'Oorlog geeft ons waardigheid terug
Van Eekelen tevreden met
Nederlandse inzet in de Golf
AZU paraat voor opvang slachtoffers Golfoorlog
'Moslims moeten
uit getto komen'
I REPORTAGE i
Jordaniërs en Palestijnen hebben niets te verliezen
DONDERDAG 10 JANUARI 1991
DEN HAAG/LONDEN - Secreta
ris-generaal Van Eekelen van de
Westeuropese Unie (WEU) is rede
lijk tevreden over de Nederlandse
inspanning in de Perzische Golf.
Volgens de oud-minister van defen
sie kan de Nederlandse marine een
belangrijke bijdrage leveren aan
een mogelijke oorlog in het gebied.
Van Eekelen meent dat de be
sprekingen die hoge ambtenaren
van de negen WEU-lidstaten afgelo
pen dinsdag in Parijs voerden over
de commando-voering en coördina
tie van de militaire activiteiten in de
Golf, "goed verlopen" zijn. Vanuit
zijn Londense hoofdkwartier ver
klaart hij: "Het kan altijd beter,
maar met deze afspraken kunnen
we wel uit de voeten".
"We hebben nu een duidelijker
inzicht, weten welke taken de ver
schillende landen bereid zijn uit te
voeren. Wat die missies betreft is
het commando nu overgedragen
aan Tactical Control, dat door de
Amerikanen is opgezet".
In Parijs werden de komende
operaties in de Golf onderverdeeld
in een aantal hoofdtaken. De be
langrijkste daarvan is die van 'Di
rect operations against Iraq'. Dat
zijn de directe, offensieve acties te
gen het Iraakse leger in Kuwayt.
Waarschijnlijk valt daaronder ook
een aanval op Iraaks grondgebied.
De Nederlandse fregatten zullen
aan die 'direct operations' niet deel
nemen. Ze zouden zich nuttig kun
nen maken door het begeleiden van
vliegkampschepen tot vlak bij de
kust van Kuwayt en de ondersteu
ning van een landingsoperatie
vanuit zee. Onder 'direct opera
tions' valt ook vuursteun vanuit zee.
Een dergelijke ondersteuning
van de aanvalsmacht is taboe voor
de fregatten Jacob van Heemskerck
en Philips van Almonde, omdat in
elk geval de PvdA-fractie in de
Tweede Kamer zich daar tegen zou
verzetten. De Nederlandse regering
wil dan ook niet verder gaan dan on
dersteuning op grotere afstand. Het
gaat dan bij voorbeeld om het escor
teren van Amerikaanse vliegdek
schepen en andere grote oorlogsbo
dems. Maar Van Eekelen verwacht
dat de Nederlandse schepen geen
vliegkampschepen die naar Ku
wayt opstomen zullen begeleiden.
"De Nederlanders zijn gebonden
aan hun operatiegebied. En in de
praktijk is het moeilijk om een
vliegkampschip halverwege de reis
over te dragen aan een andere escor
te".
Van Eekelen wijst er bovendien
op dat de Nederlandse schepen niet
speciaal zijn toegerust voor de on
dersteuning van een landingsopera
tie. "De boten zijn eigenlijk ge
bouwd voor onderzeebootbestrij-
ding, niet voor vuursteun bij een
aanval op land". De Jacob van
Heemskerck kan volgens de secre
taris-generaal belangrijk zijn, om
dat dit fregat is toegerust voor
luchtverdediging. Ook verderop in
de Golf kunnen Iraakse gevechts
vliegtuigen opduiken, die door de
Jacob van Heemskerck kunnen
worden bestreden.
Voor de Nederlandse marine ligt
verder een taak weggelegd bij de
controle over een bepaald deel van
de Perzische Golf. Het escorteren
van amphibische eenheden, de be
scherming van mijnenvegers en off
shore-installaties en het transport
van gewonden kan ook tot de op
drachten behoren.
Van Eekelen steekt de loftrompet
over de Nederlandse marine: "Die
is uitstekend". Maar de secretaris
generaal van de WEU had graag ge
zien dat de Nederlandse regering
had besloten om ook transportmid
delen ter beschikking te stellen en
genie-eenheden naar het crisisge
bied te zenden.
".Sinds september houden we
hier een lijst bij, waarop gewenste
en welkome bijdragen van bondge
noten staan. Daarop staan die genie
troepen, maar bij voorbeeld ook
medische ondersteuning. En Ne
derland heeft tot die medische bij
stand besloten. Dat is ook prima,
want er is behoefte aan", vindt Van
Eekelen.
AMMAN "Wij hebben een oor
log nodig om onze waardigheid te
rug te krijgen". Niet iedere inwoner
van de Jordaanse hoofdstad Am
man reageerde gisteren hoopvol op
de berichten uit Genève dat de VS
en Irak in de personen van James
Baker en Tareq Aziz meerdere uren
om de tafel hadden gezeten en 'uit
puttend overleg' hadden gevoerd.
"We hebben niets te verliezen met
een oorlog", zei de Palestijn die om
zijn waardigheid riep. "Tientallen
jarenlang zijn we vernederd door
het Westen en nu hebben we de
kans terug te slaan".
De man verwoordde een gevoel
waarmee vele Jordaniërs, en met
name de Palestijnen, op dit moment
rondlopen. Jarenlang hebben ze
zich opgewonden over het gebrek
aan internationale belangstelling
voor de Palestijnse zaak. En nu zal
eindelijk de nieuwe sterke Arabier,
hun held Saddam Hussein, zich mi
litair meten met de gehate Amerika
nen en iets kunnen doen voor de
Palestijnen. Een flink aantal Pale
stijnse Jordaniërs is psychologisch
gereed voor wat ze zien als de beslis
sende slag tussen het Westen en de
Arabieren.
In het Al-Husayn Camp, een wijk
in Amman die 24 jaar geleden ont
stond toen duizenden Palestijnen
naar Jordanië vluchtten voor de
zesdaagse oorlog, heeft men weinig
of geen gevoel voor de subtiliteiten
van het diplomatieke spel dat in de
dagen voor 15 januari wordt ge
speeld. De wijk, die ooit als tenten
kamp ontstond, is de armoede nog
niet ontstegen. Duizenden leven bo
ven op elkaar in stenen optrekjes
met daken van golfplaat. Deze men
sen hebben inderdaad niet zoveel te
verliezen. Ja, hun leven, of het leven
van hun kinderen.
Klaar voor de strijd
Enkele mannen die muntthee drin
ken in een theehuisje, zeggen dat ze
niet bang zijn voor een oorlog. Ali
Mahmud, buschauffeur: "Als het
oorlog wordt, dan meld ik me aan
voor het leger. We gaan vechten
voor ons geloof, voor ons volk. Ik
ben niet bang dat er niets overblijft
van Jordanië, het kan me niets meer
schelen". Ziad, goederencontro
leur: "Wat is één dode meer, we zijn
klaar voor de strijd".
Een derde Palestijn, Jamal Hadi,
die in de VS werkt en momenteel
zijn familie in Amman bezoekt,
Leden van de Moslim Broerderschap in Jordanië verbranden een Amerikaanse vlag. Voor veel Jordaniëers en dan vooral de Palestijnen is Ameri
ka de agressor en Saddam Hussein de held. (archieffoto)
merkt op dat het leven in Amman
flink is veranderd. "Het is minder
relaxed. Alles is veel duurder en de
mensen zijn nerveus vanwege de
crisis. Er wordt veel gepraat over de
ontwikkelingen in de Golf en de
mensen volgen het nieuws beter. Ik
heb nu zelfs een radio in mijn slaap
kamer staan".
De eigenaar van een schoenen
zaak in Al-Hussein Camp maakt
zich ook weinig zorgen over een
oorlog. Hij zegt dat niemand deze
keer zal vluchten, zoals tijdens eer
dere crises in 1967, in 1970. "De
Palestijnen blijven nu. En ze weten
dat er op een dag zal worden ge
vochten. Niemand weet wanneer,
maar het gaat gebeuren. Over een
week, over een maand of over een
jaar. Er moet een keer gevochten
worden".
Jordanië ziet met ingehouden
adem hoe een oorlog dichterbij
komt. Jordaanse legereenheden
zijn samengetrokken langs de grens
met Isiaël, het leger is oefeningen
begonnen en ook de afdelingen van
de burgerbescherming staan op
scherp. Rond Amman is men be
gonnen schuilkelders en grotten ge
reed te maken voor eventueel ge-
Zenuwachtig
De Amerikaanse en Franse regerin
gen hebben hun burgers in Jorda
nië intussen geadviseerd het land te
verlaten. Een aantal Fransen boekte
gisteren meteen een vlucht met Air
France, een van de zeer weinige
luchtvaartmaatschappijen die nog
op Amman vliegen. Op het vlieg
veld Queen Alia probeerden gister
middag ruim honderd Vietnamezen
aan boord te komen van een spe
ciaal gecharterd toestel van Egypt
Air dat hen naar Hanoi zou brengen.
Het is waarschijnlijk een van de
laatste toestellen dat vanuit Jorda
nië via het luchtruim van Saudi-
Arabië kan vliegen. De verwachting
leeft dat Saudi-Arabië haar lucht
ruim nu snel zal sluiten vanwege
het oorlogsgevaar.
De Vietnamezen behoorden tot
een groep van ongeveer 2000 man
nen die de afgelopen dagen over
land Irak waren ontvlucht. Een van
hen zei gistermiddag: "Veel buiten
landse arbeiders willen Irak nu uit.
We zijn allemaal erg zenuwachtig".
Uit angst voor een nieuwe golf
van tienduizenden vluchtelingen
uit Irak en Kuwayt, besloot Jorda
nië gisteren haar grenzen met Irak
te sluiten. Jordanië ving tot nu toe
ongeveer 800.000 mensen op die
sinds begin augustus een dreigende
oorlog ontvluchtten. Het toch al
niet rijke land heeft daarvoor zeer
weinig financiële compensatie ge
kregen van de internationale ge
meenschap.
Leden van een Italiaanse vredes
groep die gisteren in Amman arri
veerden na een verblijf van ruim
twee weken in Irak, vertelden dat
het steeds moeilijker wordt dit land
per vliegtuig te verlaten. "Vele men
sen willen nu weg met het naderbij
komen van de vijftiende januari,
maar het is moeilijk een plaats te
krijgen aan boord", zo zei een van
de vredesactivisten. Doorgaans is er
slechts een vlucht per dag tussen
Baghdad en Amman. Al deze vluch
ten worden uitgevoerd door Iraqi
Airways.
UTRECHT (ANP) - Als er een Gol
foorlog uitbreekt en als slachtoffers
daarvan naar Nederland worden ge
bracht, zal het Academisch Zieken
huis Utrecht zich hoogstwaar
schijnlijk ontfermen over de men
sen die zijn getroffen door chemi
sche of biologische wapens. Dat
verwacht dr. T.J.F. Savelkoul,
hoofd van de afdeling klinische
toxicologie en intensive care van
het AZU en plaatsvervangend
hoofd van het Nationaal Vergifti
gingen Informatiecentrum (NVIC).
Het AZU heeft al ervaring met de
behandeling van slachtoffers van
chemische middelen doordat de af
deling van Savelkoul een eenheid
vormt met het NVIC. Bovendien
zijn er tijdens de oorlog Irak-Iran
vijftien Iraniërs behandeld die on
der meer door mosterdgas waren
getroffen.
Er staan al twaalf intensive care-
bedden in de afdeling intensive care
en klinische toxicologie in het cala
miteitenhospitaal van Defensie. Dat
is in het AZU ondergebracht en
wordt op het ogenblik ingericht.
Het aantal IC-bedden kan, zodra de
hele afdeling in de tweede helft van
februari operationeel is, binnen een
uur worden uitgebreid tot veertig
en binnen een dag tot honderd.
Uitbreiding van het totale aantal
bedden - binnen twee dagen - tot
vierhonderd is mogelijk als het hos
pitaal over een paar maanden hele
maal klaar is. In dat geval moet de
ervaren vaste ploeg extra personeel
inwerken en Wordt nauw samenge
werkt met Defensie.
Welke chemische strijdmiddelen
eventueel zullen worden gebruikt,
staat uiteraard nog niet vast. Er zijn
In het Academisch Ziekenhuis Utrecht wordt deze week een calamiteitenhospitaal ingericht. Als in een eventuele
Golfoorlog slachtoffers van chemische en biologische wapens vallen, worden die waarschijnlijk in Utrecht behan
deld. (foto ANP)
vier verschillende soorten: zenuw- trekkende (mosterdgas). gengaan. Maar het is de vraag of dat
blokkerende, celdodende (cyani- Een snelle injectie met atropine in de panieksituatie van een oorlog
des), verstikkende (fosgenen die op en obidoxime kan de effecten van inderdaad goed en vlug genoeg kan
de luchtwegen werken) en blaar- zenuwblokkerende middelen te- gebeuren.
Tegen de andere middelen is vol
gens Savelkoul alleen bescherming
mogelijk door gasmaskers en be
schermende kleding. Toch heeft on
derzoek van mensen die blootstel
ling aan celdodende en zenuwblok
kerende middelen hebben over
leefd, na een eerste behandeling ter
plekke wel zin, omdat daarbij kan
worden bekeken of al dan niet ver
dere maatregelen nodig zijn.
Niet 'besmettelijk'
Mosterdgas heeft zowel effecten op
korte als op lange termijn. De Ira
niërs die indertijd in het AZU zijn
behandeld, werden daar opgeno
men tien dagen nadat ze aan het gas
waren blootgesteld. Veertien van de
vijftien konden het ziekenhuis na
een behandeling van gemiddeld
twee maanden volledig genezen
verlaten, de vijftiende overleed vier
maanden later aan een complicatie.
Volgens Savelkoul is de behande
ling, ook voor het verplegend perso
neel, een bijzonder intensieve be
zigheid: het gaat om patiënten van
wie huid, ogen èn longen zijn aange
tast. Hij zei dat voor de hulpverle
ners geen gevaar bestaat. Tegen de
tijd dat de patiënten in Utrecht arri
veren zijn ze niet 'besmettelijk'
meer.
Slachtoffers van biologische wa
pens (bacteriën, virussen) kunnen
dat uiteraard wèl zijn. In een oorlog
heeft alleen de verspreiding van
snel toeslaande ziekten zin, het
botulismetoxine bij voorbeeld. En
daar hebben het AZU en het Rijks
instituut voor Volksgezondheid en
Milieuhygiëne (RIVM) de nodige er
varing mee. Eventueel kunnen ook
andere deskundigen worden inge
schakeld van het RIVM waar het
NVIC een onderdeel van is.
Landelijke raad binnenkort gereed
ROTTERDAM (GPD/ANP) -
Moslims in Nederland moe
ten nu eindelijk volop deel
gaan nemen aan het maat
schappelijk leven. Het moet
maar eens afgelopen zijn met
de getto-vorming. Daarover
waren de deelnemers aan het
gisteren in Rotterdam gehou
den congres over integratie
mogelijkheden van moslims
het roerend met elkaar eens.
Het congres, dat plaats vond in de
Erasmus Universiteit, was geor
ganiseerd door de Islamitische
Stichting Bevordering Integratie
en had de steun van de belang-
rijkse islamitische organisaties in
ons land.
Er was veel zelfkritiek, onder
meer van Abdulwahid van Bom
mel van het Moslim Informatie
Centrum in Den Haag. Hij consta
teerde dat moslims niet willen in
tegreren in de Nederlandse sa
menleving uit angst om hun eigen
identiteit te verliezen. "Maar de
islam is nooit een getto-religie ge
weest. De islam is juist altijd mul-
ti-etnisch en multi-cultureel ge
weest. Moslims vormen toch geen
apart ras".
Volgens Van Bommel is het
hard nodig dat moslims gaan on
derzoeken waarop hun eigen
identiteit dan wel gebaseerd is,
als ze zo bang zijn die te verliezen.
Tevens acht hij het noodzakelijk
dat moslims studie maken van de
moderne en seculiere Nederland
se samenleving, omdat "we daar
elke dag mee geconfronteerd
worden".
Om het integratieproces te be
spoedigen pleitte hij ervoor om
een eigen opleiding voor islami
tische geestelijken in Nederland
op te richten in plaats van deze
leidsmannen uit andere landen te
halen. "Gebleken is namelijk dat
de meeste imams grote vooroor
delen jegens de Nederlandse
maatschappij hebben en dat is nu
niet bepaald integratiebevorde
rend".
Dr. W.A.R. Shadid, cultureel-
antropoloog aan de Rijksuniver
siteit te Leiden, merkte op dat de
sterke nadruk op verschillen in
geloof en afkomst ertoe heeft ge
leid dat er nu een groot gebrek is
aan leidinggevende moslims in
Nederland. Evenals Van Bommel
toonde hij zich warm voorstander
van een gezamenlijke raad, die
onder meer de overheid duidelijk
moet maken dat de islam geen
buitenlandse, maar een Neder
landse godsdienst is. Als alles vol
gens plan verloopt, is die raad
over een paar weken een feit. "Zo
lang de overheid dat niet begrijpt,
zal er van integratie niks terecht
komen".
Mr. H.P.A. Nawijn, hoofd
vreemdelingenzaken van het mi
nisterie van justitie, vond dat er
nu maar eens een einde moet ko
men aan de negatieve beeldvor-
Raad van Kerken
roept opnieuw op
tot gebedsdiensten
AMERSFOORT (ANP) - De
Raad van Kerken in Nederland
heeft de plaatselijke gemeenten
en parochies opgeroepen de ko
mende dagen gebedsdiensten te
houden voor een vreedzame op
lossing van het Golfconflict.
De raad, die gisteren in Amers
foort bijeen was, herinnert aan de
brief die vorige maand aan de tien
lidkerken en de plaatselijke ra
den van kerken werd gezonden.
Daarin werd erop aangedrongen
een oecumenische kerkdienst of
een vredeswake te houden aan de
vooravond van 15 januari, de dag
waarop het VN-ultimatum tegen
Irak afloopt.
Volgens de woordvoerder van
de raad is de nieuwe oproep geen
uiting van ontevredenheid bij de
landelijke kerken over de mede
werking van de plaatselijke ker
ken. De raad wil nog eens onder
strepen hoe belangrijk het is zich
als kerken in te spannen voor het
voorkomen van een oorlog in het
Golfgebied.
Voorlichtingsdag
aan EH uitgesteld
AMERSFOORT - De voorlich
tingsdag, die zaterdag aan de
Evangelische Hogeschool zouden
worden gehouden, zijn voor on
beperkte tijd uitgesteld. Dit heeft
het bestuur van de EH besloten,
met het oog op al het tumult dat is
ontstaan rond het interne con
flict.
Eind vorige week schorste het
bestuur drie van de vier directeu
ren, alsmede een docent en vijf le
den van de Raad van Toezicht en
Advies ontslag aanzegde.
Aanstaande studenten hadden
zaterdag voorlichting moeten
krijgen over de drie opleidingen:
de Evangelische School voor
Journalistiek, het basisjaar en de
lerarenopleidingen (geschiede
nis, theologie en maatschappij
leer).
Het bestuur hoopt op zo kort
mogelijke termijn een nieuwe da
tum voor de voorlichtingsdagen
vast te stellen.
ming over minderheden. "Min
derheden zijn niet zielig en ook
niet bedreigend".
Dat is waar, zei Abdulwahid
van Bommel, maar we moeten de
hand ook in eigen boezem steken.
"Zolang wij er niet in slagen om
de negatieve beeldvorming om te
buigen, zijn wij medeschuldig
aan die beeldvorming. Ons ge
drag kan veel veranderen aan de
mentaliteit van de Nederlan
ders". Van Bommel wees in dit
verband ook op de bestaande ver
snippering onder islamieten.
"Regionale en ideologische ge
loofsverschillen spelen ons par
ten. Door die versnippering be
schikken we over te weinig kader
om goede voorlichting te geven
over onszelf'.
De binnenkort op te richten Is
lamitische Raad Nederland moet
hierin verandering gaan brengen.
De raad, die als gesprekspartner
van de Nederlandse overheid
gaat functioneren, moet de sa
menwerking in islamitische
kring bevorderen. Het congres,
waaraan vertegenwoordigers van
diverse stromingen deelnamen,
was ook ter gelegenheid van deze
toekomstige samenwerking geor
ganiseerd. Met succes, want er
werd nauwelijks een onvertogen
woord gehoord.
Aleksej II. (archieffoto EPA)
'Patriarch van
Russische Kerk
wil naar Israël
NEW YORK (AFP) - Patriarch
Aleksej II van de Russisch-Ortho-
doxe Kerk is van plan 16 januari
naar Israël te reizen, zo heeft de
Amerikaanse rabbijn Arthur Sch-
neier gezegd bij terugkeer uit de
Sovjetunie.
Het zou de eerste buitenlandse
reis worden van de patriarch, die
in juni vorig jaar werd gekozen
tot opvolger van patriarch Pimen.
Bovendien zou het het eerste be
zoek van een Russisch-orthodoxe
patriarch aan Israël zijn sinds de
stichting van de joodse staat in
1948.
Volgens Schneier, voorzitter
van een inter-godsdienstige orga
nisatie voor de gewetensvrijheid,
is het bezoek "een nieuwe aanwij
zing voor de verbetering van de
betrekkingen tussen de Sovjetu
nie en Israël". De patriarch heeft
Schneier tijdens diens
twaalfdaagse verblijf in de Sov
jetunie ingelicht over de situatie
van de Russisch-Orthodoxe Kerk
sinds de invoering van de wet op
de godsdienstvrijheid vorig na
jaar.
Hallewas weg. De president
van de lutherse synode, dr. C.F-
.G.E. Hallewas, heeft wegens ver
schillen van inzicht met zijn ker-
keraad zijn ambt van predikant
van de lutherse gemeente in Rot
terdam neergelegd. Hij heeft nog
geen andere gemeente gevonden.
Hallewas, sinds 1988 synodepre
sident,is vijf jaar predikant in
Rotterdam geweest. Hij wil des
gevraagd niet ingaan op de pro
blemen met de kerkeraad. Hij er
kent dat de functie van predikant
in Rotterdam, met ongeveer 2500
leden een van de grootste ge
meenten binnen de Evangelisch-
Lutherse Kerk, moeilijk te com
bineren is met het president
schap van de synode. Hallewas
(48) heeft nog niet besloten, of hij
zich in mei als synodepresident
herkiesbaar stelt.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: benoemd tot vica
ris in Leiden (part-time) mw. drs. A. A.
van der Wel kand. Oegstgeest; aange
nomen naar Nieuwe Pekela J. Rie-
mersma Nijbroek; bedankt voor
Tjamsweer G. Muilwijk Parrega-Hie-
slum en Tjerkwerd-Dadgum.
Geref. Gemeenten in Nederland: be
roepen te Opheusden J. Roos Chilli-
wack (Canada).
Evangelisch Lutherse Kerk: be
noemd tot geestelijk verzorger te
Schiedam (part-time) S. den Blaauwen
Rotterdam.
