Hoofdbrekens over constructie heelal
Te veel zon bij wintersport schadelijk voor ogen
'Techniek moet de mens dienen'
VI =i i =iM
Inenting met nieuw vaccin
tegen hersenvliesontsteking
Kerncentrale ontmanteld
met dynamiet en robots
Verzekeraars vinden dat het
broeikaseffect is ingetreden
Geen verschil tussen slachtoffers
van gifgas en branwond-patiënten
DONDERDAG 10 JANUARI 1991
EINDREDACTIE HANS SONDERS
Inenting van zeer jonge kinde
ren met een recent ontwikkeld
vaccin tegen de bacterie
Haemophilus influenzae zou
een welkome aanvulling zijn
om ernstige complicaties bij
een infectie zoals hersenvlies
ontsteking en bloedvergifti
ging te voorkomen. Dat is de
strekking van een aantal arti
kelen in het Nederlands Tijd
schrift voor Geneeskunde.
In ons land lopen jaarlijks
ruim 700 kinderen onder de
vijf jaar een besmetting met
het H. influenzae type b op. De
picklceftijd ligt rond de acht
tot negen maanden. De gevol
gen van een infectie kunnen
zeer ernstig zijn. Zo ontwik
kelt de helft van de besmette
kinderen een hersenvliesont
steking. Voor zeker tien pro
cent van hen blijkt deze uit
eindelijk dodelijk te zijn of
blijven zij ernstige restver-
sehijnselen houden als (ge
deeltelijke) doofheid, epilep
sie of verlammingen.
Uitgebreid onderzoek in
vooral Finland heeft aange
toond dat het nieuwe vaccin
waarin een specifiek onder
deel van de bacterie gekop
peld is aan een drager-eiwit
reeds bij zeer jonge kinderen
(vanaf twee maanden) be
scherming biedt. Wanneer
men ervan uitgaat dat de prijs
per dosis 11.50 gulden be
draagt en dat het Vaccin on
derdeel zal worden van de be
staande DKTP-prik. zullen de
kosten en baten voormoede-
lijk in evenwicht zijn.
De afbraak van de kerncentra
le in het Zuidduitse Niede-
raichbach is begonnen. Het ra
dio-actieve deel van deze
kerncentrale wordt verwij
derd met apparatuur die op af
stand wordt bediend en de om
hulling wordt met dynamiet
kapot gemaakt. De brokstuk
ken gaan in vaten die als radio
actief afval moeten worden
opgeborgen.
Het is voor het eerst dat een
dergelijke kerncentrale in Eu
ropa wordt ontmanteld. De
kosten schat men op 170 mil
joen gulden. Het Internationa
le Atoom Energie Agentschap
te Wenen wijst erop, dat tot nu
toe nergens een grote kern
centrale volledig is ontman
teld. maar dat over een jaar of
tien zo'o 300 kerninstallaties
rijp zijn voor afbraak.
Tijdens het in bedrijf zijn
wordt de kerncentrale radio
actief. In een kerncentrale
wordt uranium gespleten,
waarbij naast warmte ook
neutronen vrijkomen, die op
hun beurt andere uraniumker
nen splijten. Maar sommige
neutronen komen terecht in de
stalen structuren, zoals het re
actorvat, en in de omhulling
van gewapend beton. Deze
neutronen worden ingevangen
door staal en beton. Daarbij
ontstaan nieuwe radio-actieve
stoffen.
Sommige van deze stoffen
hebben een halveringstijd van
duizenden jaren. Daarom kan
een kerncentrale niet zomaar
worden afgebroken. De radio
activiteit kan mens en milieu
schade toebrengen. Dit maakt
het afbreken van een kerncen
trale tot een moeilijke en kost
bare aangelegenheid.
Bij verzekeringsmaatschap
pijen zijn vele honderddui
zenden tegen alle vormen van
schade verzekerd maar de
maatschappijen zelf zijn. bij
de Nederlandse Reassurantie
Groep (NRG), ook 'gedekt' te
gen gebeurtenissen waarbij
vele duizenden verzekerden
tegelijk een beroep op hen
doen.
Zoiets gebeurde onder meer
na de orkaan die op 25 januari
vorig jaar boven Noordwest-
Europa huishield. De schade
claims aan opstallen liepen in
Nederland op tot een totaal
van ongeveer tien miljard gul
den. De totale aangerichte
schade in noordwest-Europa
door de orkaan beliep maar
liefst ruim 50 miljard gulden.
De orkaan werd op 28 janu
ari, en 3.11.13. 25 en 27 februa
ri gevolgd door wat minder
verwoestende maar toch nog
altijd fikse stormen die ook de
nodige schade aanrichtten.
Dat doet de deur dicht, moet
de NRG hebben gedacht en
daarom moeten de verzeke
ringsmaatschappijen voor de
nationale 'catastrofe-pot' met
ingang van dit jaar hogere pre
mies gaan betalen.
Hoeveel hoger die zullen
worden en of en in welke mate
ze aan de consument zullen
worden doorberekend is (nog)
niet bekend maar het argu
ment is dat wel: men vindt dat
er een duidelijke stijging is te
bespeuren in de aantallen na
tuurrampen 'die hun oor
sprong in de atmosfeer heb
ben'. Men zegt het niet met zo
veel woorden maar tussen de
regels door schemert het ver
moeden dat de woeste bewe
gingen in onze dampkring
(stormen, orkanen) van de
laatste tijd indicaties zijn voor
het ingetreden broeikasstadi
um. een globaal opwarmen van
de aardatmosfeer als gevolg
van menselijKe activiteiten.
De grootste angst van de legers
in het Golf-gebied, als een
oorlog er daadwerkelijk uit
breekt.. is een aanval met
strijdgassen. Drs. A. Vloem
ans. medisch coördinator van
het Beverwijkse Brandwon
dencentrum: "Nederland
heeft weinig ervaring met de
behandeling van slachtoffers
van gifgas-aanvallen". Toch
meent hij dat de behandeling
van dit soort slachtoffers geen
probleem hoeft te zijn voor de
Nederlandse ziekenhuizen.
"De behandeling van deze pa
tiënten verschilt niet van die
van brandwond-patiënten.
Dat blijkt uit de ervaringen
van het Utrechtse Academisch
Ziekenhuis. Daar werden vijf
tien slachtoffers uit de oorlog
tussen Iran en Irak ver
pleegd".
De brandwonden die het
mosterdgas aanrichtte ver
schillen niet van 'gewone'
brandwonden. Beschadiging
van de longen door het gas
komt ook bij brandwondpa
tiënten voor. maar dan als ge
volg van inademing van rook of
hete lucht. Ook oogletsel komt
veelvuldig voor bij gewone
brandwondpatiënten.
Nederland heeft overigens
niet meer dan twintig plaatsen
beschikbaar in brandwonden
centra als een oorlog in het
Golf-gebied uitbreekt. Vloem
ans: "De drie centra voor
brandwond-patiënten be
schikken samen over 42 plaat
sen. Gedeeltelijk zijn die be
zet door gewone patiënten".
De Nederlandse ziekenhui
zen en de drie brandwonden
centra worden ingeschakeld
om gewonden te verzorgen als
de oorlog in het Golf-gebied
uitbreekt. De Nederlandse
brandwondencentra kunnen
in eerste instantie niet meer
dan zo'n twintig patiënten
herbergen. De centra in Be
verwijk, Groningen en Rotter
dam beschikken gezamenlijk
over 42 plaatsen. In de regel is
zo'n 65 procent van de bedden
bezet.
Nieuwe technieken voedingsindustrie
DFN HAAG - In het kader van de campagne 'Nederland, voedings-
lan.'* worden in januari en februari drie minisymposia gehouden
over nieuwe technieken in de land- en tuinbouw en de voedingsin
dustrie. De aanleiding vormt bet feit dat over de nieuwste technie
ken zelts direct betrokkenen weinig kennis blijken te hebben. Toch
zijn het de agraris he ondernemers, biologen, docenten, studenten
en beleidsmakers die in de praktijk bijvoorbeeld met de vraag te
maken kunnen krijgen hoe door raiddel van genetische manipulatie
van planten tegemoet kan worden gekomen aan de wensen van de
consument op het gebied van kwaliteit en variatie van voedingspro-
duktcn. Of willen weten wat er op het moment gaande is op het ter
rein van biologische bestrijdingsmiddelen.
DEN HAAG (ANP) - Onderzoek
heeft uitgewezen dat langdurige
blootstelling aan zonlicht in de win
tersportgebieden schadelijk kan
zijn voor de ogen. Vooral kinderen,
mensen met lichtgekleurde ogen en
wintersporters die bepaalde medi
cijnen innemen, lopen extra risico.
Bovendien moeten aan staar geope
reerde mensen met of zonder een
kunstlens zorgen voor een goede
bescherming van de ogen.
Een van de bekendste oogheel
kundigen, prof. dr. Charlotte Remé,
werkzaam in de ogenkliniek van de
universiteit in Zurich, die de studie
in opdracht van het internationale
concern Polaroid verrichtte, maakt
zich zorgen. Uitgerust met skilat
ten, aangepaste schoenen en warme
kleding trekt zo'n miljoen Neder
landers de komende maanden de
met sneeuw bedekte bergen in. Aan
alles wat men voor de wintersport
vakantie nodig heeft, wordt ge
dacht. Maar één ding wordt dikwijls
vergeten: een zonnebril die de ogen
.de juiste bescherming biedt tegen
het felle zonlicht.
Het onderzoek toont aan dat lang
durige en intensieve blootstelling
aan zonlicht in de sneeuwgebieden
de ogen ernstig kan schaden. Char
lotte Remé vindt dat vooral kleine
kinderen, maar ook jeugdige perso
nen tot twintig jaar een bijzonder
hoog risico lopen. Dit komt omdat
het oog van jongeren vrijwel geen
bescherming biedt tegen ultravio
lette straling. Vanwege het feit dat
de ogen van kinderen bijzonder ge
voelig zijn, raadt de oogheelkundi
ge hen aan bij het skiën of andere
sporten in de sneeuw beslist een
zonnebril te dragen, die de ultravio
lette stralen absorbeert.
In het oog zijn de lens en het net
vlies zeer kwetsbaar voor zonne
stralen. Het hoornvlies lijdt vooral
onder de ultraviolette stralen in het
korte golfgebied. Een typische,
door licht aan het hoornvlies ver
oorzaakte beschadiging is sneeuw
blindheid. De pijnlijke ontsteking
maakt het oog uiterst gevoelig voor
licht. Een dergelijke beschadiging
moet naar het oordeel van de Zwit
serse onderzoekster in ieder geval
medisch worden behandeld. Bij de
juiste verzorging kan de aandoe
ning worden genezen.
De ooglens, die de ultraviolette
stralen absorbeert, moet voor deze
beschermende functie uiteindelijk
het gelag betalen, vooral als deze
overmatig aan zonlicht wordt bloot
gesteld. Door de jarenlange absorp
tie van ultraviolette stralen onder
gaan de eiwitbestanddelen van de
lens een verandering. Vervolgens
treden verkleuring en vertroebeling
op.
Onderzoek bij grote bevolkings
groepen heeft aangetoond dat lens
vertroebeling, de zogenoemde grau
we of grijze staar, in sterkere mate
voorkomt bij mensen die langdurig
en intensief aan zonnestraling zijn
blootgesteld. De Zwitserse hoogle
raar noemt onder andere skileraren
en berggidsen. "Zonder aangepaste
bescherming van de ogen lopen zij
het risico van blijvend letsel".
Ook het netvlies loopt bij te veel
zonlicht gevaar. De lichtgevoelige
cellen in het netvlies kunnen onder
bepaalde omstandigheden door
zichtbaar licht beschadigd of zelfs
vernietigd worden, zo heeft onder
zoek aangetoond. Bovendien zijn er
talloze, sterke aanwijzingen dat
licht betrokken is bij het ontstaan
van verschillende degeneratieve
ziekten van het netvlies.
Behalve kinderen zijn er bepaal
de groepen mensen die in de winter
sport extra risico lopen een bescha
diging aan het oog te krijgen door te
veel zonlicht. Charlotte Remé
noemt onder andere mensen met
licht gekleurde ogen. Hun iris heeft
minder pigmenten, waardoor meer
licht het oog binnen valt. Een don
ker gepigmenteerde iris beschermt
het netvlies tegen te veel invallend
licht.
Wintersporters die geneesmidde
len innemen, moeten eveneens let
ten op een goede bescherming van
hun ogen. Bepaalde medicamenten
kunnen de gevoeligheid van de
ogen voor licht viermaal zo groot
maken. Voorzichtigheid is geboden
bij het gebruik van antibiotica, hor
monen en malariapillen. Kalmeren
de middelen en andere psychofar
maca maken het oog bijzonder ge
voelig voor licht. De Zwitserse oog-
deskundige raadt de mensen, die
medicijnen moeten innemen, aan
bij de arts te informeren of het pre
paraat de lichtgevoeligheid van de
ogen verhoogt. Een zonnebril biedt,
zo zegt Charlotte Remé, een een
voudige maar doeltreffende be
scherming van de ogen. Voorwaar
de is wel dat deze het vermogen
heeft het gehele gebied van de ultra
violette straling en het violet-blau-
we zichtbare licht te absorberen.
Kunststof bijvoorbeeld absorbeert
geen ultraviolette straling. Kroon
glas en vensterglas houden de scha
delijke straling slechts voor een
deel weg van de ogen.
De manier waarop de verde
ling van de materie in het
heelal tot stand is gekomen
lijkt een andere te zijn dan
men altijd heeft gedacht.
Dat leert het onderzoek dat
in de jaren tachtig door de
Infra Rode Astronomische
Satelliet (IRAS) aan de on
telbare objecten in het heelal
is gedaan.
Omdat de onderzoekssatelliet, een
samenwerkingsproject tussen Ne
derland en de Verenigde Staten, de
gehele sterrenhemel in het infra
rood waarnam, een straling die on
gehinderd donkere stofwolken kan
passeren, is een veel beter beeld dan
ooit tevoren ontstaan van de wijze
waarop de verzamelingen van
melkwegstelsels, de grootste ster
reneilanden die we kennen in het
heelal, in de ruimte zijn verdeeld.
Een aantal Britse en Canadese on
derzoekers heeft de IRAS-registra-
ties van een groot aantal melkweg
stelsels grondig in kaart gebracht.
Samengevat luidt hun conclusie dat
datgene dat 'toeval' leek te zijn in
het heelal juist eerder regel is. Daar
mee wordt vooral gedoeld op het
verschijnsel cluster en superclus
ter.
Een cluster is een hele verzame
ling melkwegstelsels die relatief
dichter bij elkaar staan dan gemid
deld het geval is. Eigenlijk is het
haast ongelooflijk dat er op de toch
al onvoorstelbaar grote schaal van
melkwegstelsels sprake is van clus
tering, opeenhoping dus.
Sterker' nog, er blijkt zelfs sprake
te zijn van clusters van clusters, su
perclusters. Daartussen gapen ge
weldig lege ruimten waarin zich
weinig tot geen melkwegstelsels
ophouden.
Koude donkere materie
Dit betekent dus dat de verdeling
van de materie in het heelal, onder
andere in de vorm van de uit miljar
den sterren en grote hoeveelheden
stof en gas bestaande melkwegstel
sels, niet gelijkmatig is en dat is in
tegenspraak met de theorie van de
'Oerklap', volgens welke het heelal
vijftien miljard jaar geleden ont
stond met een enorme explosie. De
'Big Bang' moet naar alle kanten na
melijk even intens zijn geweest, zo
leert, de verre, oeroude 'echo' die
van alle kanten uit het heelal als een
zeer gelijkmatige achtergrondstra
ling met een golflengte van onge
veer een millimeter op ons toekomt.
Deze straling werd in 1964 voor het
eerst gemeten en betekende een
schitterende bevestiging van de
'Big Bang'. De achtergrondstraling
is een overblijfsel van de straling
die vrijkwam toen het heelal
'slechts' 700.000 jaar oud was.
De gelijkmatigheid van deze stra
ling zou ook een gelijkmatige mate
rieverdeling moeten betekenen en
het voorkomen van de clusters leert
dus dat dat niet zo is.
Om deze al lang bestaande, neteli
ge kwestie een beetje recht te trek
ken is men een tijdje geleden op de
gedachte gekomen dat veel materie
onzichtbaar moest zijn en groten
deels zou bestaan uit nog onbeken
de elementaire deeltjes. In weten
schappelijke publicaties wordt deze
materie steevast 'CDM' genoemd
(Cold Dark Matter, koude, donkere
materie). Daarmee meende men te
vens een handvat te hebben om het
ontstaan van de melkwegstelsels
zelf te verklaren: die moesten zijn
begonnen als een-soort ophopingen
in de koude, donkere materie tij
dens de begintijd van het heelal. De
toenemende zwaartekracht zou
steeds grotere hoeveelheden gewo
ne materie hebben aangetrokken en
later ontstonden daar de melkweg
stelsels weer uit. Naar schatting was
het heelal twee- tot driemiljard jaar
oud toen in de nevelige structuren
van wat later melkwegstelsels zou
den worden voor het eerst stervor
ming optrad.
Op de tocht
De grote moeilijkheid is nu echter
dat de IRAS-resultaten bewijzen
Het meest nabijgelegen andere melkwegstelsel: de Andromeda-nevel met zijn twee kleine begeleiders, op 2,2 mil
joen lichtjaar afstand. Ons melkwegstelsel ziet er, gezien van z'n kant, precies zo uit. Met net als het melkwegstelsel
ook twee begeleiders. Over spiegelbeeld gesproken. (foto gpd>
dat het vóórkomen van clusters, su
perclusters en de grote leegten
daartussen in het heelal eerder regel
dan uitzondering is. Dat heeft impli
caties voor de veronderstellingen
waar de theorie van de CDM op
stoelt en daarmee staat ook de ont-
staanstheorie van de melkwegstel
sels op de tocht.
Overigens hebben drie andere
Engelse fysici, Maddox, Efstathiou
en Sutherland van de Oxford-uni-
versiteit al een pittige verhandeling
ten beste gegeven over wat zij vin
den van het bestaan van CDM in re
latie tot de vorming en evolutie van
melkwegstelsels.
Zij betoogden dat onder bepaalde
voorwaarden het bestaan van CDM
best samen kan gaan met bepaalde
kosmologische structuren, zoals
bijvoorbeeld superclusters. Zij ver
moeden het bestaan van een zekere
'kosmologische constante' waar
mee zowel (super)clusters, de haast
griezelig aandoende gelijkmatig
heid van de achtergrondstraling als
het voorkomen van een aantal
soortgelijke objecten op zeer grote
afstanden (bijvoorbeeld quasars)
kunnen worden verklaard. En hoe
of wat die constante dan is, is op
geen stukken na bekend.
Het leek vooreerst allemaal zo
'sluitend' en kloppend: vijftien mil
jard jaar geleden ontstond het heel
al met de 'Big Bang', de flarden uit
pure energie ontstane materie vlo
gen alle kanten uit en verdichtten
zich later tot (vérzamelingen van)
melkwegstelsels waarvan we er met
de grootste telescopen miljarden
kunnen ontwaren op duizelingwek
kende afstanden.
De sterrenkundigen kwamen tot
deze theorie omdat overal waar we
ook maar kijken de melkwegstel-
Hoogleraar wil computers leven niet laten beheersen
DEN HAAG (GPD) - "Techniek
dient de mens", vindt prof. dr. T.
Sheridan van de universiteit van
Massachusetts "maar techniek
heeft ook de neiging een eigen leven
te gaan leiden en dat moeten we
voorkomen. De mens moet de za
ken wel in de hand houden".
De hoogleraar aan wie de Techni
sche Universiteit Delft morgen een
eredoctoraat verleent, houdt zich
intensief bezig met de besturing
van ingewikkelde machines als
computers en robots en het effect
dat die machines hebben op de sa
menleving. Deze geavanceerde in
strumenten kunnen heel veel din
gen zelf uitrekenen en zijn in staat
een groot aantal ingewikkelde ta
ken op eigen kracht uit te voeren.
"Maar toch kan de mens niet wor
den gemist", zegt Sheridan met na
druk.
Computers en andere 'intelligen
te' apparaten maken het leven een
stuk eenvoudiger, maar de mens
niet overbodig. Integendeel, als er
iets mis gaat, moet hij wel in staat
zijn onmiddellijk in te grijpen om
ongelukken te voorkomen.
Zolang er mensen in de buurt zijn
lukt het nog wel een machine die
een fout maakt te corrigeren. Maar
dat is een stuk lastiger als de mens
zich op grote afstand bevindt. In de
ruimtevaart bij voorbeeld worden
vanaf de aarde met behulp van ra
diosignalen instructies gegeven als
de boordcomputers niet meer we
ten hoe het verder moet.
Maar hoe geef je een computer in
structies waar zo'n machine in de
gegeven omstandigheden iets mee
kan? Voor het antwoord op die
vraag verwijst professor Sheridan
prof. dr. T. Sheridan. (foto gpü)
naar de problemen die zich voor
doen als een volwassene praat met
een kleuter.
Sheridan zelf was zeer nauw be
trokken bij de ontwikkeling van de
Jason Junior, het op afstand be
stuurde duikbootje waarmee twee
jaar geleden eindelijk het wrak van
de Titanic werd ontdekt. En ook
werkte hij mee aan de ontwikkeling
van robots in kerncentrales, net als
de ruimte en de diepzee, plaatsen
waar een mens eenvoudig niet ko
men kan.
Ongeduldige moeder
"Je moet overal aan denken, want
zo'n machine snapt niets van de we
reld", doceert hij, terwijl hij met
hoekige armbewegingen zijn beker
tje koffie oppakt en een eindje ver
der op tafel weer neer zet. "Een ro
bot kan dit niet zomaar, want hij be
denkt niet dat dit alleen zin heeft als
hij de beker recht houdt".
Dat brengt Sheridan op de beper-
sels van ons af bewegen met snelhe
den die des te groter zijn naarmate
de afstanden tot ons toenemen. Zo
te zien lijkt het alsof we zelf in het
centrum van die beweging zitten
maar dat is maar schijn; het is een
gevolg van de verschillen in vlucht -
snëlheden tussen ons melkwegstel
sel en de rest.
Quasars
'Men zag in dit fenomeen het bewijs
voor het uitdijen van het heelal en
dat die beweging, terugrekenend
naar het 'begin', zo'n vijftien miljard
jaar geleden moet zijn begonnen.
Het zou best eens kunnen zijn dat
dit alles heroverwogen moet wor
den, dat het misschien helemaal
niet begon met een 'Oerklap' en dat
er andere verklaringen gevonden
moeten worden voor het verschijn
sel 'roodverschuiving' waaruit het
wegvluchten van de sterrenstelsels
is afgeleid.
Het feit dat we naar een veelheid
van historische fasen van het heelal
kijken, maakt het leggen van een
duidelijke relatie tussen het 'toen'
met het 'nu' niet eenvoudig. Im
mers, met elke afstand zien we weer
een ander stuk verleden; in het heel
al is geen 'nu', althans niet voor ons.
De quasars, waarvan wordt ver
ondersteld dat het de geweldig hel
dere kernen zijn van hele melkweg
stelsels, staan alle op zeer grote af
standen zoals blijkt uit hun giganti
sche vluchtsnelheden waarvan
sommige dicht bij de lichtsnelheid
liggen. Die enorme afstanden zou
kunnen betekenen dat quasars al
leen bestonden in een veel vroegere
tijd van het heelal. Anders zouden
we ze, zo redeneert men, wel veel
dichterbij kunnen vinden.
Veel van dit soort vraagstukken
moet misschien in een veel breder
kader worden geplaatst en als klap
op de vuurpijl mogen we onszelf zo
onderhand ook gerust de vraag stel
len of we het heelal wel met de juis
te zintuigen bekijken.
Verschaffen onze ogen, onze tele
scopen, satellieten en radio-anten-
nes ons niet juist een heel eenzijdig
beeld van die inktzwarte verten?
kingen van robots en computers.
"Je moet je steeds afvragen of je
nog wel efficiënt bezig bent. Als het
maken van een programma, het ge
ven van de instructie en de uitvoe
ring van het werk zelf al teveel tijd
en energie vreten, loont het niet
meer en kun je het beter zelf doen".
Dat klinkt alsof er een ongeduldi
ge moeder aan het woord is, maar
Sheridan wordt liever niet gere
kend tot de mensen die uitsluitend
denken in termen van snelheid en
doelmatigheid. Opvoeden is iets
heel anders en het zou hem een lief
ding waard zijn als de whizz-kids
die met kleine slaapoogjes de hele
nacht naar hun beeldscherm zitten
te staren, ook eens tijd zouden be
steden aan iets anders.
Toch kunnen computers wel dege
lijk bijdragen aan het welzijn van de
mens. Sheridan verwijst naar expe
rimenten in Japan, waar zeer gea
vanceerde technische hulpmidde
len worden gebruikt om ouderen in
verzorgingshuizen te helpen met al
lerlei klusjes.
"Maar.., er zijn grenzen", zegt
Sheridan. "In een fabriek of in een
vliegtuig worden nieuwe vindingen
meestal snel toegepast, maar bij
mensen thuis, ligt dat anders. Dan
zijn er culturele drempels". Mensen
hebben er niet altijd zin in taken
over te laten aan een machine. De
hoogleraar is niet te beroerd om te
erkennen dat het leuk is om zelf een
taart te bakken en dat het leven be
hoorlijk saai zou worden als compu
ters je alles uit handen nemen. "Ik
wil in geen geval wonen in een vol
ledig geautomatiseerd huis. Een
blikje kan ik zelf nog wel open trek
ken. Je moet er altijd rekening mee
houden dat zo'n machine stuk kan
gaan en dan kun je zelfs geen biertje
meer drinken".
Stellingen
Een zorgzame samenleving
slaat basale zorgverlening aan
sociaal zwakkeren hoger aan
dan geavanceerde technologi
sche ontwikkelingen.
(Anje A. te Velde, UvA)
Gezien de stijgende benzineprij
zen ten gevolge van de golfcrisis
en om effectief tegemoet te ko
men aan de wisselende snel
heidslimieten op de Nederland
se autowegen, dient het op
nieuw in produktie nemen van de
'Deux Chevaux' te worden over
wogen.
(R. Klaassen, UvA)
Kinderen horen thuis in hun ei
gen programma's; echter in de
'kinderprogramma's' op de tele
visie zijn kinderen meestal ver te
zoeken.
Kinderen hebben én een baan
maakt dat je je altijd ergens op
kunt verheugen.
To Freud it may have been the
question "what is on a man's
mind"; "what is on a child's
mind" is too little on a men's
mind.
(Annematt Collot d'Escury-Koe-
nigs, UvA)
Uniek aan de popmuziek was al
tijd dat compositie en uitvoering
door dezelfde mensen werd ge
daan. Door de eindeloze hoe
veelheid 'covers', samples en
scratches wordt ook dit unieke
kenmerk uitgeleverd aan de
commercie.
(C.J. IJzerman, UvA)
