'Straat als leerschool bestaat niet meer' PODIUMBLIK De pr-man van de mislukkelingen Emotioneel Russisch koorgeweld ■Mummi.'ümaa Tekeningen Cons tantin Guys blijken vervalst Bob Brookmeyer: plannen voor wereldcentrum jazztalent in R'dam Forum opent Mozartjaar MAANDAG 31 DECEMBER 1990 door Saskia Stoelinga Deze week staat in het teken van vrouwencabaret, zang en mu ziek. Twee 'one womanshows in de Leidse schouwburg. Tineke Schouten brengt een première en Jasperina de Jong keert na een uitverkochte zaal vorig seizoen te rug. Verder een muzikale theater-- produktie van Astrid Seriese. Floor van Zutphen en Margrith Vrenegoor. In de kindervoorstel lingen draait het allemaal om clowns. Tineke Schouten Tineke Schouten heeft, omdat ze tien jaar op de Nederlandse podia stacu, een speciaal programma geschreven: Tien voor tien. Een avond vol grappen en grollen met 'oude' typetjes en nieuwe sketches. Ook worden weer artiesten gepa rodieerd: Kate Bush, Mieke Tel- kamp, Annie Schilder, Madonna, André Hazes en Gert en Hermien. Tineke zal worden begeleid door het kwartet van Jean Louis van Dam, dat twee nieuwe gezichten telt: Erik Timmermans en Mariët- te Bonger. De première heeft 2 ja nuari plaats in de Leidse schouw burg. Donderdag 3 en vrijdag 4 januari staat Tineke met Tien voor Tien ook op die Leidse plan ken. Jasperina de Jong Iedereen die vorig seizoen niet in de gelegenheid was om dit pro gramma Tour de Chant te zien, krijgt in 1991 nog een kans. Jaspe- Tineke Schouten met Tien voor Tien. rina de Jong is 5 en 6 januari op nieuw in de Leidse schouwburg. Zij brengt een gevarieerde voor stelling. waarin liedjes en poèti- sche Nederlandse chansons de bo ventoon voeren, maar ook caba retnummers niet ontbreken. Een greep uit de recensies: Jasperina de Jong is glorieus terug (Haag- sche Courant); Jasperina op dreej in Tour de Chant (Telegraaf); Flonkerende Jasperina de Jong (NRC Handelsblad). Ivo de Wijs zorgde voor de teksten en Joop Stokkermans tekende voor de mu ziek. Jasperina wordt bijgestaan door haar vaste orkest onder lei ding van Dirk Stuer. Splendid Hotel 'The Good. The Bad and The Fat' is de titel van de muzikale theater-produktie van actrice Margrith Vrenegoor en zangeres sen Astrid Seriese en Floor van Zutphen. Zij spelen en zingen dit stuk dat is gebaseerd op 'Splendid Hotel' van Marie Redonnet. Zij brengen een collage van teksten en liedjes van Tjechov, Lars No- rèn en Conny Vandenbos. Het verhaal gaat over drie zus ters die met veel humor en venijn de strijd aangaan met elkaar en een moeras. Nooit eerder heeft ie mand een hotel aan de rand van een moeras gebouwd. Het is alle maal grootmoeders schuld. Hotel Splendid is het hele jaar geopend en biedt een uniek uitzicht op het moeras. De gloriedagen van dit hotel zijn echter voorbij. Behalve schaarse gasten heeft het hotel twee permanente bewoners. Het zijn de parasiterende zusters van de nieuwe eigenares: de zieke Ada en de mislukte actrice Adel. Intus sen rukt het moeras op. De acte rende en zingende dames worden aan de piano begeleid door Henk van Dijk. Deze voorstelling is dinsdag 8 januari te zien in de Leidse schouwburg. Imperium Het theater Imperium brengt op 4, 5, en 6 januari het circus de Blau we Eend. Deze Leidse theater groep speelt dan haar nieuwe pro gramma 'De Eed van Hotseflots, de vertelling van een verlich ting'. Een spectaculair clowns drama vol humor en circustech nieken: een voorstelling voor jong en oud. De problemen van Hotseflots be ginnen pas goed als de koning is overleden. De trouwe dienaar aan het hof heeft een eed gezwo ren: hij zal er voor zorgen dat de dochter van de koning de nieuwe koningin wordt. Maar wil zij dal wel? Snaar, een vreemde snoes haan die zich uitgeeft voor muzi kant, en de toverkol Zelda zijn ook uit op macht. En als de kok dat zelf al niet doet, kunnen de twee niet bijster slimme knechten nog roet in het eten gooien. Op zondag is er een speciale middagvoorstelling die om 15.00 uur begint. De kinderen kunnen zich vanaf 14.30 uur laten schmin ken. zodat er niet alleen op het to neel clowns te zien zijn. De andere twee dagen begint de voorstelling om 20.30 uur. Muzenhof De kindervoorstelling 'Onderste boven' staat zaterdag 5 januari (aanvang 14.30 uur) in de Muzen- hof. Een clowneske voorstelling voor iedereen vanaf 4 jaar. 'On dersteboven' laat zien wat er met clownstechnieken allemaal moge lijk is. Kevin Brooking werkt met zeer eenvoudige dingen: een een defluitje, metalen buizen en bal lonnen. In zijn handen groeien deze zaken uit tot een totaal nieu we wereld. Jasperina de Jong met Tour de Chant. VLISSINGEN (GPD) - Enkele te keningen van Constantin Guys die deel uitmaakten van de in septem ber gehouden tentoonstelling in het Stedelijk Museum van Vlissingen blijken vervalsingen te zijn. Op de expositie werden 35 onverdachte werken uit het Parijse Musee Car- navalet getoond en daarnaast vijf uit een particuliere collectie waar van de echtheid nu in twijfel wordt getrokken. Museumdirecteur Wilbert Weber was indertijd zeer trots deze onbe kende tekeningen van de beroemde Franse kunstenaar, die in 1802 te Vlissingen werd geboren en in 1892 te Parijs overleed, te kunnen pre senteren. Hij schatte de waarde van de kunstwerken op vele tienduizen den guldens per stuk. In een Bege leidend boekje rekende hij ze 'kwa litatief tot het beste werk van Guys'. De opzet van de Guys-tentoonstel- ling, gehouden in het kader van Zeeland Cultuurmaand, werd in dertijd door de kritiek in soms felle bewoordingen gehekeld. Hans Warren verbaasde zich on langs in deze krant over de 'minder dan matige kwaliteit' van juist de vijf onbekende tekeningen. Inmid dels is de in Z"urich (Zwitserland) gevestigde Bruno Streiff - alge meen erkend als de grootste kenner van Guys' kunst tot een conclusie over deze werken gekomen. "In fei te zijn alle vijf tekeningen vervalsin gen", luidt zijn vernietigende oor deel. Een van de door de organisatoren van de Vlissingse tentoonstelling ontdekte werken, 'Promenade au bois en hiver', herkent Streiff als een kopie van een werk dat zich in Amerikaans bezit bevindt. Bruno Streiff was betrokken bij vele Guys- tentoonstellingen, onder meer bij de grote expositie die in 1954 te Vlissingen gehouden werd. In 1992 hoopt hij een catalogus van de authentiek bevonden tekeningen te publiceren. Fotograaf Ed van der Elsken (65) overleden ROTTERDAM (GPD) "Dit zijn de plannen waar de hele jazzwereld al jaren op zit te wachten. Onze school wordt uniek in de wereld. We hebben de bes te docenten en gaan de bes te omstandigheden creëren om te leven en te werken. Rotterdam wordt het we reldcentrum voor vernieu wende, geïmproviseerde muziek. Voor minder doen we het niet". I Er zijn er weinig die zulke plannen kunnen presenteren zonder arro gant of overdreven zelfverzekerd over te komen. Bob Brookmeyer kan het. Glimlachend doet de be minnelijke Amerikaan er nog een ischepje bovenop. "Ik zie niet in hoe het zou kunnen mislukken. Het pro gramma dat we te bieden hebben is onweerstaanbaar. Hier komt de he le wereld op af'. Euforie bij het Rotterdams Con servatorium. Directeur John Floore lanceerde onlangs het plan om in 1992 te starten met een particuliere (jazzschool, de International Rotter dam School for New Music. De top van de internationale jazzwereld gaat er lesgeven en alleen de aller beste afgestudeerden van de con servatoria worden als student toe gelaten. Als ze 20.000 gulden per jaar meebrengen tenminste. Er zal ruimte zijn voor zo'n hon derd nieuwe studenten per jaar, Avaarvan hooguit tien percent Ne derlanders. Initiatiefnemers Floore en Brookmeyer verwachten vooral veel belangstelling uit de Verenigde Staten, Japan, Canada, Scandinavië ■en Duitsland, maar ook India en .'Spanje hebben interesse getoond. <Het gros van de studenten zal afhan- fkelijk zijn van een beurs. Diverse fondsen deden al toezeggingen en ook VIP's als Robert Redford, Clint .Eastwood, Stan Getz en Herb Al- jpert willen jong talent een beurs .aanbieden. Hypermoderne studio's moeten docenten en studenten in de gele genheid stellen de vruchten van 'hun werk meteen op CD vast te lee- Bob Brookmeyer: "Wat koopje voor de zoveelste Charlie Parker-imitatie?" gen, op het eigen platenlabel van de school. Daarnaast wil de school in de stad een paar eigen podia creëren waar geen enkel experiment onmo gelijk is. Geen jazzclubs, want bij dat woord heeft Brookmeyer louter negatieve associaties. Hij noemt het liever 'performance-spaces'. De stu denten hoeven theatrale elementen niet uit de weg te gaan en zullén ook in contact treden met schilders en dichters, acteurs en beeldhouwers. Bewegingsleer staat eveneens op het programma. Gillespie Te mooi om waar te zijn? "Dat is precies wat al mijn vrienden ook zeiden. Maar alle tekenen wijzen er op dat het gaat lukken," zegt Bob Brookmeyer, per 1 november artis tiek directeur van de afdeling lichte muziek van het conservatorium en beoogd artistiek directeur van de nieuwe school. An American in Rot terdam. Behalve jazz-muzicus en muziekpedagoog is Brookmeyer ook dirigent, arrangeur en 'serieus' componist, wiens eerste opera bin nenkort in Keulen in première gaat. Hij speelde in zijn lange loopbaan samen met grootheden als Woody Herman, Charles Mingus, Stan Getz, Gerry Mulligan, Zoot Sims, Clark Terry, Mel Lewis en Dizzy Gillespie. "Toen ik in 1952 naar New York kwam leerde je de jazz op straat en in de clubs. Iedereen woonde bij el kaar in de buurt en je had een per soonlijke band met de mensen van wie je wat leerde. Het was een grote vriendenclub," vertelt Brook meyer". Maar de straat bestaat niet meer in New York, en elders even min. Het is armoe troef in de jazz. Mensen met talent kunnen nergens heen. De bestaande opleidingen zijn absoluut niet gericht op het ont wikkelen van creativiteit". Workshops "Een tijd terug vroeg een uitsteken de muzikant me welke school ik hem kon aanraden. Treurig genoeg was er in de hele VS niets waar ik hem met goed fatsoen heen kon stu ren. Veel jonge talenten geven de moed op na een tijdje en hangen hun instrument aan de wilgen. Die categorie willen we in Rotterdam voor de muziek behouden". De huidige generatie is weinig in ventief, vindt de (ventiel)trombone- virtuoos. "Men herkauwt de traditie vanaf Armstrong. Wat koop je voor de zoveelste Charlie Parker-imita tie? Wij willen meer in vrijheid op voeden, het eigen initiatief van de studenten stimuleren. Ze moeten leren hun eigen muzikale taal te ont wikkelen. We willen geen jazz-mu- sici opleiden, maar creatieve arties ten". Brookmeyer heeft uitgesproken opvattingen over muziekonderwijs. Hij wil radicaal breken met de prak tijk van 'een uurtje les in de week'. Het liefst zou hij horloges verbie den. Veel 'professionele' docenten zijn schoolmeesters die meer in de koffiepauze geinteresseerd zijn dan in de muziek. Ze zijn liever om kwart voor vijf dan om kwart over vijf weg, stelt hij gelaten vast. Back to the original thing, is zijn devies. In de nieuwe opzet komt er een klei ne vaste staf, terwijl een groot aan tal gastleraren de school een paar keer per jaar aandoet voor een pe riode van veertien dagen. "Maar dan zijn ze ook drie dagde len per etmaal op school te vinden," legt Brookmeyer uit. "Workshops scheppen een milieu waarin men sen verder komen, waarin leraar en student de noodzakelijke relatie kunnen opbouwen. Juist in de ge ïmproviseerde muziek gaat het er om intensiteit te bereiken". Een kleine zestig grootheden uit de jazz wereld hebben Rotterdam al in hun tourschema opgenomen, onder wie Randy Brecker, John Scofield, Ste ve Coleman, John Abercrombie, J.J. Johnson, John Hall, Judi Sil verman, George Russel, Jack de Johnette en Rob Madna. De studen ten zullen ook worden aangemoe digd om indien nodig de 'klassieke' lessen van het conservatorium te volgen. Buitenwereld Wat Brookmeyer voor ogen staat is een 'creatieve, dynamische ge meenschap van docenten en stu denten'. "Ik wil een plaats creëren waar mensen zich helemaal veilig voelen en zichzelf kunnen zijn. Even geen verantwoordelijkheid te genover de grote boze buitenwe reld. Ze moeten weer toe kunnen geven aan die onbevangen, kinder lijke gevoeligheid die een voor waarde is voor alle scheppende kunst". Maar ook voor het leven na de school is er aandacht. Brookmeyer wil zijn pupillen in ieder geval weer baar terugsturen naar de boze bui tenwereld. "Artistiek integer blij ven en toch je huur kunnen betalen. Uit ervaring weet ik dat het moeilijk is. We willen mensen een weg wij zen in het eeuwige spanningsveld tussen commercie en kunst. Heel praktisch ook. Ze zullen hier zeker niet wereldvreemd vanaf komen". Het vertrouwen dat zijn 'impossi ble dream' gerealiseerd zal worden houdt bij Brookmeyer gelijke tred met zijn enthousiasme. "Iedereen die meedoet is delighted. Dit wordt een geweldige impuls voor het mu ziekleven in Rotterdam, Nederland, Europa en de wereld. In die volgor de". EDAM (GPD) In zijn boerderij aan de IJsselmeerdijk in Edam is vrijdag de cineast en fotograaf Ed van der Elsken overleden. Hij is 65 jaar geworden. Hij overleed aan de gevolgen van kanker. Ed van der Elsken genoot bij een breed publiek bekendheid. In dui zenden Nederlandse boekenkasten staan zijn fotoboeken onder hand bereik. Maar niet alleen zijn fotogra fie was opvallend, dat was ook zijn energieke verschijning: een kleine man met ruige baard, forse tanden en grote, rollende ogen. Hij sprak met een directheid die ook zijn fo to's kenmerkte. Van der Elsken bewoog zich als fotograaf het liefst tussen de onaan gepasten van de maatschappij: no zems, hippies, dwarsliggers, crimi nelen, beatniks, vetkuiven, rokers, spuiters; Van der Elsken was de 'public-relation-man van de misluk kelingen'. Hij zocht ze op, benader de hen met een onweerstaanbare lach en, indien nodig, met een snel praatje. Hij sprak jongeren aan in hun eigen taal, gaf hen het gevoel één van hen te zijn. De foto die hij al in zijn hoofd had, was daarna snel gemaakt. Waar hij ook ging, in Ne derland of Japan, hij bezag zijn 'ob jecten' met een mengeling van res pect en grenzeloze nieuwsgierig heid. "Kinderen die zich niet willen aanpassen, die primitief uiting ge ven aan hun verzet die boeien me", zei hij eens in een vraagge sprek. "In hen herken ik wat ik mijn hele leven heb volgehouden". Zijn tochten door Nederland, en vooral Amsterdam, resulteerden in bij dui zenden verkochte boeken en boek jes als 'Eye love you', 'Sweet life' en 'Jong Nederland', waarin de chroni queur van de zelfkant zich uitleeft. Wat hij zocht voor zijn foto's wa ren de emoties van "jonge mensen die niet met grijze verf overgoten zijn en in een gabardine regenjas door het leven willen gaan". Maar behalve de uitingen van gevoel hield hij altijd ook de schoonheid van het beeld in het oog. Zijn studie als beeldhouwer had daar ongetwij feld mee te maken. Van der Elsken, in 1925 in Amsterdam geboren, brak de opleiding af om zich geheel aan de fotografie te kunnen wijden. Vertellen Hij begon zijn loopbaan als foto graaf in de Amsterdamse binnen stad. Maar al snel trok hij naar Pa rijs, waar hij precies degenen aan trof tot wie hij zich aangetrokken voelde. Hij sliep onder de bruggen van de Seine, naast de haveloze en dronken clochards. "Als ik de eer ste keer ontwaak onder de Pont Neuf, blijkt in mijn rugzak de stok vis die mijn moeder me de vorige dag in Amsterdam had meegege ven, door de ratten te zijn aangevre ten", schreef hij in zijn in 1981 uitge komen boek 'Parijs!', samengesteld op basis van honderden, pas tiental len jaren later bekeken negatieven. Het was niet dat boek dat Van der Elsken in één klap beroemd maak te. Dat was 'Een liefdesgeschiede nis in Saint Germain des Prés', een inmiddels klassiek beeldverhaal uit 1956 over donkere Parijse etablisse menten, waar de jeugd zich over geeft aan liefde en dronkenschap. De meningen erover liepen wijd uit een. Simon Garmiggelt en Godfried Bomans waren verrukt. Dominee Buskes was bitter: "Rotheid zwart op wit met soms een tekst, die je ook in een urinoir kunt lezen". Of hij in Amsterdam was, in Pa rijs of Japan, waarnaar hij sinds 1959 twaalf grote reizen maakte, Van der Elsken wist zich overal te omringen met jongeren, ook in de laatste jaren van zijn leven. Hij zocht mensen op, maar de mensen bleven hem ook opzoeken. In de laatste maanden van zijn ziekbed hij stierf in zijn bedstee had hij al tijd bezoek. Met de kracht die zijn ziekte hem toestond, sprak hij uren lang over zijn leven als fotograaf. Een van de toehoorders was een biograaf die zijn levensverhaal op de valreep kon vastleggen. Nu hij te zwak was om te fotograferen, had Ed van der Elsken eindelijk tijd om te vertellen. Gehoord Groot Russisch Academisch Staatskoor o.l.v. Stanislav Gusev en Marcel Verhoeff. Programma: Tsjaikovsky. Liturgie e.a. Plaats: Catharijne kathedraal in Utrecht, zo.30 dec. 1990.' UTRECHT (GPD) - Met een Oosters-orthodoxe kerk vertoont de Utrechtse Catharinakathe- draal weinig overeenkomst. Maar ook gotische gewelven, met hun bewezen akoestische eigenschap pen, bleken een uitstekende en tourage voor het optreden van het Groot Russisch Academisch Staatskoor, de 'Alexander Yurlov Capella'. Zaterdag begon dit Moskouse koor met een uitverkocht concert in de Abdijkerk Rolduc in Kerk- rade aan een grote tournee door ons land. Zijn faam was het en semble blijkbaar vooruitgesneld, want ook in de Utrechtse kathe draal was gisteravond absoluut geen zitplaats meer te vinden. De massale opkomst was ongetwij feld ook te verklaren aan de bij zondere omstandigheid dat het koor gisteravond na de pauze werd geleid door een Nederland se dirigent. Marcel Verhoeff diri geerde, als vaste gastdirigent van het koor. het hoofdwerk van de avond: de (vermoedelijk) eerste uitvoering in Nederland van Tsjaikovsky's Liturgie van St. Jo hannes Chrysostomos. In een aantal kortere liturgi sche werken gaven de tachtig zangers en zangeressen onder lei ding van hun chef-dirigent Sta nislav Gusev, al direct blijk van hun speciale kwaliteiten. Aan deze Russische koorcultuur, met een schat aan hier onbekend ma teriaal, kunnen Nederlandse ko ren absoluut een puntje zuigen. Fantastisch stemmenmateriaal en ongelooflijk getraind. Al in de eerste maten van de Cherubijnen zang van Bortniansky was het meteen duidelijk: intense klank, die echter volkomen ontspannen is. De helderheid en beheersing in deze 18e eeuwse polyfonie is op vallend, ondanks het grote aantal zangers. Rijkdom aan klank- en dynamische schakeringen bleek in Rachmaninovs wat bekendere lofzangen; een sterk homogëen klankweefsel waarin toch iedere stem te volgen is. De solo-inbreng van de tenor Alexai Martinov er voer ik daarentegen wat gefor ceerd en iets te kunstmatig wat betreft het nostalgische lied De Avondklok waarmee het eerste gedeelte besloot. Het cultuurver schil tussen Russische kelen en Nederlandse oren? Nu religie weer mag in de Sov jetunie, blijkt de tijd te zijn aange komen om Tsjaikovsky's grote li turgie, naar de Russisch-ortho- doxe ritus, weer volledig uit te voeren. Ongetwijfeld het meest persoonlijke werk van de avond en daarin sterk romantisch. En, naar westerse maatstaven, in een voor religieuze muziek ongewoon geëmotioneerde stijl. Met een dramatiek die niet zelden doet denken aan zijn opera Eugen On- egin. Heel mooi is het oneindig gevarieerde vraag en antwoord spel van de twee solisten en het koor. Daarbij vervulde de bas Bo ris Schumilov op imponerende wijze de rol van priester. Met zijn grote stemgeluid zong hij zonder enige moeite de kerk vol. Jevgeni Prizhilutzky zorgde met een heldere tenorstem voor een ongelooflijk mooie diakenrol. Maar het koor als bindend ele ment, zorgde voor de meest ex pressieve gedeelten in deze lange liturgie. Als er al een verschil te constateren zou zijn tussen de di rigenten, waarbij Verhoeff nog niet kan bogen op een lange erva ring met dit koor, is het dat onder zijn leiding de koorklank soms de ontspanning, de vanzelfspre kendheid verliest die het bij Gu sev heeft. De aansluiting daarmee heeft Verhoeff beslist gevonden. ROB VAN DER HILST Overige concerten in januari: 2 (Gro ningen). 3 (Leeuwarden). 5 (Middel burg), 6 (Aardenburg), 8 (Goes), 9 (Via- nen), 10 (Kampen), 11 (Assen), 12 (Apeldoorn), 14 (Deventer), 15 (Zwolle) en 16 (galaconcert Den Haag). Ed van der Elsken: het leven van nozems, hippies, beatniks, hoeren en ver slaafden in beeld gebracht. (foto anpi Opera Forum opent zaterdagavond 5 januari in de Twentse Schouw burg het Mozartjaar met een uitvoe ring van 'Die Zauberflöte' in de re gie van Vittoria Pavané. De uitvoe ring betekent voor het gezelschap de opmaat voor een reeks bijzonde re concerten en muziektheaterpro- dukties rond de figuur van de twee honderd jaar geleden overleden componist. De basis daarvan wordt gevormd door de operacyclus die Forum sinds 1986 heeft opgebouwd en in 1991 in het geheel te zien is. Deze cyclus bestaat uit: La Finta Semplice, Die Entfuhrung aus dem Serail, Cosi fan tutte, Don Giovanni, La Clemenza di Tito en Die Zau berflöte, alle geregisseerd door Vit- torio Patané. De Zauberflöte is de laatste opera van Mozart. Hij schreef het werk op verzoek van de Weense theaterdirecteur Emanuel Schikaneder. De uitvoering van de Zauberflöte begint om 19.30 uur. De opera wordt zondag door de KRO op het scherm gebracht. De overige uitvoeringen zijn in: Tilburg (7 januari), Roer mond (9 januari), Den Haag (11 en 13 januari), Leeuwarden (15 janu ari), Breda (17 januari) en Heerlen (19 januari).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 25