'Wat hier gebeurt is inderdaad een schande'
Tn Rome verrijst eerste minaret
Broederstrijd verscheurt Evangelische Hogeschool in Amersfoort
Islamitisch Centrum moet internationale allure krijgen
ZATERDAG 12 JANUARI 1991
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 19
AMERSFOORT Aan de Evangelische Hogeschool (EH)
in Amersfoort woedt een broederstrijd. Beide partijen
het bestuur versus een 'groep van tien' directeuren, leden
van de Raad van toezicht en advies, een docent en een dissi
dent bestuurslid rollen voor het oog van de wereld over
straat. Daarover zijn alle betrokkenen het eens: het is diep-
treurig dat Gods naam door deze affaire besmeurd wordt.
"Als mensen daarop wijzen, zeg ik: u hebt volkomen gelijk.
Het is inderdaad een schande wat hier gebeurt", beaamt be
stuurslid ds. Willem Glashouwer hartgrondig.
Wekt de gang van zaken binnen de
protestants-christelijke school bij
de buitenwacht op z'n zachtst ge
zegd bevreemding, de uitgebreide
'vriendenkring' van de ongesubsi
dieerde EH (basisjaar, Evangelische
School voor Journalitiek, MO-lera-
renopleidingen) is verbijsterd. Staf
leden die in het laatste info-bulletin
voor de achterban nog een pluim
kregen voor hun werk, werden een
week geleden aan de kant gescho
ven door het eveneens hooggeachte
bestuur.
Wat in november vorig jaar in een
brief van het bestuur aan alle giftge
vers nog "een interne principiële
discussie" heette, groeide de afgelo
pen weken uit tot een ordinaire rel,
waarbij grote woorden en felle be
schuldigingen niet werden geme
den. Tekenend voor het peil waarop
het conflict afzakte, was wel dat het
bestuur na de schorsing van de op
positie, het vorige weekeinde, de
sloten op de schooldeuren liet ver
vangen.
"Het is nauwelijks uit te leggen",
beseft de voorzitter van het bestuur,
dr. ir. C. Roos. Een "heel neutrale"
verklaring is: "Zulke situaties blij
ken zich, zo is mij verteld, regelma
tig na verloop van tijd voor te doen
in een organisatie. Het is een zekere
wetmatigheid: met de groei van de
organisatie, ontstaat er soms ook
conflictstof. Dat kan zeven jaar du
ren, of veertien jaar, maar het ge
beurt".
In een open brief, waarin hij de bij
het conflict betrokkenen deze week
oproept 'in het eigen hok' terug te
keren, ziet Glashouwer in dit ver
band de wortel van het probleem in
de stichtingsvorm van de school.
Die zou moeten veranderen. "Want
een stichting is goed in een pio
niersfase, maar kan autocratisch en
ondemocratisch (en dus een harnas)
worden als het werk groeit", formu
leert hij voorzichtig.
Autoritair
Docent dr. Willem Ouweneel, als lid
van de 'groep van tien' een week ge
leden geschorst, is veel stelliger;
volgens hem is de sfeer binnen de
EH al jaren "grondig bedorven"
dankzij het autoritaire gedrag van
het bestuur. Vooral de penning
meester van het bestuur, oud-top
manager F. J. Kerkhof, heeft zich
volgens hem daaraan schuldig ge
maakt. "Die man heeft een volstrekt
achterhaalde en verkeerde regen
tenmentaliteit".
Het pijnlijke is volgens Ou
weneel, dat Kerkhof, Glashouwer,
de eveneens een week geleden op
non-actief gestelde directeur drs. J.
A. van Delden, en hij zelf, de vier
initiatiefnemers van de EH waren.
"Wij hebben toen de rollen verdeeld
en dat was geen enkel probleem. We
deden alles samen". In de loop der
jaren veranderde de houding van
het bestuur, meent de docent. "Ze
gingen op hun strepen staan, kon
den geen ongelijk bekennen".
"Autoritair? Ja, dat wordt door
anderen zo ervaren. Misschien dat
we daar ook aanleiding toe gegeven
hebben", geeft Roos toe. Maar het
zit ook in de stichtingsvorm, vindt
hij. Hij herinnert zich situaties
waarin de Raad van toezicht en ad
vies "dacht dat wij advies ook auto
matisch zouden opvolgen. En toen
is door het bestuur, misschien wel
Dit is één aspect van de crisis. Het
andere wordt gevormd door het on
derzoek van dr. M. Oudkerk, een ra
dioloog uit Rotterdam die drie jaar
geleden werd aangetrokken om een
halve dag per week leiding te geven
aan de Christelijke Universiteit
(CU). Binnen deze EH-poot, die tot
dit moment een paar lerarenoplei
dingen behelst, moest Oudkerk een
echte universitaire studierichting
cultuurwetenschapen van de grond
tillen.
Breekijzer
Bij het onderzoek naar 'de oor
sprong van de grote geestelijke cri
sis in de westerse cultuur' maken
Oudkerk en zijn CU-team gebruik
van het in christelijke kring omstre
den gedachtegoed van de Hattemse
cultuurfilosoof dr. F. de Graaff. Ter
illustratie: De Graaff meent dat in
het jaar duizend een geïncarneerde
engel in de persoon van de keizer
Otto III de offerdood stierf, tot heil
van de westerse wereld.
De 'groep van tien' vindt dat Oud
kerk De Graaffs ideeën binnen de
CU uitdraagt en ziet dat in strijd
met de EH-grondslag, 'de bijbel, het
onfeilbare, geïnspireerde Woord
van God'. Roos bestrijdt dat. Op de
CU worden de opvattingen van De
Graaff slechts kritisch bestudeerd.
En: "Er zijn mensen die hem een
ketter vinden. Wij zeggen dat niet.
Dat past niet bij de tolerantie die wij
altijd al hadden op dat punt".
Volgens Ouweneel is het wel de
gelijk zo dat Oudkerk de ideeën van
De Graaff heeft omarmd. Een be
wijs daarvan zag hij in de rede, die
de CU-rector hield, bij de opening
van het studiejaar in 1988. "Daar
kwam bij dat we zagen: dit is weten
schappelijke charlatanerie, je prikt
er zo doorheen. We geneerden ons,
bij de gedachte dat die rede bekend
zou worden. De wereldse weten
schap zou het onzin vinden. Zo van:
wat een prutsschool als ze dat slik
ken".
Roos: "Er zijn sommige mensen
die het werk van De Graaff als
breekijzer gebruiken om de leraren
opleiding uit de voegen te lichten.
In feite is deze hele kwestie een on
dergeschikt punt". Ouweneel ziet
het net iets anders: "Oudkerk is niet
meer dan de druppel geweest die de
emmer deed overlopen, zij het dan
een heel grote druppel; hij was het
liefste jongetje van de klas en wij
deden steeds zo dwars".
Woordbreuk
Volgens de 'groep van tien' is de CU
een koekkoeksjong binnen het EH-
nest, dat verhoudingsgewijs veel
geld kost, terwijl er in drie jaar tijd
nog geen enkele wetenschappelijke
publikatie is geweest. Roos vindt
die kritiek niet terecht. "CU-stu-
denten zijn relatief niet veel duur
der dan de andere studenten". En:
"Het is logisch dat het in begin tijd
kost om de zaak op de rails te krij
gen. De mensen zijn maar beperkt
beschikbaar".
Vorig jaar barstte de bom. Dat
kon volgens Ouweneel ook niet uit
blijven, "wanneer je steeds te horen
krijgt dat je je mond moet houden".
Even leek het er nog op dat het goed
zou komen. Beide partijen gingen bestuur uitbreiden met
akkoord met de instelling van een Sen.
commissie van wijze mannen, die
een advies zou uitbrengen dat bij
voorbaat bindend was. De adviezen kerk werd
luidden: Oudkerk rector-af t
;n- tutair wat moeilijk, maar was zeker
sen. mogelijk. Volgens Ouweneel hield
Het bestuur vond dat hij in de het bestuur zich niet aan het advies,
geest van het advies handelde: Oud- en was de commissie dat ook van
het rectoraat onthe- mening. "Oudkerk bleef bijvoor-
leden lag sta- beeld wel hoofd van de lerarenop
leiding. Alsof dat wat uitmaakt. De
CU is niet meer dan de lerarenoplei
ding".
Sindsdien verweet de 'groep van
tien' het bestuur niet alleen wanbe
leid en wanbeheer, maar ook
woordbreuk. Het bestuur werd
dringend verzocht af te treden,
waarbij gedreigd werd met een kort
geding. Een bemiddelingsvoorstel,
waarbij de vier pioniers waren be
trokken, mislukte. Sindsdien is het
bestuur ook door het leeuwendeel
der studenten, een groot aantal ou
ders en een aantal vooraanstaande
theologen verzocht op te stappen.
Foutloos
Roos over de ernstige kritiek op het
bestuur: "Daar ben ik altijd erg ver
baasd over geweest. Ik geloof niet
dat ze dat voor de rechter hard kun
nen maken. Dat wil echt niet zeggen
dat we foutloos zijn geweest. Wij
zijn ook maar mensen". Ouweneel,
grimmig: "Toen we het bestuur leu
genachtigheid verweten, zei Kerk
hof: wij zijn zondige mensen, dus
dat kan gebeuren. En Roos zei: als u
daar onder niet kunt functioneren,
moet u maar vertrekken".
De in de media breed uitgemeten
affaire, die een week geleden met de
schorsingen een treurig dieptepunt
beleefde, heeft een smet geworpen
op het blazoen van het christendom
in het algemeen, en die van God in
het bijzonder, zo realiseren beide
partijen zich. De vraag dringt zich
dan ook op of het niet beter ware ge
weest dat het bestuur om de Zaak
gehoor had gegeven aan de oproep
op te stoppen.
Roos: "Dat ben ik helemaal met u
eens". Alleen is er volgens hem één
probleem: hij gelooft niet dat er ga
ranties gegeven zullen worden voor
de toekomst van het huidige team
van de lerarenopleiding. "Het gaat
om de baan van die mensen". Daar
om heeft het bestuur nog geen "vrij
moedigheid" gehad om af te treden.
Glashouwer: "Er zou een bestuurs-
vacuüm ontstaan en dat kan niet".
En was de schorsing verstandig?
Roos: "Dat is een terechte vraag.
Door deze maatregel zijn we van
drie goede docenten beroofd. Voor
ons stond de zorg voor het voortbe
staan van de school voorop. Maar in
deze situatie wordt het voortbe
staan alsnog bedreigd. Je merkt dat
ook de financiële situatie na alle pu
bliciteit heel anders ligt. Dus dat is
een probleem".
Is het niet eigenaardig dat juist in
de hoek van het christendom, waar
men de bijbel van kaft tot kaft wil
hanteren, vaak schisma's voorko
men? Daarop zegt Ouweneel: "In
dat bijbelgetrouwe zit een zekere
neiging tot verkettering, ja. Toch
zitten binnen de EH al 14 jaar vogels
van heel verschillende christelijke
pluimage bij elkaar. Uitersten. Maar
we hebben toch heel goed samenge
werkt. Als het waar is wat die critici
zeggen, dan waren we al veel eerder
rollend over straat gegaan".
Bitter
In zijn oproep tot verzoening heeft
Glashouwer erop gewezen dat het
einde van zo'n conflict altijd 'bitter'
is. "Hoe lang houden wij dit vol?
Zijn we in eigen oog zó rechtvaardig
dat we menen dat als de Heere ons
op dit moment ter verantwoording
zou roepen, wij recht voor Zijn aan
gezicht zouden kunnen staan?"
De voorzitter verzucht: "Ja, ik
vind het ook vreselijk en voor zover
je zelf aanleiding hebt gegeven is er
reden om je diep weg te schamen en
je te verootmoedigen. Vooral als je
denkt wat er in de wereld aan de
hand is. Ik hoop van harte dat we
hiermee klaarkomen voor het ul
timatum in de Golf afloopt".
ROME (GPD) De schattingen
over het aantal moslims in Ro
me lopen uiteen van twintig- tot
tachtigduizend, maar er is nooit
een fatsoenlijk gebedshuis ge
weest. In heel Italië trouwens
staat tot nu toe slechts één echte
moskee, in Milaan. Onder pro
testen uit de buurt verrijst nu in
de Italiaanse hoofdstad een isla
mitisch cultureel centrum van
internationale allure.
"We hebben ons moeten behelpen
met ruimte in particuliere gebou
wen", zegt Abdul Qayyum Khan, de
Pakistaanse directeur van het Cen
trum. "En dan nog moesten we bij
na elke twee, drie jaar verhuizen".
Het centrum wordt gebouwd aan
de voet van de Monte Antenne, een
van de groene heuvels waarop Ro
me is gebouwd. Vanaf het moment
dat het Romeinse stadsbestuur in
1972 een stuk grond ter beschikking
stelde aan de islamitische gemeen
schap, zijn er protesten geweest uit
de buurt. Er kwam zelfs een civiele
procedure op gang, maar die heeft
de buurt verloren. Het verzet was
ook wat schijnheilig. De grond
waarop de moskee verrijst, ligt op
ruime afstand van woningen en
werd voornamelijk gebruikt als ille
gale vuilstort, en daar had de buurt
nooit iets tegen ondernomen.
Alleen over de hoogte van de mi
naret, die bij de moskee komt,
wordt nu nog gebakkeleid. Het be
stuur van het Islamitisch Centrum
mag eigenlijk niet verder gaan dan
25 meter, maar wil graag een ranke
toren van 40 meter. De buurtbewo
ners vreesden aanvankelijk dat de
minaret gebruikt zou worden om
vijf keer per dag de gebedsoproep te
laten weerklinken, maar het be-
stuur van het Islamitisch Centrum
heeft de Italianen gerustgesteld.
Khan: "De gebedsoproep is niet
verplicht".
"Onze stichting is in 1966 opge
richt met het doel sociale en cultu
rele activiteiten te ontwikkelen ten
behoeve van de snelgroeiende isla
mitische gemeenschap in Rome. Bij
het initiatief waren ook de ambassa
des van islamitische landen betrok
ken. Het belangrijkste is dat mos
lims de faciliteiten krijgen om hun
religieuze plichten na te komen".
De moskee, die in maart in ge
bruik wordt genomen, biedt ruimte
aan tweeduizend gelovigen. Het
cultureel centrum bestaat uit een
conferentieruimte, kleinere verga
derzalen, een kantoor, een klein
museum en een bibliotheekruimte.
Dr. Khan hoopt dat het centrum zal
uitgroeien tot een internationaal
vermaard informatie- en documen
tatiecentrum omtrent de Islam in
Europa, waar mensen zowel in het
Italiaans als in het Arabisch en het
Engels terecht kunnen.
De dialoog met christenen en an
dersgelovigen staat bij dr. Khan
hoog in het vaandel geschreven.
"We willen vanuit onze geloofsach
tergrond een bijdrage leveren aan
het streven naar harmonie in de we
reld. Een belangrijke voorwaarde
daarbij is dat we begrip krijgen voor
elkaar. Er bestaan nog teveel mis
verstanden en vooroordelen over en
Abdul Khan weet dat de tijd niet verre van Khan om te klagen over bruiken zulke incidenten als ex-
gunstig is voor de dialoog tussen de bejegening van moslims in Italië, cuus om onze godsdienst zwart af te
moslims en christenen. Ook in Italië "Er zijn wel eens incidenten waarbij schilderen. Maar dat zijn uitzonde-
is de weerslag te merken van de moslims zijn betrokken, die aanlei- ringen. We hebben goede relaties
Golfcrisis en het oplevende islami- ding geven tot generalisaties over
tisch fundamentalisme. Maar het is de Islam. Bepaalde krachten ge-
i zelfs
De moskee is grotendeels klaar. Links de minaret in aanbouw.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk geen dien
sten; Marekerk 9.45 ds Smaling, 12 oec stu-
dentendienst, 5 ds Smaling; Maranathak. (L.
Morsweg) 10 ds Dronkers; Oecumenische ge
loofsgemeenschap De Regenboog (Meren-
wijk)9.30 en 11.15 pastoor V Well; Bethlehem-
kerk (Driftstr.) 9.30 ds Alblas en vid Vd Wel
open-deurdienst; Bevrijdingsk. (Montgomery-
str.) 10 ds V Hunnik, 5; Vredesk. (Burggra-
venl.) 10 ds Nauta; Waalse kerk (Breestr.)
10.30 pasteur Ribs; 'Stevenshof' (rk kerk
Haagse Schouw) 11 ds Dekker. Acad. Zieken
huis 1010 pastoor De Groot. Diakonessenhuis
elke za 10.30 rk. dienst, en 10.30. Endegeest
zie Oegstgeest. Geref. Kerk Vredeskerk zie
herv. gem.; Oude Vest 10 ds Rooze; Mara
nathak. zie herv. gem.; Bevrijdingsk. zie hen/,
gem.; verzorgingstehuis Groenhoven 10 ds
Schouten; Merenwijk zie hen/, gemeente. Ge
ref. K. Vrijg. (Herengr.) 10, 5 ds De Vries. Chr.
Geref. K. (Steenschuur) 10 ds Den Hertog, 5
ds V Boomgaard. Geref. Gem. (zie onder Lei
derdorp). Geref. Gem. in Ned. (Bethlehemkerk
Driftstr.) 11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem.
(Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds Mostert. Doopsgez.-
Remonstr. Gem. (Lokhorstk. Pieterskerkstr.)
10 dienst door gemeenteleden. Baptistenge
meente (aula 'Nieuweroord', Rijnsburgerweg
124) 10 ds Agtereek. Evang. Gemeenschap
(Middelstegr. 3) 9 en 10.30 ev Smit. Evangelie-
centrum-Pinksterbew. (Bethlehemskerk Lam
mermarkt) 10 ev Zijlstra. Pinkstergem. (O. Vest
13) 10 hr Eikerbout. Leger des Heils (hoek
Vestestr/Groenesteeg) 10 en 4.30. Nieuw-
Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30 en 4. wo. 8. Ze
vendedag-adventisten ('De Ontmoeting',
Noordhofland V.schoten)elke za 10 tot 11 bij
belstudie. 11 tot 12 predikatie. Christenge
meenschap (Vestestraat 49) 10.15. Christelij
ke Wetenschap (Steensch. 6) 10.30. Kerk van
J. Chr. v.d. Heiligen der L. Dagen (Brahmsl.)
10. 11 en 12. Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel)
10. behalve 2e weekeinde van de maand za 7.
Rooms-Kath. K. Haagweg za 7. zo 10.30; He
rensingel za 7. zo 9.30 en 11Rijndijk (Ste
venshof) za 7. zo 9.30; Steenschuur za 7. zo
8.30, 10, 11.30. 6 en 7 (lof); Boshuizerkade za
7. zo 10; Lammenschansweg za 7. 10; Haarl-
straat za 7, zo 10.30 en 12.15; Merenwi|k zie
herv. gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds Vd Staat Uit-
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10 ds Zwa
nenburg, 7 ds Ten Voorde. Geref. Kerk 10 en
6.30 ds V Wijngaarden ha. Chr. Geref. Kerk
9.30 ds Bilkes, 7 ds Schoonderwoerd. Rk Kerk
za 7, zo 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem. Ad-
ventskerk 10 ds 't Hooft. 6.30 ds Jonkman ha;
Kruiskerk 10 ds Ommering; Opstandingskerk
10 ds Jonkman; G. Herderkerk 10 en 6.30 ds
Nieuwenhuis; De Bron 9 ds Delhaas, 10.30 ds
Moll, 6.30 ds Huizebosch; Ashram (Marsdiep)
10 ds Mulder; Oudshoornse kerk 10 ds Bakho
ven Leiden; Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 ds
Ouwendijk, 6.30 ds Schuitemaker Loenen. Ge
ref. Kerk Mar.kerk 10 ds De Zeeuw Leiden,
6.30 ds Wolthuis Heemstede; Salv.kerk 10 ds
Wolthuis Heemstede. 6.30 ds 't Hooft SoW-
dienst. Geref. K. Vrijg. (school Bospark,
Beatrixl.IT) 9.30 en 5 ds Vd Haar. Ned. Geref.
Kerk (school Willemstr.) 9.30 en 4.30 ds Jans-
sens. Chr. Geref. Kerk (Grijpensteinstr.) 9.30
en 4.30 ds Vd Meij, woe 7.30 ds Vd Meij. Oud-
Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en 4. Bapt-
.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 en 6.30 ds Koek
koek. Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62) 10 drs Stavleu. Volle-evang.gem. ('De Ark',
Pr. Hendrikstr. 54) 10 hr Fluit. Bapt.gem. Ich-
thus (aula mavo H. Dunantweg 1) 10 hr Kits,
6.30 hr Verduyn. Pinkstergem. 'Het Licht' (A. v.
Burenlaan 15) 10. Christengemeente 'De
Hoeksteen' (geb. 'Bethel', hoek Emmalaan)
geen opgave. Leger des H. (Zonneweg 3) 10
en 7 (laatste zondag van de maand 5 u.). Re-
monslr. Gem. (Van Mandersloostr. 36) 10 dr
Meijering. Rk Kerk: Bonifaciusk. za 7, zo 9.45
en 11.30; Piusk. za 7. zo 9 en 10.30; De Bron
za 7. zo 9.30 en 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds Boer. 6
kand Voets Hazerswoude. Geref./Herv. Gem.
(geb. 'De Hoeksteen'. Schweitzer'str.-Bern-
hardstr.) 10 dr Bade. Geref. Gem. 9.30 en 6.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorpskerk 10 en
6.30 ds Vd Scheur ha; Salv.kerk 10 en 6.30 ds
Terlouw ha; Bethl.kerk (Nieuwerbrug) 10 en
6.30 ds De Vreugd Amersfoort ha. Geref. Kerk
10 en 6.30 ds Zoutman ha. Geref. K. Vrijg. (Ich-
thusk.) 9.30 en 4.30 ds Simpelaar. Geref.
Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30. Evang.-Lu
th. Gem. geen opgave.
BOSKOOP: Hen/. Gem. Dorpskerk 10 ds Kat-
tenbuerg Leiden, 6.30 ds V 't Hoff Woubrugge;
De Stek 9.30 ds V Eijk Gouda. Geref. Kerk 9.30
ds V 't Hoff, 5 ds Huisman Hazerswoude. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 5 ds Oosting. Geref. Gem.
9.30, 3 ds Bac. Volle Evang.gemeente 'Bethel'
(Burg. Colijnstr. 83) geen opgave.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9 en 6.30 ds JB
Alblas. Geref. Kerk 10.30 ds Huisman, 5 ds V 't
Hoff Boskoop. Rk Kerk: dorp za 7, zo 10 en
11.30; Anker za 7, zo 11Rijndijk zo 9.30.
HILLEGOM: Hen/. Gem. 10 ds Verbeek. Ge
ref. Kerk ('Hoeksteen') 10 ds Hofland. Chr. Ge
ref. Kerk 10 en 5. Christen Gemeente (P.
Breughellaan 36) 10 hr Verbaan ha, 7 zang-
dienst. Rk Kerk: Mart. za 7, zo 9 en 11Jozefk.
za 7, zo 10.
HOOGMADE: Hen/. Gem. 10. Rk Kerk za 7, zo
9.15.
DE KAAG: Hen/. Gem. 10 ds Koldewijn Kaag.
Rk Kerk za 7, zo 9.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Dorpsk. 10 ds Makkenze Voorhout. 6 ds Stam;
Ontm kerk 10 ds Ten Voofde. 6.30 dr Vermeu
len. Herv. Gem. 'De Rank' (P. Groen-college)
zie Katwijk aan Zee. Geref. Kerk 10 prof Vd
Beek, 5 ds V Breevoort. Rk Kerk za 7, zo 10.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N. Kerk 10,ds
Visser, 6 ds Bogaard; O. Kerk 10 ds Christ. 6
ds Hovius; Ichthusk. 10 ds Sjollema, 6 ds
Vroegindeweij, Pnièlk. 9.30 ds Hovius, 6 ds
Christ; Maranathakerk (Rijnsoever) 10 ds
Stam. 6 ds Vd Berg. Overduin 2.15 hr Berg
man. Herv. Gem. 'De Rank' (Helmbergweg 10)
10 kand Vd Broeke Vlaardingen. Geref. Kerk
Vr.kerk 10 ds Vd Beek Valkenburg, 5 ds Vd
Horst; Triumfatork. 10 ds Wilschut Alphen. Ge
ref. K. Vnjg. 9.30 en 5.30 ds Heida. Ned. Geref.
K. (aula Bestevaer-mavo) 9.30 ds Zwarts ha, 7
ds Vos. Chr. Geref. K. 10 en 5 ds Veenendaal,
di 7.45 ds Veenendaal bijbellezing. Vrije Chr.
Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds Vd Belt. Ge
ref. Gem. (Remisestr.) 10 en 4 hr Hogchem.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5. Volle-
evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45. Onafh. baptis-
tengem. (Ambachtsweg 2) 10 ev Piet. Soefi
(Zuidduinweg) elke 1e en 3e zondag, 4. Rk
kerk: St. Joh. za 7, zo 9.30; Laurentius 11
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Hen/. Gem. 10
ds Tielkemeyer ha, 3 ds Vd Lugt (in Rhijndael)
ha, 7 zie geref kerk. Geref. Kerk 10 en 3 ds Vd
Lugt ha, 7 ds Tielkemeyer.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref. Kerk
Dorpsk. 10 ds Doesburg ha, 3 ds Bovenberg
gehandicaptendienst, 6.30 ds Doesburg;
Scheppingsk. 10 ds Stegeman. Leylhenrode
10.30 ds Visser. Elis.-ziekenhuis 10 rector Vijf-
tigschild. Geref. Gemeente Leiden eo (kerk-
geb. Hoofdstr. 73) 10 en 4.30 ds Boogaard.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr Lourens Rot
terdam. Rk Kerk za 7, zo 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 7 ds Wattel Hoofd
dorp. Geref. Kerk 9.30 ds Timmers Amstel
veen, 7 zie herv kerk. Rk Kerk za 7, zo 9.30 en
11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds De Gel
der; Pauluskerk 10 hr Hoffenaar Voorhout, 7
jeugddienst. Geref. Kerk 10 drs V Midden, 7 zie
Pauluskerk. Geref K. Vrijg. (Prinsessestr. 1)
10.45 en 4.30 ds Borgdorff. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori) 10 ds Schuurman Den Haag. 7 ds
De Jong Zeist Chr. Geref Kerk 10 en 4.30 ds
V Dijken. Geref. Gem. 10 en 4 ds Tanis. Evan
geliegemeente (Heereweg 52a) geen opgave.
Rk Kerk: Agathakerk za 7. zo 10 en 11.30;
Poeljx>lder za 7. zo 10.30; Mariakerk za 7, zo 9
en 10.15; Engelbew. za 7, zo 10.30.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds Poot, 6.30
ds Wegerif jeugddienst. Geref. Kerk 9.30 ds Vd
Weg-Rullmann, 7 avondgebed. Chr. Geref.
Kerk 9.30. 2.15 ds Veenendaal Katwijk. Re-
monstr. Gem. 10 drs Bosman Rotterdam.
Evang. gem. (ver.gebouw 'De Rank', Regthuy-
splein) 12 nam. Rk Kerk za 7, zo 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv Gem. 9.30 en 7 ds Cats
Mijdrecht. Geref. Kerk 9.30 ds Baane, 7 ds
Vegh Den Haag ha. Rk Kerk za 7, zo 9 en 11
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30. Geref.
Kerk 9.30 en 4.30 ds Kraan ha. Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 4.30. Rk Kerk za 7, zo 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 en 7 ds Geuze.
Geref. Kerk (W. Verlaat) 10 hr Schreuder, 7 ds
Haitsma Boskoop. Rk kerk za 7, zo 9 en 10.30.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St. Jer-
oensk. (Binnen) 10 ds Vd Lee, 5 ds Visser Kat
wijk, 7 ds Vd Lee vesper; Hoofdstr. (Zee) 10 ds
V Niel Rijnsburg; De Rank (Golfbaan) 10 ds Vd
Bergh. Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 ds
Elgersma, 5 ds Kuiper; Vinkenl. (Binnen) 10 ds
Kuiper. Kapel W. v.d. Bergh-stichting 11 ds
Slofstra. 'Sole Mio' 9 ds Elgersma. Evang. cen
trum 'De Ark' (picképl. 1) 10 hr Vd Laak, 7 hr
Bol. Ned. Prot Bond (aula O.Zeewgeen
dienst. Rk Kerk Zee za 7, zo 10.30; Binnen za
7, zo 9.30 en 11.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 mw Sluijs
Noordwijk; De Zilk zie Dorpsk. Rk Kerk Victork.
za 7, zo 9.30 en 11Jozefk. za 7. zo 9 en 10.30;
De Zilk za 7. zo 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of Will-
kerk 10 ds De Bruin SoW-dienst; Pauluskerk
10 ds Da Costa; Gemeentecentrum (Lijtw.)
10.30 hr Glastra Den Haag. Geref. Kerk 10 ds
Plomp ha. Geref Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder
school) 11 hr Bruijn, 4.30 ds Feenstra. Ned.
Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 en 4 ds Jan-
se. Van Wijckerslooth 4 ds Christ Katwijk.
Endegeest 10 pastoor Lansbergen. Volle-
evangehegem. (Gem.centrum) 4. Rk Kerk Will-
kerk za 7. zo 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk za 7. zo 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING Herv. Gem.
9.30 ds Heijting. Geref. K. 9.30 ds Volker Am
stelveen, 5 ds Heijting. Remonstr. Gem. geen
opgave. Rk Kerk za 7, zo 10 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk Mar. Pres.
za 7, zo 10.30; Petrus-B. za 7. zo 10.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. (in chr geref
kerk) 10.30 ds Vd Hoeven, 7 oe dienst. Chr.
Geref. K. 8.45, 2.15 ds V Dijk Zaamslag.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentiuskerk 9.30
ds Sloof, 5 ds Dee Ellecom; Bethelkerk 9.30 ds
De Mey Uithoorn ha. Geref. Kerk Petrakerk
9.30 ds Terpstra, 5 ds Cziria; Immanuelkerk 9
en 10.30 ds Cziria, 5 ds Snel; Maranathakerk
9.30 ds Snel, 5 ds Terpstra. Geref. Kerk Vrijg.
10 en 5.15 ds V Nieuwkoop. Chr. Geref. K.
9.30 en 5 ds V Dijk Zaamslag. Evang. Christen-
gem. (aula mavo) 10 hr Vork Wapenveld. Rk
Kerk za 7, zo 9.30 en (chr. tuinbouwschool) 11
RIJPWETERING: Rk Kerk zo 9.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 7 ds V Midden Lis
sen open-deurdienst. Geref. Kerk 10 ds Bras. 7
zie herv kerk. Chr. Geref. K. 10 en 5 ds Hogen-
birk. Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17) geen dienst.
Rk Kerk za 7. zo 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 kand V Duyvenbo-
de. 6.30 ds Sterrenburg. Geref. Kerk 9 30 en
6.30 ds De Reus ha. Rk Kerk Aardam za 7. zo 9
en 12; kerk Langeraar za 7, zo 9.30 en 11.30.
VALKENBURG Herv. Gem. 9.30. 4 ds Heida
Geret. Kerk 10 hr De Ridder Sassenheim, 6.30
drs Bras Sassenheim. Geref. K. Vrijg. 9.30. 4
ds Heida
VOORHOUTHerv./Geref. Kerkgemeenschap
10 ds Germans Sassenheim, 5 jeugddienst ds
De Graaf Katwijk. Rk Kerk za 7. zo 9.30 en 11
VOORSCHOTEN: Herv Gem Dorpskerk 7 ds
Ledegang; De Ontmoeting (Noordhofland) 10
ds De Zwart; 'Rehoboth' (Van Leeuwenhoek
kade) 9.30 kand Molenaar Voorschoten. 4.30
ds Volk Katwijk. Hulp en Heil-kerk ('Schaken-
bos'. Leidschendam) 10 ds Honig. Geref. Kerk
10 ds Ledegang. Geref. K. Vnjg. (Bachlaan) 10
en 4.30 ds Arntzen. Rk Kerk Laur.kerk za 7. zo
11.30; M. Godskerk. za 7. zo 10. Kerk van En
geland (British school in The Netherlands. J. v.
Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse dienst. Aula-
basisgemeenschap (in 'Onderdak') geen op-
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk. 9.30 ds
Ouwerkerk Ridderkerk, 5 ds Kunz; Hoeksteen
9.30 ds Kunz, 6.30 ds Schipaanboord; Bethelk.
9.30 ds Schipaanboord, 5 ds Goossen; Reho-
both-school 9.30 ds Gossen, 5 ds Bor Benthui
zen; Imm.kerk 10 ds V Houwelingen, 5 ds De
Bruin Reeuwijk. Geref. Kerk Kruisk. 10.15 ds
Vegh Den Haag, 5 ds Verlsuys Alphen; Ontm-
kerk 9.30 ds Bongers. Geref. K. Vrijg. (Kruis
kerk) 8.30 en 2.45 ds Hoogendoorn. Chr Af-
gesch. Gem. 9.30 en 5 ds Vd Want. Oud-Ge-
ref. Gem. (Mercuriusweg 29) 10 en 6.30. Re
monstr. Gem. geen dienst.
WARMOND: Herv. Gem. 10 dr Muis. Rk Kerk
za 7, zo 9 en 10.30.
WASSENAAR Herv. Gem. Dorpsk. 10 ds
Steenstra, 4 30 ds Vd Bergh Noordwijk, Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 ds Visser ha; Mes-
siask. 10 ds Hellendoorn; Dorpscentrum 9.30
ds Vd Dis. Geref. Kerk Zijllaan 10 en 5 mw
Beeuwkes-van Ede Hellevoetsluis. Ned. Prot.
Bond (Kerkdam) 10.30 ds Fockema Andreae.
RK Kerk Jozef za 7. zo 9.30 en 11Will, za 7. zo
9.30 en 11GH za 6. zo 10.30.
WOUBRUGGE Herv. Gem. 9 30 ds V 1 Hof.
6 30 ds Markus Broek op Langedijk Geref
Kerk 9.30 ds Oosthoek Leiderdorp, 6 30 ds Vd
Waal Nieuwerkerk. Ned. Prot. Bond (De Wijk,
Schoolstr. 20) geen dienst. Rk Kerk zo 10.30.
ZEVENHOVEN Herv Gem. 9 30 en 7 ds De
Haan. Geref Kerk 9.30 ds Ribbennk Rt|ns-
burg, 7 hr Schreuder
ZOETERWOUDE Herv. Gem. 10 mw Keu-
nmg. Rk Kerk St. Jan zo 9.30; Chr Dienaark.
za 7, zo 10. Meerburgkerk H. Rijndijk za 7, zo
10 en 11.30
ZWAMMERDAM Herv Gem 10 ds Dub
beldam. 6.30 jeugddienst ds Jonkers Utrecht.
Geref. Kerk 10 ds Buikema. 6.30 zie herv kerk.
Remon. gem. 10 ds Thieme-Tiesmg Boskoop.
