Kant-en-klaarmaaltijd veiliger uit de diepvries Slovenië bang voor geweld van Joegoslavië Boter minder slecht voor hart en bloedvaten dan gedacht Proef AH met lichte statiegeldfles Geiser spaart gas en water 'Albanese vluchtelingen kunnen ongestraft terug' Intellectuelen willen einde culturele boycot Zuidafrika Rijn sneller minder vuil Één kenteken voor EG-auto's DINSDAG 15 JANUARI 1991 SAMENSTELLING RAYMOND PEIL Roomboter bevat aanzienlijk min der cholesterolverhogende vetzu ren dan tot nog toe wordt aangeno men. Dat concludeert de stichting Zuivel Voeding en Gezondheid te Maarssen in een nog niet gepubli ceerd rapport over vet en choles- Met dat rapport zwengelt de stichting opnieuw de discussie aan over de vraag of roomboter slechter of juist beter voor hart- en bloedva ten is dan margarine. De nota veegt de vloer aan met de gegevens die Becel in 1987 publiceerde. Becel, onderdeel van het margarinecon cern Unilever, stelde toen dat 65 procent van de vetzuren in roombo ter het cholesterolgehalte in het bloed verhoogt. Een hoog choles terol geldt als een van de risicofac toren voor hart- en vaatziekten. Op basis van recente wetenschap pelijke literatuur constateert de stichting Zuivel Voeding en Ge zondheid nu dat slechts 19,8 pro cent van de vetzuren in roomboter een cholesterolverhogend effect heeft. Volgens het rapport heeft 35,6 procent van de vetzuren in roombo ter een cholesterolverlagend effect. Becel noemde vier jaar geleden een percentage van 3. Roomboter bevat verder 26,4 pro cent vetzuren met een gering cho lesterolverhogende invloed, 11,1 procent vetzuren zonder effect op het cholesterol en 7,1 procent met Albert Heijn verkoopt met ingang van deze week in 25 filialen melk in gla zen flessen. Het gaat om een proef, met zowel de traditonele statiegeldfles van 625 gram als een lichtere glazen statiegeldfles van 420 gram. De flessen worden verkocht naast melk in kartonnen verpakkingen. In de toekomst sluit Albert Heijn proeven met nieuwe alternatieven niet uit. Om een vergelijking te kunnen maken tussen de traditionele en de licht gewicht fles, zullen 15 filialen beginnen met de zwaardere en tien met de lichtere fles. Na vier maanden wordt gewisseld. Tijdens de proeven zal ge keken worden naar de belangstelling en ervaringen van klanten, de han teerbaarheid voor de winkel, de distributie en de produktie. Andere super markten, zoals Hoogvliet, verkopen al weer veel langer melk in (zware) sta- tiegeldflessen. De Enschedese zuivelfabriek Ormet houdt al enige tijd een proef in het oosten des lands met de lichte statiegeldfles. een onbekende invloed, aldus het rapport. De margarines Blue Band en Be cel en het frituurvet Diamant bevat ten volgens het rapport respectieve lijk 25,3 procent, 2,4 procent en 55,5 procent vetzuren met een choles terolverhogend effect. De delen cholesterolverlagende vetzuren zijn 48,3 procent (Blue Band), 87 pro cent (Becel) en 28,1 procent (Dia mant). Veranderd De stichting Zuivel Voeding en Ge zondheid baseert zich op nieuwe wetenschappelijke onderzoeken. Zo golden lange tijd alle verzadigde vetzuren als slecht voor de gezond heid. Uit recent onderzoek blijkt echter dat alleen de zogenoemde lange-ketenvetzuren het choles terolgehalte verhogen. De korte-ke- tenvetzuren, ook een soort verza digde vetzuren, blijken geen in vloed te hebben op het cholesterol, aldus het rapport. Van belang is ook het onder scheid in ('zwaar') hdl-cholesterol, dat het cholesterol uit het bloed af voert en dus bloedvatvernauwing helpt voorkomen, en 'licht' ldl-cho- lesterol, dat zich juist in het bloed ophoopt en dichtslibbing van de bloedvaten bevordert. Het verza digde vetzuur palmitinezuur blijkt Over roomboter zijn de meningen verdeeld. alleen het hdl-cholesterol te verho gen. Stearinezuur, het vierde soort verzadigde vetzuur, verlaagt juist het 'slechte' ldl-cholesterol. De stichting Zuivel Voeding en Gezondheid concludeert dat het al dan niet laten staan van roomboter nauwelijks invloed heeft op het ont staan van hart- en vaatziekten. De sterfte aan hart- en vaatziekten is sinds 1968 gedaald, terwijl de bij-' drage van zuivelprodukten (inclu sief boter) aan de totale vetcon- sumptie in Nederland al jaren rond de 21 procent ligt. Ook de vetcon- sumptie zelf is stabiel. Unilever Research laat in een re actie weten van mening te zijn "dat het een onjuiste interpretatie is van resultaten van enkele recente we tenschappelijke onderzoeken". Volgens Unilever Research kan hooguit de conclusie worden ge trokken dat roomboter 45 procent cholesterolverhogende vetzuren bevat in plaats van 65 procent. Op het verbruik van warm water is soms eenvoudig te besparen. Daar mee wordt energie bespaard en het milieu gespaard. Een douche kost veel minder \frater dan een bad. Dat laatste vergt ongeveer twee keer zo veel water als een douche. En wat douchen betreft, de aanschaf van een spaardouchekop is het overwe gen zeker waard. Met zo'n kop kan het verbruik van water en gas tot de helft worden teruggebracht, terwijl toch goed comfort wordt geleverd. Warmwatertoestellen zijn de laatste jaren sterk verbeterd. Fabri kanten doen er alles aan om toestel len te bouwen die een goed comfort leveren, maar toch zuinig met ener gie omspringen. Een veel gebruikt toestel is de combi-ketel die zowel warm tapwater levert als het huis verwarmt. Meestal staat die combi-ketel op zolder. De weg die het warme water naar de keuken op de benedenver dieping moet afleggen is daardoor vrij lang. Door te kiezen voor een dunnere waterleiding komt het warme water eerder in de keuken beschikbaar. Bovendien blijft er in MISLEIDEND - De Reclame Co de Commissie heeft een folder van Varta-batterijen veroordeeld we gens het misleidende karakter. In de folder wordt gezegd dat deze bat terijen geen cadmium en geen kwik bevatten, geheel in strijd met de waarheid. Van de drie batterijen die op de voorkant van de folder ('Bat- terijwijzer') waren afgebeeld, bevat ten er twee kwik en cadmium. zo'n dunnere leiding minder warm water ongebruikt achter. Ook dat spaart energie en dus geld. Net als de mens, hebben gastoe- stellen voldoende frisse lucht nodig om goed te kunnen functioneren. Niet alleen voor de verbranding van het aardgas, maar ook om de ver brandingsgassen te kunnen afvoe ren. Als alle kieren en naden van een woning zijn dichtgestopt, dan bestaat het gevaar dat de verbran dingsgassen onvoldoende worden afgevoerd. Om afvoer van verbrandingsgas sen goed te laten verlopen, hebben fabrikanten van gastoestellen naar oplossingen gezocht. Het resultaat zijn de 'gesloten toestellen', die met een eigen ventilator direct verse lucht van buiten aanzuigen en de verbrandingsgassen naar buiten blazen. Ze zijn daardoor niet meer afhankelijk van de ventilatie in de woning. Naast de gesloten cv-toestellen en badgeisers, is er sedert kort ook een gesloten keukengeiser. Bij dit toe stel wordt met behulp van een inge bouwde ventilator de lucht van bui ten gehaald, terwijl de verbran dingsgassen ook weer naar buiten worden afgevoerd. Daarvoor wor den aan- en afvoerpijpen met een doornee van ongeveer vijf centime ter gebruikt. De gesloten keukeng eiser heeft nog een voordeel: de hoeveelheid warm water die per mi nuut kan worden geproduceerd, ligt ongeveer anderhalf keer hoger. De gesloten keukengeiser biedt dus meer comfort, niet alleen in de keu ken, maar ook tijdens het douchen. Kant-en-klaarmaaltijden kunnen niet steeds zonder gevaar worden genuttigd. Deze maaltijden zijn bij na altijd te karig van inhoud, te ge brekkig van samenstelling, te arm aan vitaminen, te rijk aan zout of te slecht gekoeld. Tot deze conclusie komt de Consumentenbond na een onderzoek van 64 maaltijden uit de diepvries, de koeling en het schap van de winkel. Geen enkele van de geteste diners krijgt een beter eindoordeel dan 're delijk'. Vooral bij de zogeheten koelverse produkten loopt de con sument de kans op een bedorven maaltijd, eventueel zelfs voedsel vergiftiging. Ook wat milieu-eisen betreft komen deze artikelen er niet best af. Nog nooit eerder werd zoveel fou tieve informatie aangetroffen over de voedingswaarde als op de etiket ten van deze maaltijden. Van de 34 diners waarbij de voedingswaarde werd vermeld wijken 32 zover van de werkelijkheid af dat ze de nor men van de Warenwet overtreden. De wet staat een afwijking van 10 procent toe, maar vrijwel steeds zit ten de fabrikanten er meer dan 20 procent naast. Er werden fouten ge constateerd met betrekking tot het vetgehalte, de hoeveelheid zout en de energiewaarde. Al jaren bestaan er maaltijden in blik en maaltijden uit het vriesvak. Volgens de Consumentenbond kle ven aan die gerechten bijna geen ri sico's op voedselvergiftiging, om dat gevaarlijke bacteriën door steri lisatie zijn gedood of door kou niet kunnen groeien. De nieuwere koel verse maaltijden zijn niet bevroren en niet gesteriliseerd. Ze worden geacht weken goed te blijven bij een temperatuur van 0 tot 5 graden Cel- De Consumentenbond consta teerde dat deze maaltijden meestal bewaard worden bij een tempera tuur tussen 6 en 7 graden, wat tot voedselvergiftiging kan leiden. De bond vond zelfs twee uitschieters van 19 en 25 graden, waarvan de In spectie Gezondheidsbescherming op de hoogte is gebracht. De Consu mentenbond pleit voor een betere controle van de koelingen en een andere bereidingsmethode, zodat koelverse maaltijden ook nog bij ze ven graden Celsius bewaard kun nen worden. Hongerig Consumenten wordt aangeraden koelverse maaltijden, ondanks de THT-datum (tenminste houdbaar tot) op de dag van aankoop te ge bruiken en in de winkel te kiezen voor een maaltijd die 'ijskoud' aan voelt. De term 'koelvers' is overi gens volgens de bond misleidend, omdat dit soort diners al weken oud kunnen zijn. De prijs van de meeste kant-en- klaarmaaltijden loopt uiteen van 2,50 gulden tot 6,95. De kans dat men met een hongerig gevoel van tafel gaat is echter groot. Het meren deel van de maaltijden haalt nog geen 2500 kiloJoule (600 kilocalo- rièn). Harde werkers hebben vol gens de onderzoekers al snel vier tot vijf kant-en-klaarmaaltijden nodig om de honger te stillen. De gemiddelde maaltijd uit eigen keuken bevat 100 gram vlees. Bijna geen enkele kant-en-klaar maaltijd haalt dit getal. De Consumenten bond constateert dat vlees, kip of vis bij veel producenten op rant soen zijn. Er wordt veel goedkope vulling gebruikt. Vooral rijst, aard appels en deegwaren zijn favoriet. Ook groenten worden spaarzaam gebruikt., In maar één maaltijd von den de onderzoekers de normale hoeveelheid groenten van 150 tot 200 gram. Ook zijn deze maaltijden geen aanwinst voor het milieu, meent de bond. Produktie, vervoer en bewa ren van vooral diepvries en gekoel de maaltijden vergen veel energie. Plastic, waaronder pvc, blik en an dere verpakkingsmaterialen wor den overvloedig gebruikt. Ook alu minium is aangetroffen: een materi aal dat evenals pvc bezwaarlijk is. Fabrikanten hebben na de publi citeit over het onderzoek van de kant- en-klaarmaaltijden snel gerea geerd. Hun zit het kennelijk niet lekker. Zo laat de persdienst van Unilever op verzoek van Iglo weten dat de Consumentenbond veel te weinig maaltijden heeft onderzocht en daardoor niet tot verstrekkende conclusies had mogen komen. Iglo bestrijdt de Warenwet te hebben overtreden. Iglo zelf stelt de voedingswaar den van haar diepvriesmaaltijden op 250 tot 830 kilocaloneen. Dit on dersteunt derhalve de conclusie van de Consumentenbond over de geringe voedingswaarde. Het maken van aluminium vergt veel energie en weggegooid alumi nium wordt momenteel niet herge bruikt. Daarom pleit de Consumen tenbond voor het verdwijnen van dit verpakkingsmateriaal uit alle produkten waarvoor een alternatief bestaat. Kant en klaar liever uit de diepvries. BELGRADO (AP) - De Joegoslavische deelrepubliek Slovenië beried zich voor op een mogelijk ingrijpen door het leger van Joegoslavië. Het Constitutionele Hof verklaar de gisteren de Sloveense soevereiniteitsverklaring van af gelopen juli in strijd met de grondwet en opende daarmee de weg voor geweldadig ingrijpen door de centrale regering van Joegoslavië. NU ALLEEN DE CONDUCTEURSHUMOR NOG AMSTERDAM Het ivas nog 'effe' wennen, die conducteur terug op de Amsterdamse tram. Zowel de passagiers als de gloednieuwe conducteurs op lijn 4 zelf, hadden er nog wat moeite mee. De befaamde hu mor zat er duidelijk nog niet in. Hoewel, sommigen hadden er al echt zin in: "Goeiemorrege. En meneer, wat kan ik voor u doenEen enkeltje? Nou, daar gaat-ie dan!" Waarna ait dienstbetoon wordt be kroond met een forse stempel op de strippenkaart. De eersten die een stempeltje kregen waren de wethou ders De Grave en Ten Have, oud-leraar aan het Haarlems Stedelijk Gymnasium. Na ruim vijftien jaar uit het stadsbeeld te zijn ver dwenen, begon het Gemeente Vervoerbedrijf (GVB) gisteren met een jaar durende proef. Amsterdam is daarmee de eerste gemeente in Nederland die de con ducteur weer in ere heeft hersteld. Achter in de trams van lijn 4 heeft die weer zijn oude plekje terug gekre gen. Daarmee hoopt het GVB het zwartrijden aan merkelijk terug te brengen. In Amsterdam ligt het percentage zwartrijders in de bus op 12 en op 19 in de tram. In de metro rijdt zelfs 36 procent zonder geldig\ kaartje. De gemeente loopt daardoor jaarlijks tussen de tien en twintig miljoen aan inkomsten mis. In 1968 besloot de Amsterdamse gemeenteraad tot afschaffing van de conducteur op de tram. Dit 'om de dienstverlening aan het publiek te verbeteren en de reistijden te bekorten'. Het aantal zwartrijders werd. toen nog geschat op 'beduidend onder de 1 procent'. Volgens bronnen vrezen de Slo veense leiders dat het Joegoslavi sche leger spoedig zal besluiten in te grijpen zoals het Sovjet-leger dat in Litouwen deed. Ze bespreken daarom welke maatregelen geno men kunnen worden tegen zo'n in terventie, aldus de bronnen. Tanjug meldde tevens dat de Sloveense lei ders het bloedige ingrijpen door het Sovjet-leger in Litouwen sterk ver oordelen. Het persbureau Tanjung meldde dat ook het in oktober genomen be sluit van de Servische regering om heffingen van 50 procent af te kon- FREIBURG (DPA) - De belas ting van de Rijn met schadelijke stoffen door grote industriële bedrijven is in de afgelopen vijf jaar met ongeveer de helft ver minderd. Die liggen daarmee flink voor op het schema dat de Rijnoeverstaten in oktober 1987 hadden afgesproken. Dit heeft een topambtenaar in Freiburg gisteren gezegd. Hij zei dat de firma's Hüls (Rheinfel- den), Hoffmann-La Roche (Grenzach-Wyhlen) en Cyba- Geigy (Grenzach) hun hoeveel heid op de Rijn geloosde afval water met heel wat meer dan de helft verminderd hebben. Het doel van het in 1987 door de ministersconferentie van de Rijnoeverstaten vastgestelde programma was, het lozen in 1995 de helft te, maken van de hoeveelheid lozingen in 1985. digen op goederen uit Slovenie en Kroatië, nietig was verklaard. De Sloveense soevereiniteitsverkla ring werd vorige maand bij een volksraadpleging in Slovenie door een overweldigende meerderheid van de bevolking goedgekeurd. Centrum-rechtse regeringen in Slovenië en Kroatië ijveren voor meer autonomie of zelfs soevereini teit, hetgeen beide republieken in conflict heeft gebracht met het communistisch geregeerde Servie. De communistische bewindslieden in Servië hebben zich opgeworpen als verdedigers van de federatiege dachte en verzetten zich tegen de democratisering en de invoering van een vrije-markteconomie in de andere republieken. Van IPS-correspondent 1 Ivor Powell JOHANNESBURG - Het Afri kaans Nationaal Congres (ANC), Zuid-Afrika's leidende anti-apart heidsbeweging, blijft voorlopig op het standpunt staan dat de interna tionale culturele boycot tegen Zuid- Afrika gehandhaafd moet blijven. Binnen de omvangrijke achterban van het ANC is echter een discussie losgebrand over het nut van de cul turele boycot. Met name intellectu ele stromingen vinden dat de maat regel achterhaald is. Begin februari zullen anti-apart- heidsgroepen van binnen en buiten Zuid-Afrika zich in de Amerikaanse stad Los Angeles buigen over de vraag of de boycot doorgezet moet worden. De verwachting is dat deze bijeenkomst, die financieel ge steund wordt door de Verenigde Naties, bevestigend zal antwoorden op deze vraag. Maar even duidelijk is ook dat het einde van de boycot in zicht is. "Natuurlijk zal de culturele boy cot uiteindelijk opgeheven moeten worden", stel ook Angela Brown, aankomend hoofd van het ANC-de- partement voor kunst en cultuur. Maar het juiste tijdstip is nog niet daar, zo luidt het officiële ANC- standpunt. Op de vorige bijeenkomst, die in december 1988 in de Griekse hoofd stad Athene werd gehouden, werd gesteld dat de boycot pas opgehe ven mag worden als de apartheid in al zijn vormen is verdwenen. En on danks de hervormingen van presi dent F.W. de Klerk, waaronder het legaliseren van het ANC, blijft het ANC erop hameren dat de oude an- ti-apartheidswetten nog steeds van kracht zijn en dat er ook nog geen sprake is van algemeen stemrecht voor zwarten. "Totdat aan deze voorwaarden is voldaan, blijft de boycot als drukmiddel bestaan", al dus Brown. Toch is duidelijk dat de laatste tijd ook binnen het ANC de menin gen over het nut van boycotmaatre gelen als middel om de blanke rege ring onder druk te blijven zetten op zijn zachtst gezegd uiteen lopen. Op de grote ANC-conferentie die eind december in Johannesburg werd gehouden, kwam aan het licht dat er aanzienlijke meningsverschillen bestaan tussen de meer gematigde 'oude garde' anti-apartheidsstrij ders, die de afgelopen jaren veel in het buitenland actief zijn geweest en de radicalere jongeren aan de ba sis van de beweging in Zuid-Afrika zelf. Zo verraste ANC-president Oliver Tambo de aanwezigen met een pleidooi het ANC-standpunt over de sancties te herzien in het licht van de nieuwe ontwikkelingen. Een meer gematigde stroming binnen het ANC, met steun van onder ande ren de secretaris buitenlandse za ken Thabo Mbeki, is bang dat de sancties in de loop der tijd toch uit gehold zullen worden, wat uitge legd zou kunnen worden als een overwinning voor het blanke regi- Ondanks het pleidooi van Tambo en anderen, nam het congres met overgrote meerderheid een motie aan waarin om handhaving van de sancties werd gevraagd. Dat kon TIRANA/HEERLEN (GPD/AP) - De duizenden etnische Grieken die vanaf eind december vanuit Alba nië naar Griekenland zijn gevlucht, mogen ongehinderd en zonder vrees voor bestraffing terugkeren. Dat zijn president Ramiz Alia van Albanië en de Griekse premier Kon- stantin Mitsotakis gisteren in Tira na overeengekomen. Terwijl de Griekse regeringslei- DEN HAAG (GPD) - Alle auto's in de Europese Gemeenschap krijgen dezelfde kentekenplaat. Dit stelt het Europees Parlement voor aan de Europese Commissie, het dage lijks bestuur van de Gemeenschap. Een vlaggetje links op de plaat op de achterkant van de auto laat zien dat in de wagen een Europeaan rijdt. Daarachter komen de begin letters van het land waar de auto ge registreerd staat. Nu staan deze nog op een apart bordje. Ook de maten en de kleur van het nummerbord worden, als het aan het Parlement ligt, aan een unifor me regeling onderworpen. De let ters en cijfers worden in het zwart uitgevoerd op een reflecterende witte of gele ondergrond. De plaat aan de voorkant zou 52 bij 11 centi meter moeten worden. Dat is iets groter dan de huidige Nederlandse kentekenplaat. echter niet verhinderen dat, mede door Tambo's pleidooi, de Europe se Gemeenschap diezelfde dag be sloot het verbod op nieuwe investe ringen in Zuid-Afrika op te heffen. Een steeds sterker wordende lob bygroep binnen de brede onder steuningsgroep van het ANC twij felt steeds duidelijker en openlijker aan het nut van de culturele boycot. De groep, die met name bestaat uit intellectuelen, betoogt dat de boy cot achterhaald is. De zaak van de bevrijding van de zwarten en de sti mulering van de zwarte cultuur is niet meer gebaat bij een isolatie van Zuid-Afrika, maar juist bij uitwisse ling. Bovendien zijn het juist de zwarten zelf geweest die de afgelo penjaren het meest te lijden hebben gehad van de boycot, vindt deze groep. der in de Albanese hoofdstad de weg effende voor dit akkoord, trok ken in het zuiden van de volksrepu bliek (in het Grieks: Noord-Epirus) nog eens 1500 Albanezen van Griekse origine over de grens naar Griekenland. Volgens de Griekse politie nam de stroom vluchtelin gen toe na geruchten dat de Alba nees-Griekse grens dicht zou gaan. Het in Griekenland actieve Comi té ter Ondersteuning van de bevol king in Noord-Epirus gelooft niet dat van de 6500 etnische Grieken die Albanië in de laatste twee we ken hebben verlaten, naar hun ge boortestreek terugkeren. In ieder geval zullen zij dat weigeren, zolang de communisten in Albanië de dienst uitmaken, aldus een woord voerder van het comité. Premier Mitsotakis sloot maan dag zijn tweedaags bezoek aan Al banië af. Na zijn besprekingen met president Alia en minister-presi dent Adil Carcani bezocht de Griekse regeringsleider de muse- umstad Gjirokaster in het uiterste zuiden van Albanië. Gjirokaster (Argyrokastron in het Grieks) is het (verzorgings)centrum van de Griekssprekende minderheid in Al banië. Volgens Athene bestaat die minderheid uit 350.000 tot 400.000 zielen. Albanië houdt het aantal et- nischee Grieken op 60.000. De wer kelijkheid lijkt in het midden te lig gen. Het doel van de komst van Mitsot akis naar Albanië was een soort am nestie te verkrijgen voor de Albane se vluchtelingen. Aangezien Grie kenland zelf met een enorm vluch telingenprobleem opgescheept zit, zoekt Athene ook naar middelen die het Griekse volksdeel in Zuid-Alba- nië ervan weerhouden, voorgoed uit die streek weg te trekken. In dit verband heeft de Griekse regering de Albanezen hulp aangeboden bij de politieke en economische her vormingen. Met name denkt Athe ne aan investeringen in de indus triële sector. De Albanese president Ramiz Alia zal zeer spoedig, vermoedelijk vandaag met leden van de oppositie gaan praten over een mogelijk uit stel van de verkiezingen, die ge pland staan op 10 februari. Dat heeft een van de leiders van de Democra tische Partij, Gramoz Pashko, maandag gezegd. Pashko verwacht dat Alia ermee zal instemmen de verkiezingen met zes weken uit te stellen. De drie sinds kort toegesta ne oppositiepartijen in Albanië had den gevraagd om uitstel van de ver kiezingen met drie maanden, om zich beter te kunnen voorbereiden en een gelijkwaardige kans te ma ken tegen de communistische par tij, die al 47 jaar aan de macht is.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 9