Geelhoed wil uitkeringen fors snoeien Kerstkip Suriname kwam te laat voor Arron FNV wil investering ICI in Rotterdam Inkomen veeboer daalt fors 'Schaarste niet meer verdelen' Philips handhaaft positie in wereld-top-tien chips Damen koopt 'Trump'-werf GEDING OM DE POMP l S heli VRIJDAG 4 JANUARI 1991 ECONOMIE PAGINA 5 DEN HAAG (GPD) Het kabinet moet bij de 'tussenba lans', waarbij minister Kok (financiën) ongeveer 14 miljard wil bezuinigen, diep snijden in de sociale zekerheid. Het is onvermijdelijk om drastisch te snoeien in subsidies voor gezinnen, de gezondheidszorg, volkshuisvesting en open baar vervoer. nier produceren. In het bedrijfs- milieuactieplan staan plannen voor uitbreiding van opwekking van elektriciteit met windmolens, uit breiding van warmte/krachtkoppe ling en grotere afzet van de stads verwarming. Directeur Naeije heeft gisteren tijdens zijn nieuwjaarstoespraak aangekondigd dat het GEB het ver mogen van windmolens wil opvoe ren van twee tot 30 megawatt. Kleinschalige warmte/krachtkop peling moet 50 megawatt gaan ople veren (nu een mW), grootschalige 500 megawatt tegen 400 nu. De afzet van stadsverwarming moet met on geveer 30 procent groeien in de ko mende tien jaar. Het energiebedrijf wil de kosten Financieren met een een milieutoe slag op de energietarieven van 0,6 procent in de eerste helft van 1991. Voor een gemiddeld huishouden stijgen de energiekosten daardoor met 6,50 gulden per jaar. ROTTERDAM/LONDEN (ANP) - De Industriebond FNV heeft de topman van chemie-multinational ICI, sir Denys Henderson, gisteren gevraagd om investeringen in het produktiebedrijf in Rozenburg. Die investeringen zijn volgens districts bestuurder P. Janssen noodzakelijk voor de overleving van het bedrijf, dat aan ongeveer 200 mensen werk biedt, op langere termijn. In een brief aan Henderson wijst de bond op een groot aantal eerder door ICI aangekondigde investerin gen in het produktiebedrijf, die la ter zijn uitgesteld of geannuleerd. Bestaande produktiefaciliteiten zijn of worden volgens de bond voortdurend uitgehold omdat noodzakelijke investeringen om hun economische en technische le ven te verlengen niet werden toege wezen of onvoldoende bleken te zijn. De bond schrijft het nut er niet van te kunnen inzien dat enerzijds ICI er op wijst dat voortdurende verbetering nodig is, terwijl de top van het bedrijf anderzijds de daar voor noodzakelijke middelen niet verschaft. "Zoiets leidt uiteindelijk tot een ramp, omdat Rozenburg niet in staat zal zijn haar positie op de ui terst concurrerende Europese markt te behouden, laat staan te verbeteren." De hoogste ambtenaar op Economi sche Zaken, secretaris-generaal Geelhoed, schrijft dit in een van daag gepubliceerd Nieuwjaarsarti kel in het economenblad Economi sche Statische berichten (ESB). Geelhoed is tevens voorzitter van de Centraal economische commis sie (CEC), een club topambtenaren die het kabinet van advies heeft ge diend over de bij de tussenbalans te nemen maatregelen. In het traditionele nieuwjaarsarti kel, dat voorheen werd geschreven door Geelhoeds voorganger Rutten, pleit Geelhoed onder meer voor in grepen bij de "uitzonderlijk ruim hartige" regelingen voor arbeidson geschikten en zieken (wao). Het geld dat daarmee wordt bespaard, moet de overheid volgens hem bet seden aan investeringen in indus trieel beleid. Volgens hem is het on juist om in deze operatie een aan slag op de sociale rechtstaat of ver zorgingsstaat te zien. Volgens Geelhoed zal de tussen balans moeten gaan over een be drag dat ver boven de tien miljard gulden uitkomt. Een verhoging van het financieringstekort van de over heid of de lastendruk wijst Geel hoed van de hand. Daarnaast zal er, gezien de koppeling en de noodzaak om meer banen te scheppen, erg voorzichtig omgesprongen moeten worden met de arbeidskostenont wikkeling. Bezuinigen op milieu, infrastructuur of technologische vernieuwing wijst de topambtenaar eveneens af. De problemen kunnen ook niet opgelost worden, aldus Geelhoed, door vrij gemakkelijke ingrepen als verlaging van ambtenarensalaris sen of ongerichte kortingen op uit gavenposten. De topambtenaar meent dat de overheidstaken wel degelijk aan de orde gesteld moeten worden. Dat zal juist op het terrein moeten gebeuren waar ons land in ternationaal een afwijkende positie inneemt: de op consumptie gerich te subsidies van de overheid aan ge- Geelhoed wijst erop dat er nu zo veel voorzieningen en arrangemen ten bestaan dat er sprake is van een 'tropisch etagebos'. De ene regeling is bovenop de andere gekomen, chaotisch en ongericht. Prioriteiten zijn nooit gesteld, oude regelingen zijn nooit afgeschaft als er een nieu we kwam. Door dat gebouw moet nu de be zem gehaald worden, aldus Geel hoed. Dat is zowel op economische gronden, als met het oog op de toe komst van de sociale rechtstaat on vermijdelijk. Zo niet dan blijven we elk jaar opnieuw bezuinigen: "de distributie van publieke schaarste over groeiende groepen van teleur- gestelden", meent Geelhoed. Geelhoed wijst erop dat de collec tieve sector in ons land, internatio naal gezien, groot is. De staats schuld ontwikkelt zich veel ongun stiger dan elders. De subsidies aan gezinnen zijn opvallend royaal. Overheidsinvesteringen zijn daar entegen laag, evenals investerings- gerichte subsidies. Hoge belastin gen en premies en een geringe om vang van de beroepsbevolking completeren het beeld. Geelhoed bepleit meer publieke investeringen: infrastructuur, be roepsonderwijs, wetenschappelijk onderzoek en grote steden. Dat is ook nodig met het oog op onze toe komstige concurrentiepositie bin nen een EG zonder binnengrenzen. GRONINGEN (ANP) - Wie milieu vriendelijk zijn spaargeld wil beleg gen kan binnenkort obligaties ko pen, waarmee de aanschaf van windmolens wordt betaald. Het Energiebedrijf Groningen en Drenthe (EGD) gaat in samenwer king met de ABN-bank obligaties uitgeven voor de toepassing van windenergie. Dat heeft de EGD gis teren bekendgemaakt. Het energiebedrijf hoopt tenmin ste 2,5 miljoen gulden binnen te ha len voor een windmolenpark. Vol gens directeur Van Houten is het de bedoeling zich te richten op mensen met een kleine beurs, zodat de obli gaties waarschijnlijk op rond de 100 tot 200 gulden per stuk komen. De uitgifte van de obligaties maakt deel uit van de milieuactie van het EGD om door stimulering van warmtekracht- en windenener gie een bijdrage aan de verbetering van het milieu te leveren. Het EGD wil door zelf te investeren en door Obligaties energiebedrijf voor windmolen particuliere investeerders aan te trekken tot het jaar 2000 100 miljoen gulden investeren in windenergie. Het het is de bedoeling dat er bij de Eemshaven een windmolenpark wordt neergezet. De actie van het Groningse en Drenthse energiebedrijf vloeit voor uit het Nationaal Milieubeleidsplan (NMB-plus), waarin de uitstoot van onder meer C02 (dat vrijkomt bij de verbranding van kolen) aan banden wordt gelegd. Ook het Gemeente- Energiebedrijf Rotterdam wil de komende tien jaar meer energie op een voor het milieu vriendelijke ma- LONDEN (ANP) Philips staat nog steeds in de toptien van chips producenten in de wereld zij het op de laatste plaats. Het elektro nicaconcern bleef vorig jaar het eni ge Europese bedrijf in de eregalerij van grootste chipproducenten, die verder bestaat uit Japanse en Ame rikaanse ondernemingen. Philips' marktaandeel was in 1990 3,3 pro cent. Dat meldt het vooraanstaande Britse marktonderzoekbureau Da- taquest in een gisteren gepubli ceerd onderzoek. Philips heeft zijn positie weten te behouden hoewel het concern juist in het afgelopen jaar uitgebreid in het nieuws kwam met zijn besluit uit het Europese megabitproject te stappen en de produktie van diverse geheugen chips stop te zetten. De chipomzet van Philips kwam in 1990 uit op 1,9 miljard dollar. De verkoop van chips bij Philips nam in 1990 met dertien procent toe, vooral door sterkere vraag van pro ducenten van audio-visuele appara tuur in Europa. Nummer één in de wereldtoptien is de Japanse Nippon Electronic Company (NEC), die met een omzet van 4,95 miljard dollar 8,5 procent van de wereldchipmarkt in handen heeft. Toshiba is een goede tweede met 4,91 miljard dollar (8,4 procent van de markt). Pas op de vierde plaats komt het eerste niet-Japanse concern: Motorola uit de VS. De Europese chipproducenten bedienden vorig jaar gezamenlijk 10,5 procent van de wereldmarkt. Dat was in 1989 9,5 procent. Het Ja panse marktaandeel liep terug van 52,1 procent in 1989 tot 49,5 procent in het afgelopen jaar. De Amerika nen hebben hun aandeel vergroot van 34,9 procent tot 36,5 procent. De industriebond vindt dat ICI Rozenburg's unieke lokatie niet voldoende uitbuit voor nieuwe pro- dukties. De bond wijst de ICI-top- man op de goede uitgangspositie, de beschikbaarheid van vakbe kwaam personeel, de politieke sta biliteit van Nederland en het goede belastingsysteem om te investeren. De directie van ICI Holland BV Rozenburg Fabrieken heeft welis waar begrip voor de bezorgdheid van de Industriebond FNV maar ontkent dat de toekomst van de fa briek ter discussie staat. "Rozen burg Fabrieken is een zeer goede lo katie, met uitstekend personeel, een goede infrastructuur en een goed veiligheids- en milieubeleid", aldus de directie. Het ICI-moeder- bedrijf in Londen kon gisteren nog niet reageren op de brief van de In dustriebond omdat het nog niet op de hoogte was van de inhoud. TUINBOUW - De Nederlandse groente-exporteurs mogen met in gang van dit jaar tuinbouwproduk- ten uitvoeren van een mindere kwa liteit. Daartoe heeft het produkt- schap voor Groente en Fruit in Den Haag met tegenzin besloten. DEN HAAG De Stichting Beta heeft een kort geding aangespannen te gen de staat om te voorkomen dat houders van benzinepompen aan banden worden gelegd bij de verkoop van produkten als sigaretten, zoetwaren en warme maaltijden uit magnetrons. Het geding dient 11 januari in Den Haag. De stichting is eind oktober opgericht, vrijwel gelijktijdig met de aankondiging van de verscherpte controle door het ministerie van econo mische zaken. De branche-organisatie Bovag, die deel uitmaakt van het KNOV, verzet zich hier niet tegen. Voorzitter van de stichting is uitgever Wolters, die onder meer het blad Pompshop uitgeeft. De doelstelling van de stichting laat de mogelijkheid open dat Beta uitgroeit tot een branche-organisatie van pomphouders. Melkprijs ging met 10 procent omlaag SCHEVENINGEN (GPD) - Het inkomen van de melkveehouders is vorig jaar met ongeveer 45 procent gedaald. De grotere bedrijven zijn nog niet in de geva renzones beland, bij de kleinere boeren is de grens langzamerhand bereikt. Dat zei Harm Schelhaas, voorzitter van het Produktschap voor Zuivel, gisteren tijdens zijn nieuwjaarsrede in Scheveningen. Een melkprijs die 10 procent lager ligt dan vorig jaar en vleesprijzen die een grote duikeling hebben ge maakt, hebben gezorgd voor een drastische verlaging van het inkomen. De daling van de melkprijs werd vooral veroorzaakt door een aanzienlijke lagere prijs op de wereldmarkt: 30 procent minder dan een jaar ge leden. Oost-Europa verscheen vorig jaar met veel bo ter en magere melkpoeder op de markt en mis was het. Het aantal melkveehouders is met 4 procent gedaald tot 47.000. De bruto-opbrengst van de Nederlandse zuivelindustrie liep terug van 11,9 miljard gulden naar 10,9 miljard. De opbrengst van de zuivelexport daalde ook: van 6,8 miljard naar 6,2 miljard gulden. Alleen kaas deed het, zoals bekend, bijzonder goed. Schelhaas ziet het voor de nabije toekomst somber in. Sinds de superheffing (1984) is het aantal melkvee houders met 22 procent (13.000) gedaald en het aantal koeien met 26 procent. De melkaanvoer liep met 17 procent terug en het areaal grasland met 7 procent. Één op de vijf bedrijven heeft de afgelopen jaren melkquotum gekocht. Vorig jaar is er voor 213 miljoen kilogram aan melkrecht verhuurd aan 5100 boeren. Verkopers en verhuurders zijn over het algemeen klei nere boeren.600.000 ton Schelhaas vindt dat de Europese Commissie zich te veel heeft laten leiden door korte-termijnoverwegin- gen. Dat heeft bijgedragen tot onzekerheid. De Com missie verhoogde wel twee keer de subsidie op export van zuivel buiten de EG, maar de belangrijkste expor teur op die markt Nederland was daar gezien de langlopende contracten over het algemeen niet voor. Contracten werden er zelfs door verbroken. Een posi tief effect is uitgebleven. Wat betreft de boter heeft de Commissie zelfs een zig-zag-beleid gevoerd. De werk gelegenheid in de zuivel daalde niet. Van consumptiemelk werd er 1 procent meer gepro duceerd. De glasverpakking rukte op: van 14,6 naar 15,3 procent. De import van melk daalde met 10 pro cent, maar de import van melkprodukten (yoghurts, toetjes en dergelijke) steeg met 17 procent. Het ver bruik van boter zakte met 5 procent, als gevolg van de anti-vettrend en de opkomst van de zogenaamde spreads. MAKKUM (GPD) Scheepswerf Amels in Makkum komt vrijwel zeker in handen van Damen te Gorkum. De transactie wordt naar verwachting bin nenkort afgerond. De vakbonden zijn gisteren ingelicht. Amels verandert hierdoor in korte tijd opnieuw van eigenaar. Afgelopen zomer verkocht de in financiële nood geraakte Amerikaanse miljonair Donald Trump de werf aan zijn landgenoot Peter Kutell, die vooral in de visserij wereld belangen heeft. "Het bedrijf komt onder sterke vleugels. Damen beschikt wereldwijd over veel contacten", zegt het CNV. Damen is een van Nederlands grootste scheepswerven: in totaal werken bij deze onderneming zo'n 1400 mensen, de omzet bedroeg in '89 ongeveer f 470 miljoen. Bij Amels werken zo'n tachtig mensen, voor wie de verkoop geen nadelige gevolgen zal hebben. Staatslening Door middel van toonbankuitgifte plaatst de minister van financiën wederom 9 procent staatsobligaties 1991 per 2001. Inschrijving kan ge schieden op maandag 7 januari tus sen 8 uur 's morgens en 3 uur 's mid dags, waarbij die dag vóór 8 uur de eerste koers van uitgifte wordt be kendgemaakt, zo heeft het ministe rie vanochtend meegedeeld. De mi nimuminschrijving bedraagt 2,5 miljoen gulden. De lening wordt op 15 januari 2001 ineens afgelost. De eerste lening - van dezelfde 9 pro cent obligaties voor 1991 met storting op 15 januari heeft 2,5 mil jard opgeleverd, waarbij de uitgifte- koers werd vastgesteld op 99,75 pro cent en het effectieve rendement uitkwam op 9,04 procent. Net als de nieuwe lening was deze uitgifte be stemd voor de dekking van de fi nancieringsbehoefte van de staat in het begrotingsjaar 1991, die op 43,8 miljard gulden wordt geraamd. Brazilië In Brazilië zullen tot eind 1992 twin tig staatsbedrijven overgaan in par ticuliere handen. De regering schat de inkomsten van de verkoop op achttien miljard dollar (30 miljard gulden), zo deelde woensdag de co ordinator van het privatiseringspro gramma, Humberto Modiano, mee. Abortus Bang Op het bedrijf van een veehouder in het Brabantse Oirschot is de be smettelijke koeienziekte Abortus Bang uitgebroken. Alle 89 koeien moeten worden afgemaakt. Direc teur T. de Ruijter van de Gezond heidsdienst voor Dieren in Noord- Brabant heeft dit donderdag mee gedeeld. Volgens hem gaat het ver moedelijk om een incidenteel geval. Pensioen Continental Can, moeder van de Nederlandse blikfabrikant Tho massen Drijver-Verblifa, moet 3.000 oud-werknemers een schade vergoeding van bij elkaar 415 mil joen dollar betalen wegens het niet nakomen van pensioenverplichtin gen. Bij reorganisaties had de on derneming deze werknemers vlak voor het bereiken van de pensioen gerechtigde leeftijd onslagen om zo enkele honderden miljoenen gul dens te bezuinigen. EG-boter voor Sovjetunie DEN HAAG (ANP) - De Eu ropese Gemeenschap gaat naar alle waarschijnlijkheid onge veer 200.000 ton boter leveren aan de Sovjetunie. Dit heeft het produktschap voor Zuivel (PZ) bekendgemaakt. De boter maakt deel uit van de Europese zuiveloverschotten en heeft een waarde van ongeveer 1,5 miljard gulden. Volgens PZ-voorzitter H. Schelhaas zal de boter ver bene den de prijs worden verkocht. Een concreet bedrag is nog niet genoemd, maar het is niet uitge sloten dat de Sovjetunie voor minder dan 100 miljoen gulden de boter kan kopen. Omdat de boterconsumptie in de EG sterk daalt, zit de EG momenteel met een overschot van 250.000 ton. NAM gunt HBG en Volleer Stevin order platform RIJSWIJK/ROTTERDAM (ANP) De bouwbedrijven Hollandsche Beton Groep (HBG) en Volker Ste vin hebben van de Nederlandsce Aardolie Maatschappij (NAM) de opdracht ontvangen om voor 110 miljoen de betonnen onderbouw voor een olieproduktieplatform te ontwerpen, te bouwen en te instal leren. Dat hebben HBG en Volker Stevin vanochtend bekendge maakt. De betonnen onderbouw voor het platform bestaat uit een caisson van ongeveer 80 meter lang en 70 meter breed. Op die onderbouw worden drie betonnen poten verankerd, waardoor de totale hoogte ongeveer 65 meter zal bedragen. In het cais son zal ongeveer 30 miljoen liter olie kunnen worden opgeslagen. De oplevering van de onderbouw, dat wil zeggen de plaatsing in blok F/3 op het Nederlandse deel van de Noordzee, ongeveer 220 kilometer ten noorden van Den Helder, moet volgens de plannen in juni 1992 ge beuren. PARAMARIBO De graanleve- ranties van de Verenigde Staten aan Suriname zijn niet stopgezet; de VS willen alleen garanties voordat het voedselhulpprpgramma van 15 mil joen dollar wordt hervat. Het minis terie van buitenlandse zaken in Washington bestudeert de politieke ontwikkelingen, aldus handelsatta ché Linda Specht in Paramaribo. Wel zal de nieuwe regering-Kraag- /Wijdenbosch opnieuw moeten te kenen voor de kredietlening waar mee de import van tarwe en veevoer wordt gefinancierd, maar dat is een standaardprocedure bij regerings wisselingen. Pas als de VS er van overtuigd zijn dat Suriname de le ning niet zal aflossen, worden de verschepingen stopgezet, aldus Specht. Net als tijdens de laatste jaren van het militaire bewind voor de verkie zingen van 1987, zullen Kraag en Wijdenbosch rond moeten komen van de deviezen-inkomsten uit de bauxietsector. Dankzij een verbete ring van de wereldmarktprijzen, die een uitbreiding van de produktie tot gevolg had, heeft de regering on geveer 17 miljoen Amerikaanse dol lars per maand te besteden. De olie rekening slokt daarvan maandelijks zo'n zes miljoen op en uit de rest zal de regering een regelmatige toevoer van eerste levensbehoeften moeten geef je ons heden ons dagelijks brood. Niemand is de laatste jaren minder gaan verdienen. Maar door de inflatie en de stagnerende cao's is iedereen armer geworden. De re gering zal moeten zorgen voor een minimum-pakket voor de arme mensen. Het gaat nu om honger". Autobanden Het Nationaal Leger heeft het de af gezette regering in de afgelopen driejaar niet gemakkelijk gemaakt. Maar niet alle problemen zijn daar op terug te voeren. De onvrede van de Surinamers over het beleid van de regering-Shankar/Arron nam maandelijks toe. De vakbeweging probeerde vorig jaar mei de rege ring al weg te staken en sindsdien zijn alle politieke contacten tussen bonden en regering verbroken. Het bedrijfsleven klaagde voortdurend garanderen. Zoals beloofd is in de eerste toespraak van president Kraag. Tot nu toe heeft de overheid de viezen beschikbaar gesteld voor de import van graan, benzine, veevoer, gas en de inhoud van voedselpak ketten met onder meer aardappe len, uien, suiker en knoflook. Óm het restant worden binnenskamers verbitterde gevechten gevoerd tus sen bedrijfsleven, overheidsdieh- sten en Surinamers die menen recht te hebben op de 'pfficiële' import van een auto. Vriend De toekenning van deviezen is bij uitstek een politieke kwestie, die nu is overgegaan van Henck Arron naar Jules Wijdenbosch. Het lukte de afgezette regering-Shankar/Ar ron steeds minder om iedereen te vriend te houden. De import van 300 ton kip uit Miami was bedoeld om de bevolking een prettige Kerst mis te bezorgen. Maar het schip arri veerde acht dagen te laat in Parama ribo, zodat de bevolking ontevre den bleef. De dollars die aan kip werden besteed, zijn onthouden aan de bierbrouwerij en de sigaret- tenfabriek, die nu op een laag pitje draaien. Volgens Roy Bhikharie, directeur van de meel- en veevoederfabriek, kan Wijdenbosch er in slagen om in korte tijd orde op zaken 'te stellen. Bhikharie was in 1987 als voorzitter van de fabrikantenvereniging AS- FA lid van het 'topberaad' waarin regering, bedrijfsleven en militai ren het beleid uitstippelden. Bhikharie: "Het militaire aspect speelt nu niet onder de bevolking. Wat de mensen willen weten, is: hoe over het onduidelijke en inefficiën te overheidsbeleid. De particuliere bushouders, die het openbaar ver voer verzorgen, waren in een sle pend conflict gewikkeld met de overheid over het gebrek aan auto banden en onderdelen. Het laatste schooljaar begon met grote vertragingen vanwege het ge brek aan lesmateriaal als boeken en schoolschriften. Melk is alleen nog op de bon verkrijgbaar voor ouders van kinderen tot drie jaar oud. On danks beloften over wegenonder- houd lijken de straten in grote delen van Paramaribo meer op motor crossbanen. Smokkel Tot in het parlement werd geklaagd over vriendjespolitiek en corruptie. De steeds toenemende smokkel van eerste levensgehoeften naar buur- Hecht en sterk', dat op het op het bord staat, slaat ver moedelijk op de degelijkheid van de brug. Het motto geldt niet voor de econo mie van Surina me, waar de regring er steeds niet in slaagt om de bevolking van elementaire voedingsmidde len te voorzien. (archieffoto) land Frans Guyana werd niet aange pakt. Het parlement besprak drie jaar lang bijna maandelijks de prijs van kippevlees. De overheid impor teert broedeieren en kippevoer, maar bleek niet in staat de prijs van kip te controleren. Het Surinaamse volk is de laatste jaren moe geworden van het slecht functionerende overheidsapparaat. De waslijst van niet-ingeloste belof ten is zo groot, dat velen geen traan hebben gelaten over het wegsturen van de regering, al keurt men het in grijpen van de militairen niet goed. "Het ging zo slecht, slechter kon het eigenlijk niet en daarom wordt het nu misschien wel beter", zegt een man bij een poelier waar na een maand weer vlees te koop is. Het is de kip die Arron voor Kerstmis had bedoeld, maar voor zijn regering te laat is gekomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 5