Salieri is door God gepasseerd
Bedrieglijke diepte
PODIÜMBUK
Willem Nijholt regisseur en acteur in 'Amadeus'
The Scorpions: face-lift met littekens
Thuiswedstrijd Swingmates
Amadeus
In de Leidse schouwburg maar
liefst drie voorstellingen van
Amadeus met in de hoofdrol Wil
lem Nijholt. Vrijdag, zaterdag en
zondag (20.15 uur). De extra aan
dacht voor deze componist hangt
samen met zijn sterfjaar, precies
twee eeuwen geleden. Amadeus is
een klassieker uit het moderne we
reldrepertoire. Het stuk gaat over
de spanning tussen de componis
ten Mozart en Salieri, die volgens
het verhaal niet kan verwerken
dat de veel jongere Mozart hem
overvleugelde. Willem Nijholt
speelt Salieri, Paul Röttger staat
voor Mozart en Wilke Durand is te
zien als Konstanze. Verder Will
van Seist, Lex van Delden en Mi-
chiel Kerkbosch. De regie wordt
gevoerd door Willem Nijholt.
A Capella Pop
Montezuma's Revenge (zang,
humor, talentuitstraling) staat
volgende week dinsdag op de
planken van het Leidse theater
aan de Oude Vest. Deze 5-mans
formatie brak vorig jaar door.
Pers en publiek waren unaniem
enthousiast. Voor deze tweede the
atershow niet alleen Engelstalige
nummers, maar ook Frans, Duits
en Nederlands repertoire. Eigen
lijk een geheel' nieuw repertoire,
waarin zowel bestaand- als eigen
werk is terug te vinden. Alle com
posities zijn voorzien van eigen
arrangementen. Naast ingetogen
ballads en bewogen gezongen
songs van Nina Simone, zijn er
ook komisch uitgevoerde num
mers als Rawhide en een compila
tie uit Junglebook. De groep be
staat uit Paid Jasper, Bart Keus-
Dans
Razbliuto is een dansvoorstelling
rond het thema communicatie
stoornissen en spraakverwar
ring. Het gezelschap Raz voor mo
derne dans komt uit Tilburg en
heeft als artistiek leider Hans Tu-
erlings. De dans wordt gecombi
neerd met theater-elementen en
heeft iets verhalends. Er treden
naast dansers ook mimespelers
op. Morgenavond en donderdag
avond (20.30 uur) is deze voorstel
ling te zien in het LAK-theater.
F Act
In datzelfde LAK-theater is vrij
dag en zaterdagavond een stuk te
zien van de toneelgroep F Act. Les
Liaisons Dangereuses luidt de ti
tel van het toneelstuk dat alles te
maken heeft met de gelijknamige
roman van de Choderlos de La-
clos, waarin hij een portret geeft
van de Franse adel aan de voor
avond van de revolutie. Regisseur
Peter Eversteyn bewerkte het boek
voor toneel.
Scène uit De Weglopers van het jeugdtheater Hofplein, (foto p
Jeugd
Twee jeugdvoorstellingen. De
Leidse schouwburg komt morgen
met Frank Groothof voor jeugdi
gen van zeven jaar en ouder. Hij
brengt een soloprogramma geïn
spireerd op de opera Idomeneo
van Wolfgang Amadeus Mozart.
Frank is de verteller die zich
steeds zo met de personages uit het
verhaal identificeert dat hij ze
ook werkelijk wordt. Door middel
van poppen, machinerieën, aller
lei theatereffecten en ondersteund
door prachtige muziek van Mo
zart, brengt hij het operaspekta
kel voor kinderen tot leven. Twee
voorstellingen: 's middags om
14.30 uur en 's avonds om 19.00
Het LAK-theater heeft zondag
middag (aanvang 15.00 uur) het
jeugdtheater Hofplein uitgeno
digd met 'De Weglopers'. In deze
voorstelling lopen twee kinderen
weg. Op zoek naar een plek voor
zichzelf. Een droom achterna.
Maar terwijl ze weglopen ontdek
ken ze iets waardoor ze terug
gaan. Leeftijd vanaf zes jaar.
To-ver-lei
Het Theater To-ver-lei speelt vrij
dag en zaterdagavond (20.15 uur)
de nieuwste produktie Bedden in
de Muzenhof in Leiderdorp. Bed
den is een komedie in vier bedrij
ven van de Nederlandse toneel
schrijver Dimitri Frenkel Frank.
*Les Liaisons Dangereuses: Kanthenka Woudenberg en Mijs Heesen. (foto pr/Reyn van Koolwijk)
AMSTERDAM - Tien jaar
geleden speelde Willem
Nijholt een onvergetelijke
hoofdrol in een alom
bejubelde opvoering van
'Amadeus', het toneelstuk
van Peter Shaffer over de
geniale Mozart en de
middelmatige Salieri. Op de
eerste dag van het
Mozartjaar 1991 ging in Den
Haag een herneming van
'Amadeus' in première. Een
echte reprise is het
natuurlijk niet, want
tegenover de toenmalige
Haagse Comedie staat nu
vrije producent John van de
Rest, tegenover Hans Hoes,
de titelrolspeler van tien jaar
geleden, staat nu Paul
Röttger en, last but not least,
de grote Guido de Moor ziet
op dit moment vanuit de
toneelspelershemel toe hóe
Willem Nijholt zelf de regie
voert. Bovendien is er in de
afgelopen decade het een en
ander toegevoegdaan de
kennis over Salieri en diens
onweerstaanbare rivaal
Mozart; voldoende reden
voor Peter Shaffer om zijn
stuk aan te passen.
zend naar een vergeeld portret) Da's
mijn moeder, die me nooit heeft
zien spelen. En dat daar is de heilige
'Willem Nijholt is de grootste acteur Genesius, de schutspatroon van de
van Nederland'. Zo, dat is er uit. toneelspelers. Dat is mijn zusje met
Voor aanvang van de voorstelling in haar dochter, mijn petekind. (Wij
de Koninklijke Schouwburg in Den 4end naar een Madonna) Dit is de
Haag roert Paul Röttger zich danig. moeder van de altijd durende bij-
"Je mag wèl een interview met Wil- stand en het kindeke Jezus. Dit is
lem houden, maar dan moet je je mjjn vriend en dit hier heb ik van
verhaal beginnen met de zin: 'Wil- Wim Sonneveld. Mijn altaar móet ik
lem Nijholt is de grootste.acteur van altijd helemaal uitstallen, anders
Nederland'." Achtergrond van deze gaat de voorstelling niet goed",
serieuze grap is het feit dat Willem
Nijholt nog steeds genegeerd wordt TOnGGlgGHGUgGn
door de grote toneelgezelschappen 'Amadeus' is niet zo maar een her
en dat zit de grootste acteur van Ne- neming. Het is de reprise van een
derland niet lekker. Nijholt sloeg stuk dat nog steeds in het collectie
met zijn Salieri van tien jaar geleden ve toneelgeheugen zit als een groot
in als een bom, maar het was artistiek succes. Wie zich daar aan
meteen zijn laatste engagement bij waagt kan wachten op de vergelij-
het comfortabel gesubsidieerde to- king met 'toen' en dus op slechte
Willem Nijholt: "Ik weiger mezelf als ster te beschouwen, ik ben gewoon heel goed
niet hier in Den Haag. Ze vroegen haupt één goede pers heb gekregen.
conferencier voor deze rol,
dat het grotendeels rechtstreeks te
gen het publiek gesproken wordt en
men realiseerde zich gewoon niet
wat de potentie van het stuk was.
Inmiddels is de film geweest en
heeft het stuk een veel grotere be
kendheid gekregen. Ik moet zeg
gen, dat de slechte pers meer over
de film schrijft dan over de voorstel
ling en vervolgens het één met het
ander gaat zitten vergelijken".
een theaterstuk wordt her-
schijnt dat altijd vragen op Salieri
te moeten roepen. Stel je voor dat want dat
Ik zag daar de kwaadaardige heks
van Haarlem over het toneel ren
nen, het was een soort Scrooch. Nu
is er meer kritiek op mijn rol, maar
ik heb het gevoel dat ik 'm veel be
ter speel. Het zal destijds wel het
verrassingselement zijn geweest. Ik
was die musicaljongen, die plotse
ling een serieuze rol ging spelen. Er
is inmiddels veel meer over Salieri
bekend en ik benader hem nu veel
meer naar de waarheid. Het is een
sobere, uitgefileerde voorstelling
geworden; veel minder heisa. En
een hoffelijke man,
hij ook. Het
Mozarts pianoconcert nr. 20, wat ik aardige man die helemaal niet bang
zijn mooiste vind, om de tien jaar hóefde te zijn voor Mozart. Hij
neel.
Bij Willem Nijholt in de kleedka
mer, er zijn mannen die daar een
zouden geven. "Vind je
kritieken. Waarom zich dan toch ten
tweeden male aan 'Amadeus' ge
waagd? "Het is tien jaar geleden
28 keer gespeeld", vertelt.Wil-
het niet erg dat ik ondertussen mijn iem Nijholt. "Ik heb altijd in mijn
spullen uitpak?" Die spullen blij- achterhoofd gehad: 28 opvoeringen,
ken hebbedingetjes te zijn, stuk dat is te weinig voor zo'n mooi stuk.
voor stuk totems die de acteur voor Het was toen totaal onbekend, nie-
zich uitstalt. "Dit is mijn altaar. (Wij- mand zag er eigenlijk iets in, zelfs
wordt gespeeld! Mensen die
zijn waren toen 10, dat
nieuwe generatie. Er is niets
vluchtig als theater, het wordt altijd gevoeld,
in het heden gemaakt".
"Laatst zag ik een video-opname
van een repetitie van tien jaar gele
den. Een technicus zei al tegen me:
Willem, kijk er nou niet naar, het
derkende wel degelijk het genie van
hele Mozart en hij heeft zich daardoor
wel enigszins door God gepasseerd
zijn tijd
beroemde man".
"Deze Salieri is veel zekerder van
zichzelf, relaxter in zijn gedrag je
gens Mozart. Die poep roepende
jongeman bedreigt hem niet in zijn
verschrikkelijk. En inderdaad: ik maatschappelijke positie; het
ben er gillend bij weggelopen. Het veel meer het gevecht Salieri-God,
dat ik toen über-
ROTTERDAM (GPD) The Scor
pions hebben de afgelopen maan
den geen mogelijkheid onbenut ge-
laten om hun artistieke wederge
boorte te verkondigen. De kleine
I 7500 Nederlandse fans van de Duit-
se hardrockformatie die gister-
avond in Ahoy' de proef op de som
namen, moeten zich genomen heb
ben gevoeld. Het bijna twee uur du
rende optreden van het vetera-
ingrijpende koerscorrectie werd ge
geven door de 'bevrijding' van vaste
producer Dieter Dierks, die de band
jarenlang in een zowel artistieke als
zakelijke wurggreep had gehouden.
Aldus het hechte vijftal, dat vervol
gens in Keith Olsen (bekend van on
der veel meer Whitesnake, Fleet
wood Mac en Santana) een nieuwe
vertrouwensman vond.
Toegegeven, 'Crazy World' klinkt
Salieri is de diepgelovige dorps-ka
tholiek, die in een kerk afgelegde
geloftes beschouwt als persoonlijke
overeenkomsten. Misschien dat het
diepe zuiden, dat nog uitloopt voor
het bezoek van de paus, nog op die
manier gelooft, maar ik ben zelf ka
tholiek en voor mij is dit soort ge
loof wel uit de tijd. Hoewel iets van
de erfzonde, van het schuldgevoel
om het feit dat men leeft, altijd wel
zal blijven bestaan in mijn hart."
nenkwintet uit Hannover kende aanmerkelijk frisser i
spontaner
Amu-
niet revolu-
hebben van hun degelijkheid plus
enthousiasme en bleven de liefheb
bers verstoken van echt geniale mo
menten.
kaartje opgehangen spektakel
show, die vol vaart werd afgewerkt.
In vergelijking met het bezoek
i dezelfde speelplaats van twee Amerikaanse kwartet rondom
De groepsblik stond dit keer ech
ter wel zozeer op oneindig, dat het
communiceren met de zaal er dui
delijk onder leed. Een voorbeeld:
bij de nieuwe troef 'Wind of Chan
ge', geïnspireerd op de eigen erva
ringen in de Sovjetunie, miste
Klaus Meine een levensgrote kans
voor open doel door niet in te haken
°Pfe aCtUe* Sïk nletftedóen" ëhafto Is
echt massale interactie tussen u;;
•Scarps' en aanhang kwam dan ook
pas tot stand tijdens de toegiften
reeks, met name bij de sterke 1
'Still Love You'.
De publieksreacties op het
programma Winger, dat zich drie
kwartier lang mocht bewijzen, ble- L/OmDinatlG
lauw. Begrijpelijk, omdat het
"Als je ziet hoe vaak 'De meeuw'
in Tsjechov de laatste tien jaar is
gespeeld, daar werd elke keer weer
moo gedaan. Ik probeer met dit
tor, ik de re-creator. Wij moeten le-
bii'de sterke balfad vend maken wat hiJ geschreven
dij ae sterxe Dailad ft .rhriivpr
Het hele verhaal rondom de Fikse jaar geleden, bleken The Scorpions
verjongingskuur van de al
twintig jaar actieve 'Scorps' is voor
al gelanceerd om het jongste (veer
tiende) album 'Crazy World' vlotter
aan de fan te brengen. De aanzet
voor de lepe verkoopbabbel over de
hun 'Blitzkrieg'-concept nog verder
te hebben geperfectioneerd. Zo verrassingen
stond alle nonmuzikale franje (licht,
laser, decor) meer dan ooit in dienst
van de band, die als vanouds voort
durend plank gas gaf.
geen prettige combinatie,
en regisseren. Bij de repeti-
ger Kip Winger (met topgitarist Reb tifes zei ik steeds: nu komt er een
Beach) veel te weinig opvallende monoloog van mij, die slaan we
petto had. Of het evenc
moest zijn dat de band veel meer de ik mei
pure hardrock predikt dan Bon Jo- Ier. Ik stond de hele tijd te kijken:
deze oceaanzijde dat gaat goed, oh shit het licht is te
nog regelmatig wordt vergeleken. laat, oh god ik moet wat zeggen.
"De tikken die ik van sommige
kranten op mijn vingers heb gekre
gen (ik was een schmier-acteur en
een danseur) hebben toch te maken
met het feit dat men mij maar een
verschrikkelijk ambitieus manneke
vindt. Ze weten zelf niet hoeveel sla
peloze nachten ik heb gehad, hoe ik
heb geleden. Ik heb óók heerlijk ge
werkt hoor met deze fantastische
groep, maar de onzekerheden, de
angsten! Het is toch al een zenuwen
vak, en in dit geval was ik me heel
erg bewust van het feit dat dit niet
zo maar een regietje was. Zo heb ik
nog nooit gewerkt, nog nooit. Ik
wist dat dit Nederland was en dat er
onmiddellijk vergeleken zou wor
den met tien jaar geleden".
"Het heeft allemaal te maken met
het idee dat men hier heeft van de
acteur. Een pianist is dienstbaar aan
de muziek, maar de acteur wordt al
tijd gezien als de man die de show
probeert te stelen. Terwijl ik vind
dat de goede acteur zich dienstbaar
moet opstellen. Voor 'De verbroken
code' ben ik zeven kilo dikker ge
worden, want dat was een man die
zichzelf lelijk vond. Ik heb er alles
i mezelf lelijk te ma-
en als ik er
dat kleine busje
- de voorstelling niet
5 geweest had ik vuil
ondergoed aangetrokken. Acteur
zijn is een heel onderdanig leven en
zeker in Nederland geen glamour-
vak. Nee, ik bén geen ster. Ik weiger
mezelf als ster te beschouwen. Ik
ben gewoon heel goed in mijn vak,
jongen".
Klaaglijk
Ik kom wel eens klaaglijk over, om-
datje in de vrije sector nooit de luxe
hebt om in de schouwburg eerst
eens poosjfe lekker te klooien, ver
volgens een serie try outs te geven
en dan nog eens met de première te
komen. Zodat je jasje precies pas
om je schouders hangt. Dat is er bij
ons nooit bij. Ik word door de grote
gezelschappen niet gevraagd. Ik
denk dat het angst is. Dat ze bang
zijn voor mijn vakmanschap. Want
er wordt veel vernieuwing ver
kocht, hoor. De vernieuwende kle
ren van de keizer. Zo langzamer
hand moet men sinds 1969 de ver
nieuwing wel eens gevonden heb
ben, dacht ik zo".
Er wordt op de deur van de kleed
kamer geklopt, Willem Nijholt moet
zich laten grimeren. Hij staat op en
springt met zijn linkervoet op een
op de grond gevallen jas. De verkla
ring klinkt heel plausibel. "Als ik
voor de voorstelling iets op de
grond laat vallen, móet ik er even
met mijn linkervoet op staan, an
ders gaat het niet goed."
Nederlandse tv-
reclame goud
in New York
AMSTERDAM (ANP) - Reclame-
Filmpjes van Postbank en Toshiba
zijn tijdens het Internationaal Film
en TV-festival van New York met
goud bekroond. Dit jaar werden in
totaal 4.136 inzendingen uit 43 ver
schillende landen door de jury be
oordeeld.
De Postbank won de prijs in de
categorie dienstverlening met zoge
naamde gemakscommercials: de
man met het biertje, het blikken
hondje en de boodschappentas met
giromaatpas bij AH. Toshiba won
de prijs met Filmpjes over copiers,
computers en fax-apparatuur.
Fotowerken lenke Kastelein in LAK
Expositie: fotowerken van lenke Kastelein in
de LAK-galerie, Centraal Faciliteiten Ge
bouw van de Rijksuniversiteit Leiden, Cle-
veringaplaats 1 in Leiden. Tot en met 15 fe
bruari te bezichtigen op maandag tot en met
vrijdag van 10.00 tot 22.00 uur en op zater
dag en zondag van 14.00 tot 17.00 uur.
LEIDEN Stel: een kunstenares
maakt een installatie met kleuri
ge doeken die voor een lamp han
gen. Het licht schijnt door de doe
ken heen, waardoor de structuur
van het weefsel goed te zien is.
Soms verandert het licht de kleu
ren van de doeken. Bij de zomen
is de kleur donkerder en wanneer
doeken van verschillende kleu
ren elkaar overlappen ontstaat de
schijn van vermenging van kleu
ren. Stel dat de kunstenares dan
een kleurenfoto van de installatie
maakt en de installatie zelf ver
nietigt. Is zij dan een fotografe of
een beeldhouwster?
Ik heb het over lenke Kastelein
(Assen 1956). Haar fotowerken
worden tot 15 februari geëxpo
seerd in de LAK-galerie. De foto
werken hebben geen titel en zijn
gerangschikt in drie series. In de
tweede serie staan vormen in on
vermengde kleuren (rood, geel en
blauw) centraal in grijze vlakken.
In de derde serie bereikt lenke
Kastelein een theatrale diepte
suggestie door de doeken als cou
lissen te rangschikken. Maar de
eerste serie spreekt mij het mees
te aan.
De eerste serie fotowerken is
minder formeel. Het is soms knap
moeilijk om te zien hoe de gefoto
grafeerde installatie in elkaar zit.
De dieptesuggestie is subtieler
dan in de fotowerken uit de twee
de en derde serie het geval is.
lenke Kastelein spande een
zwarte doek met gaten over een
gele en een rode doek. Het geel en
rood van de onderliggende doe
ken schijnt door de belichting
door de gaten heen en is ook langs
de randen te zien. De gaten wor
den naar onderen toe steeds gro
ter en steeds roder. Het rood
springt naar voren, door het for
maat van de gaten en door het ka
rakter van de kleur. Het geel is be
scheidener en het zwart wijkt. De
middelen zijn eenvoudig, maar
het effect is heel schilderachtig.
Het lijkt alsof de verschillen in
formaat en kleur een gevolg van
een verschil in diepte zijn. Dit is
de subtiele dieptesuggestie die ik
zo bewonder in de eerste serie fo
towerken van lenke Kastelein.
Om nog even terug te komen op
de vraag of lenke Kastelein nu fo
tografeert of beeldhouwt. Ik ge
loof dat ze schildert met gefoto
grafeerde lichtinstallaties.
LISETTE OOMEN
Zonder titel,
lenke Kaste
lein, nummer
2 van serie 3,
1990.
Gehoord: De Swingmates met Bernhard
Berkhout (cla), Frits Landesbergen (vibra
foon), Frans Bouwmeester (bas), Jeroen
Koning (gtr), Bob Dekker (drums). 14 janu-
De Swingmates waren terug in.de
Waag. Na een paar jaar afwezig
heid verzorgden ze er maandag
avond een goed maar eigenlijk te
kort concert in de Leidse Jazz-
week. Het Swingmates-publiek is
traditioneel meer op luisteren
dan op drinken gericht; de Waag
was dan ook aangepast met extra
stoelen en een sfeervolle verlich
ting.
De vroegere strikjes van de
Swingmates zijn ingeruild voor
modieuze stropdassen, maar ver
der is er niet zoveel veranderd.
Bernhard Berkhout en in minde
re mate Frits Landesbergen bepa
len nog steeds het gezicht van de
band, de anderen treden minder
op de voorgrond. Na de opening
met 'Fascinating Rhytm' van de
eerste CD kwamen er voorname
lijk nummers van de recente 'Air
mail Special' CD: 'Makin'
Whoopee' met bassolo van Frans
Bouwmeester, 'Caravan' met
jungle-drums en een in hoog tem
po uitgevoerd 'Perdido'. Voor
rustiger momenten zorgden een
medley van ballads en Duke El
lingtons 'Mood Indigo'.
Op de uitvoering viel weinig
aan te merken. In de meeste nu
mers was drummer Bob Dekker
nadrukkelijker aanwezig dan op
de laatste CD, wat de muziek
meer 'body' gaf. Bernhard Berk
hout maakte de hele avond een
geïnspireerde indruk, als bandlei
der en als solist. In zijn welkoms
woord sprak hij van een thuis
wedstrijd en voor 'eigen publiek'
wilde hij kennelijk goed voor
dag komen.
Dat de Swingmates er na twee
sets mee stopten wekte daarom
wel wat verbazing, ondanks de
aangekondigde jam-session.
Jammer, want de band was goed
op dreef en het publiek had
paar nummers meer best kunnen
waarderen.
MARCEL SCHIKHOF
