'Saddam
vijand van islam9
Massa(zelf)moord
SCHOP
Onze taal
Arabist Jansen laakt godsdienstbeleving dictator
LU
ENKWIJZER
ZATERDAG 12 JANUARI 1991
De islam lijkt een belangrijke rol te
spelen in het conflict in de Golf,
maar dat is slechts schijn. De lei
ders van de Arabische landen, en
niet in de laatste plaats de Iraakse
dictator Saddam Hussein, mis
bruiken de godsdienst voor hun
eigen politieke idealen. Hans Jan
sen, arabist en lector aan de uni
versiteit van Leiden, formuleert
het als volgt: "In een land als Irak,
waar tal van godsdiensten wor
den beleden, is de invloed van de
islam beperkt".
door Jos Heymans
"Saddam Hussein wil alleen maar de lei
der van de Arabische wereld worden
Zijn oproep tot een jihad (heilige oorlog;
is pure tactiek, bedoeld om de steun van
de kleine groepen moslims in Irak te
winnen", zegt Jansen. "In de uitzendin
gen van Radio Baghdad wordt gezegd
dat de heilige plaatsen bevrijd moeten
worden. Dat is maar een hulpmiddeltje
om heel Arabië te veroveren. Het is poli
tiek met een godsdienstig tintje".
De islam levert in het Golfconflict
slechts 'ideologische brandstof, meent
Jansen. "Maar dat geldt ook voor het
christendom. Dat merkje aan de veel ge
hoorde kreten als 'opstanding van de
nieuwe Arabische wereld' en 'liefde voor
de Arabische natie'. Opstanding en lief
de zijn typisch christelijke termen".
Missie
Jansen is een kenner van het Midden-
Oosten. Hij heeft veel gepubliceerd, was
directeur van het Nederlands Instituut
in Cairo en schreef onder meer een boek
over de moordenaars van de Egyptische
president Sadat. Onlangs maakte hij deel
uit van de missie van het Rode Kruis die
de gegijzelden in Baghdad bezocht.
"Ik ben blij dat ik terug ben. Het was
angstaanjagend. Ik ben nooit bang ge
weest. Ik zat in Suez tijdens de Suez-oor-
log, ben veel in Beiroet geweest, maar
bang, nee dat nooit. Maar dat was in
Baghdad anders. Daar heeft Saddam de
angst erin gejaagd. En angst is erg be
smettelijk. Dat zag je ook bij de gijze
laars. Ze zaten in woongroepen. Als er in
zo'n groep iemand bang was, dan werden
ze dat allemaal".
Voor de gegijzelden is de nachtmerrie
voorbij. Maar voor de bevolking van Irak
duurt de angst onverminderd voort.
Eerst was er alleen de vrees voor het ei
gen regime, daar is nu ook de buitenland
se dreiging bij gekomen. "Saddam Hus
sein is veel erger dan Stalin. Hij moordt,
verminkt de lijken en dropt die voor de
woning van de familie om de angst erin
te houden", zegt Jansen. Dat is nodig om
de oppositie van de religieuze leiders, de
islam, tegen het regime in de kiem te
De islam heeft maar nauwelijks met de
Golfcrisis te maken en is voor Saddam
eerder een nadeel dan een voordeel. "De
leiders van de meeste Arabische landen
hebben weinig steun van hun burgers
die slechts in godsdienst zijn geïnteres
seerd. Tegenstanders gebruiken de islam
om oppositie te voeren. Dat geldt niet al
leen voor Irak, hetzelfde zie je in Jorda
nië, Marokko, Algerije, Egypte en Saudi-
Arabië. Om de bevolking toch voor zich
te winnen, overgieten de leiders hun po
litieke opvattingen met een godsdienstig
sausje".
Anders
De situatie van nu is totaal anders dan
die tijdens de oorlog tussen Iran en Irak.
In het voormalige Perzië weten de lei
ders de religieuze gevoelens van de be
volking naar hun hand te zetten. Hon
derdduizenden Iraniërs zijn bereid hun
leven te geven onder het motto 'het bloed
der martelaren is de sleutel tot het para
dijs'. Maar dat geldt zeker niet voor Irak.
"Saddam spreekt de religieuze taal niet
zo goed als zijn collega's in Iran", meent
Jansen.
De arabist noemt het dan ook 'een vol
komen verkeerde inschatting' dat het fa
miliecomité van dominee Wouters een
imam wilde meenemen om de gijzelaars
vrij te praten. "Daar is Saddam helemaal
niet gevoelig voor. Integendeel. Hij is de
natuurlijke vijand van de islam. Saddam
is van huis uit een soennitische moslim,
maar die achtergrond heeft geen invloed
op zijn handelen. De ideologie van de re
gerende Ba'athpartij is voor een deel ge
baseerd op het christendom. De partij-
ideoloog Aflaq was zelf van christelijke
komaf. En ook de minister van buiten
landse zaken, Aziz, is een christen".
Andere godsdiensten moeten, evenals
in Syrië, wijken voor de ideeën van de
Oorlog. Voor veel werk
gevers in Nederland zullen de
onderhandelingen over "de
collectieve arbeidsovereen
komsten dit jaar meer dan
ooit oorlog worden. Daarmee
wm zijn zij in een rol terechtgeko
men, die de meesten tot voor
kort vreemd was.
Tot nu toe hoefden de werkge"ers zich
niet al te agressief op te stellen. Dat de
den de werknemers wel. Als er sprake
was van een meningsverschil peilden
zij al snel de actiebereidheid waarbij
werkgevers het risico liepen dat werd
overgegaan tot langzaam-aan-acties,
werkonderbrekingen, stakingen en het
posten bij fabrieks- en kantooringan
gen om werkwilligen tegen te houden.
Een beetje kiene werkgever liet het
echter nooit zover komen. Met een
goed werkklimaat 'verzekerde hij of zij
zich van rust en als het ging spannen
werd snel een verhoginkje aangeboden
waardoor de drempel om daadwerke
lijk actie te voeren meteen met enkele
meters werd verhoogd.
De rollen zijn hu echter volledig om
gedraaid. De werknemers hebben een
muur van begrip opgetrokken en de
werkgevers zijn plotseling uiterst geïn
teresseerd in oorlog. Nog even en de
werknemers haasten zich naar de fa
brieks- en kantooringangen om hun
werkgevers bij aankomst een deel van
hun loonysalaris aan te bieden.
Zover is de Industriebond FNV nog
niet gegaan, maar uit-onderhandeld is
dat aanbod ook nog niet. Vast staat wel
dat door de bond wordt overwogen om
de looneis bij te stellen als in de Golf
een oorlog uitbreekt. Met nauwelijks
eerder getoond begrip wordt eraan toe
gevoegd dat zo'n oorlog de olieprijzen
flink kan opdrijven en zo het bedrijfsle
ven kan schaden.
De werkgevers hebben er dus alle be
lang bij dat de Verenigde Staten en Irak
het niet langer bij dreigen laten, maar
elkaar echt aanpakken. Alleen zullen
de werkgevers dat nooit hardop zeg
gen.
JAN PREENEN
Pet. Die pet, die ons allemaal past:
soms staat-ie scheef. Niet anders kan de
conclusie luiden als onze politieagen
ten zelf zich hoe goed bedoeld ook
op het verkeerde pad begeven.
Zo is het hoofdstedelijke korps al et
telijke maanden in rep en roer, omdat
enkele collega's zelf enige ervaring in
hasj-handel probeerden op te doen. Zij
dreigen daardoor uit de dienst te wor
den gezet.
Deze week schoot een Eindhovense
politieman een collega in de buik, met
het dienstpistool. Een zinvolle demon
stratie. Immers, het risico is niet denk
beeldig dat in met gevaarlijker wapen
tuig dan klappertjespistolen op politie
mensen wordt geschoten.
Kort voor Oudjaar gaf de sterke arm
een ander sterk staaltje: met een super-
strijker blies men voor- en achterruit
van een autootje uit de sponningen. Om
vuurwerkvandalen af te schrikken,
door de verwoestende kracht van der
gelijke explosieven te tonen.
Wij weten nog wat leerzame acties;
een peloton commando's ontdoet met
een alcoholisch promillage van min
stens 2 even zovele treinstellen van
banken, tafels, asbakken en bagagenet
ten. Daarna steken ze het NS-materieel
in brand.
Om voor zijn verscheurende kracht
te waarschuwen sturen we een speciaal
voor dit doel opgeleide bandog van de
politie af op een leerling uit groep 4 van
de plaatselijk basisschool, twee scha
pen en een koe van boer Dijkstra, als
mede diens overigens onberispelijk
geparkeerde trekker.
Een speciaal geformeerd anti-kaal
plukteam slaagt erin via belastingfrau
de en plofbv's tien miljoen gulden uit
de klauwen van de fiscus te houden. En
vervolgens ook uit handen van justitie.
Maar hoe gaan we straks wetsover
treders en wetshandhavers nog van el
kaar onderscheiden?
RAYMOND PEIL
"Saddam Hussein is veel erger dan Stalin. Hij moordt, verminkt de lijken
en dropt die voor de woning van de familie om de angst erin te houden".
(foto GPD)
Ba'athpartij. "Saddam Hussein heeft de
geestelijke leiders in zijn land gelijkge
schakeld", zegt Jansen. "Het is dezelfde
tactiek die Hitler in zijn tijd hanteerde.
Saddam probeert religieuze netwerken
te vernietigen. Kinderen moeten hun ou
ders bespionneren, religieuze leiders
worden vermoord, leerlingen houden
hun onderwijzers in de gaten".
Het geloof is op zich geen reden voor
een conflict, meent Jansen. "In de islam
bestaat geen discussie over wat er moet
worden geloofd, maar hoe dat wordt uit
gedragen. De gedragsleer staat centraal,
wat onder meer blijkt uit de Ramadan
(vasten) en het verbod op alcohol. Dat ge
drag, we duiden dat aan met fundamen
talisme, kan in principe wel tot conflic
ten leiden. De huidige crisis in de Golf
heeft niets van doen met de islam".
Vijanden
Aan de islam kan Saddam Hussein geen
steun ontlenen, zegt Jansen. Hij heeft an
dere argumenten gezocht en gevonden
om een gemeenschappelijke vijand te
creëren. De nieuwe Arabische wereld
wordt volgens Saddam bedreigd door
het imperialisme, door het zionisme en
door de landen die steun verlenen aan de
economische VN-blokkade. Het is de
theorie van de drie vijanden, die de
Egyptische president Nasser indertijd
ook hanteerde".
In eigen land is Saddam de vijand van
de islam, in de rest van het Midden-Oos
ten manifesteert hij zich als de strijder te
gen buitenlandse krachten, waarmee hij
vooral de Palestijnen aan zich bindt.
"Saddam speculeert op de anti-Ameri
kaanse houding en ontleent daaraan de
steun van de Palestijnen. Die vinden al
les best, zolang er maar tegen het Westen
wordt aangeschopt".
Beroepsziek. Ik mag niet kla
gen van mijn dokter. Er is immers niks
mis met mijn gezondheid. Maar hij
weet natuurlijk niet alles. Want ik heb
toevallig wel enorme last van stress die
maar niet wil wijken. Stress vanwege
dë angst om ziek te worden. Maar meer
nog vanwege de kwellende vraag: waar
heb ik die stress opgelopen? Op mijn
werk? Of was het thuis? Of ergens op
weg van huis naar werk? Ik weet het
niet meer, maar het is wel lonend om
het even uit te zoeken. Want als 'be-
roepszieke' kan ik een extra centje van
gen misschien.
Volgens Ruud Lubbers moeten
straks de wao'ers die op de werkvloer
arbeidsongeschikt zijn geraakt finan
cieel beter worden opgevangen dan
werknemers die - om maar eens wat te
noemen - in hun vrije weekeinde oo het
voetbalveld net boven de enkels door
midden zijn geschopt en invalide ra
ken. De minister-president sprak in dit
verband over 'beroepszieken' die een
hogere uitkering zouden mogen bedin
gen.
Het wordt al met al steeds moeilijker
een goede wao'er te worden. En als je in
je vrije tijd niet uitkijkt, word je met
een beetje pech zelfs een slecht betaal
de wao'er. Hoeveel je ook over hebt (ge
had) voor je baas. Je wereld gaat aan je
eigen vlijt tenonder.
ROB VAN DER ZANDEN
DOOR JOOP VAN DER HORST
Een van de dingen die ik als kind nooit
mocht, was kauwgum. Ook mocht ik met
zeggen. 'Mijn kleurpotloden zijn kwijt';
het moest zijn 'Ik ben mijn kleurpotloden
kwijt' of 'Mijn kleurpotloden zijn weg. of
zoek'. Stellig had ik neiging om te zeggen
'Mijn kleurpotloden zijn kwijt', anders zou
ik me het verbod niet zo goed herinne
ren. Net als mijn honger naar kauwgum:
ik zal er wel naar gesmacht hebben, al
was het maar om de plaatjes.
De neiging is ondertussen voorbij.
Kauwgum vind ik smerig, ik zal het nooit
gebruiken en als ik anderen met kauw-
guw zie, dan vervult mij dat met weerzin.
Het is mogelijk dat dat komt door mijn
jeugd. Als ik nu in de trein iemand kauw
gum zie malen, ga ik minstens twee ban
ken verder zitten En dat heb ik ook als ie
mand zegt: 'Mijn fiets is kwijt'. Ik haast mij
dan naar een andere coupé. Trouwens
ook bij het zien van een walkman, maar
dat is niet te herleiden op mijn jeugd.
Wat mij bijgebracht is, terecht of ten
onrechte, is dit: iemand is of raakt iets
kwijt, en datgene is of raakt dan zoek-
/weg. Ik ben het kwijt, en niet de spullen
zijn kwijt. De spullen zijn zoek of weg.
Toch hoor je af en toe wel mensen zeg
gen: 'Mijn fiets is kwijt', in plaats van 'Ik
ben mijn fiets kwijt'.
In NRC/Handelsblad schreef op 19 ok
tober 1990 'een onzer redacteuren'. 'Bij
de Rijksuniversiteit Utrecht is tiendui
zend liter oplosmiddelen kwijtgeraakt'. Ik
popel dan van verlangen om dat te ver
anderen in 'is tienduizend liter zoekge
raakt' ofwel 'is men tienduizend liter kwijt
geraakt'.
Hans Warren, niet de eerste de beste,
schrijft in het jongste deel van zjijn prach
tige Geheim Dagboek (1963-1970) op
bladzijde 103 over het ringen van jonge
vogels: 'Iedere dag moet je, controleren
of de wijde ring niet teruggezakt is over
het hielgewricht, dikwijls ligt die weer in
het nest of is hij helemaal kwijt'
Is dat nu fout: de oplosmiddelen zijn
kwijtgeraakt, de ring is kwijt? Mijn moe
der, zou het haar nog te vragen zijn, had
beslist gezegd dat kwijt hier verkeerd ge
bruikt is. En ik, als ik al mijn van thuis
meegekregen vooroordelen de vrije loop
laat (heerlijk is dat), ik vind dit gebruik
van kwijt ook zeer, zeer verkeerd. Wel
bijna net zo erg als kauwgum.
Misschien gebruiken die redacteur
van de NRC en Hans Warren ook wel
kauwgum. Best mogelijk. Hoe langer ik
erover nadenk, hoe meer ik geloof dat ze
kauwgum kauwen. Ik weet het bijna ze
ker. En waarschijnlijk heeft minstens een
van beiden een walkman.
Toch begin ik nu te vermoeden dat
mijn afkeer van de ring is kwijt zo langza
merhand meer over mij zegt dan over
Warren, de redacteur of het woord kwijt.
Ik bedoel dit: er zijn in Nederland twee
soorten mensen, de ene soort vindt
kauwgum afschuwelijk, de andere soort
vindt kauwgum heerlijk. Misschien is er
een derde soort Nederlanders, die het
niet heerlijk vindt maar evenmin afschu
welijk. Die laten we even buiten beschou
wing. Is kauwgum goed of fout7 Het ant
woord dat je krijgt hangt maar net af van
wie je het vraagt. Met andere woorden:
het antwoord zegt ons niets over kauw
gum maar alleen iets over degeen aan
wie we het vroegen.
Er zijn in onze taal nogal wat van die
kauwgumkwesties. Kwesties die, als je
eerlijk bent, niet objectief op te lossen
zijn. Maar vraagt u mij naar m'n opinie,
dan zeg ik onomwonden dat ik 'Mijn fiets
is kwijt' zeer verkeerd vind. Dat vind ik
echt.
Aan de westzijde van de Dode Zee verheft
zich een indrukwekkende rots met op de
afgeplatte top de ruïnes van wat eens een
grote en moeilijk te nemen vesting moet
zijn geweest. De plaats is in de hele We
reld bekend onder de naam Masada (van
het Hebreeuwse woord voor vesting), het
is voor alle joden een symbool voor moed
en vrijheidszin en het is voor toeristen die
naar Israël gaan een absolute 'must'.
Op 15 april van het jaar 73 na Christus
namen Romeinse legioenen na een lang
durige belegering zonder enige strijd de
burcht in. Tot hun verbazing troffen ze in
de burcht de ontzielde lichamen aan van
meer dan 950 joodse mannen, vrouwen
en kinderen, die blijkbaar de hand aan
zichzelf hadden geslagen. Zoals de g idsen
en de folders van Masada vertellen, zou
den de verdedigers van het laatste vrije
stukje van de joodse staat op heroïsche
wijze de dood boven de slavernij verko
zen hebben. Massazelfmoord dus. De
kreet 'Masada mag nooit meer vallen' is
de formule geworden die recruten van
het huidige Israëlische leger tijdens hun
inlijvingsplechtigheid uitspreken.
Hoe begrijpelijk de mythe van heldhaf
tigheid rond Masada ook is', ze doet naar
alle waarschijnlijkheid de werkelijkheid
geweld aan. Veel van de zogenaamde
massazelfmoorden die de geschiedenis
boeken zijn ingegaan, blijken bij nadere
bestudering vaak voor het grootste deel
massamoorden te zijn geweest. De rol
van de leider speelt daarbij een beslissen
de rol. Deze-besluit op een bepaald ogen
blik dat gegeven de uitzichtloosheid van
de situatie zelfmoord de enige eervolle
weg is en dat allen hem of haar in de dood
dienen te volgen om
zo hun trouw aan hem of aan de bewe
ging te bewijzen. Met dit idee en ander
tuig gewapend worden de volgelingen of
onderdanen eerst geïndoctrineerd en ver
volgens voorzover ze dat niet vrijwillig
doen, gedwongen mee cLe dood in te gaan.
Uit de overlevering kunnen we opma
ken dat er op Masada slechts één zelfdo
ding heeft plaatsgevonden; die van de
laatste man. Alle overige mannen, vrou
wen en kinderen werden gedood met uit
zondering van twee vrouwen en vijf kin
deren die aan de slachting wisten te ont
snappen door zich in de waterleiding te
verstoppen. Uit de overlevering weten we
ook, dat de Romeinen bereid waren om
het leven van alle bewoners van Masada
te sparen als ze zich zouden overgeven,
met uitzondering van die van de leider
Eleazar Ben Jair en een handvol mensen
om hem heen.
Maar zelfs als de Romeinen ook hen ge
spaard zouden hebben, dan is het nog
zeer onwaarschijnlijk dat ze lang zouden
hebben geleefd. Want Eleazar en zijn
handlangers hadden zich ook bij hun
landgenoten zeer gehaat gemaakt, onder
meer door overvallen op joodse nederzet
tingen in de omgeving van Masada
waarbij ze er geen been ïn hadden gezien
de bewoners in groten getale af te slach
ten. Masada moet in die laatste uren een
oord van angstontzetting, ontbering,
leed en onderdrukking zijn geweest, een
plaats waar honderden mensen werden
opgeofferd aan de grootheidsideeën en de
uitzichtloze situatie van een groepje des
perados.
Zulke massa(zelfmoorden zijn helaas
niet uitsluitend verschijnselen uit een ver
verleden. Een 'modern' voorbeeld daar
van vond plaats in 1978 onder de leden
van de sekte van de People's Temple, die
onder hun geestelijke leider Jim Jones de
Verenigde Staten waren ontvlucht en in
Guyana een eigen nederzetting hadden
opgebouwd. Toen de overigens psychisch
gestoorde Jones volledig aan het einde
van zijn latijn was en van alle kanten
met aanklachten en processen werd be
dreigd, gaf hij het bevel tot massazelf
moord door de sekte. Maar ook hier
draaide het voor een belangrijk deel uit
op massamoord. Volgens ooggetuigen
werden velen van de sekteleden door Jo
nes' gewapende lijfwacht gedwongen het
dodelijke mengsel van cyanide en thora-
zine te drinken.
Soms nemen massafzelfmoorden een
vorm aan, waarbij de leider zijn volge
lingen dwingt om door te vechten tot ze
zelf gedood worden, om daarbij zoveel
mogelijk tegenstanders mee de dood in te
sleuren. In feite een soort van amok ma
ken, zoals dat voorkwam en nog wel voor
komt onder de bewoners van de westkust
van India en van Maleisië.
De voornaamste motieven bij amok
zijn eergevoel en wraak. Een onthutsend
voorbeeld van amok treffen we aan in
een krantebericht uit het jaar 1925: een
schip met ongeveer 150 passagiers aan
dek had net een uur tevoren de haven van
Singapore verlaten toen er grote conster
natie op de brug ontstond. Een Maleisiër
stormde de brug op en begon met een
groot mes in de wilde weg blindelings om
zich heen te steken.
Het resultaat was dat dertien perso
nen, onder wie de kapitein, werden ge
dood, en vijf andere zwaar verwond
voordat de havenpolitie de man aan
boord van het ijlings teruggekeerde schip
doodschoot.
Veel aanstichters van, of leiders bij
massaf zelfmoorden zijn een soort van
amok-makers die bij hun eigen zelfmoord
hele massa's, en bij voorkeur de hele we
reld zouden willen meeslepen.
Het begit
we wel een
kunnen stc
(zelfmoord
keer met een omvang en een uitwerking
zoals nog nooit eerder is vertoond. Gek
door René Diekstra
hoogleraar psychologie te Leiden
genoeg lijkt het er ook op dat we in het
Westen absoluiLt niet kunnen geloven,
kunnen begrijpen, dat er mensen in deze
wereld zijn voor wie amok een aantrek
kelijk, zelfs eervol perspectief kan zijn,
We hebben altijd al grote moeite gehad
met de psycho-logica van de zelfmoorde
naar en we hebben er grote weerstand te
gen de wereld te bekijken vanuit zijn per
spectief. En toch zou het in de huidige si
tuatie bepaald nuttig zijn om dat eens te
doen. Nuttig omdat het zou kunnen hel
pen om te begrijpen en mogelijk zelfs te
voorspellen, waarom bepaalde manieren
van hem aanpakken precies en averechts
effect kunnen hebben.
De Aiherikaanse president George
Bush, heeft Saddam Hussein regelmatig
afgeschilderd als het symbool van het
kwaad in de wereld, door hem voor de
duivel, Hitler of ander fraais uit te schel
den. Hij heeft, net als tal van andere poli
tici in het Westen (vooral na het mislukte
overleg tussen Baker en Tariq Aziz in Ge
neve), uitgeroepen dat Saddam toch ein
delijk eens moet gaan inzien dat zijn si
tuatie, militair en economisch, hopeloos
Ex-minister van der Stoel zei in
NOS-Laat op 9 januari, dat hij hoopte
dat het toch nog op tijd tot het verstand
van de Iraakse leider zou doordringen,
dat zijn situatie uitzichtloos is. Henry
Kissinger, ook al een ex—minister van
Buitenlandse Zaken, zei dezelfde avond
dat als Saddam niet gauw zou maken
dat hij wegkwam uit Kuwayt hij en zijn
leger en, en passant, ook nog een groot
deel van Irak volledig vernietigd zouden
worden.
Maar deze logica gaat vermoedelijk
volledig voorbij aan Saddam's logica.
Als de situatie voor hem inderdaad uit
zichtloos is dan zal hij natuurlijk niet te
rugtrekken, want amokmakers hebben
juist de neiging, zijn er in zekere zin zelfs
op uit zichzelf in hopeloze situaties te ma-
vanwaaruit ze vervolgens
hun destructieve en zelfdestructieve nei
gingen kunnen uitleven. Wat Saddam nu
aan het doen is, namelijk niet toegeven en
oorlog en geweld uitlokken of waar
schijnlijker maken, is (vrees ik) weinig
anders dan het scheppen van een situatie
die goed bij zijn persoonlijkheidsstruc
tuur past. Een situatie waarin hij zich
psychologisch voelt als een vis in het wa
ter. Zoals alle mensen creëert hij voor
zichzelf een situatie die hem de meeste
kans biedt op het uitleven van sterke,
moeilijk te controleren
gevoelens.
Hij is de held in zijn eigen leven en
daarom zal hij alles doen om te voorko
men dat hij van zijn eigen gemaakte
voetstuk afduikelt. Want internationaal
verliest hij door toegeven niet alleen z'n
gezicht maar ook is alle heroïek die hij nu
heeft bij grote delen van de verpauperde
Arabisch massa's dan in een klap ver
dwenen.
In zijn eigen land zal hij het, net zoals
dat met Eleazar ben Jair het geval zou
zijn geweest, dan ook niet lang meer ma
ken. Als hij niet meteen wordt vermoord,
wordt hij vermoedelijk afgezet, berecht
en ter dood veroordeeld. Zijn zelfbeeld en
grandiositeitsgevoelens zullen een derge
lijke afgang absoluut niet kunnen ver
dragen.
Het beste wat hem dus kan gebeuren is
dat hij strijdend en zoveel mogelijk dood
en verderf zaaiend onder de 'Westerse
honden' en hun Arabische handlangers
samen met zijn mannen op het veld van
eer zal sneuvelen. Hoe langer hij de onge
lijke strijd zal volhouden, hoe belangrij
ker zijn plaats zal zijn onder.de Arabi
sche martelaren.
Maar martelaren worden alleen maar
gemaakt uit de stof van niet-egoïstische,
hogere idealen. Zoals Eleazar de onaf
hankelijkheid en vrijheid van de joden
tot zijn ideaal opblies en daardoor als
een joodse held de geschiedenis inging, zo
zal Saddam door de Palestijnse kwestie
tot zijn ideaal op te blazen als een Arabi
sche held de geschiedenis ingaan, aange
nomen dat hij sneuvelt, al dan niet door
eigen hand.
George Bush is een redelijk denkende
Westerling, zoals blijkt uit zijn autobio
grafie Looking Forward. Een man wiens
hele politieke carrière gebaseerd is op
zijn handigheid om de mogelijkheden en
onmogelijkheden van bepaalde situaties
te berekenen en op basis daarvan ratio
nele beslissingen te nemen"Mijn leven
lang ben ik bezig geweest om mijn emo
ties in goede banen te leiden, waarbij ik
probeerde mijn denken niet te laten beïn
vloeden door woede of frustratie".
Stammend uit een vermogende en
hechte familie en vandaaruit zei)
Texaans oliemiljonair geworden - iets
waarmee een politieke carrière natuur
lijk wel wat gemakkelijker wordt - is het
voor Bush vermoedelijk niet zo gemakke
lijk zich in te leven in het denken en voe
len van zijn tegenstrever. Een tegenstre
ver die zich vanuit de absolute armoede
omhoog heeft moeten vechten en die weer
even ellendig zal eindigen als hij begon
nen is, wanneer hij niet een heldhaftige
afloop weet te forceren.
Uit Bush' autobiografie blijkt, dat hij
zich omringd weet door een aanzienlijk
aantal mensen die hem liefhebben en
waarderen. Uit wat we over Saddam we
ten, is er niet of nauwelijks een spoor
daarvan in zijn omgeving te vinden. Het
zijn vooral angst en vrees die zijn relaties
met de mensen om hem heen bepalen, zelfs
in de relatie met zijn zoon met wie woede
uitbarstingen en knallende ruzies tot op
het punt waarop het werkelijk gevaar
lijk dreigt te worden (voor de zoon dan)
blijkbaar geen zeldzaamheid zijn.
Een Amerikaanse schrijver heeft eens
gezegd dat "het de dood van de liefde is
die de liefde voor de dood creëert". Bush,
de veel sportende, joggende en nauwkeu
rig op zijn gezondheid lettende Wester
ling, kan zich vermoedelijk onmogelijk
voorstellen dat er mensen zijn wier voor
naamste liefde de liefde voor de dood,
voor vernietiging en zelfvernietiging is.
Daarom kan hij zich ook moeilijk in Sad
dam verplaatsen, kan hij ook moeilijk be
grijpen dat zijn gescheld op de Iraakse
leider alleen maar tot gevolg heeft dat de
laatste nog meer redenen ziet om vernie
tigend uit te halen.
Een van de beroemdste Amerikaanse
psychiaters, Karl Menninger, schreef in
1936 een boek onder de titel 'Man against
Himself. Daarin legt hij uit dat er een ca
tegorie zelfmoordenaars is die door twee
even sterke motieven worden geleid, na
melijk de wens om te doden en de wens
om gedood te worden. Naar mijn mening
moet George als de bliksem naar de bi
bliotheek om het boek te lenen.
