'Minister van defensie kan
geen time-out aanvragen
De Irakees kent geen angst
Saddam is liever dode martelaar dan verrader
Imam spreekt in
dienst voor Golf
Ter Beek worstelt met de Golfoorlog
I REPORTAGEi
GEESTELIJK LEVEN
BAGHDAD Onderuitgezakt in
een stoel in een verwaarloosd en
schemerig zaaltje van het Saddam
Husayn-vliegveid te Baghdad, zit
meneer Karim. Geamuseerd kijkt
hij toe hoe tientallen journalisten
zich urenlang zenuwachtig maken
over de uitkomst van het gesprek
tussen de Iraakse president Sad
dam Husayn en VN-secretaris Pe
rez de Cuellar.
Meneer Karim, één van de vele
mannetjes van het Iraakse ministe
rie van Informatie, lijkt absoluut
niet geïnteresseerd in wat Perez de
Cuellar de pers zal gaan vertellen.
Het kan hem allemaal niet zoveel
schelen, want hij heeft geen angst
voor wat komen gaat. Vraag een Ira
kees op de markt, in de bus. op
straat, in een winkel, op het vlieg
veld of hij bang is voor een oorlog
en zijn antwoord luidt: nee. Echt
niet? Nee, echt niet.
Minder dan 36 uur voordat het
VN-ultimatum afloopt en de multi
nationale strijdmacht onder Ameri
kaanse leiding ieder moment een
vernietigende aanval kan inzetten,
is er nog altijd geen nervositeit in
Baghdad te bespeuren. De Irakezen
zijn vol vertrouwen dat ze een aan
val kunnen afslaan en velen geloven
hun leider Saddam Husayn, die in
alle toonaarden roept dat ze de
Amerikanen zullen verslaan.
Op het randje van een afschuwe
lijke oorlog, waar Saddam Husayn
rechtstreeks op afstuurt, over
schreeuwen de Arabieren in Irak
Retoriek volledig beheerst door propaganda
het minderwaardigheidscomplex
dat ze tientallen jaren ten aanzien
van het machtige Westen hebben
gevoeld. Iedere dag herhalen ze hun
slogans, bouwen ze verder aan een
bouwwerk van leugens en verdie
pen ze hun negatieve stereotiepen
over de Westerse wereld.
Dubbel
Van boerenkinkel tot ingenieur, al
len beheersen ze de retoriek: het
Westen oordeelt met 'een dubbele
standaard' ten aanzien van Israel en
de Arabische wereld. De Amerika
nen waren onderweg om Irak aan te
vallen, en toen is Irak uit zelfverde
diging Kuwayt binnengevallen.
Sommigen zijn ervan overtuigd dat
het Westen slechts 9 dollar per vat
olie betaalde voor 2 augustus 1990,
zodat een inval in Kuwayt recht
vaardig was om de olieprijs op te
drijven. In werkelijkheid bedroeg
de olieprijs vorig jaar zomer bijna
het dubbele.
Het is opvallend met wat voor een
gemak inwoners van Baghdad de
formuleringen overnemen die hen
in de propaganda van het ministerie
van informatie wordt aangedragen.
Soms overstijgen de tekstschrijvers
van het ministerie zichzelf, zeker als
de Amerikaanse president Bush het
onderwerp vormt. In de Baghdad
Observer, een Engelstalig dagblad
dat iedere dag bol staat van de pro
paganda, stond afgelopen week een
treffende passage. Het ging over de
taal die George Bush zou hebben
gebezigd in de brief die hij via zijn
minister van buitenlandse zaken
James Baker wilde geven aan Sad
dam Husayn. De commentator
kwam tot de volgende analyse:
"Het is niet alleen een kunst op
zich om op een behoorlijke wijze
het woord te richten tot iemand, het
laat ook zien hoe iemand is opge
voed. Helaas toont de heer Bush
dat, diep in hem verscholen, de
mentaliteit zit van een cowboy
gangster, wiens voornaamste doel
het is anderen te vermoorden en te
beroven. Hij doet ons denken aan
de vroeg zeventiende-eeuwse Eu
ropese veroordeelden die naar de
'nieuwe wereld' emigreerden om
aan de rechtbank te ontsnappen en
zich te gaan verrijken na het ver
moorden van duizenden 'wilde' ro
de Indianen".
Ingegraven als ze zich hebben in
hun woestijn van eigen waarheden
en geloof, luisteren de Irakezen al
heel lang niet meer naar wat de niet-
Arabische wereld vindt. Meneer Onwil
Karim is niet geïnteresseerd in de
mening van Perez de Cuellar, om
dat hij de VN-secretaris heeft inge
deeld bij de marionetten van de VS.
lar werd zes uur lang in een wacht
kamer gezet, totdat Saddam
Husayn de tijd rijp achtte voor een
onderhoud. Een grotere schoffering
van Perez de Cuellar was nauwe
lijks mogelijk
De Iraakse president herhaalde
vervolgens zijn standpunten met de
hardnekkigheid die zijn burgers
zich ook hebben aangeleerd. Perez
de Cuellar moet zich gedurende het
gesprek hebben gerealiseerd dat
niemand meer kan doordringen tot
Saddam Husayn.
Doof
De hele Iraakse samenleving is in
haar denken zo geïsoleerd geraakt,
dat haar inwoners domweg zijn ge
stopt naar anderen, bijvoorbeeld
het Westen, te luisteren.
De afgelopen dagen drong zich in
Baghdad levensgroot de vraag op in
hoeverre ook de Iraakse top zich
heeft afgesloten van de buitenwe
reld. Terwijl de hele wereld wachtte
op nieuws van Perez de Cuellar over
zijn gesprekken met Saddam
Husayn, drong langzaam tot de ver
zamelde journalisten op het vlieg
veld in Baghdad door met wat voor
een onverschilligheid de Irakezen
omsprongen met de allerlaatste se
rieuze poging van een respectabele
buitenstaander om een noodlottige
oorlog af te wenden. Perez de Cuel-
De absolute onwil om ook maar een
stap opzij te zetten en de standpun
ten te heroverwegen, moeten de
verklaring zijn voor de onwerkelij
ke sfeer die er de afgelopen week in
Baghdad heerste. Hier ging een stad
met 4 miljoen inwoners stap voor
stap. zonder haperen, een dodelijke
deadline tegemoet. Uren en dagen
tikten weg. iedereen wist dat 15 ja
nuari naderbij kwam en men leefde
gewoon door, omdat men bereid is
het onvermijdelijke te accepteren.
Een oorlog, zo is in het bewustzijn
van de Irakees gebakken, kan de
laatste, onafwendbare ontwikke
ling zijn van een manier van leven.
En de oproep van Saddam Husayn
om desnoods te sterven voor hun
land, klonk de Irakezen gisteren
dan ook niet vreemd in de oren. In
de straat, op de markt, in de winkel
tjes, bij het busstation, bij de benzi
nepomp zullen de Irakezen tot voor
bij 15 januari antwoorden dat ze niet
bang zijn. Tot op het moment dat de
bommen vallen.
DEN HAAG Hij weegt het
speelgoedbootje in de palm van
z'n hand. Bedachtzaam zegt Relus
ter Beek: "Gekregen van een
groep demonstranten tegen de
aanwezigheid van onze sehepcn in
de Golf". Met een zucht zet de
minister van defensie het plastic
scheepje terug op de antieke
schoorsteenmantel in z'n
werkkamer. Zijn gevoelens zijn,
erkent Relus ter Beek, dezer
dagen verdeeld. Hij wordt
verscheurd door het vooruitzicht
dat mogelijk onder zijn
ministeriële
verantwoordelijkheid
Nederlandse militairen deel
zullen nemen aan een oorlog.
"Alles in mij verzet zich tegen het
aanvaarden van het onvermijdelij
ke". zegt hij. "Ik blijf hopen op een
vreedzame oplossing in de Golf.
Maar ik moet mezelf voortdurend
dwingen rekening te houden met de
mogelijkheid van een gewapend
conflict. En dan ben ïk verantwoor
delijk voor die schepen. Nee, dat is
niet de juiste formulering. Ik ben
verantwoordelijk voor die mensen.
We moeten oppassen met al die ano
nieme begrippen: 'schepen', 'eenhe
den'. Ik ben persoonlijk verant
woordelijk voor die mensen".
Hij steekt nog net niet de ene siga
ret met de andere aan. hoewel het
pakje Gorbatschow-sigaretten, als
een soort boodschap, onaangeroerd
op tafel blijft liggen. Het lot heeft
een grimmige wending genomen
sinds de PvdA-er Relus ter Beek
aantrad als, wat hij zelf noemt, 'mi
nister van vrede' in het kabinet
Lubbers-Kok.
Veertien maanden geleden waar
de er een euforische stemming door
Europa. Ter Beek over die start:
"De Muur stond op vallen, iedereen
sprak over vrede, ontwapening, en
dat Europa er anders uit zou gaan
zien. De traditionele dreiging die
zichtbaar en voorspelbaar uit het
Oosten kwam, was vervangen door
een diffuus veiligheidsrisico". In
die stemming zette Ter Beek zich
aan het schrijven van een nieuwe
Defensienota, waarin de "andere ei
sen die deze tijd aan de krijgsmacht
stelt" zouden worden verwoord.
Tot het 2 augustus werd.
"De Golfcrisis heeft het in één
klap duidelijk gemaakt: het is geen
vrede op aarde. Dat is voor mij per
soonlijk heel ingrijpend geweest. Ik
heb het besluit getekend dat die
mensen worden uitgezonden en ik
ben persoonlijk verantwoordelijk.
Ik moet alles doen om de mensen
daar optimaal te beveiligen. De
commandanten, de bemanningen,
moeten weten waar ze aan toe zijn.
Juist vanwege dat veiligheidsas
pect kan de minister van defensie
geen 'time-out' aanvragen als het
echt oorlog wordt".
Hij richt zich nu ook tot zijn eigen
PvdA-fractie, erkent Ter Beek. "Ik
vind het politiek heel begrijpelijk
dat de PvdA de behoefte voelde een
finaal besluit over deelname aan
een oorlog pas op het laatste mo
ment te nemen. Dat voel ik ook zo.
Vast moet staan dat alles, en dan
ook echt alles, geprobeerd is om
oorlog te voorkomen, maar tegelij
kertijd dat Husayn uit Kuwayt is
verdreven. Maar mijn persoonlijke
stellingname werd door iets anders
bepaald: ik moet rekening houden
met de mogelijkheid dat er na 15 ja
nuari oorlog wordt gevoerd. Als mi
nister heb ik een eigen verantwoor
delijkheid: ik moet ervoor zorgen
dat onze militairen onder optimale
veiligheidsomstandigheden opere
ren".
Neutraal
"Vanaf 2 augustus, vanaf het eerste
moment, ben ik me zeer bewust ge
weest van de mogelijke consequen
ties van de daden van Saddam
Husayn. Ik heb tot het uiterste ge
pleit voor een actieve rol van de Vei
ligheidsraad, om het beeld te voor
komen dat het de Verenigde Staten
tegen Irak zou zijn. Dat is het niet. ik
erger me aan die verhalen. Het is de
Ter Beek kijkt
zichzelf aan, bij
de antieke
schoorsteen
mantel in z'n
werkkamer,
waarop rechts
onder meer een
plastic scheepje
staat dat hij van
een groep de
monstranten te
gen de aanwe
zigheid van on
ze schepen in de
Golf kreeg.
(foto GI'D)
hele internationale volkerenge
meenschap tegen Irak. Nederland
is niet neutraal".
"Ik hoopte dat de Verenigde Na
ties voldoende druk zouden kun
nen uitoefenen om Irak te doen te
rugtrekken uit Kuwayt. Het lijkt er
nu op dat het niet zal gebeuren.
Maar we moeten ons daarna hoeden
voor een automatisme. Het is geen
uitgemaakte zaak dat er oorlog
wordt gevoerd. Er is nu, maandag
middag om drie uur. nog veel onze
ker. er zijn nog enkele diplomatieke
activiteiten. Het is de vraag of, hoe
en wanneer het tot een gewapend
conflict komt. Maar misschien zeg
ik dat ook wel omdat ik me nog niet
verzoend heb met het idee dat oor
log onvermijdelijk zou zijn. Voor
mezelf moet vast staan dat het niet
meer anders kan. Als er, onver
hoopt, oorlog uitbreekt, moetje ook
voor jezelf kunnen verantwoorden
dat Nederlandse militairen daar
deel aan nemen. Ook later, achteraf,
moet ik het voor mezelf kunnen ver
antwoorden".
"Zouden de economische sanc
ties tegen Irak werken, dan heb ik
dat vele malen liever dan oorlog.
Maar ze hebben tot dusver onvol
doende politiek effect gehad, en dus
heb ik rekening te houden met de
mogelijkheid van een oorlog. Als
het fout gaat, heb ik de Nederlandse
militairen optimale veiligheid ver
schaft. Op het moment dat er wordt
geschoten, sta ik niet voor de keuze
om wel of niet mee te doen. Nee, het
moet dan al duidelijk zijn wat de
schepen doen. Als minister kan ik
niet zeggen: 'Commandant, voordat
U gaat vuren moet U wachten op
een telefoontje uit Den Haag. Ik
wens niet in de positie te verkeren
dat men mij achteraf nalatigheid
kan verwijten".
Sloffen
Ter Beek wil ook duidelijk hebben
dat hij, en niemand anders, de be
sluitvorming in het kabinet op gang
heeft gebracht. Hij slofte niet achter
CDA-minister Van den Broek aan:
"Ik heb het kabinet zelf in een brief
gewezen op de discussie die ons te
wachten stond, en voorstellen ge
daan die zijn overgenomen. De
vraag was: wat voor taken nemen
we op ons in het kader van resolutie
678. Het kabinet had kunnen beslis
sen om de schepen de steven te la
ten wenden. Dat hebben we niet ge
wild".
Heeft iemand in het kabinet dat
bepleit? Een lichte aarzeling, die
doet vermoeden dat de gedachte
wel degelijk door de Trèveszaal
heeft gespookt. Maar dan volgt een
stellig "nee".
DEN HAAG (ANP) - De derde Qadisiyah in
"het tijdperk van de grote leider Saddam
Hussein", zo zou de Iraakse president de ko
mende oorlog graag willen noemen als hij
die overleeft. Op monumenten en grote ge
bouwen is deze zinsnede overal te vinden in
het Irak van Saddam Hussein. Oqk op elke
tiende steen van de stad Babyion ('uit de zes
de eeuw voor Christus) die de president laat
herbouwen. Qadisiyah verwijst naar een
veldslag in de 7e eeuw waarbij de Arabieren
de Perzen versloegen.
Saddam liet zich graag vergelijken met de
grote Babylonische koning Nebukadnesar
wiens rijk zich uitstrekte van Palestina tot
ver in Iran. Op muntstukken staat hij naast
zijn grote voorbeeld afgebeeld. Historici kre
gen van hem de opdracht te ontdekken dat
Saddam een directe afstammeling is van de
profeet Mohammed, waar zij dan ook moei
teloos in slaagden.
Wie een bezoek brengt aan het nieuwe Ba
byion, dat weer wordt opgetrokken ter
meerdere glorie van Saddam, ziet direct dat
ook de restaurateurs het niet zo nauw nemen
met de historische werkelijkheid. Onbe
doeld lijkt het nieuwe Babyion een weer
spiegeling van het kunstmatige karakter van
Saddams regime ep populariteit, die het
voornamelijk moet hebben van dure huizen
en auto's voor handlangers.
Het geheel van slechtgemetselde gele bak
stenen heeft meer weg van een toneeldecor
dat zijn functie verliest zodra de voorstelling
is afgelopen. Nu voor Saddam het doek
dreigt te vallen want geen mens gelooft
dat zijn legers zich stand kunnen houden te
genover de internationale anti-Iraakse troe
penmacht zal spoedig blijken hoeveel
steun de dictator werkelijk geniet.
Op veel sympathie van de vier miljoen zie
len tellende Kurdische bevolking hoeft hij
alvast niet te rekenen. De laatste twintig jaar
zijn duizenden Kurden gemarteld, gedood of
'verdwenen'. Tienduizenden zijn gevlucht
en honderdduizenden gedeporteerd naar de
woestijn van Zuid-Irak. Twee jaar geleden
roeide hij met chemische wapens een deel
van de bevolking uit van het stadje Halabja,
waarbij 5000 mensen omkwamen.
Ook andere dorpen werden met chemi
sche wapens bestookt en vervolgens met de
grond gelijk gemaakt. Saddam was de eerste
in de wereldgeschiedenis die gifgas tegen
zijn eigen bevolking inzette en ook de eerste
die zenuwgas gebruikte in de oorlog tegen
Iran. De verwachting is dat Saddam voor de
ophanden zijnde oorlog nog heel 'duivels gif
in voorraad heeft. Sinds 1985 produceert
Irak jaarlijks zo'n 5000 tot 13.000 ton aan
mosterdgas en twee typen zenuwgas, tabun
en sarin.
Arabische natie
Ook de shi'itische meerderheid van de
Iraakse bevolking (17 miljoen inwoners)
heeft het niet zo begrepen op de 'slager van
Baghdad". Tijdens de oorlog tegen Iran wer
den eveneens duizenden shi'itische
moslems gedood en gedeporteerd. Hoe de
Iraakse bevolking werkelijk denkt over haar
leider is niet bekend. Niemand laat een on
vertogen woord horen over Saddam, omdat
men met kritiek op "de grote leider" de ko
gel riskeert.
Kinderen wordt geleerd hun eigen ouders
aan te geven. Naar schatting werkt één op de
drie Irakezen voor een van de vier inlichtin
gendiensten. zodat men niemand kan ver
trouwen. In hotels en openbare gelegenhe
den, zelfs in woonhuizen van hoge over
heidsfunctionarissen bevindt zich overal af
luisterapparatuur.
Nadat de door hemzelf begonnen oorlog
tegen Iran geëindigd was met een bestand,
presenteerde Saddam dit als een persoonlij
ke overwinning. En dat terwijl de oorlog
hem in werkelijkheid niets heeft opgeleverd,
behalve een schuld van bijna 80 miljard dol
lar en zo'n 300.000 doden. In zijn grootheids
waan ziet Saddam zich als de nieuwe leider
van de Arabische natie. "De glorie van de
Arabieren vindt zijn oorsprong in de glorie
van Irak. Wij streven naar een machtig, ge
vreesd Irak", zo zei Saddam Hussein eens.
Ongewenst
Volgens de psycholoog, die het handschrift
van Saddam bestudeerde en gesprekken
voerde met zijn bezoekers, staat in Saddams
gedrag pure overlevingsdrang centraal. Als
boerenjongen kwam hij in de jaren '30 onge
wenst ter wereld in het dorpje Tikrit. Hij
werd opgevoed door een oom in een geweld
dadige periode in de jonge Iraakse geschie
denis. Saddam (de naam betekent: verdrij
ver van de agressor) leek aanvankelijk voor
bestemd om schaapsjongen te worden in de
woestijn. Een diepgeworteld minderwaar
digheidscomplex legde de basis voor zijn ka
rakterstructuur, aldus de psycholoog in het
CIA-rapport. Achterdocht ten aanzien van
iedereen in zijn directe omgeving en een
goed stel hersens maken hem tot een niets
ontziend persoon, aldus het rapport.
Nadat in 1968 de Ba'athpartij (Ba'ath bete
kent Wederopstanding) de macht had over
genomen, rees Saddams ster snel binnen de
partij. Hij kreeg opdracht een geheime
dienst op te richten. Vijanden van de partij
werden zonder pardon gemarteld en omge
bracht. Nadat hij in de jaren zeventig achter
de schermen al de touwtjes in handen had
gehouden schoofde beul van Baghdad" in
1979 zijn oom generaal Ahmed Hassan Al-
Bakr aan de kant en nam diens functie van
president over.
De geheime en inlichtingendiensten wer
den geperfectioneerd. In hun hoofdkwartie
ren werd gemarteld. Al dan niet vermeende
tegenstanders werden zonder pardon ge
dood. Hierbij hanteerde Saddam meermalen
zelf het geweer of de hakbijl. Sinds 2 augus
tus kent de bevolking van Kuwayt het niets
ontziende geweld en de bruutheid die de
Iraakse bevolking al veel langer moet onder
gaan.
Martelaar
De afgelopen tien jaar zijn er verscheidene
aanslagen op Saddam gepleegd, hetgeen zijn
wantrouwen jegens de wereld heeft ver
sterkt. Zijn achterdocht gaat zelfs zo ver dat
hij bij zijn spaarzame bezoeken aan andere
Arabische landen zijn eigen voedsel en voor
proever meeneemt. Naar verluidt zou hij
zelfs zijn eigen stoel meenemen uit vrees dat
zijn gastheer een giftige naald in de voor
hem bestemde zetel heeft verstopt.
Saddam zelf zoekt een minder vergaande
verklaring voor zijn onverzettelijkheid je
gens de anti-Iraakse alliantie en overziet de
situatie broodnuchter. Tegen een Algerijnse
delegatie die onlangs Baghdad bezocht zei
hij dat er hoe dan ook gevochten zal worden.
"Ik heb twee opties", zo zei hij. "Door Ameri
kaanse bommen te worden gedood of door
Iraakse officieren. In het eerste geval ben ik
een martelaar. In het tweede geval een verra
der. Als ik me zonder meer uit Kuwayt terug
trek. moet ik zeker op het tweede scenario
rekenen"
Staand gebed in de Lutherse Kerk in gebed. (foto Henk Bouwman)
Na verzoek Leidse Raad van Kerken
LEIDEN Tijdens de wake
voor de Golfcrisis, die gister
avond onder auspiciën van de
Raad van Kerken in Leiden
plaatsvond, heeft ook de
imam van de Marokkaanse
moskèe het woord gevoerd.
Iets dergelijks is in Leiden
nog niet eerder voorgekomen,
meent drs. H. E. Schouten,
voorzitter van de Raad.
Bij aanvang van de gebedsdienst,
die in het gebouw van de Evange-
lisch-Lutherse Kerk plaatsvond
en door zo'n honderd belangstel
lenden werd bijgewoond, was
nog niet bekend dat de geestelij
ke leidsman van de Marokkaanse
gemeenschap in Leiden het
woord zou voeren.
Tijdens een gesprek dat de
imam en twee metgezellen met
een afvaardiging van de Raad van
Kerken had de wake was in
middels begonnen bleek dat
de eerste graag blijk wilde geven
van de gemeenschappelijke zorg
over de situatie in de Golf. Daar
op sprak hij de aanwezigen in het
Arabisch toe, waarbij hij alle gro
te profeten aanriep, onder wie
Mozes, Jezus en Mohammed, al
dus de vertaler.
In zijn dankwoord na de woor
den van de Marokkaanse leids
man sprak Schouten over de zorg
die bij de Leidse Raad van Ker
ken bestaat over "het grote risi
co" dat de Golfcrisis gevolgen
heeft voor de relatie tussen chris
tenen en moslims.
Schouten toonde zich "heel ge
lukkig" met de komst van de de
legatie van de Marokkaanse mos
kee. Het was zijn idee geweest om
zowel bij deze als de Turkse mos
kee langs te gaan en-te vragen of
er met het oog op de Golfcrisis
iets gezamenlijk ondernomen
kon worden. Van Turkse zijde
kon om praktische redenen niet
op het verzoek worden ingegaan.
Het korte onderhoud tussen de
Marokkaanse imam en de zijnen
en de Raad van Kerken heeft ver
der opgeleverd, dat er volgende
maand een uitgebreide ontmoe-
Kerkvoogd wil
zelf begroting
blijven maken
DORDRECHT (ANP) - De kerk
voogden in de Hervormde Kerk
willen zelf de begroting blijven
vaststellen. Zij verwerpen het sy
nodebesluit van maart vorig jaar,
dat die taak wil geven aan de ker-
keraad.
Deze conclusie trekt de Vereni
ging van Kerkvoogdijen uit een
enquête onder haar leden. Van de
1372 leden heeft 64 procent gerea
geerd. Daarvan stond 71 procent
achter het standpunt van het be
stuur van de vereniging.
Het bestuur van de vereniging
stemt in grote lijnen in met het sy
nodebesluit om een uniforme re
geling voor het beheer van de ker
kelijke goederen in te stellen. Op
dit moment kent de Hervormde
Kerk drie beheersregelingen.
Volgens het besluit, dat in maart
in tweede lezing in de synode aan
de orde komt, stelt het college
van kerkvoogden de begroting
op, maar ligt de vaststelling ervan
bij de kerkeraad. De vereniging
vindt dat de vaststelling van de
begroting een zaak van de kerk
voogden moet blijven.
ting zal plaatsvinden. In de afge
lopen jaren was er van contact
tussen de Raad en de moskeeën
in Leiden nauwelijks sprake.
De wake, die onder leiding
stond van ds. A. Alblas, bestond
afwisselend uit stil en gezamen
lijk gebed en samenzang. Een
groot aantal rooms-katholieke,
hervormde en gereformeerde
kerken in Leiden had aan de op
roep gehoor gegeven om van ze
ven tot acht uur ieder kwartier de
klokken te luiden.
Gisteravond hield het Verbond
van Liberaal-Religieuze Joden in
ons land een bijzondere samen
komst in de Haagse synagoge,
waarbij werd gebeden voor vrede
in Israël. Voorgangers waren de
rabbijnen Awraham Soetendorp
(Den Haag) en David Liliënthal
(Amsterdam). Vanmiddag zou de
orthodox-joodse gemeente in
Amsterdam een speciale dienst
houden in de synagoge in Am-
sterdam-Buitenveldert. Tijdens
de dienst zou ook voor beëindi
ging van de aanhoudende droog
te in Israël worden gebeden.
Morgenavond vindt in Alphen
aan den Rijn een 'dienst van ver
ootmoediging en gebed' met het
oog op de Golfcrisis plaats in de
Adventskerk. Voorgangers zijn
ds. Jonkamn en ds. Wilschut.
Aanvang half acht.
Litouwen. De Wereldraad van
Kerken heeft het optreden van
het Sovjetleger in Litouwen ver
oordeeld. Secretaris-generaal dr.
Emilio Castro heeft president
Gorbatsjov in een telegram laten
weten dat er gezocht moet wor
den naar een vreedzame oplos
sing van de problemen.
Godsdienstles Italië. Italiaan
se scholieren die geen gods
dienstlessen volgen, mogen de
school verlaten in het uur waarop
de les wordt gegeven. Dat heeft
het cohstitutioneel gerechtshof in
Rome bepaald. Het gerechtshof
meent dat gelovigen en ongelovi
gen volgens de grondwet niet ver
schillend mogen worden behan
deld. De RK Kerk heeft er altijd
naar gestreefd dat leerlingen wier
ouders-geen prijs stellen op de
godsdienstles, een vervangend
vak als bij voorbeeld ethiek zou
den moeten krijgen. Anders zou
de animo voor de godsdienstles
wel eens flink kunnen afnemen.
Israël en Golfcrisis. Voor de
Leidse afdeling van het Genoot
schap Nederland-Israël spreekt
morgenavond R. Naftaniël, direc
teur van het Centrum voor Infor
matie en Documentatie Israël (Ci-
di) over Israël en de Golfcrisis. De
avond vindt plaats in de boven
zaal van de synagoge (Leveijdaal
14) en begint om acht uur.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Dru-
nen (herv.-geref.) drs. A. Schuil kand.
Ommen; aangenomen naar Sint-An-
naland drs. ir. W. C. Meeuse kand.
Zeist.
Gereformeerde Kerken: benoemd
door de synode als geestelijk verzorger
zee-, land- en luchtmacht H. Wegge-
mans Harderwijk; beroepen te En
schede H. de Haan Heerde; aangeno
men naar Leiden als studentenpredi
kant (part-time) mw. drs. H. E. Zorg
drager kand. Kampen, naar Monster J.
Wagenmakers Joure, naar Nijkerk drs.
B. H. Steenwijk Musselkanaal.
Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Amstelveen i.s.m. Mijdrecht G.
Treurniet Azn. Waardhuizen; bedankt
voor Assen-Zuid P. Groenenberg
Amersfoort-W.
