Oorlog uit een spuitbu
De giftige handel
Eskimo's als proefkonijnen, gele regéi
Nevels vaccin, slimme moleculen en vileine virussen: de gevaarlijkste wapens van Hussein
Speurneuzen
dv
J:
PAGINA 42
Geboeid luisterde een gezelschap Iraak-
se generaals, genoeglijk bijeen in een
koele vergaderzaal in Baghdad, naar
Herr Doktor Karlheinz Lohs uit Leipzig
die een onderhoudend verhaal vertelde
over de voor- en nadelen van chemische
wapens. Toen de Oostduitse scheikundi
ge en specialist in de leer der vergiften
was uitgesproken en het applaus voor
zijn deskundige causerie was verstorven,
meldde een van de opperofficieren zich
bij de buitenlandse gast.
"Jullie Duitsers", kwam hij meteen ter
zake, "hebben nogal wat ervaring met
het vergassen van joden opgedaan. Dat
interesseert ons. Wij zouden graag willen
weten hoe deze kennis voor de vernieti
ging van Israël kan worden aangewend".
Dr. Lohs had de Iraakse militair mis
schien wel van dienst kunnen zijn, maar
hij wilde niet. Hij mompelde een veront
schuldiging, draaide zich om en verliet
het vertrek. "Ik was geschokt", zei hij te
gen de verslaggever van het Duitse
weekblad Der Spiegel, die dit voorval uit
het jaar 1972 onlangs optekende.
Grootste arsenaal
Er is sindsdien veel veranderd. Andere
Duitsers dan Lohs hebben Irak in de tus
sentijd, maar vooral de laatste jaren, gre
tig van alle gewenste informatie, techno
logie, materialen en apparaten op che
misch gebied voorzien. En andere gene
raals dan de leergierige Irakees uit '72,
maar misschien hijzelf ook wel, hebben
vanaf dat moment wereldwijd gewin
keld en overal massaal de modernste en
vernietigendste wapens gekocht, waar
mee zij niet alleen Israël maar de hele re
gio kunnen verwoesten. Het land tussen
de Euphraat en de Tigris, eens het para
dijs, bulkt nu van de superbommen, ze
nuwgassen en ander sinister tuig. Het
grootste arsenaal van het oosten. Een hel
vol onzalige spullen waarmee Saddam
Husein de heilige oorlog wil winnen.
Sinds kort is onomstotelijk vastge
steld dat zijn inkopers nu ook het laatste,
meest perverse artikel van hun bood
schappenlijst hebben weten te verwer
ven: het biologische wapen! Jarenlang
stroopten zij met veel geduld, vernuft en
succes hoog ontwikkelde westelijke lan
den af op zoek naar schimmel- en bacte
riestammen, fermentatie-apparatuur en
andere laboratoriumuitrusting, waarbij
opnieuw Duitsers grage leveranciers ble
ken. Met behulp van deze organismen en
instrumenten konden inheemse en bui
tenlandse alchemisten in de Iraakse wa
pensmidse uiteindelijk het begeerde
eindprodukt assembleren: een strijd
middel dat volgens het Zweedse onder
zoeksinstituut Sipri honderd maal dode
lijker is dan het chemische gevaar.
Zelfs de Amerikaanse inlichtingen
dienst moest het zij het met de groot
ste tegenzin, want zo'n vrolijk geluid is
dat niet voor de VS-soldaten in Saudiara-
bië op 28 september 1990 via de New
York Times toegeven. Irak heeft biolo
gische wapens, inclusief miltvuur, ont
wikkeld die begin volgend jaar bedui
dende hoeveelheden dodelijke stoffen
op het slagveld kunnen produceren. In-
telligence-rapporten hieromtrent wer
den onlangs door Les Aspin, de voorzit
ter van de Commissie voor de Strijd
krachten van het Huis van Afgevaardig
den, vrijgegeven en bevestigd door rege
ringsautoriteiten.
Ongeveer tezelfdertijd zei William H.
Webster, directeur van de CIA, tussen
neus en lippen door in een speech (maar
hij zei het wel): "Irak heeft een behoorlij
ke voorraad chemische en biologische
wapens". Het was voor het eerst dat een
regering tot twee keer toe officieel en pu
bliekelijk verklaarde dat Irak erin was
geslaagd biologische wapens te maken.
Salman Pak
In Salman Pak aan de Tigris, 35 kilome
ter ten zuidoosten van Baghdad, ligt het
immense, ondergrondse laboratorium
waar wetenschappelijk onderzoek naar
chemische wapens wordt gedaan. In Fal-
ludscha komen de grondstoffen samen
Meer dan enig ander land maakte Duits
land (oost èn west) van Irak een che
misch en bacteriologisch monster van
Frankenstein. Toen de creatie met veel
misbaar tot leven kwam, was dat even de
dood in de pot voor menig Kaufmann,
maar ziet... de bron voor een nieuwe
stroom verdiensten was snel gevonden.
Spörpanzer Fuchs! Een vernuftige, ge
harnaste stofzuiger-te-velde, die de lucht
boven het slagveld opsnuift, analyseert
op de aanwezigheid van kwalijke chemi
sche en biologische dampen en de resul
taten vervolgens doorgeeft, zodat ieder
een zich als eën speer uit de voeten kan
maken. Interessanter nog dan de sluw
heid van de snuffelende vos, is het raffi
nement van de gedachte erachter. Eerst
plemp je het land van je vriend voor veel
geld vol met uiterst gemene spullen. En
als hij plotseling je vijand is geworden,
ontwerp je een mobiele machine die je ei
gen troep ten behoeve van nieuwe vrien
den binnen een minuut opspoort.
De eerste stalen speurneus werd in fe
bruari 1988 aan het Duitse leger verkocht.
Op dit moment zijn er al 140 ingelijfd.
Ook de Amerikanen toonden van meet af
aan veel belangstelling. Zij kochten er
tot nu toe twaalf, maar tegen het einde
van volgend jaar zullen er 56 in de Army
rondrijden. Ook andere landen hebben
de Fuchs bestelt. De fabrikanten zien de
toekomst met vertrouwen tegemoet,
want er kan veel misgaan in oorlogstijd.
Het behendige karretje, dat ook al in
het Midden-Oosten is ingezet, kan nu
nog alleen chemische organismen onder
scheiden. Aan software voor het opspo
ren van biologische agentia wordt hard
gewerkt.
Sinds kort staat onomstotelijk vast dat Saddam Hussein erover beschikt: het biologische wapen. Jarenlang stroopten
zijn inkopers de westelijke wereld af op zoek naar grondstoffen en apparatuur. Met geduld, vernuft en succes. Het strijd
middel dat uiteindelijk is verworven heet honderd keer dodelijker te zijn dan het chemische gevaar, maar is zeshonderd
keer goedkoper. Dat laatste heeft iemand eens uitgerekend. Het eerste zal blijken als het te laat is.
Een sinister dossier over virussen die als vlagen stuifmeel op de vijand afkomen. Een drieluik over biologische wapens.
en in Samarra staat de lopende band
waar duizenden liters zenuwgas hun mi
litaire verpakking krijgen. Vermoedelijk
in alle drie de bunkerachtige complexen,
maar zeker in Salman Pak wordt thans
de laatste hand gelegd aan de tactische
en strategische toepassing van bacteriën,
virussen en toxinen, die miltvuur, pest,
cholera, tyfus en nóg vreselijker ziekten
onder vijandelijke troepen kunnen ver
oorzaken. "Deze duivelse oorlogspoten
tie is een van de factoren die president
Bush kunnen doen besluiten Irak aan te
vallen voor het te laat is", voegde Les As-
pin onheilspellend aan zijn verklaring
van 28 september toe.
Het wordt tijd het verschijnsel biolo
gische wapens nader te omschrijven. De
Verenigde Naties hanteren de volgende
definitie: biologische strijdmiddelen zijn
levende organismen die bedoeld zijn
ziekte of dood te veroorzaken, en die
voor hun uitwerking afhankelijk zijn van
hun vermogen zich te vermenigvuldigen
in het aangevallen individu, hetzij mens,
dier of plant. Dit in tegenstelling tot che
mische wapens, waarvan de giftige uit
werking rechtstreeks het doel treft.
Om wat dieper in deze spookachtige
materie door te dringen, grijpen we naar
een recent rapport (oktober '90) van het
gezaghebbende Nederlandse instituut
op dit gebied TNO. Om effectief te zijn,
leert het, moet het werkzame bestand
deel van het biologische wapen voor
spelbaar, de incubatietijd kort en de
weerstand ertegen gering zijn. Vaccina
tie mag voor het doelwit niet'beschik
baar zijn, maar moet voor de aanvaller
juist wel mogelijk zijn.
Zowel onder de virussen als onder de
bacteriën zijn er soorten die in ieder ge
val aan een deel van die eisen voldoen,
gaat het rapport verder. Van de virussen
noemen we pokken, enkele alfavirussen
(verantwoordelijk voor hersenvliesont
steking) en flavivirussen (gele koorts).
Bacteriële kandidaten zijn onder meer
miltvuur, pest en tyfus. Ook minder be
kende organismen als Francissella tula-
rensis staan in de belangstelling. Dit or
ganisme is de verwekker van tularemie,
een aan de pest verwante ziekte waar de
mens uiterst vatbaar voor is. Het is be
kend dat Irak al jaren geleden de hand
heeft weten te leggen op deze ziekte
kiem.
Paraplumoord
Een nog groter gevaar schuilt in de cate
gorie strijdmiddelen, die men tot de bio
logische, maar met evenveel recht tot de
chemische groep kan rekenen. Het zijn
wapens, die door bacteriën of virussen
geproduceerde toxinen bevatten: stoffen
die zich niet zelf kunnen vermenigvuldi
gen dat kan overigens wel, en op rela
tief grote schaal, langs synthetische weg
maar zó verschrikkelijk giftig zijn dat
een bijna onweegbare hoeveelheid al do
delijk is. Zo bedragen de LD 50-waarden
(de hoeveelheid die nodig is om vijftig
percent van de tegenstanders te doden)
van de dysenterie-, tetanus- en botuli-
netoxinen respectievelijk slechts twee,
twee en tien nanogram per kilo mens.
Twee nanogram per kilo is twee miljard
ste gram per kilo.
Stel dat een vijandelijke soldaat 75 kilo
weegt, dan heeft Saddam Hussein niet
meer dan 150 nanogram (150 miljardste
gram) dysenterietoxine nodig om die sol
daat of zijn maat onder hevige pijnen te
laten sterven. Om hetzelfde doel te berei
ken, en dat illustreert treffend de extre
me giftigheid van toxinen, is 30.000 na-
nogram/kg van het chemische zenuwgas
VX nodig, dus 15.000 keer zoveel!
Meer nog dan voor een massale inzet
worden toxinen geschikt geacht voor
kleinschalige operaties en sabotage-ac-
ties. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is
botulinetoxine door Tsjechische partiza
nen gebruikt bij de geslaagde moordaan
slag op Reichsprotektor Heydrich. Een
andere, zeer giftige toxine geprodu
ceerd door de ricinusplant of wonder
boom - werd in 1978 door de Bulgaarse
geheime dienst in Londen en Parijs ge
bruikt om enkele tegenstanders met een
prik van een paraplu te doden.
door Hans Hoffmann
Ook in het rijk van de schimmels ko
men we talrijke ongezonde stoffen tegen,
stelt het eerder genoemde TNO-rapport
met veel gevoel voor understatement.
Het is dan ook niet verbazingwekkend
dat Iran anderhalfjaar geleden elf selecte
schimmelstammen, waarvan bekend is
dat ze uiterst gevaarlijke mycotoxinen
kunnen produceren, (overigens tever
geefs) bij het Centraal Bureau voor
Schimmelcultures in Baarn trachtte te
bemachtigen. Irak, geen lid van de Biolo
gische Wapens Conventie uit 1972 die
ontwikkeling, produktie en opslag van
deze categorie verbiedt, was het in 1986 al
wel gelukt via de Duitse koopman Josef
Köhn uit Neustadt in Nedersaksen ille
gaal 100 milligram van het mycotoxine
HT-2 en een nog grotere hoeveelheid T-2
te verwerven! In Baghdad, daar mag dat!
leerde het oude rijmpje al.
De praktische nadelen die theoretisch
aan biologische wapens kleven (oncon
troleerbare verspreiding, langzame wer
king en het gevaar voor de eigen troe
pen), zijn door de explosieve ontwikke
ling van de biotechnologie vrijwel ver
dwenen. Met DNA-technieken kunnen
(militaire) onderzoekers die nadelen ver
minderen of zelfs opheffen.
"En dat gebeurt ook," zegt moleculair-
bioloog dr. Jaap Jelsma van de Twentse
Universiteit zichtbaar zorgelijk. "Er
wordt in toenemende mate door militai
ren aan fundamentele research gedaan,
want onderzoek mag van de Conventie.
Je kunt proberen het giftige gehalte van
een trage bacterie over te brengen naar
een snelle. Dan kriig ie de snelle eieen-
schappen van b met de toxische van a.
Je kunt ook proberen je eigen troepen
of je eigen burgers te immuniseren. Je
verstuift een hoeveelheid serum dat nie
mand ziet, maar dat iedereen inademt en
voor je het weet is een grote massa een
tijdje immuun voor een bepaald virus,
dat je vervolgens tegen de vijand inzet.
Dat zijn allemaal dingen die aan de hori
zon opdoemen en waar militaire onder
zoekers zeer opgewonden van raken".
Prof. Sickbock in uniform. Jules Ver
ne in Mesopotamië. Daar lijkt het op als
je hoort en leest van nevels vaccin, die op
de wieken van een lentebries komen aan
waaien om argeloze burgers te verras
sen; van slimme moleculen die de men
selijke zenuwbanen een ongewone prik
kel bezorgen; van vileine virussen die als
vlagen stuifmeel op de vijand afkomen.
Maar het is science fiction onder hand
bereik, want het hoogst serieuze TNO-
verslag zegt: Ondanks de eerder ge
noemde bezwaren zouden biologische
wapens volgens sommige deskundigen
voor de Amerikaanse troepen in het
Golfgebied wel eens een groter gevaar
kunnen betekenen dan de chemische
wapens. Er zijn technieken ontwikkeld
om de stoffen in te kapselen in microsco
pisch kleine bolletjes, waardoor ze als
een aerosol verspreid kunnen worden.
Een wolk verpakte bacteriën. Deze on
gewone methode beschermt de besmet
telijke, maar kwetsbare organismen tij
dens de luchtreis, behoedt ze voor scha
de door ultraviolette straling in de at
mosfeer en pantsert ze tegen antibiotica,
waardoor ze ongehavend via de luchtwe
gen en het longweefsel in de bloedbaan
van het slachtoffer terecht kunnen ko
men.
Wie weet wordt dit macabere staaltje van
geavanceerde genetic engineering op dit
moment wel beproefd in het gloednieu
we en pas onlangs geopende onder
zoekscentrum in Baghdad-Jadiriyah.
Oorlog uit een spuitbus! Of beter gezegd
uit artillerielopen, bommenwerpers of
kruisraketten als sproeivliegtuigen,
maar die laatste heeft Saddam niet. Wel
verouderde Russische SS Scud B-raket
ten, met een oorspronkelijke bereik van
300 kilometer dat door Franse adviseurs
en Duitse monteurs is opgevoerd tot 600
kilometer (de Al-Hussein-raket), tot 900
km (de Al-Abbas) of zelfs tot 2000 km (de
Al-Hijara, waarmee Saddam onlangs het
over kernwapens beschikkende Israël
bang probeerde te maken).
Terreurwapen
Ondanks alle wapengekletter gelooft
menig expert niet erg in de biologische
droom van de Iraakse leider. "Het zou
zelfmoord zijn van Irak als het dat wapen
tegen onze troepen zou inzetten," zegt de
Amerikaanse specialiste Elisa Harris,
verbonden aan het Brookings Instituut
in Washington. De Nederlandse mari
nierskolonel mr. drs. Cees Homan, tot
voor kort het veel geraadpleegde orakel
van Clingendael en nu directeur van de
Marine Stafschool in Den Haag, is het
van harte met haar eens. "Als-ie het doet,
is het een wanhoopsdaad. Dan is Sad
dam echt waanzinnig geworden. Wie
gaat er nou met biologische wapens gooi
en? Ik zie Hussein ook" geen chemische
wapens tegen Israël gebruiken. Dan zal
het onmiddellijk met atoomwapens te
rugslaan. Daar ben ik van overtuigd. Dat
weet hij ook en daarom zal hij het wel uit
zijn hoofd laten. Het biowapen is geen
slagveld wapen; hoogstens een terreur
wapen".
Een plaag in handen van ondergrond
se groepen en/of geheime afdelingen, al
dan niet gemanipuleerd door Baghdad,
om angst te verspreiden in de wereld?
Het is een mogelijkheid waarmee de CIA
serieus rekening houdt. De Amerikaanse
inlichtingendienst heeft al voor sabotage
en chantage door politieke terroristen
gewaarschuwd. In haar opdracht doet
het biotechnologisch centrum van de
Universiteit van Maryland momenteel
onderzoek naar de besmettingsmogelijk
heden van miltvuurtoxine in metrotun
nels, voedselopslagplaatsen en waterlei
dingsystemen.
Dr. Manuel Kiper in Hannover (41, bio
loog en auteur van een drietal boeken op
het gebied van B-wapens) lacht scham
per als wij hem dit vertellen. "De CIA
doet nu wel heel verontwaardigd, maar
de inlichtingendienst is nota bene zelf
atie
van plan geweest Sonderkomn
met biologische middelen uit te i
Het idee was een geheime operatii
nancieren, kosten 6 miljoen dollar,)
coca-plantages in Bolivia en Peru I
nietigen. |ds
Maar de Washington Post kwjh
achter en onthulde op 20 februari f
jaar dat miljarden rupsen van de Mp
bia-mot gedropt hadden moeten w<|l r
De diertjes, verzot op de bladeren \i is
coca-plant, hadden het drugsproltrc
eenvoudig moeten opvreten. Met ch 1
erbij, want het zou natuurlijkn,
milieuramp zijn geworden. De bi7 t
ken landen wisten van niets. Zij ret e
den woedend en de Amerikaansefet
ring haastte zich het ruïneuze scenffit
te blazen. Zij wil nu eerst op i d'
schaal gaan experimenteren in I^it<
Rico en de Virgin Islands!" ne
Het zou Kiper niet verbazen aer
Amerikaanse inlichtingendienst n(»at
dere plannen in petto had, bijvooitk
om de politieke situatie in Midden^s
rika op biologische wijze naar haarde
te zetten. "Zij heeft tenslotte in 197|ge
Cuba dwars gezeten door daar d<pt
wekker van de exotische Afrikaand"k
kenspest binnen te smokkelenid'
slachting onder de dieren was hfij
volg. Die geschiedenis speelde zip
nadat president Nixon in 1969 pi© L
had verklaard dat bacteriologischffd
logvoering door de VS voorgoed win
gesloten". t e
Het ministerie van Buitenlandse
Zaken wil alle 400 Nederlandse
bedrijven en instituten die met
biotechnologie te maken hebben,
een waarschuwingsbrief te sturen
met instructies voor het geval nog
eens een verdacht land aanklopt
om biologisch materiaal te kopen,
zoals eerder gebeurde. De circu
laire gaat vergezeld van een lijst
met alle bacteriën, virussen en
schimmels die een man als Sad
dam Hussein kan gebruiken voor
nog meer dodelijke wapens.
Ook in dit verhaal: een ambitieus
Amerikaans programma - het in
kaart brengen van alle menselijke
genen en hun locaties.
Directeur Jürgen Huth van de firma
Labsco GmbH Co in de Duitse plaats
Friedberg drentelde al dagenlang onrus
tig door zijn bloeiende bedrijf in bioche
mische artikelen. Een paar keer had hij
zijn secretaresse gevraagd of er nog
steeds geen telexbericht "van die apo
thekers uit Baghdad" was gekomen,
toen eindelijk de verlossende boodschap
kwam. Alles was dik in orde, stond er
zwart op wit in het Engels. De omvangrij
ke partij serums, broedovens en droog-
kasten ter waarde van anderhalf miljoen
mark werd met belangstelling tegemoet
gezien en zou met spoed ten behoeve van
de gezondheidszorg worden aangewend!
Was getekend: MIDEF.
"Maar dat betekent ministerie van De
fensie," zei een Duitse journalist, op zoek
naar de achtergronden van de Iraq Con
nection, later tegen Huth. "Wist u dat
niet?" "Nee, hoe zou ik dat hebben moe
ten weten," verweerde de directeur zich
vindingrijk. "Ich kann ja kein Arabisch".
Klassiek
De vergelijking met een klassiek Duits
excuus dringt zich onweerstaanbaar op,
maar dat waren andere tijden. Nu ging
het om handel, al was de dood er op
nieuw bij betrokken, en Jürgen Huth
deed zich onbekommerd te goed aan de
vermomde wapenbusiness van Baghdad
en Omstreken. In 1982 zetten hij en vele
collega's in Irak voor bijna acht miljard
mark om en stelden Saddam Hussein al
dus in staat menig vijandelijk oord in een
eigentijds Pompeji te veranderen. Maar
zelfs na de oorlog met Iran beliepen de
transacties, de legale wel te verstaan, nog
altijd 2,2 miljard.
In een paar jaar tijds verwierf Duits
land zich het infame predikaat de be
langrijkste handelspartner van het
moordzuchtige land te zijn. Het leverde
complete fabrieken die, eenmaal in be
drijf, exotische namen als Ahmed, Ani
en Ghasi kregen. Het lijken dromerige
woorden uit de mond van een Arabische
prinses, maar Ahmed maakt mosterdgas,
Ani produceert het dodelijke gif tabun
en Ghasi vervaardigt blauwzuur, dezelf
de grondstof die in Auschwitz voor Zy-
klon B werd gebruikt.
"Meer dan duizend keer", zegt de Duit
se bewapeningsdeskundige Norbert
Gansel, hebben officials van de Ameri
kaanse inlichtingendienst CIA de laatste
zes jaar hun collega's in Bonn gewaar
schuwd dat het de spuigaten uitliep,
maar het antwoord was steevast dat er bij
75.000 aanvragen voor de meest uiteenlo
pende exportvergunningen per jaar "wel
eens iets mis gaat".
Benauwd
Bovendien liepen de leveranties niet zel
den langs een omweg. De luchtvaartmul-
tinational Messerschmitt-Bülkow-
Blohm bijvoorbeeld verkocht via zijn fi
lialen aan Irak. En iemand als de fortuin
zoeker en specialist in atoomonderdelen,
Holger Beaujean uit Karlsruhe, gebruik
te sluiproutes in de wereldwijde wapen-
mafia om de douane te ontwijken. Hij
kreeg uiteindelijk toch de justitie op zijn
dak.
Meer zakelijke vrienden van Irak heb
ben het trouwens benauwd gekregen,
want de overheid lijkt nu eindelijk wak
ker te zijn geworden na zich welhaast
misdadig te hebben verslapen. Alleen al
de door Duitse bedrijven opgezette fa
briek in Samarra levert volgens Der
Spiegel dagelijks 400 kilo zenuwgas af.
En wie weet wat de Iraakse biotechnolo-
gen inmiddels met de zogeheten medici
nale serums van Labsco GmbH Co
hebben uitgespookt?
En met de 100 respectievelijk 500 milli
gram mycotoxine met cryptische namen
als HT-2 en T-2, benevens de 2000 mg dia-
cetoxyscirpenol en de 100 mg verrucarol
die in 1986 door de firma Sigma Chemie
in Oberhaching bij München voor 29.630
mark aan Baghdad werden verkocht?
En met de bioreactor en de bacteriolo
gische kweekbodems van de Hamburgse
Water Engineering Trading?
En wie zal zeggen welk onheil de we
tenschappelijke begeleiding van West-
duitse geleerden bij de omwikkeling van
de biologische bom in Salman Pak heeft
aangericht?
De Iraakse leider begaat een theologi
sche dwaling als hij zegt dat al zijn wa
pens "alleen met de hulp van God" zijn
gemaakt. Hij maakt tevens een religieuze
telfout, want het waren vooral Duitsers,
maar ook Amerikanen, Russen, Britten,
Fransen, Chinezen, Spanjaarden, Italia
nen, Oostenrijkers, Zwitsers, Argentij
nen, Egyptenaren, Grieken, Indiërs, Ja
panners, Polen en Zweden, kortom
kooplieden uit twintig landen die de vro
me heerser van Irak aan drukbommen,
superkanonnen, geavanceerde compu
ters, opgevoerde raketten, bacteriestam
men en ander dodelijk tuig hebben ge
holpen.
Apotheker
Nederland hoort, toevallig, in dit rijtje
niet thuis, want het was geen Iraakse
apotheker, maar de Iranian Pharmaceu
tical Inc. die enige jaren geleden met sue-
ces bij het Ridderkerkse bedrijf C<jei
Flow een fermentor van 60 liter bespr
een ingewikkeld vat waarin micraal
nismen zich onder gunstige conni
kunnen vermenigvuldigen. De d:
sche opdrachtgever zei het nodig tjns
ben voor het bereiden van humanl r
eins.
De toenmalige directeur M.
voelde er aanvankelijk weinig vda
bioreactor te leveren ("ze kunnen h
heran wel zoveel zeggen") en het li
terie van Buitenlandse Zaken nolp
minder ("we kunnen het echter nièc
bieden, wel ontraden");- maar comm
rissen en aandeelhouders gaven deel
slag. De order ter waarde van and e
miljoen gulden werd dus uitgejt
vrijwel op hetzelfde moment - juli chs
- dat Applikon uit Schiedam concfl;
Contact Flow, met nadrukkelijke uh
ting van het Iraanse contract, ovek
De nieuwe manager Jan van Burgi,
niets met de affaire te maken heboig
De omstreden fermentor staji
weliswaar ergens in Iran, maar de ét
lex aangevraagde reserveondeifcl
zullen uitblijven. Na overleg met Bit
landse Zaken besloot directeuit
Burg ze niet te leveren. Waarmee, c
Iran op de internationale markt gaart
kelen, het kostbare apparaat op taoi
in ernstig verval zal raken. De B VDla
eerste secretaris van de Iraakse amjz
de in Den Haag, die kort na elkaar ml
plikon in Schiedam op bezoek kul
om te vernemen wat er precies
beurd, kunnen tevreden zijn. p
Bot K
Een andere keer ving Iran van hetlr
af aan bot. Nadat twee soortgelijken
tuten in het buitenland nee haddék
zegd, wees ook het Centraal Bureai'i
Schimmelcultures in Baarn een v*
van het land af om per omgaanjp
stammen te leveren. Het betrof |o
