Een taboe op ongerustheid
'Verdediging is de
Iraakse specialiteit'
Bang zijn mag in Israël, als niemand het maar merkt
Meer dan
miljoen
soldaten
staan al tegenover elkaar
In de wetenschap dat de Iraak-
se president Saddam Hussein
aan Tel Aviv in de komende
Golfoorlog de eerste klappen
heeft beloofd, maakt Israël zich
op voor spannende weken.
Maar terwijl buitenlanders rea
geren met een massale vlucht
uit het land, doen de Israëliërs
even massaal hun best om te
laten zien dat er wat hun betreft
niets aan de hand is. Ook al
moeten ze zich daarvoor nog
zo forceren. "Als Saddam Hus
sein op 15 januari hier een ra
ket naar toe stuurt zal hij nie
mand thuis treffen, ledereen is
zich ergens aan het verma
ken", zo begon deze week een
verhaal in het populaire dag
blad Chadashot.
door Ad Bloemendaal
Geen enkele theatervoorstelling in Tel
Aviv is tot nu toe afgelast. "Ben je gek?
Ben je wel normaal? Alles gaat door. We
hebben twee voorstellingen op de 15de
en ze zitten allebei mudvol," reageerde
een schouwburgdirecteur verontwaar
digd. Ook in de filmwereld is het 'busi
ness as usual'. De actrice Liv Ullmann en
de acteur Michael York, in Jeruzalem
voor filmopnamen, hebben deze week
gasmaskers in ontvangst genomen.
Optredens van het koor van het Rode
Leger en modeshows gaan de komende
week gewoon door en de restaurants
melden een normale drukte. Volgens
Chadashot begrijpen 'de bange vluch
tende buitenlanders' niets van de Israëli
sche mentaliteit.
Er rust in Israël een taboe op het tonen
van ongerustheid. Wie laat blijken dat hij
de toekomst niet met vertrouwen tege
moet ziet geeft de vijand al de halve
winst in handen, zo luidt niet alleen het
devies van de Israëliër-in-de-straat, maar
ook van de overheid.
President Chaim Herzog heeft de afge
lopen week een paar keer fel uitgehaald
naar de "angstige spoed" waarmee lucht
vaartmaatschappijen hun vluchten op
Tel Aviv (verzekeringspremie 120.000
dollar) hebben gestaakt en waarmee per
soneel van ambassades en internationale
organisaties Israël de rug toe heeft ge
keerd. Hij trok een vergelijking met de
tijd van de oorlog tussen Irak en Iran.
"Die woedde in hetzelfde gebied en nie
mand ging hier weg".
Ook minister van transport Moshe
Katsav reageerde woedend op het afge
lasten van vluchten op Israël. Dat ontlok
te het socialistische dagblad Davar het
nuchtere commentaar dat de regering
kennelijk weigert de feiten onder ogen te
"De luchtvaartmaatschappijen zijn
verantwoordelijk voor de veiligheid van
hun passagiers en bemanningen en bui
tenlandse regeringen zijn verantwoorde
lijk voor hun staatsburgers; tot dusver
hebben die twee instanties meer verant
woordelijkheidsgevoel getoond dan de
regering".
Schade
Hoewel hoge militairen tijdens persbij
eenkomsten hebben verklaard dat Irak
onder bepaalde omstandigheden aan
zienlijke schade kan aanrichten in Israël,
houden ministers de moed erin door da
gelijks te roepen dat de kans op een
luchtaanval minimaal is. Mochten er
toch raketten komen dan zijn dat er
"hooguit een paar" (minister van defen
sie Arens), waarvan de schade te ver
waarlozen zal zijn. "Ik slaap voortreffe
lijk", onthulde Arens deze week in het
dagblad Yediot Achronot.
De ministeriële luchtigheid dient om
de bevolking gerust te stellen, maar mis
schien ook ter camouflage van het feit
dat Israël slecht is voorbereid op een
dreiging met chemische wapens. "Dat
geldt trouwens niet alleen voor Israël,
maar eigenlijk voor alle landen, met uit
zondering misschien van Zwitserland
waar alle schuilkelders bestand zijn te
gen chemische wapens", meent Ami Mo-
lad.
Hij is bedrijfsleider van het Nationaal
Veiligheidscentrum in Tel Aviv, een
door de gemeente in het leven geroepen,
maar door privé-ondernemers gerunde
winkel in artikelen die te maken hebben
met veiligheid in huis, kantoor en be
drijf. De laatste maanden concentreert
Molads handel zich op produkten die be
scherming bieden tegen de gevolgen van
explosieve en chemische wapens.
Elk huis en elk flatgebouw in Israël
moet volgens de wet zijn voorzien van
een schuilkelder, maar de laatste jaren
waren de meeste .van die kelders in ge
bruik als opslagplaats voor oude meube
len, matrassen en andere rommel. "De
schuilkelders zijn verwaarloosd, maar
dat probleem is met een goede schoon
maak binnen een paar uur op te lossen",
zegt Molad.
"Maar voor chemische wapens was
niemand klaar. Goed, ze hebben gasmas
kers uitgereikt en andere beschermings
middelen. Maar wie weet of de raketten
die naar beneden komen gas bevatten of
explosieven? Er hangt geen kaartje aan
en je weet dus niet of je naar het dak
moet of naar de kelder".
Bij de uitreiking van de maskers en in
handleidingen is de Israëlische bevol
king verteld dat ieder gezin een kamer
gereed moet maken die kan dienen als
schuilplaats in het geval van een chemi
sche aanval. Vader en moeder Doorsnee
dienen de ramen van die kamer herme
tisch af te dichten met plastic doek en
plakband. Tochtband moet het binnen
dringen van gas via de deur voorkomen.
De Israëlische familie Doorsnee wordt
verder geacht voldoende voedsel in huis
te hebben, in blik of glas, een noodlamp,
een eerste hulppakket, plastic regenpak
ken en natuurlijk de van overheidswege
uitgereikte doos met beschermingsarti
kelen, namelijk een gasmasker, ontsmet
tingspoeder en een injectiespuit met
atropine. De Doorsnees is verteld dat ka
mers hoog in gebouwen de beste be
scherming bieden, omdat het gas naar de
grond zakt.
Molad: "Wij vertellen de mensen natuur
lijk dat ze moeten doen wat de autoritei
ten zeggen, dus een kamer gereed maken
en afsluiten. Maar niemand weet wie ons
gaat vertellen of we naar de schuilkelder
moeten of naar die kamer. De officiële in
structie luidt: als de sirene gaat moet ie
dereen naar de schuilkelder, gasmasker
mee. Mensen vragen me dus: waarom
Gasmaskers voor kinderen zijn op de vrije markt niet te krijgen. Deze twee jongens hebben er wel een paar op de kop
getikt.
moet ik die kamer afsluiten? Ik weet het
niet".
De ongerustheid in Israël, verstopt on
der een dunne laag bravoure, manifes
teert zich in golven, teweeggebracht
door politieke ontwikkelingen. De eerste
golf kwam na de Iraakse bezetting van
Kuwayt, daarna ebde de belangstelling
voor protectiemateriaal geleidelijk weg.
In die periode hoorde je veel mensen met
nadruk verklaren dat er geen oorlog zou
komen. Steevast hadden ze dat gehoord
van hoge officieren tijdens hun reserve-
dienst of van een kennis die bij de inlich
tingendienst werkt.
Anderen verklaarden te hopen dat er
oorlog zou komen, omdat Israël er dit
keer niet alleen voor staat. Maar vooral in
Tel Aviv is, nu de oorlog onontkoombaar
lijkt geworden, de animo om als schiet
schijf te dienen voor Saddams raketten
afgenomen. "De echte paranoïden heb
ben al in de eerste week na de invasie van
Kuwayt beschermingsmateriaal ge
kocht", zegt Molad. "Maar sinds een
week krijg ik hier ook de mensen die de
hele tijd hebben geroepen dat er niets zal
gebeuren". Een gewild artikel vormen
hutjes van doorzichtig plastic, bestemd
voor huisdieren. Zij zijn voorzien van
een luchtpomp met een motor op batte
rijen. Molad heeft er honderden ver
kocht.
Gasmaskers zijn verstrekt aan alle Is
raëlische burgers en een beperkte groep
in Israël werkende buitenlanders: in
hoofdzaak studenten, kibboetsvrijwilli-
gers, journalisten en diplomaten. Wie
niet in die categorieën valt moet bij het
veiligheidscentrum een masker kopen.
Er zijn ook Israëliërs die een tweede of
Tragisch
Het taboe op ongerustheid zorgt ervoor
dat veel Israëliërs een lichte gêne verto
nen als ze beschermingsmateriaal ko
men kopen. "Dan zeggen ze dat het voor
de Filipijnse au pair is, of dat ze buiten
landse gasten krijgen", zegt Molad met
een grijns. Maar de veiligheids-handel
kent ook zijn tragische momenten, bij
voorbeeld als mensen vragen om gas
maskers voor hun kinderen. Die zijn na
melijk niet op de vrije markt verkrijg
baar. "Ze staan dan met twee maskers
voor volwassenen in hun handen en we
ten zich geen raad. Meestal geven ze die
dan maar terug en verlaten volkomen
ontgoocheld de zaak. Het is triest, maar
ik kan ze niet helpen".
Deze week begint de uitreiking van be-
schermingspaketten aan de bevolking
van het Israëlische platteland. Later zul
len ook de Israëlische kolonisten in de
bezette gebieden in aanmerking komen.
Maar voor maskers voor de Palestijnen is
voorlopig geen geld, zegt de legerleiding.
De kans dat er raketten zullen landen op
de Westelijke Jordaanoever of in de Ga-
zastrook is trouwens uiterst klein.
Als geloof moet worden gehecht aan
de beweringen van sommige Palestijnse
activisten zal de bevolking van de bezet
te gebieden de chemische ladingen ver
welkomen als manna uit de hemel, als
een geschenk aan het Palestijnse volk
van Saddam Hussein de grote leider in
Baghdad. "De held die licht brengt in de
zwarte nacht van de Arabische natie",
noemde het in Oost-Jeruzalem verschij
nende dagblad 'A-Sha'ab' hem onlangs
in een hoofdartikel.
"Het Iraakse leger is een ondoordring
baar fort dat het lot van de Arabische na
tie bewaakt en zich niet laat afschrikken
door de machten van het kwaad", heet
het in de door de Palestijnen overgeno
men Iraakse propagandataal. "De oorlog
zal lang duren. Het zal een oorlog zijn
waarvan de vlammen de hoofden berei
ken van hen die kwaad zaaien en hun
vlees zal brandstof worden die niet kan
worden geblust".
De militaire balans in het Golfgebied
1GOLF STATEN
H Saudi Arabië.
I Oman. Qatar,
J V.A.E., Bahrayn en
1 Kuwayt
fWT
BANGLADESH
150.500
fcj
GOLF STATEN
Saudi Arabië,
Oman, Qatar,
V.A.E.., Bahrayn
en Kuwayt
330
£3 GROOT
BRITTANNlê
35.000
ESSBoei
O
BRITTANNIÉ
"1 FRANKRIJK
f 1GOLF STATEN
Saudi Arabië.
LM Oman. Qatar,
Kjmm V.A.EBahrayn en
I Kuwayt
36
NAVO LANDEN
plm. 52
SLOWAKIJE
Hoe graag men antwoord wil hebben
op de vraag welke richting de Golfcri
sis opgaat bleek de afgelopen week
nog eens bij de perspresentatie van
de zesde editie van de 'Militaire Ba
lans in het Midden-Oosten'. De jaar
lijkse uitgave van het Jaffee Centrum
voor Strategische Studies van de
Universiteit van Tel Aviv bevat is bij
gewerkt tot midden oktober. Naast
een aantal analyses van militaire
deskundigen bevat de Balans een-
uitgebreid getalsmatig overzicht van
de legers in het Midden-Oosten.
Door de komst van een gigantische
Westerse strijdmacht naar de Golf
hebben die cijfers wat aan betekenis
verloren, niettemin waren er op de
persbijeenkomst in Tel Aviv zelfs
geen staanplaatsen meer beschik
baar.
Meer dan een miljoen militairen staan in
het gebied van de Perzische Golf tegen
over elkaar, een paar dagen voordat het
ultimatum van de Veiligheidsraad van
de Verenigde Naties afloopt. Als Sad
dam Hussein zijn invasieleger niet op ui
terlijk 15 januari uit Kuwayt terugge
trokken heeft, is het gebruik van geweld
toegestaan om de Irakezen te verdrijven
uit het emiraat aan de Perzische Golf dat
de Iraakse strijdkrachten op 2 augustus
vorig jaar onder de voet liepen.
President George Bush heeft er overi
gens afgelopen dinsdag op gewezen dat
het verstrijken van het ultimatum niet
automatisch betekent dat op 15 januari
de 'strafexpeditie' tegen Baghdad be
gint.
Het ministerie van defensie van de VS
gaat ervan uit dat eind van de maand het
aantal Amerikaanse militairen in het ge
bied rond de Perzische Golf op 430.000
ligt. Hiermee zou de omvang van de anti-
Iraakse coalitie uitkomen op een totaal
aantal militairen van 675.000, omdat de
andere landen die meedoen aan de multi
nationale troepenmacht tien Westerse,
drie Arabische en vier islamitische lan
den, Tsjechoslowakije en Polen in to
taal 245.000 militairen in het gebied rond
de Perzische Golf hebben.
Opgewassen
Op de grond zijn de Irakezen ruwweg op
gewassen tegen de multinationale troe
penmacht. Baghdad beschikt volgens in
lichtingen van het Pentagon over 530.000
man, terwijl Irak zelf heeft verklaard dat
het 60 divisies wat neerkomt op een
aantal militairen tussen 600.000 en
750.000 man "aan het zuidelijk front"
heeft in het zuiden van het land en in Ku
wayt. Verder beschikt Irak over 480.000
reservisten en kan het in het uiterste ge
val een 'volksmilitie' inzetten die uit
850.000 personen bestaat. De uit onge
veer 20 nationaliteiten bestaande multi
nationale troepenmacht omvat circa
675.000 manschappen.
Dat Irak een sterk van een landleger af
hankelijke staat is, blijkt uit het feit dat
Baghdad niet verder komt dan 15 oor
logsschepen: 1 fregat, 8 met aanvalsra-
ketten uitgeruste schepen en 6 torpedo-
boten. Dit aantal zinkt in het niet bij de
149 vaartuigen waarover de multinatio
nale troepenmacht beschikt. De meeste
schepen in de regio komen uit de Ver
enigde Staten, de lidstaten van de Sa
menwerkingsraad van Golfstaten,
Groot-Brittannië en Frankrijk: respec
tievelijk 55, 36, 16 en 14 vaartuigen. Van
de multinationale troepenmacht maakt
ook Nederland deel uit met drie schepen.
In de lucht legt Irak het duidelijk af te
gen de multinationale troepenmacht.
Baghdad beschikt over 500 vliegtuigen,
terwijl alleen al de Verenigde Staten
1.300 toestellen in de regio hebben. Met
vliegtuigen van een aantal andere landen
meegerekend komt de multinationale
troepenmacht op ruim 1.700 toestellen.
Als men let op de tanks die tegenover
elkaar staan, heeft Irak een licht over
wicht op de anti-Iraakse coalitie. Ruw
weg beschikt Baghdad over 4.000 tanks,
terwijl de multinationale troepenmacht
niet verder komt dan ruim 3.600 stuks.
door Ad Bloemendaal
Alle vragen aan het panel van militaire
deskundigen waren te rangschikken in
de categorieën: waar gaat het in de Golf
naartoe? En: zal Israël bij het conflict be
180 kg, die de Al-Hussein-raket kan mee-
Balans, voormalige officieren van de in
lichtingendienst en andere militaire des
kundigen, konden wat dat betreft na
tuurlijk weinig meer doen dan cijfers op
lepelen en kansen afwegen.
De directeur van het studiecentrum,
generaal-majoor b.d. Aharon Yariv, zei
dat Bush noch Saddam een oorlog wil,
maar dat die toch kan uitbreken door
diepgaande verschillen in persoonlijk
heidsstructuur, met als gevolg misver
standen. Bush is een Amerikaanse intel
lectueel met weinig begrip voor het eer
gevoel van Arabische leiders. Zijn po
ging Irak de data van overleg te dicteren
achtte hij een duidelijk produkt van die
houding. Aan de andere kant begrijpt
Saddam, die zijn opleiding heeft genoten
in de keiharde leerschool van het Mid
den-Oosten, weinig of niets van de more
le argumenten die de Amerikaanse presi
dent graag presenteert.
Niet verrassend meent Yariv dat een
geallieerde aanval, als het zo ver zou ko
men, zal beginnen met grootscheepse
bombardementen op het Iraakse achter
land, ter vernietiging van raketinstalla
ties (met name luchtdoelraketten), vlieg
velden en andere militaire objecten. De
volgende stap zal afhangen van de Iraak
se reactie. Als Saddam niet capituleert,
zullen de geallieerden heel voorzichtig
en goed voorbereid te werk moeten gaan
bij het inzetten van hun landlegers ter
bevrijding van Kuwayt. De verdediging
is de Iraakse specialiteit en een slecht
voorbereide aanvaller kan rekenen op
zware verliezen.
Oud verhaal
Het is een oud verhaal, maar de nadruk
zal moeten liggen op een effectief ge
bruik van de luchtmacht. Daarover
merkte Yariv, voormalig hoofd van de
militaire inlichtingendienst, nog op dat
de ervaring heeft geleerd dat de ver
wachtingen over het effect van luchtaan
vallen in de regel te hooggespannen zijn.
Met andere woorden: de Amerikanen
zullen wel luchtoverwicht bereiken,
maar misschien minder snel dan wordt
aangenomen.
Yariv acht het mogelijk dat Israël in
een vroeg stadium bij een oorlog betrok
ken raakt. Als de Amerikanen er bij een
eerste aanval niet in slagen zeer zware
schade toe te brengen aan raketinstalla
ties en vliegvelden in het westen van
Irak, dan zou Hussein kunnen besluiten
een aantal Al-Hussein-raketten (bereik
600 km.) naar Israël te sturen. Mogelijk
zullen in combinatie daarmee onbescha
digd gebleven Sukhoi-24 aanvalsvlieg-
tuigen (Irak heeft er 25) proberen laag en
snel vliegend het Israëlische luchtruim
binnen te dringen.
Voor Israël is er wat zo'n aanval betreft
goed en slecht nieuws. Het goede nieuws
is dat Yariv niet verwacht dat Irak in
staat zal zijn schade van strategisch be
lang te veroorzaken. Israëls defensie-ca
paciteit zal dus niet worden aangetast.
Het slechte nieuws is dat een raketaanval
in Israëlische steden voor schade en
slachtoffers zal zorgen, zeker als Su-24s
erin slagen te penetreren. Een Su-24 kan
een bommenlast (conventioneel of che
misch/biologisch) vervoeren van 11000
kg. Dat is heel wat, vergeleken met de
180 kg. die de Al-Hussein-raket kan mee
nemen.
Overigens merkt brigade-generaal
Dov Tamari, een van de samenstellers
van de Balans, op dat de schade die een
Al-Hussein kan veroorzaken niet moet
worden onderschat omdat de massa van
de raket bij een inslag voor extra effect
zorgt. Tijdens de zogenoemde 'oorlog
van de steden', toen Irak en Iran eikaars
bevolkingscentra beschoten, verwoest
ten Al-Husseins soms uitgebreide woon-
en winkelcomplexen.
Risico
In navolging van oud-minister van de
fensie Jitschak Rabin waarschuwde ge
neraal Yariv de Israëlische regering niet
automatisch te reageren op een Iraakse
aanval. Als de schade beperkt blijft is het
beter niet militair te antwoorden omdat
zo'n antwoord verregaande gevolgen
kan hebben. Israëlische vliegtuigen zul
len het Jordaanse luchtruim moeten
doorkruisen om boven Irak te komen en
dat betekent dat Israël het risico loopt
van Jordaanse interventie, ook als het
net als in 1973 via de VN zou laten weten
dat het geen agressieve bedoelingen
koestert ten aanzien van Amman. Als
Jordanië eenmaal bij de oorlog betrok
ken raakt zou Syrië kunnen volgen.
Het is in principe mogelijk dat Israël
een Iraakse raketaanval zal beantwoor
den met raketten, omdat de kans op
Jordaanse tussenkomst dan minder
groot is. Maar geen van de militaire des
kundigen bleek bereid het achterste van
zijn tong te laten zien voor wat betreft Is
raëls strategische capaciteit. Het blijft
dus onduidelijk met welk oogmerk de
Jericho-I (bereik 500 km) en II (1500
km.), waarvan Israël er volgens buiten
landse publicaties tussen de 100 en 200
klaar heeft staan, zijn ontwikkeld. Een
nucleair doel ligt het meest voor de hand,
zeker voor wat betreft het tweede type.
Overigens wilde generaal Yariv geens
zins uitsluiten dat Saddam Israël zal aan
vallen nog voordat er sprake is van gealli
eerde actie, mogelijk zelfs voor de 15e ja
nuari. De schade in Israël zou dan groter
zijn omdat Irak alle vliegtuigen en raket
ten zou kunnen gebruiken die het nodig
acht. Maar de vrees voor een vernietigen
de tegenactie is bij de Irakezen ongeveer
even groot als de angst voor een Israëli
sche voorzorgsaanval, ook al ontkent de
Israëlische regering vrijwel iedere dag
dat ze zoiets van plan is.
Een geallieerd succes in een Golfoor
log zal in grote mate afhankelijk zijn van
het vermogen van de militaire inlichtin
gendiensten een juist beeld te geven van
de situatie in vijandelijk gebied. Israël
beschikt niet zelf over 'real time'-infor-
matie, dat wil zeggen dat het niet precies
weet wat de situatie in Irak is op het mo
ment waarop het beslissingen moet ne
men. Volgens dr. Ze'ev Eytan, een van de
redacteuren van de Balans, is het beeld
dat Israël via zijn inlichtingenapparaat
van de totale militaire toestand in Irak
heeft, ongeveer twee uur oud. In moder
ne oorlogvoering is dat veel en daarom
voorziet Amerika de Israëliërs over 'real
time'-informatie, die voornamelijk be
rust op satellietwaarneming.
Het Israëlische leger beschikt voor het
inlichtingenwerk in de lucht over een
aantal met elektronische apparatuur vol
gestouwde RF-4E Phantom-verken-
ningsvliegtuigen. En vier Grumman E-
2C Hawkeye vliegtuigen, voorzien van
radarschotels op het dak, proberen aan
vallende vliegtuigen in een zo vroeg mo
gelijk stadium te ontdekken en te identi
ficeren. De MTI (Moving Target Indica
tion) radar van de Hawkeye heeft een be
reik van ongeveer 450 km en kijkt dus
net over de Iraks westelijke grens. Israël
heeft verder een onbekend aantal Boein-
gs-707 beschikbaar voor het verzamelen
van inlichtingen en voor elektronische
oorlogvoering.
Omgekeerd leveren de Israëliërs de
Amerikanen waardevolle inlichtingen,
gebaseerd op hun jarenlange ervaring
met Arabische strijdkrachten. Het Iraak
se luchtverdedigingssysteem komt in
grote lijnen overeen met dat van Syrië,
waarmee de Israëliërs goed bekend zijn.
Op grond daarvan noemt generaal Yariv
het Iraakse luchtruim 'doordringbaar'.
