Angst en bezorgdheid beheersen VS
Veel gebed voor
oplossing in Golf
I REPORTAGE i
Journalisten op cursus Hoe overleef ik de Golfcrisis
VRIJDAG 11 JANUARI 1
GEESTELIJK LEVEN
Gasmaskers
Achter mijn bureau staat een grote
plastic zak met vier kartonnen
dozen en in die dozen zitten
gasmaskers: twee voor volwassenen
en twee voor kinderen. Geen goed
begin van het nieuwe jaar.
Het uitzicht op de dozen roept
herinneringen wakker aan de jaren
zestig. De Cubaanse rakettencrisis
had de Nederlanders met de neus op
de nucleaire feiten gedrukt en op
aan raden van de BB begon mijn
moeder, net als duizenden andere
moeders, met het opslaan van
houdbare levensmiddelen. Er waren
geloof ik speciale paketten in de
handel.
In ieder geval verschenen er in onze
kelder kartonnen dozen, die pas
mochten worden aangesproken als
de nood aan de man kwam. Wat we
ons er precies van voorstelden weet
ik niet meer. Misschien luidden de
BB-orders dat we geen honger
mochten lijden als we, veilig onder
aktentas dekking zoekt tegen een
aanval met atoomwapens.
In Israël is sinds enkele maanden
een rijk van kleurenfoto's voorzien
handboek verkrijgbaar, onder de
titel 'Chemische Oorlogsvoering'.
Op het omslag staren de grote
kijkglazen van een insektenkop-
achtig gasmasker me aan. Een
ervan weerspiegelt een gemaskerde
zwangere vrouw, samen met een
kind in een soort plastic
ruimtevaartpak. De foto's binnenin
het boek en de gelukkig zakelijk
gehouden tekst stemmen me ook al
niet vrolijk. Wederom krijg ik het
advies houdbare levensmiddelen op
te slaan.
Een oorlog is onwerkelijk zolang hij
niet uitbreekt, maar toch al een stuk
reëler als je je kinderen een
gasmasker ziet passen. We moesten
ervoor naar een school in de buurt,
waar vrouwelijke soldaten en
reservisten van tegen de
pensioengerechtigde leeftijd de
distributie verzorgden. Er was een
videopresentatie over de juiste
toepassing van het bijgeleverde
ontsmettingspoeder en de atropine-
injectie.
Sommige kinderen barstten
spontaan en volkomen terecht in
huilen uitzodra ze de maskers tegen
het gezicht gedrukt kregen. "Houd je
kop. anders haal ik Saddam
Hussein!hoorde ik een nerveuze
moeder roepen.
Naar Holland gaan of hier blijven,
dat is de vraag. De kinderen zijn op
school voorgelicht en min of meer
gerust gesteld. Maar ze zien
televisien ieuws, horen onze
gesprekken en ontwikkelen hun
eigen visie. Mijn zoon van negen
zegt stoer dat hij zijn vriendjes n iet
alleen wil laten, maar mijn dochter
van zes wil liever weg.
Ze droomde laatst dat er raketten
kwamen. Ze stak haar hand uit het
raam en daar vielen "druppels gas"
op en ze was heel bang. Maar op
haar eigen manier is ze
optimistisch. "Ik hoop maar dat er
gauw oorlog komt", zegt ze, "want
dan is het ook gauw na de oorlog".
Laatste hoop in Golfcrisis gericht op Perez de Cuellar
WASHINGTON - Aan de
van veel kamers in het
bouw van het Pentagon hangt op
het ogenblik een 'Officiële Kalen
der van Irak'. Die kalender is maar
één velletje groot. Er staat maar één
maand op. januari, en de telling
houdt op bij de 15e. Dan niets meer.
Er zijn dus in Amerika nog men
sen te vinden die grappen kunnen
maken over wat nu heel dichtbij is
gekomen: een oorlog, het ernstigste
gewapende conflict voor de VS
sinds Vietnam. Maar veruit de
meeste Amerikanen zijn alleen
maar bezorgd. Bezorgd en bang.
Als je nu door de wijken ten zui
den van Washington rijdt, in de
staat Virginia, zie je overal gele lin
ten hangen: om bomen, aan deuren,
aan de antennes van auto's zelfs. Ze
zijn het traditionele symbool van de
hoop op terugkeer van iemand die
men liefheeft.
In Virginia wonen dan ook veel
militairen. Niet al te ver van Was
hington is het grote Quantico kamp
van de mariniers te vinden. Nog
weer wat verder naar het zuiden ligt
de marinehaven Norfolk.
In bij Washington liggende wij
ken als Reston, Herndon en
McLean zijn overal praatgroepen en
ondersteuningsgroepen opgericht.
Familieleden van in de Golf zitten
de militairen komen in die groepen
bij elkaar om eikaars angst weg te
praten.
Sinds in Genève de Amerikaanse
en Iraakse minister van buitenland
se zaken, James Baker en Tareq
Aziz, ruim zes uur van langs elkaar
heenpraten afsloten met de consta
tering dat ze geen millimeter waren
opgeschoten, hebben de praatgroe
pen alleen nog maar meer redenen
om bij elkaar te komen.
Volgens een peiling in het dag
blad USA Today gelooft nu negen
op de tien Amerikanen dat een oor
log waarschijnlijk is. Officieel Was
hington is niet minder somber. Van
de president tot congresleden tot de
commentatoren die op de tv-scher-
men klokje rond hun wijsheid debi
teren: iedereen klinkt 'pessimis
tisch, somber, bezorgd.
Niet aangedurfd
"Er is één mogelijk lichtpuntje", zei
gisteren de woordvoerder van
Bush, Marlin Fitzwater. "Misschien
dat de secretaris-generaal van de
VN, Perez de Cuellar, nog iets voor
elkaar krijgt".
Het zou kunnen. Perez de Cuellar
praat zaterdag, na een ontmoeting
met de EG-ministers van buiten
landse zaken in Genève, met de
Iraakse president Saddam Hussein.
Als Hussein toch nog zou besluiten
op het allerlaatste moment eieren
voor zijn geld te kiezen, zou je je
kunnen voorstellen dat hij dat lie
ver tegenover iemand als Perez doet
dan tegenover de Amerikanen.
Maar de tot dusver absoluut in
flexibele houding van de Iraakse
president geeft weinig reden voor
hoop. En daarom bereidt Amerika
zich serieus voor op een oorlog, die
misschien duizenden jonge Ameri
kanen het leven zal kosten.
De aandacht is nu, behalve op de
vredesmissie van Perez de Cuellar,
vooral gericht op het Congres, dat
gisteren debatten begon over de
Golf-crisis. In het weekeinde volgt
dan een stemming.
Het is voor het sinds sinds Irak
ruim vijf maanden geleden Kuwayt
binnenviel, dat het Amerikaanse
Congres praat over deze grootste
crisis op het gebied van buitenlands
beleid sinds vele jaren. Dat doet
vreemd aan.
Het zijn de leiders van de meer
derheidspartij in Senaat en Huis
van Afgevaardigden, in beide geval
len de Democraten, die zo'n debat
op touw hadden moeten zetten. Dat
hebben ze tot deze week geweigerd.
De officiële reden: wij beginnen
alleen aan een debat als de presi
dent ons daarom vraagt. Want an
ders lopen we hem in deze moeilijke
tijd maar voor de voeten. Maar de
échte reden: het Congres heeft het
tot dusver niet aangedurfd mee te
praten over het Golf-beleid en dus
ook mede-verantwoordelijk te zijn.
En president Bush vroeg pas be
gin deze week om een uitspraak van
het Congres over zijn voornemen
geweld te gebruiken, als Irak niet
op 15 januari uit Kuwayt is. De re
den voor die lange aarzeling: Bush
wist niet zeker of het Congres ach
ter hem zou staan, en dat weet hij nu
wel.
Op de achtergrond van dit merk
waardige potje schaduwboksen
staat de onduidelijkheid van de
Grondwet over de vraag wie nu ei
genlijk de opdracht tot militair in
grijpen mag geven, het Congres of
de president.
Aan de ene kant zegt artikel 1 van
de Grondwet: "Het Congres zal de
macht hebben om oorlog te verkla
ren". Maar aan de andere kant staat
in artikel 2: "De president zal opper
bevelhebber zijn".
In zijn recht
Opeenvolgende presidenten van de
Verenigde Staten hebben dat
laatste artikel altijd gezien als een
vrijbrief om gewapenderhand op te
Een Amerikaanse marinier verneemt in de Verenigde Arabische Emiraten dat het
nisters Baker en Aziz een compleet fiasco is geworden. Het thuisfront wacht tussen hoop e
dag dat het VN-ultimatum aan Irak afloopt.
overleg tussen de mi-
vrees 15 januari af, de
(foto AFP)
treden als zij dat nodig vonden. Van
de 200 keer dat Amerikaanse presi
denten militair geweld gebruikten,
gebeurde dat maar vijf keer na toe
stemming van het Congres in de
vorm van een formele oorlogsver
klaring. Van dat laatste was bijvoor
beeld sprake bij de twee Wereldoor
logen.
Bush heeft tot nu toe steeds ge
zegd dat hij volledig in zijn recht
staat als hij zonder uitdrukkelijke
toestemming van het Congres zou
overgaan tot de gewelddadige be
vrijding van Kuwayt. Woensdag zei
hij dat nog, bij zijn persconferentie
over de mislukte besprekingen in
Genève.
Het Congres, met name de Demo
cratische leiders, heeft echter de af
gelopen maanden minstens even
vaak gezegd dat Bush wèl hun toe
stemming moet hebben, omdat hij
anders de Grondwet overtreedt.
Sommige Congresleden dreigden
zelfs met het enige wapen dat zij
nog zouden overhebben als Bush
toch zonder toestemming de tanks
zou laten rollen: het afsnijden van
de fondsen voor de militairen op het
moment dat die zouden vechten.
Anderen waren minder heethoof
dig, maar wezen erop dat Bush, na
afloop van een strijd om Kuwayt.
zich tegenover het Congres zou heb
ben te verantwoorden. Dat Congres
zou dan alle reden hebben om zo
kwaad te zijn over Bush' ondergra
ving van de Grondwet dat het met
een 'impeachment'-procedure zou
kunnen beginnen, met andere
woorden: Bush uit zijn functie zou
kunnen stoten.
Zware druk
Zo'n vaart zal het dus nu niet meer
lopen, omdat Bush begin deze week
het Congres om een uitspraak
vroeg. De verwachting is, dat de
president het in zowel het Huis als
de Senaat zal redden, en dus toe
stemming zal krijgen om desnoods
gewapenderhand Irak uit Kuwayt
te verdrijven.
De inflexibele houding van Irak
bij de besprekingen in Genève, met
als symbolisch hoogtepunt de wei
gering van Tareq Aziz om Bush'
brief aan Saddam in ontvangst te
nemen omdat die "onbeleefd" zou
zijn, heeft de steun voor Bush alleen
maar vergroot.
Congresleden staan bovendien
onder zware politieke druk om zich
achter Bush te scharen. Als het Con
gres zou stemmen voor uitstel van
geweld, dan zou dat wel eens een
even desastreus signaal kunnen zijn
als de Britse premier Chamberlain
zond nadat hij in 1938 Hitler in Mün-
chen had ontmoet.
Bovendien: als Bush zonder toe
stemming tóch tot oorlog zou over
gaan en snel en glorieus zou win
nen, dan zouden al zijn tegenstem
mers bij de volgende verkiezingen
hun mooie salaris en aanzien als
congreslid wel kunnen vergeten.
Het Amerikaanse volk wil in
meerderheid dat het Congres achter
de president gaat staan nu deze be
zig is met de worsteling van zijn le
ven. Daarom zal het Congres dat
ook wel doen, hoewel de minder
heid die uitstel van militair ingrij
pen bepleit, zeker zeer aanzienlijk
zal zijn.
We mogen dus rekenen op een, zij
het niet al te luid, 'ja' voor Bush van
het Congres. Dat zou dan de eerste
keer sinds de Tweede Wereldoorlog
zijn dat het Congres zo dicht in de
buurt van een formele oorlogsver
klaring komt.
DEN HELDER (GPD/ANP) -
"Gas, gas, gas!.... Bij dat commando
moeten jullie de bandjes voelen,
gasmasker op, twee keer krachtig
uitblazen en dan de capuchon over
het hoofd trekken. Dus nooit voor je
het gasmasker opdoet nog eens
diep" - de instructeur vult zijn lon
gen met lucht - "ademhalen want
dat kan je net de das om doen".
De journalisten Paul Grijpma en
Paul Hartendorf van de NOS-televi-
sie, Paul Braam van het ANP en
Peddy van der Baan van de AVRO
(die voor de NOS-radio naar de Golf
gaat) volgden gisteren een basiscur
sus 'Hoe overleef ik een aanval in de
Golf. Dat gebeurde bij de NBCD-
school van de marine in Den Hel
der. 's Morgens theorie, 's middags
de harde praktijk.
De verslaggevers gaan één dezer
dagen naar de Golf. Het viertal is
door Defensie uitverkoren. Voor
meer journalisten is geen plaats, al
dus woordvoerder G. Struyker
Boudier van het ministerie van de
fensie. Men koos voor NOS- en
ANP-journalisten om via die media
een zo breed mogelijke 'dekking' te
bereiken. Wanneer de Nederlandse
journalisten aan boord gaan van een
van de marineschepen, is nog niet
bekend.
De verslaggevers zullen werken
als oorlogscorrespondent, een inter
nationaal aanvaarde status die in de
Nederlandse verhoudingen niet
meer is voorgekomen sinds de poli
tionele acties'in Indonesië in 1948.
Dat zij de opleiding moesten vol
gen, hoorde het viertal pas woens
dag. De bedoeling is dat zij aan
boord van één van de Nederlandse
fregatten verblijven, het bevoorra
dingsschip Zuiderkruis bezoeken
Journalisten oefenen in het gebruik van gasmaskers.
en een kijkje nemen in het noodhos
pitaal dat de marine vandaag naar
de Golf stuurt.
Dat je als verslaggever wel iets
voor het werk over moet hebben on
dervond Peddy van der Baan. Hij
moest zijn baard afscheren. "Een
baard is funest bij een chemische
aanval. De randen van het gasmas
ker moeten volledig om het gezicht
sluiten, anders lekt het door".
De persoonlijke veiligheid stond
voorop tijdens de training. "Maar
deze jongens zijn toch vaker in het
buitenland, die zijn wel wat ge
wend", aldus een instructeur. Dat
bleek ook bij de voorgeschreven in
jecties. De gamma-spuit (voor nie
ren) was de enige verplichte voor al
le vier. Voor de batterij vreselijke
ziekten als tyfus, cholera en gele
koorts zijn de meesten al ingeënt.
De journalisten moeten zich in
het praktijkgedeelte van de 'oplei
ding' vooral oefenen in het gebruik
van het gasmasker. Het gaat daarbij
om het type C3, volgens de marine
één van de beste die momenteel in
de wereld beschikbaar is. "De voor
geschreven NAVO-norm is dat jul
lie binnen acht seconden het gas
masker opzetten", zegt instructeur
De Schipper Offermans. Dat lukt
dus bij lange na niet. Kreten als
"Lichting '67" en "Hij zat bij de
luchtmacht" hebben de overhand.
De docenten zien het onwennige
gepruts van de toekomstige oor
logscorrespondenten met zichtbaar
gemengde gevoelens aan. Vooral 's
middags leiden de oefeningen tot
een zekere hilariteit als de journalis
ten zich gehuld in een gifgaspak
naar de "gaskamer" moeten bege
ven, waar zij het tot dan toe geleerde
onder de reële dreiging van traan
gas in praktijk moeten brengen. On
der de meewarige blikken van een
groot aantal lokale collega's komen
zij na enkele minuten proestend en
vooral tranend weer naar buiten.
Na de oefening zijn de vier ver
slaggevers wèl ernstig. "Hier lachen
we wel, maar straks is het serieus.
En dan weten we gelukkig wat we
moeten doen".
Bepakt en bezakt met gaspak en -
masker en een uitgebreide anti-gif-
gasapotheek vertrekken de journa
listen aan het eind van de dag naar
de marinekazerne in Amsterdam,
waar hen tot besluit van het NBC'tje
naast eenvoudige khaki-uniformen
een fraai vormgegeven schouder
stuk met de tekst "Warcorrespon-
dent of the Netherlands" wordt uit
gereikt.
Na oproep van Raad van Kerken
LEIDEN In veel plaatsen
in ons land is gehoor gegeven
aan de oproep van de landelij
ke Raad van Kerken om aan
de vooravond van het aflo
pende VN-ultimatum aan
Irak, vredes- of gebedssamen
komsten te houden. Ook in
deze regio vinden verschillen
de samenkomsten plaats.
Zo heeft de Raad van Kerken in
Oegstgeest de lidkerken opge
roepen om zondag tussen drie en
vijf uur in de rk Willibrordkerk te
bidden. "Er zit geen structuur in
de bijeenkomst, het gaat vooral
een stil gebed", aldus voorzitter J.
J. Hagen van de Raad.
Waarom er gebeden wordt?
"Omdat we als christenen gelo
ven dat het bidden effect heeft.
Het wordt over heel de wereld ge
daan. Wat je verder bidt, kan heel
persoonlijk zijn. Het is tegen on
recht en voor de vrede, dat zijn
wel de gemeenschappelijke ac
centen", meent hij.
Maandagavond is er in de rk
Antoniusparochie (Boshuizer-
laan) in Leiden tussen zeven en
acht uur gelegenheid voor een
'stille wake'. Om het kwartier zal
de klok worden geluid. "Een
soort noodklok", zegt deken L. A.
M. Banning. "Veel meer valt er
niet te doen dan onze zorg te de
len".
Banning vindt niet dat je God
nog kunt bidden om vrede. "Dan
ben je aan het verkeerde adres.
We hebben zelf Saddam Hoessein
vol wapentuig gestopt". De de
ken vergelijkt het met een ket
tingroker; als die longkanker
krijgt heeft hij het ook aan zich
zelf te danken.
"Het is ook net als met vuur
werk: 'Je bent een rund als je met
vuurwerk stunt'. Nou, zo is het
ook met de Golfcrisis. Ik vind niet
dat je God daarvoor ter verant
woording kunt roepen. Je kunt
wel je schrik delen, van: jezus-
nog-an-toe, wat hebben we nou
allemaal gedaan?"
De Leidse Raad van Kerken
heeft nog geen speciale samen
komst belegd. De voorzitter van
de Raad, drs. H. E. Schouten, pro
beert momenteel wel contact te
zoeken met de moslims in Lei
den. Vandaag zou hij langs de
Turkse en de Marokkaanse mos
kee gaan met de vraag "of we iets
samen kunnen doen".
Schouten acht het van groot be
lang dat christenen en moslims
laten weten dat het in de Golfcri
sis niet gaat om een controverse
tussen beiden groepen. "Daar ligt
volgens mij op termijn het groot
ste risico".
De predikant heeft intussen
grote moeite mett het 'semi-kolo-
niale ingrijpen' in de kwestie Ku
wayt. "Dat is het dilemma waar je
in zit: waarom is dit land het alle
maal wel waard en al die andere
Nachtwake van
Studenten EH
AMERSFOORT Studenten
van de Evangelische Hogeschool
in Amersfoort hebben van gister
avond tien tot vanmorgen tien
uur een nachtwake van gebed ge
houden voor een oplossing van
het conflict aan de EH.
Vanavond buigt het algemeen
bestuur zich over het besluit van
het dagelijks bestuur om drie van
de vier directeuren en een docent
te ontslaan. Verder zou de Raad
van toezicht en advies het bestuur
vandaag een laatste aanbod doen.
De overgrote meerderheid van
de 385 studenten heeft aan de wa
ke meegedaan. Steeds waren er
minimaal honderd studenten bij
de school. Het bestuur had toe
stemming gegeven om de cantine
open te laten, waar koffie viel te
krijgen die door de stafleden was
betaald. Het Leger des Heils zorg
de rond het middernachtelijk uur
voor soep.
De studenten wilden met hun
wake blijk geven van hun meele
ven met alle betrokkenen bij het
conflict. Verder verlangen zij van
het bestuur dat het de ontslagen
niet doorzet. Als het dit wel doet,
komt de continuïteit van het on
derwijs ernstig in gevaar. Eerder
hebben 246 studenten een oproep
ondertekend waarin het vertrek
van het bestuur werd geëist.
landen, waar groot onrecht ge
beurt, niet?"
In Noordwijk begint maandag
avond om zeven uur een oeceme-
nische vredesdienst in de rk St.
Jeroenskerk, waarin de hervorm
de ds. G. Ruitenburg en pastoor
W. Kleijn voorgaan. Een dag later,
eveneens om zeven uur, vindt in
de Agathaparochie in Lisse een
gezongen eucharistie voor de vre
de plaats.
In Boskoop vindt maandag
avond een interkerkelijke ge
bedssamenkomst plaats, die om
half acht wordt wordt gehouden
in de gereformeerde kerk (Zijde).
De gereformeerde ds. J. W. C. van
't Hoff is het oneens met deken
Banning. "Natuurlijk moetje bid
den. Je kunt wel eens een fout
maken, maar daarom kan de Here
God het nog ten beste doen ke-
Een landelijke bijeenkomst
'Golf van vrede' heeft zondagmid
dag plaats in de Mozes en Aaron-
kerk in Amsterdam. Deze dienst
wordt georganiseerd door de lan
delijke Raad van Kerken, de Am
sterdamse Raad van Kerken en
het Mozeshuis in samenwerking
met Pax Christi Nederland en het
IKV. Tot de sprekers behoort
voorzitter prof. dr. D. Mulder van
de Raad van Kerken.
De Evangelische Alliantie
houdt toevallig morgen in Amers
foort haar jaarlijkse gebedsdag,
waar dit keer meer dan duizend
deelnemers worden verwacht.
Volgens coördinator Eugène
Poppe hadden de organisatoren
al besloten extra aandacht te be
steden aan het Midden-Oosten.
Gasmaskers
De joodse gemeente in Amster
dam overweegt volgens secreta
ris H.M. Polak binnenkort, wel
licht op vastendag, een speciale
dienst voor vrede in het Midden-
Oosten en voor behoud van de
staat Israël te houden. De joodse
gemeente in Den Haag is dat niet
van plan, zegt rabbijn Pinchas
Meijers. Direct na de bezetting
van Kuwayt door Irak heeft het
opperrabbinaat in Israel de syna-
goges in de wereld opgeroepen
bijzonder te bidden voor vrede in
het Midden-Oosten. Overigens
wordt volgens Polak in elke syna-
gogedienst al gebeden voor Israël
en de Israëlische soldaten.
Een woordvoerder van het plat
form van islamitische organisa
ties in Rotterdam verwachtte niet
dat vandaag tijdens de diensten
in de moskee speciale aandacht
aan het Golfconflict wordt be
steed. De gebeden die tijdens de
diensten worden gezegd, komen
alle uit de Koran en het is voor
moslims ongebruikelijk daar spe
ciale gebeden aan toe te voegen.
Het Overlegorgaan van joden
en christenen (Ojec) vindt dat de
kerken hun solidariteit met Israël
moeten tonen nu Irak onomwon
den zijn agressieve bedoelingen
jegens dit land heeft uitgespro
ken. "Wij vertrouwen erop dat de
kerken in gebedsbijeenkomsten
en andere manifestaties hun be
trokkenheid laten blijken bij de
bedreigde situatie van Israël", al
dus het Ojec.
Het bestuur van de Evangeli
sche Broedergemeenten in Ne
derland heeft de acht aangesloten
gemeenten gevraagd te collecte
ren voor gasmaskers voor de
Palestijnse bevolking in de door
Israël bezette gebieden. De kerk
reageert daarmee op de Israëli
sche maatregel om aan joodse in
woners gratis gasmaskers te ver
strekken. De Palestijnen moeten
veertig gulden betalen voor een
masker. Israël heeft daartoe be
sloten omdat de Palestijnen be
paalde belastingen niet behoeven
te betalen.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te
Hattem G. de Fijter Siddeburen en
Wagenborgen; aangenomen naar Kat
wijk (deelgemeente De Rank) mw. C.
K. J. Rog-Pronk kand. Scheveningen;
bedankt voor Nieuw-Vennep L. F. de
Graaff Nieuwveen.
Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Heemse J. R. Visser Urk.
de keldertrap, zouden wachtten tot
de laatste fall-out van de Russische
waterstofbommen m de Noordzee
was weggespoeld. In ieder geval
kregen we jaren later, toen
Nederland niet meer in de BB
geloofde, ladingen scheepsbeschuit
bij de thee en aten we weken
achtereen peulvruchten.
Er was ook een geïllustreerde
brochure met raadgevingen voor
alle denkbare situaties. De
optimistische toonzetting werd
alleen overtroffen door de taal van
het handboek dat ik in mijn
militaire diensttijd kreeg
uitgereikt. Als meest absurde
voorbeeld staat in mijn geheugen
gegrift de tekening van iemand die,
plat op straat liggend, achter zijn
STANDPLAATS:
Jeruzalem
Ad Bloemendaal
