Merkwaardig mengsel
triestheid en vermaak
PODIÜMBLIK
The Family overstijgt ruimschoots het tijdsbeeld
DINSDAG 8 JANUARI 1991
KUNST
PAGINA 17
Herman Finkers terug met 'De zon gaat zinloos onder1.
Veel oude bekenden deze
week in de theaters in deze
regio. Herman Finkers komt
maarliefst vier avonden
terug met zijn programma
'De zon gaat zinloos onder
morgen moet ze toch weer
op'. Jules Deelder brengt in
de Leiderdorpse Muzenhof
een nieuw programma en
het trio Pim Jacobs ontvangt
in de Leidse Schouwburg
nieuw talent.
Finkers
Na het succes van vorig jaar, is
het vanzelfsprekend dat Herman
Finkers met zijn programma De
zon gaat zinloos onder morgen
moet zij toch weer op dit seizoen
terugkomt in de Leidse Schouw
burg. Droge flauwekul, boeren-
slimheid, onbevangenheid en raf
finement zijn begrippen waar
mee Finkers' programma in de
pers is omschreven. Finkers is er
op woensdag 9, donderdag 10,
vrijdag 11 en zaterdag 12 janu-
Korte Stukken
Enkele jaren geleden namen Mi
crotheater Imperium en de stich
ting Plot het initiatief om een
Korte Stukken Festival te orga
niseren. Zo langzamerhand be
gint dit een traditie te worden en
vrijdag 11 januari wordt in Mi
crotheater Imperium al weer de
negende aflevering van dit festi
val gebracht.
De helft van het blazersensem
ble Windkracht 10 zal voor een
licht klassieke bries zorgen. De
Abbinaya Dansschool zal een 200
jaar oude Indiase da7is, de Bha-
rata Natyam, uitvoeren. VM The
ater Hollandia presenteert een
Afrocaraïbisch dierenvertélpro-
gramma met muzikale begelei
ding. De Baclava's geven door
middel van ironische en honing
zoete lullaby's een reisverslag.
De toneelgroep per Expresse II
voert een grimmig sprookje op,
waarin erwten, duivels en andere
schimmen het publiek de mist in
Zingende zusters zinken langzaam weg in moeras
AMSTERDAM Ruim een
jaar geleden stapte Margrith
Vrenegoor de burelen van
impresariaat Stalles binnen.
Margrith, wereldberoemd in
Amsterdam als maakster
van hoogstoriginele, niette
min buitengewoon klein
schalige theaterprodukties,
viel bij directeur Pim Wallis
de Vries (inmiddels direc
teur van de Leidse Schouw
burg) meteen maar met de
deur in huis. "Pim", zei ze,
"jij en ik gaan 'Het koe
koeksnest' doen en Peter Fa-
ber speelt de hoofdrol".
Hoewel het toneelstuk van Dale
Wasserman, dat aan de beroemde
film 'One flew over the cuckoo's
nest' vooraf ging, voor een vrije pro-
duktie te veel rollen heeft en Peter
Faber nog van niks wist, mocht
'broekie' Vrenegoor, die alleen nog
maar studenten, scholieren en haar
vrienden van Sweat-produkties had
geregisseerd, haar gang gaan. Haar
Koekoeksnest bleék in meerdere
opzichten van puur goud; de voor
stelling over toestanden in een psy
chiatrische inrichting is avond aan
avond uitverkocht.
En dan is de koek voor Margrith
Vrenegoor nog niet op. Onlangs
ging ,The good, the bad and the fat'
in première; een nog niet eerder ver
toonde collage van teksten en lied
jes met Margrith als samenstelster,
regisseuse, zangeres en actrice in de
centrale rol. Vanavond is in de Leid
se Schouwburg deze merkwaardige
mengeling van triestheid en ver
maak, van Tsjechov, Lars Norén en
-Conny Vandenbos te zien. La Vre
negoor wordt terzijde gestaan door
Astrid Seriese en Floor van Zut-
phen, twee prachtige zangeressen
die blijken te kunnen acteren.
De Drie Zusters van Tsjechov wo
nen ditmaal in een hotel aan de rand
van een moeras, waar ze allerhande
teksten van grote schrijvers over
vereenzaming en verloedering zeg
gen en (onder begeleiding van pia
nist Henk van Dijk) bekende liedjes
referentiekader
Het idee om teksten van
Tsjechov, Pinter en 'Gejaagd door
de wind' door elkaar te husselen
was van Margrith Vrenegoor. "Maar
er is wel één thema, een soort onder
titel, en die luidt: 'Want de dag moet
toch om'. Er gebeurt helemaal niks
en dat is heel zielig".
"Zo'n mozaïek kun je pas waarde
ren als je het geheel overziet en dan
nog is het een tricky voorstelling.
Als je de humor, of in elk geval de
sfeer oppikt vind je het enig. Zo
niet, dan verlaat je na vijf minuten
brakend de zaal".
De drie theater-zusjes hebben on
derling de rollen niet verdeeld. Ie
der is zowel 'good', als 'bad' als 'fat'.
"Het publiek krijgt eerst een beeld
van hoe die meiden in elkaar zitten.
Maar dan gaan ze zich op een gege
ven moment inconsequent gedra
gen, op een manier die je van één
van de andere zusjes zou verwach
ten. Dat is juist het kenmerk van
zusters: ze lijken in zekere zin op el
kaar. Ze hebben dezelfde genen,
zijn alledrie mislukt in het leven en
keren terug op het ouderlijke nest
om daar verder in het moeras weg te
zakken".
De voorstelling begint heel verra
derlijk met een swingend optreden
van de Splendid Sisters. Het pu
bliek kan meegenieten van de her
innering aan hoe het vroeger toe
ging in het swingende Hotel Splen
did. Margrith: "Dan zie je mensen
denken: 'Oh jee, ik zit bij de ver
keerde voorstelling. Dit wordt café
chantant'. Maar vervolgens krijgt
men te zien wat er tien jaar later van
dat trio geworden is. Niks dus. Iede
re zus is weer terug waar'ze ooit be
gonnen is. En erger dan dat. Nie
mand komt uit dat moeras, iedereen
verzuipt".
Het meest opmerkelijke aan deze
voorstelling is natuurlijk het thea
ter-debuut van twee pure zangeres
sen. Ooit stonden Astrid Seriese en
Flpor van Zutphen naast Soesja Ci
troen in het mondaine Knokke, nu
zitten ze naast Margrith Vrenegoor
op het toneel, ieder op een eigen wc-
pot.
Floor van Zutphen legt uit: "Ik
zag Margrith in de voorstelling 'Al
les roest aan de kust'. Na afloop
spraken we elkaar en toen zei ik: dat
moeten wij ook eens doen, dat lijkt
proberen te voeren. Har Tortike
zal met zijn audio-visuele La-
terna Magica het publiek terug
brengen in de 'werkelijkheid'. To
neelgroep Tango tracteert tenslot
te op de voorstelling Anziehungs-
krafte.
Deelder
Jules Deelder kondigde na zijn
theaterproduktie Kiezen of Deel
der het einde van zijn theaterop
tredens aan. Maar het bloed
kruipt waar het niet gaan kan en
zonder publiek kan hij niet, dus
maakt hij dit jaar zijn vierde the
atertournee Deelder draait door.
Deelders eigenzinnige opvat
tingen van theatermaken als
schrijver/dichter/performer ko
men in dit programma, dat zater
dag in de Leiderdorpse Muzenhof
te zien is, volledig uit de verf.
Klucht
Joe Orton is in Nederland dankzij
de door de VPRO uitgezonden
speelfilm 'Prick up your ears' van
Stephen Frèars, gebaseerd op het
leven van deze toneelschrijver,
geen onbekende meer. Het Vervolg
brengt van zijn hand Roof, een
klucht met als ingrediënten: een
vader en zijn criminele, amorele
zoon, een verpleegster die in zeven
jaar tijd zeven mannen heeft
vesleten, de in een kast verborgen
buit van een bankroof, een lijkkist
met het gebalsemde lijk van een
moeder en de politie die elk ogen
blik het huis kan komen onderzoe
ken.
Zaterdag 12 januari in het
Parktheater, Alphen.
Jazz
In het kader van de Leidse Jazz-
week vormt dinsdag 15 januari
de Leidse Schouwburg het podi-i
um voor Rita Reys, trio Pim ja-
cobs en twee jonge musici: Ber
nard Berkhout (klarinet) en Frits
Landesbergen (vibrafoon). Deze
laatsten wonnen met hun groep
'Swingmates' een Edison voor
hun cd 'Fascinating Rythm'.
Jules Deelder draait door in zijn vierde theaterprogramma.
De jaren vijftig zullen tijdens
dit concert herleven met de sfeer
van het Modern Jazz Quartet en
een ode aan Benny Goodman.
Coco
Jaren geleden was zij een popu
laire zangeres. Nu heeft zij geldge
brek en overweegt een come back.
Ze bereidt een optreden voor met
een jonge, amitieuze pianist. Zelfs
wil ze haar memoires voor veel
geld aan een boulevardblad ver
kopen. Niet voorziene verwikke
lingen komen echter op haar af in
De glorieuze come back van Co-
co, waarin humor en tragedie el
kaar afwisselen.
Voorpremière met Carrie Tef-
sen en Ad Fernhout op dinsdag 15
januari in het Parktl),eater, Al
phen.
Lunchconcert
M. Zandvliet
LEIDEN - De pianiste Mariken
Zandvliet is op donderdag 10 janu
ari tijdens een lunchconcert te be
luisteren in de Kapelzaal van K O.
Van 12.45 tot 13.30 uur zal zij wer
ken van Scarlatti, Schumann, Rach
maninoff, Debussy en Strawinsky
ten gehore brengen.
Na haar studie bij Herman Uhl-
horn aan het Utrechtse conservato
rium behaalde Mariken Zandvliet
het diploma Uitvoerend Musicus
met onderscheiding. Daarna stu
deerde zij verder aan het Mozarte-
um in Salzburg, waar zij zich specia
liseerde in liedbegeleiding en ka
mermuziek. Intussen trad zij met
succes in vele landen van Europa en
de Verenigde Staten op en maakte
verschillende radio-opnamen.
Duitse kunstprijs
voor Figurentheater
AMSTERDAM (ANP) - De poppen-
theatergroep Figurentheater Trian
gel uit Meppel krijgt de „Knurr-
hahn" van de stad Wilhelmshaven
in Duitsland. Aan deze kleinkunst-
prijs is een bedrag van ruim 5600
gulden verbonden en een bronzen
plastiek van een knorhaan (vis
soort). Dit heeft het Nederlands
Poppenspel Instituut meegedeeld.
De prijs wordt op 10 januari over
handigd aan Henk Boerwihkel. die
sinds 25 jaar samen met zijn vrouw
Ans, het Figurentheater Triangel
vormt.
De jury zegt over Triangel dat het
buitengewoon, professioneel en
richtinggevend poppentheater
maakt, voorstellingen presenteert
die alle maatstaven te boven gaan,
zonder woorden en toch veelzeg
gend.
Het is voor het eerst dat de knor
haan naar een Nederlandse theater
maker gaat.
Scenarioschrijver Bond-films overleden
SANTA MONICA (AFP) - In het Californische Santa Monica is op 81-jarige
leeftijd overleden de scenarioschrijver Richard Maibaum, zo is gisteren
bekendgemaakt. Maibaum die het scenario schreef voor een dozijn James-
Bondfilms, overleed aan een hartaanval.
Maibaum werd geboren in New York en begon zijn carrière in 1933 als
^toneelspeler in een theater in die stad. Enkele jaren later toog hij naar
Hollywood met op zak een contract voor het schrijven van scenario's.
Aan het eind van de jaren '50 vestigde Maibaum zich in Groot-Brittannië,
waar hij verscheidene boeken van Ian Fleming te lezen kreeg. Hij bewerk
te die voor de film en schreef onder meer het scenario van ,Dr. No', ,From
Russia with Love', .Golfdinger', 'The spy who loved me', en .Licence to
kill'.
Herman Uhlhorn speelt Chopin
LEIDEN De concertpianist Herman Uhlhorn geeft vrijdag 11 januari
een concert in de Leidse Stadsgehoorzaal. Het programma, dat om 20.15
uur begint, bestaat geheel uit composities van Frédéric Chopin.
Uhlhorn treedt geregeld als solist met orkest op, maar tevens is hij vaak
te beluisteren als kamermuziekspeler en begeleider van onder anderen de
zangeres Elly Ameling, de cellist Herre Jan Stegenga en de violiste Kaoru
Kakudo. Behalve als uitvoerend kunstenaar heeft Herman Uhlhorn ook
een grote naam als pedagoog. Hij heeft ziting in vele jury's van bekende na
tionale en internationale pianoconcoursen.
me wel leuk. Maar inderdaad, het is
voor mij absoluut een ander vak".
Astrid Seriese noemt de overgang
van de ene naar de andere bühne
'een grote stap'. "Het is spannend,
maar niet gevaarlijk. Ik heb deze
voorstelling aan mezelf cadeau ge
daan na de geboorte van mijn doch
tertje. Het is een groot avontuur,
zo'n voorstelling zonder voorge
kookte typetjes, zonder de vaste
structuur van een bestaand stük.
We konden ons niet voegen naar
een rol; we moesten dingen uit ons
zelf halen zonder onszelf te 'doen'.
We hebben gebruik gemaakt van
wat we zelf in huis hadden. Een
scheutje zus, een likje zo en dan lek
ker roeren. 'Hé, Floor, kun jij ook
nog dat!', zo ging het. Margrith is
heel intelligent in het gebruiken
van onze mogelijkheden".
In 'The good, the bad and the fat'
krijgen bekende liedjes een nieuwe
betekenis door de associatieve ma
nier waarop ze van een context zijn
voorzien. "Die manier van werken,
een draai aan iets bekends geven,
waardoor het opnieuw interpreta
bel wordt, is afkomstig van Sweat",
vertelt Margrith. Sweat Produkties
is de produktie-kern die Margrith
tien jaar geleden met broer Jaap
Vrenegoor en Coen van Vrijberghe
opzette en waarmee ze al vijf jaar
lang theater-bewerkingen van ro
mans uitbrengt.
Haar theatertrio met twee zange
ressen was in zekere zin een riskan
te onderneming, maar echt gevaar
lijk noemt Margrith haar idee om
'One flew over the cuckoo's nest' op
toneel te brengen. "In de eerste
plaats moet je opboksen tegen die
film waaraan iedereen, hoe vaag
dan ook, een bepaald beeld heeft
overgehouden. Daarom wilde Peter
Faber aanvankelijk niet..Later vond
hij het toch wel een avontuur. Bo
vendien: als je zo'n heftig stuk vol
krankzinnige humor en doffe ellen
de te gelikt maakt, raak je helemaal
in iets verzeild waar je uit weg moet
blijven. Daarom ben ik zo blij met
deze cast: van Petra Laseur tot IJf
Blokker en alles wat daar tussen zit.
Het zijn bijna allemaal acteurs die
uit het kleine circuit komen, die ge
wend zijn om eigen programma's te
maken. Dat is heel goed geweest.
Als je 'De koekoek' met allemaal
technische acteurs had gemaakt...
Over gevaarlijk gesproken! Afge
zien van wat Peter Faber en Petra
Laseur doen, geniet ik werkelijk
van die patiënten, de kleine rollen.
Tweeëneenhalf uur lang staan ze
daar met niets in hun handen en ze
maken er juweeltjes van".
"Het is zo moeilijk om de mensen
weer voor toneel het theater in te
krijgen. Wat er in het land geboekt
staat is allemaal cabaret en amuse
ment. En 'De koekoek' kon zowel
aan de artisticiteit als aan het pu
blieksbereik tegemoet komen. Ik
blijf heel optimistisch geloven in de
mogelijkheid datje die twee dingen
kunt combineren. Je moet een voor
stelling een artistiek idee mee kun
nen geven, je moet kunnen uitstij
gen boven het niveau van de bana-
neschil. In 'De koekoek' ligt de zaal
soms helemaal blauw van de lach en
aan het eind van de avond is de helft
van de mensen in tranen. Of het nu
tragisch is of komisch, iets in die
voorstelling moet je bijblijven. Het
moetje wat doen. Dat is voor mij de
noodzaak van waaruit ik voorstel
lingen maak".
'The good, the bad and the fat' is
vanavond in de leidse Schouw
burg te zien.
The good, the bad and the fat oftewel Astrid Seriese, Margrith Vrenegoor ters lijken op elkaar, hebben dezelfde genen en zijn mislukt in het leven",
en Floor van Zuthpen. De rollen zijn onderling niet verdeeld. "De drie zus- (foto Thijs Koobs»
Boer. Gezelschap: RO Theater. Regie: Antoi-
ne Uitdehaag. Decor: Achim Römer. Kos
tuums: Rien Bekkers. Muziek: Paleis van
Boem. Spel: Ruurt de Maesschalck, Carly de
Wijs, Stefan de Walle, Lou Landré e.a. Gezien:
4 januari, Stadsschouwburg Rotterdam. Daar
nog te zien t/m 19 januari.
ROTTERDAM - "Dag Kil, dag
Doe, dag Gina, ik hou van jullie. Wat
jammer dat jullie er niet meer zijn.
Ik zal jullie missen". In deze trant
schreef Ischa Meijer in 1973 zijn af-
scheidsrecensie voor The Family,
de vierdelige theatersoap van Lode-
wijk de Boer over een asociale fami
lie. Zijn medeleven met de ruige
schoeljes werd ongetwijfeld gevoed
door de afkeer van het establish
ment die hij met hen deelde.
Maar er zijn meer redenen om The
Family met een droef hart ten grave
te dragen. Lodewijk de Boer is in
het vierde deel op zijn sterkst: de
dialogen flitsen heen en weer, de ge
vestigde orde neemt de groteske
proporties aan die je bij bijvoor
beeld Kafka ook tegenkomt en de
ruwe humor verkrijgt een meer
waarde doordat de ondertoon tra
gisch is geworden. Daar komt bij
dat in de remake die het RO Theater
dit seizoen van de serie heeft ge
maakt, de spelers zich in toenemen
de mate op hun gemak zijn gaan
voelen. Ruurt de Maesschalck, die
in de eerste delen een wat onzekere
indruk maakte, heeft die onzeker
heid nu bij zijn rol ingelijfd. Daar
door is Doe een leider die wel stoer
doet, maar die in feite geen raad
weet met zichzelf. Carly Wijs heeft
als de stomme zus Gina in dit laatste
deel bijna geen mimiek of gebaar
meer nodig om haar rol in te vullen.
En Kil wordt door Stefan de Walle
consequent gespeeld als de vleesge
worden naïveteit.
De twee broers en hun zus gaan in
dit deel definitief onderuit. Hun
asociaal gedrag, zoals het archaïsch
Ruwe humor krijgt in deel IV
heet, was tot nog toe vertederend.
Maar nu Doe zijn zwangere vriendin
Branca ruw van zich afstoot en Gina
en Kil zelfs een moord niet uit de
weg gaan, is hun lot bezegeld. Wel is
de mafiose Guus, door Hubert Fer-
min gespeeld als een bluffer met
een blaffer, onschadelijk gemaakt;
en wel heeft de machinale bureau
craat Blammer met zijn hypocriete
lyriek (Lou Landré), een terechte
doodsteek gekregen; maar de boze
buitenwereld kent nog vele andere
gedaanten en de paria's worden uit
eindelijk genadeloos afgestraft.
Er zijn mensen die vinden dat The
Family inmiddels gedateerd is. Dat
is een merkwaardig oordeel. Na
tuurlijk, het stuk speelt aan het be
gin van de jaren zeventig en Antoi-
ne Uitdehaag doet geen enkele po
ging het te actualiseren. Maar is het
daarom gedateerd? Nee, want The
Family gaat niet over de tijd waarin
het speelt. Het gaat over mensen die
zich teweer stellen tegen een wereld
die hun niet accepteert en die zij
niet begrijpen. Dat is een inhoud die
elk tijdsbeeld ruimschoots over
stijgt. Bovendien is The Family ge
schreven en wordt het opgevoerd
volgens de beste tradities van het
volkstoneel: rauw, fel en humoris
tisch. En dat zijn kwaliteiten van al
le tijden.
HAANS STUPERS
