'Duitsland bezet ons in 1992'
'Turbulente tijd is aantrekkelijk'
Spaan en Vermeegen op reis met Nederlands erfgoed
Braks vindt publiek bestel 'de moeite waard9
Pleuni Touw bij Jos Brink
Stilte
PAGINA 26
RTV-SHOW
MAANDAG 31 DECEMBER 1990
Van onze correspondent Hans Visser
AMSTERDAM „We reden door Afrika in een open
auto, op zoek naar leeuwen en plotseling stonden we oog
in oog met twee van die beesten. 'Ze doen niks', zei onze
gids zoals je ook wel hoort zeggen van honden die je niet
vertrouwt. Maar toen de cameraman in de auto ging
staan om ze te filmen kwam het mannetje overeind en
begon enorm te brullen. 'Je moet nu heel rustig weer
gaan zitten', zei onze gids, naar mijn smaak, iets te kalm.
Dat soort dingen maak je dus ook mee."
Henk Spaan vertelt hoe hij op weg in hartje Afrika, sa
men met Harry Vermeegen en een camerateam, plotse
ling werd geconfronteerd met het koninklijk echtpaar
van de wildernis. Heeft hij zich nu met Vermeegen ge
worpen op natuurdocumentaires? Dat niet, ze blijven sa
tire maken. Maar wel heeft het duo de nodige kilometers
achter de rug en staan ze al bijna klaar om af te reizen
naar het Verre Oosten.
Al die kilometers zijn nodig voor
de nieuwe zeventien a achttien
delen tellende reeks Veronica-
programma's waarin Harry en
Henk de wereld confronteren
met de Nederlandse cultuur. De
reden daarvan: „In 1992 wordt
Nederland alsnog door Duits
land bezet en zal onze cultuur
alsnog verdwijnen. Daarom wil
len we sporen uitzetten van wat
typsch Nederland is. Zelf denk
ik meer aan een documentaire,
maar Harry bleek een koffer vol
molentjes en klompen bij zich te
hebben."
En zo arriveert het duo eerst in
Brazilië, waar ze op het strand
van Rio oliebollen introduceren.
In Las Vegas laten ze de direc
teur van het grootste theater in
die stad een videoband zien van
een Nederlands entertainer. „We
vragen dan naturlijk of die man
een kans maakt daar ooit te mo
gen optreden. Nee, ik noem geen
naam. Maar hij draagt een bril."
De volgende reis bracht de
twee naar Afrika. „We hebben
onder meer gefilmd in de Oka-
vanga-delta in Botswana. Het
laatste stukje ongerepte natuur
ter wereld, waar de mensen nog
water kunnen drinken uit de ri
vier, omdat hij onderweg ner
gens fabrieken passeert. Harry
heeft de bevolking daar het sin
terklaasfeest bijgebracht."
Meesterlijk
Maar moeten die mensen in dat
ongerepte stukje wereld niet wat
met rust worden gelaten? Spaan
haalt de schouders op. „Sinter
klaas vinden ze meesterlijk. Het
is voor hen een verzetje. En het
blijkt dat die bewoners van dat
gebied echt niet zo veel van Ne
derlanders verschillen. Het
openmaken van de cadeautjes
was ook daar het absolute hoog
tepunt."
„Al met al heeft die reis mooie
beelden opgeleverd en ik ben er
trots op dat we nergens voor na
tuuropnamen archiefmateriaal
hoefden te gebruiken. Maar we
hebben er wel voor in tenten
moeten slapen, wat ook span
nend was. Onze geluidsman trap
te bijna op een zwarte mamba, de
giftigste slag van Afrika. Op ze
ker moment kregen we een
noodweer waarbij zo nu en dan
een boom neerviel. En wij maar
hopen dat hij niet op ons zou val
len."
Maar Afrika kent meer geva
ren. „We hadden een 'aids-kof-
fertje' mee: bloed en injectienaal
den. Je weet immers nooit watje
gebeurt en dertig procent van de
bevolking is daar besmet. Het
schandalige is dat sommige rege
ringen dat ontkennen en geen
voorlichting geven. In Kenya
zonden ze een Amerikaans pro
gramma uit over aids, maar toen
Afrika daarin aan de orde kwam,
bleek dat uit de film te zijn weg
geknipt. Als je in Kenya over de
regering praat begint iedereen te
fluisteren."
Henk noemt de aanpak 'licht sa
tirisch', minder controversieel.
GRONINGEN (GPD) De actrice Pleuni Touw is door Jos
Brink en Frank Sanders geëngageerd voor de nieuwe musical
'Revue Revue'. De produktie, die negen miljoen gulden gaat kos
ten, loopt met ongeveer 250 voorstellingen van begin november
1991 door tot halfweg 1993 in de theaters.
Voor Pleuni Touw is het de eerste keer dat ze in een musical
verschijnt. Ze deelt de vrouwelijke hoofdrol met Lucie de Lan
ge. Samen spelen ze de jonge en de iets oudere versie van de
hoofdfiguur.
PARIJS Marava Georges mag zich sinds gisteren Frankrijks mooiste van hét komende jaar noe
men. De 21-jarige studente uit Aix-en-Provence. ook al miss Tahiti geweest, wordt omringd dooi
Miss France 1990, Gaelle Voiry (rechts) en de nummer twee van de schoonheidsverkiezing Anne-Ma-
rie Poggi (links). (loto AP)
DEN HAAG/HILVERSUM
(ANP/GPD) De gisteren
tot voorzitter van de KRO
benoemde oud-minster van
landbouw Gerrit Braks is de
vierde oud-politicus die een
omroeporganisatie gaat lei
den. Bij de VARA heeft oud
kamerlid en ex-minister Van
Dam het voor het zeggen; het
voorzitterschap van de
AVRO berust bij Wallis de
Vries (oud-kamerlid en oud
staatssecretaris) en de Vero
nica Omroep Organisatie
heeft oud-staatssecretaris
Van der Reijden als voorzit
ter.
Braks vindt dat zijn benoe
ming snel is gegaan. „De
KRO zocht na het terugtre
den van Carpaij een nieuwe
kandidaat en ik wilde na
mijn aftreden als minister
snel aan de slag. De KRO
heeft altijd mijn grote be
langstelling gehad. Elke Ne
derlander heeft toch zijn ei
gen omroep en de KRO is al
tijd mijn omroep geweest. De
KRO moet behouden blijven
de katholieke gemeen
schap en voor iedereen die
een katholieke herkomst'
heeft".
Zijn nieuwe functie ziet
Braks als een uitdaging: „De
recente ontwikkelingen in de
omroep zijn zorgelijk, maar
het Nederlandse publieke
bestel is de moeite waard om
mij ervoor in te zetten". Een
mogelijk turbulente tijd voor
de omroepwereld, schrikt
hem niet af. „Dat maakt het
voor mij juist aantrekkelijk.
In de tien jaar dat ik minister
was, heb ik eigenlijk altijd
met hervormingsbeleid te
maken gehad. Het leidingge
ven aan een (landbouw-)be-
leid dat tot dan toe eigenlijk
steeds op groei was geriéht,
kent in de omroep een paral
lel. Er moet in de omroep een
forse bijstelling plaatsvin
den en dat kan volgens mij
zonder dat je het instituut
KRO in de steek hoeft te la
ten. Er is perspectief voor de
publieke omroep, mits er een
aanpassing komt".
Braks zegt zich altijd n
verbonden te hebben gevoeld
met de KRO. „Als katholiek
ben ik heel sterk getekend
door de cultuur en de maat
schappelijke betekenis van
de katholieke kerk. Ik heb de
ontwikkelingen in de kerk
graag gevolgd en nooit de be
hoefte gevoeld mij van het
heden of verleden te distan
tiëren".
Braks wil zich direct op 2
januari storten op de proble
men die de publieke omroep
te wachten staan. „Natuur
lijk ken ik de grote lijnen van
het rapport McKinscy. Vanaf
2 januari zal ik me in de de
tails gaan verdiepen. Maar
nogmaals, ik heb er alle ver
trouwen in dat er wel dege
lijk perspectief is voor de pu
blieke omroep."
Braks erkent dat omroepen
mogelijk nauwer zullen moe
ten gaan samenwerken. „We
zullen aan de ene kant de
hokjesgeest moeten verla
ten. Maar anderzijds zullen
we ons sterk moeten blijven
maken voor de eigen identi
teit. Als dat goed gebeurt, zal
de kwaliteit van de publieke
omroep wel eens zodanig
kunnen zijn, dat we mensen
moeten aantrekken."
De oud-bewindsman gaf
gistermiddag toe dat hij wel
verrast was toen men hem
benaderde met de vraag om
voorzitter van de KRO te
worden. „Ik heb wel aan dat
idee moeten wennen. Maar
dat gewenningsproces is in
middels omgeslagen in een
zeker enthousiasme. Overi
gens heb ik direct bij mijn af
treden al gezegd dat ik rond
de kerstdagen wel iets
nieuws zou hebben. Alleen
dat het dit zou worden had ik
niet kunnen bevroeden."
Braks die na zijn aftreden
als minister in het nieuws
bleef door zijn voorzitter
schap van het comité van
aanbeveling voor de inzame
lingsactie voor Oost-Europa,
wil politieke contacten blij
ven houden. De nieuwe func
tie is voor hem geen reden
zich terug te trekken als kan
didaat voor de Eerste Kamer.
Heak Spaan en Harry Vermeegen: "We hadden een aids-koffertje mee op o
aanstootgevend dan de vorige
programma's. „We steken de
draak met bepaalde facetten van
de Nederlandse cultuur. Als je
een polonaise filmt in Botswana
met mensen in rieten rokjes,
merk je opeens hoe gek dat is.
Nederlanders hebben de ge
woonte elkaar op de schouders
te slaan als ze elkaar tegenko
men. Maar Japanners buigen.
Als Harry in Tokyo gaat probe
ren Japanners die Nederlandse
gewoonte aan te leren, krijg je
een interessante confrontatie
tussen twee culturen."
Spaan ontkent dat hun stijl on
der druk van kijkcijfers of Vero-
nica-leiding is veranderd. „Hoe
wel het leuk is als iedereen ons
programma geweldig zou vin
den. Maar daar streven we niet
naar. Veronica geeft ons alle vrij
heid, meer dan de VARA inder
tijd. Die had toen geen geld meer
en sneed in ons budget. Merk
waardig, omdat we toch met
Popie Jopie heel goed voor ze
hebben gescoord."
„Het contract met Veronica is
veel beter dan met de VARA.
Ook de verkoop van de artikelen
die bij de serie behoren, zoals de
'Holland is OK'-petjes, is nu goed
geregeld. Bij de VARA waren we
nog zo naief de opbrengst van
petten, sjaals en T-shirts aan de
omroep te laten."
De komende serie gaat nog het
meest lijken op 'Tussen start en
finish'. „De afgelopen zomer
hebben we de WK voetbal ge
volgd en die manier, simpel met
een camerateam alles volgen is
ons erg goed bevallen, het was
weer terug naar af. De vorige se
ries waren enorm bewerkelijk.
met decors, scripteditors, ac
teurs, regie en dan nog de eind
bewerking. Bovendien waren de
kijkcijfers bij de WK de beste die
we ooit hebben gehaald. Voor
het eerst kwamen we met de
waardering boven de 7."
Ook in de nieuwe reeks speelt
Henk zijn rol van de man die het
altijd beter weet en voortdurend
Harry tot de orde moet roepen.
„In Amerika hadden we een in
terview met Dick van Dyke. Die
zei dat Amsterdam zo'n schone
stad was. Harry begint dat
meteen enorm te beamen en ik
moet dat dan corrigeren. We zijn
nu zo ver in die rolverdeling ge
groeid dat we geen vaste teksten
meer nodig hebben. We beden
ken iets, repeteren dat een paar
keer en nemen het op."
(Vanavond, Veronica, Neder
land 2, 20.17 uur).
Vlak voor Kerst had het dag
blad Trouw een gesprek met de
antropoloog en oud-gouverneur
van Nederlands Nieuw-Guinea
Jan van Baal. Zijn leven lang
heeft Van Baal, die uit een gere
formeerd nest komt, over gods
dienst nagedacht en geschre
ven. Voor hem is de mens een
wandelaar, die eenzaam door
het leven gaat, en hier en daar
in een herberg voor een ogenblik
tot rust komt om dan weer ver
der te gaan. De mens is echter
ook een diersoort, die aan zijn
bestaan een zin wil geven, en
daarvoor heeft hij het geloof in
een Mysterie nodig, dat achter
de zichtbare werkelijkheid
schuilgaat. Wie de zinloosheid
van het leven meent te kunnen
aanvaarden, richt zich volgens
Van Baal op "hetgeen de moder
ne wereld aan amusement te
bieden heeft, op zoek naar een
geluk waarvoor vaak de ver
rukking van het orgasme model
heeft gestaan".
Wie de godsdiensten van de
wereld bestudeerd heeft, weet
dat mensen in nagenoeg alles
kunnen geloven: in bergen, bo
men, dieren, hemellichamen en
heiligen. Maar in plaats van
sceptisch te worden over het
waarheidsgehalte van elke reli
gie op zich, ziet Van Baal in al
die openbaringen een aanwij
zing voor het bestaan van een
werkelijk Mysterie.
Van Baal, die nu de tachtig
gepasseerd is, is een man vol
wijsheid en humor. Hij kan
prachtige verhalen vertellen
over zijn jaren als bestuurs
ambtenaar op Java en Nieuw-
Guinea. In dat laatste gebied
moest hij soms recht spreken in
zaken, waarbij een man zijn
vrouw had vermoord vanwege
haar zwarte magie - een ver
standige daad, volgens de loka
le traditie. Een opstand bij de
Wisselmeren werd door hem
eens met harde hand onder
drukt. Over de koppensnellers
van de zuidkust schreef hij een
studie van ruim duizend blad
zijden. Ik ben meer dan eens bij
hem te gast geweest, in zijn rus
tige villa in Doornwaar, met
de gulle hand van de oud-be
stuursambtenaar, altijd een ste
vige borrel werd geschonken. In
zijn werkkamer, waarvan de
wanden met boeken en voorwer
pen uit papoealand waren
overdekt, mocht hij dan graag,
met een glas inde ene en een si
gaar in de andere hand, in zijn
stoel achterover leunen, en een
verhaal-met-een-moraal vertel
len.
Hier is er een, over het onder
werp 'stilte', dat hem na aan het
hart lag.
Altijd hebben zieners, pro
feten en kluizenaars de stilte op
gezocht. Juist op die eenzame
plaatsen, waar men met de na
tuur alleen is, ondergaat men
die stilte als een enorme macht.
In de tropen was Van Baal zeer
onder de indruk geraakt van de
stilte die daar in een maanloze
nacht, aan de rand van het oer
woud, kan heersen. In het wes
ten is de natuur een recreatie
ruimte geworden, waar een
mens zich op elk moment uit kan
terugtrekken. Echte stilte ken
nen we hier niet meer. Die heeft
ook helemaal geen vriendelijk
karakter: stilte is namelijk al
tijd sprekende stilte, die de
mens toespreekt over zijn angst
en zijn twijfels. Alles wat er in
hem leeft aan onrust en onge
rustheid, wordt tot leven gewekt
en confronteert hem met zijn
eenzaamheid. Wie zich voor die
stilte openstelt, raakt in de ban
van een geheimzinnige groot
heid en heeft voor altijd weet
van het bestaan van een Myste-
Dan is er nog iets waardoor
bij natuurvolken verschijnselen
als dromen en visioenen veel va
ker voorkomen dan bij ons: zij
hebben er geen moeite mee om
stil te zitten en niets te doen. Wij
kunnen daar niet tegen, en le
ren kinderen dan ook van
jongsaf aan om bezig te zijn, op
welke manier dan ook, want le
digheid is des duivels oorkus
sen. Maar papoea's en andere
natuurvolken voeren vaak tij
denlang niets uit, zij zitten on
der een boom en luisteren naar
het vage roekoe van een duif, het
gekakel van kippen of het zuch
ten van de wind in de boomtop
pen. Door die combinatie van
stilte en stil-zijn ontstaat er een
soort bewustzijnsniveau, waar
in allerlei verborgen zaken
vorm kunnen krijgen. Net als
bij een spiritistische seance is de
geest 'leeg' en staat hij open
voor visioenachtige ervaringen.
Soms wordt zo'r
openbaring uitgelegd en dan
ontstaat er ter plekke een of an
dere religieuze beweging.
Nu overal de ruis van de snel
weg klinkt en ook in de tropen
stilte een schaars goed is gewor
den, dreigt de fluisterstem van
het Mysterie in een poel van la
waai te verdrinken.
...Ik' WA5 EVEN 8/WG CAT 0
HET OJEP'O WNPS
ECONOME q o
6IN S
h e&0£n y\T\y
[KJ MIJN HieiMJAAf?SroT5PeAAk'
ZAL IK INGAAN OP ONZE
SOMBERE
TOEKOMST.Vft/
...HAAR
AANUElOlNG
V/JN HET
RAPPORT CHEP
HET MILIEU
VtfN 0N<ó
LflNO.
weet ik niet.
ju mae het wel
hebben.
het absolute hoos
te punt? bat heb
v ik hiep bij me
en, heinz, wat was
voos jou het absolute
hoogtepunt van /990
