindt dit op zich een
goed streven maar constateert wel
dat fijnmazige netwerk van hoofd
en nevenvestigingen van dag-
/avondonderwijs. 'onder zware
druk' komt te staan. In sommige re
gio's (Flevoland. West-Brabant en
wellicht Tilburg/Waalwijk) zal zelfs
geen enkele zelfstandige vestiging
voor dag- en avondonderwijs blij
ven bestaan. De VAN noemt dit on
aanvaardbaar.
Het Gouwe college dat volwas-
senonderwijs aanbiedt in Alphen
aan den Rijn en omstreken komt
volgens rector M.M. van Roon-
Kleijn niet in de gevarenzone. "We
hebben 2700 leerlingen en zullen
waarschijnlijk nog lang zelfstandig
kunnen blijven. Voor andere klei
nere instellingen is de schaalvergro
ting te betreuren. Het komt erop
neer dat het volwassenen-onderwijs
verder bij de deelnemers vandaan
komt. Het hele fijnmazige net van
nu verdwijnt dan". Rector van de
scholengemeenschap Boerhaave
dat volwassenonderwijs verzorgt in
Leiden en omgeving, D.J. van Koot-
en, was vanmorgen niet bereikbaar
voor commentaar.
Supermarkten druk met bijvullen lege rekken
LEIDEN/REGIO - Houdbare arti
kelen zoals spaghetti, zeeppoe
ders, koffie, thee en soep worden
de laatste dagen meer verkocht
dan anders. De dreigende Gol
foorlog is voor sommige Neder
landers nu al reden om te gaan
hamsteren. Van uitverkochte ar
tikelen is vooralsnog geen sprake.
"Er wordt niet echt overdreven
gehamsterd", zegt bedrijfsleider
F. van Randwijk van de Leidse
Digros aan de Langegracht, "we
hoeven niet extra in te kopen".
Zijn collega van Albert Heijn in
het Alphense winkelcentrum de
Aarhof doet dat wel. "De vakken
lopen echt leeg", aldus bedrijfs
leider A.H. Andeweg, "het is
moeilijk bij te houden met vul
len". Vooral macaroni, spaghetti,
groenten in blik en soep verko
pen goed. "De mensen gaan wel
erg vroeg hamsteren", luidt het
commentaar van Andeweg. Hij
zegt dat de hamsterwoede maan
dag al is begonnen.
Randwijk van de Leidse Digros
vertelt dat sommige Leidenaars
met 15 pakken koffie zijn pand
aan de Langegracht verlaten.
"Dat is de laatste dagen pas het
geval". Extra maatregelen hoeft
de Digros voorlopig niet te ne
men. De voorraden zijn voldoen
de om aan de extra vraag te beant
woorden.
Een woordvoerder van de Kon-
mar in Katwijk zegt eveneens te
merken dat de dreigende Gol
foorlog van invloed is op het
koopgedrag. Naast houdbare voe
dingswaren worden in Katwijk
ook meer 'olie-produkten' ver
kocht, zoals vuilniszakken, zeep
poeders en plastics. "Het is niet
spectaculair, maar het is merk
baar", aldus de woordvoerder.
"In eerste instantie nemen we
geen maatregelen, maar we den
ken er wel over om binnenkort
van sommige artikelen extra in te
kopen".
Mocht de hamsterwoede mas
sale vormen aannemen dan kan
de minister van economische za
ken maatregelen nemen. In de zo
genaamde hamsterwet uit 1962
staat dat de minister bij 'gewichti
ge redenen' of'buitengewone om
standigheden' limieten kan stel
len voor de inkoop van voedings
middelen.
Snelle fusie Randstad-provincies lijkt uitgesloten
DEN HAAG/LEIDEN - Verstandelijk gehandicapten moe- DEN haag - De politieke partijen
ten zoveel mogelijk in gewone woningen in een doorsnee a"SnoT^Irueh^uïendeogeihetVvor-
wijk wonen. Dat is de mening van gedeputeerde Aalbers men°vanYé^g°oteïancSadprovin-
(gezondheidszorg) van de provincie Zuid-Holland. In de no
ta die morgen verschijnt staan ook voorstellen om verpleeg-
plaatsen in het noorden van de provincie, Leiden en Bollen
streek, te verschuiven naar het zuiden waar grote tekorten tekensTij'de'voorgestelde snelle fu
zijn.
Vorig jaar kreeg Zuid-Holland
r de Verenigde Staten
staatssecretaris Simons maar liefst hebben duidelijk gemaakt dat
anderhalf miljard gulden extra
de grote tekorten op het gebied
zwakzinnigenzorg
weg te werken. Tot
oordvoerders van de frac
ties erkennen de noodzaak van
meer provinciale samenwerking in
de toekomst, maar plaatsen vraag-
tussen Noord- en Zuid-Holland,
Utrecht en eventueel Flevoland.
Landelijk geeft de politiek voor
rang aan de totstandkoming
wel degelijk betere en nuttigere venlokale besturen in grootstedelij
dagbestedingen bestaan
psychiatrie standelijk gehandicapten. Door
met 1994 kan goede 'coaching' kunnen gehandi-
de provincie zodoende 80 projecten capten veel meer dan in Nederland
realiseren, slechts drie minder dan A ~11
Zuid-Holland
volgens de nota die morgen uitkomt wil Aalbers ook de thuiszorg
gaan versterken. Uit onderzoek i
volgens de provincie gebleken d<
een menselijk maat. We willen af ongeveer een kwart van de ouders
van die grote, massale inrichtingen hun kind thuis zouden kunnen la-
ver van het dagelijkse leven", stelde ten wonen, wanneer zij hulp bij de
gedeputeerde Aalbers gisteren. De verzorging en begeleiding hebben.
ke gebieden.
De uitspraak van provinciale sta
ten van Noord-Holland snel aan te
sturen op een fusie tussen de Rand
stadprovincies bestempelt O.
Scheltema van D66 als een knuppel
in het hoenderhok. "Het is moedig
als provincies onder ogen te zien dat
w in het Europa van de toekomst meer
volgens de provincie gebleken dat samenwerking geboden is. Een fu
sie is als eindplaatje van het besluit
vormingsproces eén goede zaak,
wellicht gaan de gedachten nu
ordt aangenomen, zegt Aalbers.
Behalve het meer opnemen van
zwakzinnigen in het dagelijks leven
provincie hoopt dat hierdoor de
kwaliteit
terd.
Een
de
Gedeputeerde staten denken de
de zorg wordt verbe- gezinnen met een thuiswonend ge
handicapt kind tegemoet te komen
5 de bouw door uitbreiding van de opvangtij-
Het
van zogenaamde sociowoningen. den
Dat zijn huizen die in normale ting
woonwijken staan en waar verstan
delijk gehandicapten onder begelei
ding wonen.
Begeleid werken
Daarnaast wil Aalbers ook meer
aandacht besteden aan het begeleid lenstreek
werken. Zwakzinnigen zijn in Ne- overschot
derland over het algemeen niet
het arbeidsproces opgenomen. Stu- ten. Rotterdam
daarentegen met
te snel. Landelijk gezien willen
eerst het bestuur van de grootstede
lijke gebieden goed regelen. De ge
volgen daarvan voor de provincies
zullen we daarna moeten bekijken".
Scheltema noemt de intentiever
klaring van de uitspraak belangrij-
beleid van de provin- ker dan het feit voor welke datum
voorts op gericht
i fusie gerealiseerd moet zijn. Het
eind te maken aan de onevenwichti- belang van meer samenwerking
verhouding tussen het noorde- tussen provincies vereist volgens
Zuid- haar bovendien dat enkele wettelij-
de Bol- ke belemmeringen worden wegge
nomen. Daarom zal het kamerlid bij
de behandeling van de provincie-
psychiatrische patiën- wet volgende maand een voorstel
Leiden kampen indienen om niet langer het aantal
12 provincies in de wet op te ne-
lijk en het zuidelijk deel
Holland. Rond Leiden
bij voorbeeld
plaatsen voor zwak
zinnigen
Directeur Wiebenga van nieuw gevormde NRM:
tekorten,
gezinsver-
dagverblij-
sie over de totstandkoming van
landsdelen, die ook elders in het
land wordt gevoerd. Algemeen is
volgens De Cloe de wens tot meer
samenwerking te beluisteren. De
'harde' fusie-uitspraak van Noord-
Holland is volgens hem bedoeld om
het tempo in het werken aan be
stuurlijke reorganisatie te handha
ven. "De verschillen tussen partijen
op dit punt liggen meer in het tem
po en de wijze van aanpak van meer
samenwerking, dan in het idee van
samenwerken op zich", stelt hij.
Ook De Cloe beklemtoont de
prioriteit, die de landelijke overheid
geeft aan de vorming van agglome-
ratiebesturen. Voorts kunnen dit
soort zaken in zijn visie nooit per re
gio worden afgehandeld, maar zal er
een regeling voor het hele land moe
ten komen.
De WD-fractie in de Tweede Ka
mer wenst zich bij monde van
woordvoerder H. Dijkstal niet vast
te leggen op een standpunt. "De dis
cussie is nog volop gaande", meldt
de liberaal, die wel kwijt wil dat pro
vinciale staten volgens hem aan het
verkeerde eind van de discussie zijn
begonnen.
Gedeputeerde Staten van Utrecht
staan zeer gereserveerd tegenover
een fusie. Wel voelen zij wat voor
een gemeenschappelijke regeling.
Men vindt samenvoeging van de
provincies te ver gaan. Vanavond
zullen Provinciale Staten van
Utrecht over het voorstel, om een
fusie te onderzoeken, stemmen.
Volgens een woordvoerder van de
provincie Utrecht is de verwachting
dat de stemmingsuitslag niet zal af
wijken van het standpunt van Ge
deputeerde Staten.
Volgens PvdA-woordvoerder D.
kost de provincie jaarlijks 82 de Cloe past de uitspraak van pro-
miljoen gulden extra.
vinciale staten in de actuele discus-
KATWIJK/NOORDWIJK - S.E.
Wiebenga is benoemd tot directeur
van de Nederlandse Reddingmaat
schappij, de nieuwè organistie die
ontstaat door een fusie van de Ko
ninklijke Noord- en ZuidHolland-
sche Redding Maatschappij (KN-
ZHRM) en de Koninklijke Zuid-
Hollandsche Maatschappij tot Red-
De twee organisaties zijn sinds meer in Katwijk en Noordwijk. In
1924 actief langs kust in Noord-Hol- Wassenaar is geen speciaal NRM-
land, Zuid-Holland en Zeeland. De station; de Reddingbrigade is in
KNZHRM opereerde vanuit Am- deze kustplaats actief. De Redding
sterdam, de KZHMRS vanuit Rot- Maatschappij beschikt in totaal
terdam. De organisaties werden over 48 schepen. Twee daarvan bie-
destijds opgericht door notabelen den hulp vanuit Katwijk en Noord-
de twee steden.
wijk, respectievelijk de Casparus e
ding van Schipbreukelingen besturen van de particuliere orgdni-
(KZHMRS). De nieuwe directeur, saties gefilosofeerd over een fusie.
afkomstig van de KNZHRM,
Al lange tijd werd door de twee de Valentijn.
De fusie heeft geen gevolgen vo
de 17 varende beroepskrachten t
"Noord en Zuid hebben 166 jaar 21 administratieve
organisatie lang ieder op eigen wijze uitstekend sief directie. De maatschappij heeft
"00 vrijwilligers.
wacht dat de o
geld kan besparen. Het materieel gefunctioneerdTOm die reden
wordt gestandaardiseerd. "We kun- fusie nog niet eerder
nen nu grotere aantallen tegelijk in
kopen en dat zal de prijs ongetwij
feld flink drukken", voorziet Wie
benga.
Tot onder-directeur van de NRM best met
is benoerïid N. de Jonge, tot nu toe kan doen
inspecteur van de KZHMRS.
lijkt", verduidelijkt voorzitter mr.
J.C. van Munster van Heumen na- UrenKelingen
mens beide besturen. "Wij menen Het aantal reddingen is de afgelo-
klein land als Nederland het pen jaren enorm toegenomen. Vo-
reddingmaatschappij rig jaar werden 1355 mensen gered
tegen ruim 1100 tien jaar eerder. In
De NRM heeft 36 stations, onder de afgelopen 25 jaar werden 12.500
drenkelingen op het droge ge
bracht. In de vijftig jaar daarvoor
waren dat in totaal 9500 mensen.
Betere communicatiemiddelen en
moderner reddingsmateriaal zijn de
belangrijkste ontwikkelingen die
het reddingswerk hebben verge
makkelijkt.
Volgens directeur Wiebenga is de
fusie van groot belang voor de in
druk die het buitenland heeft van
de Nederlandse redders. "Neder
land kwam op bijvoorbeeld con
gressen met een delegatie van
twaalf man, terwijl een veel en veel
groter land als China met een man
vertegenwoordigd was. Dat geeft
natuurlijk rare reacties. Geen enkel
ander land langs de Noordzee heeft
meer dan een reddingmaatschappjj.
Ik denk dat we nu wat
worden genomen".
LEIDEN - Na het dreigement
van Irak om hij het uitbreken
van een Golfoorlog in Europa
terroristische aanslagen te ple
gen, heeft de Enerie- en Water
voorziening Rijnland haar
duinopzichters gevraagd wat
scherper te letten op de drink
waterinstallaties in de duinen.
Pas als er in Europa inder
daad aartslagen worden ge
pleegd, zal de bewaking verder
worden verscherpt. Het nutsbe
drijf heeft daarover inmiddels
afspraken gemaakt met de poli
tie, aldus een woordvoerder
van de EWR.
De Leidse politie heeft het
nutsbedrijf beloofd nu al vaker
te surveilleren bij de elektrici
teitscentrale aan de Lange
gracht. Overigens staat de cen
trale letterlijk onder voortdu
rend politie-toezicht. Agenten
hoeven daarvoor alleen maar
even uit het raam te kijken. Het
hoofdbureau van de Leidse po
litie ligt pal tegenover het EWR-
terrein.
Leids bedrijf GenPharm wil nagemaakt menselijk eiwit in runderen plaatsen
LEIDEN Het Leidse bedrijf
GenPharm heeft vergevor
derde plannen voor geneti
sche manipulatie met als doel
de produktie van geneesmid
delen voor de mens. Menselij
ke eiwiten worden hiertoe in
het laboratorium nagemaakt
en in koeien geplaatst. In de
melk van deze genetisch ge
manipuleerde runderen zou
het geneesmiddel kunnen
worden afgescheiden. Dit
heeft zakelijk directeur van
het bedrijf, O. Postma, desge
vraagd meegedeeld.
GenPharm kwam eind vorig
jaar met het nieuws dat het be
drijf als eerste in Nederland een
kalf ter wereld had laten komen
dat genetisch was gemanipu
leerd. Een embryo waarbij mo
gelijke wijzigingen in het gene
tisch materiaal waren doorge
voerd, werd in een draagkoe ge
plaatst en volgroeide daar. Het
bedrijf dat hiertoe nauw sa
menwerkte met het Instituut
voor Veeteeltkundig Onderzoek
(IVO), verwachtte dat het kalfje
Adriana een verbeterde afweer
zou hebben tegen de uierziekte
mastitis. Als koeien mastitis
hebben, is hun melk onbruik
baar. Deze ziekte kost de Ne
derlandse boeren jaarlijkst on
geveer 650 miljoen gulden. On
langs bleek dat het experiment
met Adriana was mislukt. Ook
enkele genetisch gemanipu
leerde kalfjes die daarna wer
den geboren, bleken nog niet
het wetenschappelijke succes
op te leveren, wat men er van
gehoopt had.
Volgens Postma zijn de nieu
we plannen van GenPharm een
logisch vervolg op eerdere ex
perimenten. "Levensbedrei
gende ziekten voor de mens
kunnen straks wellicht worden
genezen door middel van be
paalde eiwitten. Dat is nu niet,
mogelijk omdat die eiwitten die
in het menselijk lichaam kun
nen voorkomen, niet op grote
schaal voorhanden zijn. Deze
eiwitten kunnen echter als na
tuurlijk geneesmiddel functio
neren. Wij zoeken naar een
techniek waarmee we deze ei
witen wel kunnen produceren".
DNA-recept
Geruchten als zou GenPharm
experimenteren met eiwitten
uit het menselijk lichaam,
spreekt Postma tegen. "We zijn
echt niet van plan genen uit het
menselijk lichaam te halen en
die in koeien te planten. Mensen
hoeven echt niet bang te zijn
voor een koe met een mensen
hoofd. Wat wij willen doen is
het juiste DNA-recept zoeken
in menselijke eiwitten en dat in
het laboratorium namaken. In
onze moderne bio-technologie
zijn de bouwstenen van DNA
hetzelfde. We voegen in feite
extra genetisch materiaal toe
aan het runder-DNA. Hopelijk
levert dat het gevraagde eiwit
op in de koeienmelk. Je krijgt
dan absoluut geen vreemde
schepsels zoals in Engeland
waar een geit en een schaap
werden gekniist, *de scheit'. Dat
beest heeft trouwens niet lang
geleefd".
Postma wil voor hij begint
met experimenteren eerst de
discussies in de politiek af
wachten over de ethische as
pecten van genetische manipu
latie. Volgens het ministerie
van landbouw komt het kabinet
binnenkort met een standpunt
over ethiek en biotechnologie
bij dieren. Het nieuwe plan van
GenPharm zal nog meer reac
ties oproepen omdat het hier om
- weliswaar nagemaakte - men
selijke genen gaat.
Postma laat zich niet uit over
contacten en opdrachten van de
farmaceutische industrie. Wel
acht hij het wenselijk de expe
rimenten wederom in samen
werking met het IVO uit te voe
ren. "Ook bestaan er contacten
met wetenschappers".
In mei worden tientallen
nieuwe kalveren geboren waar
mee genetisch is geanipuleerd
om mastitis te voorkomen. "Om
een Buck-effect te voorkomen,
zullen we voorzichtig zijn met
het in de openbaarheid brengen
van de resultaten", aldus Post
ma. doelend op de hoogleraar
Buck, die meende de weg naar
een medicijn tegen aids te heb
ben gevonden maar de plank
volledig missloeg en inmiddels
met pensioen is gegaan.
Honderd jaar geleden:
- Een arbeider te Wassenaar had
het ongeluk, van een gierbak te
vallen en de lendenen te breken.
- Eene tramweg-locomotief met
kolenwagen reed in den morgen
van 14 dezer het rijtuig van den
heer As. Knijnenburg te Wasse-
naar aan. Het rijtuig werd in de
lengte gepakt, een heel eind
voortgeduwd en eindelijk in
eene sloot geworpen. De drie in
zittenden gingen allen te water;
één hunner, de vrouw van ge
noemden heer, brak haren pols.
- Te Katwijk aan den Rijn heeft
zich, met den burgemeester, den
heer T.A.P. De Ridder, aan het
hoofd, eene commissie gevormd
om gelden in te zamelen tot leni
ging van den nood der armen,
zonder onderscheid van kerke
lijke gezindte. Ofschoon over het
geheel in de gemeente weinig ar
moede wordt geleden, heeft de
aanhoudende vorst buitengewo
nen maatregelen noodzakelijk
gemaakt. De opbrengst der lijst
bedroeg 223, waarvoor in ot
leg met de kerkelijken arm-1
zorgers brandstoffen en levens
middelen aan de hulpbehoeven
den zullen worden uitgereikt.
Vijfentwintig jaar geleden:
A- Momenteel - het zal velen op
gevallen zijn -doen zich bij de le
vering van aardgas in Leiden
enige moeilijkheden voor, welke
hedenmorgen zijn ontstaan in
verband met een verstopping in
de toevoerleiding van de gas
unie. Personeel t>an de S.L.F. en
de gasunie stelt alle pogingen tn
het werk deze verstopping op te
sporen en het ongerief te verhel
pen. Verbruiker van aardgas -
in Leiden en omgeving zijn
thans circa 14.000 woningen op
dit gas aangesloten - wordt aan
geraden onregelmatigheden in
de gastoevoer terdege in de ga
ten te houden. Blijkt de gastoe
voer te stagneren, dan dient de
hoofdkraan afgesloten te u
den. Aanbeveling verdient het
om deze voorzorgsmaatregel m
ieder geval in de komende nacht
te nemen.
