tfri
'Willibrordjaar goed jaar'
'Roemenië heeft broodnodig verzoening
nodig'
Ondanks matige reacties aan basis van kerken:
Kerkeli jke hulpactie Rijnsburg voor Hongaarse minderheid èn Roemenen
WILLIBRORD
89 JAAR 90
ZATERDAG 29 DECEMBER 1990
OEGSTGEEST - Wat dr. F.
T. M. Spieksma uit Oegst-
geest betreft is het oecume
nisch Willibrordjaar, dat vo
rige maand werd afgerond,
toch een goed jaar geweest.
Hij kan zich niet met kardi
naal Willibrands opwinden
over het feit dat de PTT de
man die 1300 jaar geleden
het Evangelie naar de lage
landen bracht, geen postze
gel waard vond. "Als je zulke
dingen belangrijk vindt, ja,
dan kun je in je spreken in
derdaad wat cynisch wor
den".
"Misschien bekijk ik het iets te
nuchter en is het anders wanneer je
beroepsmatig in de kerk bezig bent
en je zo bijna persoonlijk betrokken
voelt bij de geloofsverkondiging",
aldus Spieksma, als bioloog werk
zaam bij het Academisch Zieken
huis Leiden. Hij maakte deel uit van
de rk commissie Willibrordjaar en
zat zo naast rk toplieden als 'een ie
mand' uit de kring der parochianen.
"De mensen houden zich vanzelf
sprekend eerder bezig met de Muur
of de Golfcrisis nog afgezien van
het eigen gezin, het werk of de
plaatselijke voetbalclub dan met
zoiets als het Willibrordjaar", stelt
hij vast. Intussen zal het jaar vol
gens hem wel invloed hebben ge
had op de kerken. Hij laat er wel di
rect op volgen: "Alleen weet ik niet
hoe".
Nog even in het kort: met het Wil
librordjaar, dat in november 1989
van start ging, herdachten de lid
kerken van de Raad van Kerken dat
Willibrord, de eerste bisschop van
ons land (toen nog één kerk), 1250
jaar geleden in Echternach over
leed. Tijdens enige conferenties
vroegen kerkelijke toplieden zich
gezamenlijk af: hoe kun je het Evan
gelie, dat Willibrord hier heeft ge
bracht, opnieuw gestalte en luister
geven?
De openingsviering van het Willi
brordjaar vond in de St. Willibrord-
kerk in Oegstgeest plaats, de plek
waar de Ierse monnik volgens de
overlevering 1300 jaar daarvoor
voet aan wal zou hebben gezet en
zijn eerste 'moederkerk' hebben ge
sticht. De plaatselijke kerken had
den in de maanden daarvoor al sa
men ruime aandacht geschonken
aan Willibrord, compleet met een
groot feest.
Bedroevend
Spieksma beaamt dat in Oegst
geest, waar de oecumenische con
tacten ver boven het landelijke ge
middelde zijn ontwikkeld, het be
gin van de kerstening van ons land
"vrij uitbundig" is gevierd. Maar,
weet hij, "plaatselijk was het afhan
kelijk van de activiteiten van de pa
rochies en de interesse van de pas
toor. En dat lag in hoge mate ver
schillend".
Zo vond met Pinksteren een
'springprocessie' plaats naar .Ech
ternach, waarvoor alle zeventig
naar Willibrord genoemde paro
chies in Nederland werden uitgeno
digd. "We kregen van maar vijftien
parochies een reactie, waarvan tien
positief. Ik kreeg pastoors aan de
lijn, die zeiden: meneer, het is wel
RIJNSBURG De kerkelijke
werkgroep 'De Ruyter' in Rijns
burg maakt zich weer op voor
een groot goederentransport
naar Roemenië. Reisdoel is op
nieuw Transsylvanië, omdat de
Hongaarstalige minderheid
daar nog steeds systematisch
wordt onderdrukt. De levens
middelen uit Rijnsburg zijn
echter zowel bestemd voor de
Hongaren als de daar wonende
Roemenen. "Wij willen zo bij
dragen aan de broodnodige ver
zoening", zegt ds. J. Cziria.
Het transport, zo is de bedoeling,
vertrekt in februari, ruim een jaar
nadat vanuit Rijnsburg zestig ton
hulpgoederen naar diverse gebie
den in Transsylvanië zijn gebracht.
Cziria, met een zucht: "Wanneer je
bekijkt wat er in dat jaar is veran
derd voor de minderheden in Roe
menië, dan moetje tot je spijt, woe
de en teleurstelling zeggen: haast
niets!"
De werkgroep, genoemd naar de
Nederlandse zeeheld die tientallen
Hongaarse dominees van de galeien
redde, liet in januari de goederen
door de plaatselijke kerken verde
len en bewust niet door het Front
van Nationale Redding. Cziria illu
streert de reden: "In de stad Hune-
doara verdeelde het Front de le-
Ds. Cziria: "Je tot je spijt, woede en teleurstelling zeggen: er is voor de
(foto Wim Dijkman)
miljoen de grootste in het land) tal
loze dorpen letterlijk van de kaart
laten vegen. Terwijl hijduizenden
Roemenen naar het gebied liet emi
greren, probeerde hij de Hongaarse
cultuur zoveel mogelijk uit te ban
nen.
De huidige situatie vergelijkend
met die van voor de omwenteling,
kan Cziria, zelf Hongaar van ge-
minderheden haast niets veranderd.
vensmiddelen die het Nederlandse
Rode Kruis had gebracht. Alles
ging toen naar de Roemenen en de
Hongaren werden vergeten".
Een jaar geleden leek het er even
op dat met Ceausescu ook de gehate
assimilatie-politiek was afgelopen.
De dictator had in Transsylvanië,
het traditionele woongebied van de
'Hongaarse minderheid (met zo'n 2,5
boorte, niets anders doen dan con
stateren dat Ceausescu niets meer
was dan een exponent van zeer ster
ke nationalistische gevoelens in
Roemenië. "Iliescu en nog meer zijn
eerste minister Roman, laten het ge
woon toe, moedigen het zelfs aan".
Ongezond
De extreem nationalistische bewe
ging Vatra Romaneasca wordt door
de regering "op alle mogelijke ma
nieren" beschermd. Cziria spreekt
met afschuw over 'Vatra', die vol
gens hem geen kans onbenut laat
om de haat bij de Roemeense bevol
king aan te wakkeren. "Iedereen
weet datje met een ongezond natio
nalisme, vooral in dat deel van Eu
ropa, zo de poppen aan het dansen
hebt".
Als schrijnend voorbeeld noemt
hij in bloed gesmoorde demonstra
tie in maart dit jaar in Tirgu Muris,
een grote stad in Transsylvanië
(waarmee overigens kerken uit Lei
den nauwe contacten onderhou
den). Hongaren gingen tijdens de
herdenking van de opstand tegen
de Habsburgers in 1848 in optocht
door de straten om de daadwerkelij
ke teruggave van scholen te eisen.
Vatra ruide toen de eenvoudige
Roemeense bevolking in de omge
ving op, met de mededeling dat
Roemenen door de demonstranten
werden vermoord. Met speciaal
klaarstaande bussen werd een boze
menigte, bewapend met alle moge
lijke werktuigen, naar Tirgu Muris
gebracht. Daar werd het restant van
de niets vermoedende demonstran
ten gemolesteerd.
Cziria wil de betrokken Roeme
nen "toch ergens in bescherming
nemen": "Ze waren misleid. Boven
dien waren ze niet erg ontwikkeld".
Typerend noemt hij dat de contra-
demonstranten in de stad op «zoek
waren naar Domnu Bólyai, een be
kend mathematicus, maar dan wel
uit de achttiende eeuw...
Tökés
Veel bedenkelijker vindt de gere
formeerde predikant het, dat de
Roemenen Voor hun gewelddadige
missie werden gezegd door een or
thodoxe priester. "Orthodoxe pries
ters zijn in de eerste plaats Roe
meen, in de tweede plaats Roemeen
en misschien in de vierde plaats ook
christen. De priesters zijn niet be
reid om met andere christenen om
één tafel te gaan zitten en te praten
over verzoening".
Bisschop Laszló Tökés, door zijn
principiële verzet tegen het regime
Ceausescu uitgegroeid tot de held
van de revolutie, liet eerder deze
maand in twee Hongaarse kranten
een verklaring publiceren, waarin
hij melding maakte van een laster
campagne tegen zijn persoon en de
Hongaarse minderheid. "Ik denk
dat de Roemeense nationalisten het
nogal gênant vonden dat de kata
lysator van de revolutie, zoals Tökés
wel wordt genoemd, iemand was uit
een minderheid".
De synódebesturen van de Her
vormde Kerk, de Gereformeerde
Kerken en de Evangelisch-Luther-
se Kerk hebben aan het adres van
Iliescu geprotesteerd tegen de be
handeling van Tökés. "Nu hebben
de synodes eindelijk hun verant
woordelijkheid verstaan. Niet al
leen Tökés wordt bedreigd, maar de
hele Hongaarse minderheid", aldus
Czriria, die de kerkbesturen had
voorzien van een vertaling van de
verklaring van Tökés.
De actie van 'De Ruyter', die ge
dragen wordt door de hervormde en
gereformeerde classes (regionale
kerkverbanden) van Leiden en Al
phen aan den Rijn, richt zich dit
maal op de stad Cluj en omgeving,
met name op de bejaarden en jonge
ren. Een bejaardencentrum in op
richting zal financieel worden ge
steund, terwijl ook levensmiddelen
bij de groothandel zullen worden
ingekocht. "In de dorpen om Cluj
heen, zijn de problemen nog erg
groot. Er zijn plekken bij waar nog
nooit één gram voedselhulp geko
men is", aldus Cziria.
In de gereformeerde kerk van
Rijnsburg zal oudejaarsavond voor
de actie worden gecollecteerd, ter
wijl dat in de hervormde gemeente
op 13 januari gebeurt. Bijdragen
zijn verder welkom via nummer
35.68.13.991 van de Rabobank in
Rijnsburg; het gironummer van de
bank is 130.151. Onder vermelding
van actie De Ruyter Roemenië.
(ZO zondag: OUD oudejaarsdag; NIEUW
nieuwjaarsdag)
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk Z011.45 oec
studentendienst; Marekerk ZO 10 dr Meijers
Zeist, 5 ds V 't Hof Woubrugge, OUD 7.30 ds
Smaling, NIEUW 10.30 ds Smaling; Mara-
nathak. (L. Morsweg) ZO 10 ds Dekker-Keiler,
OUD 7.30 ds Dekker; Oecumenische geloofs
gemeenschap De Regenboog (Merenwijk) ZO
10 ds Alblas en pastoor V Well, OUD 7 ds Al-
bias en pastoor V Well; Bethlehemkerk (Drift-
str.) ZO 10ds Bouhuijs, OUD 7 vic Vd Wel; Be-
vrijdingsk. (Montgomerystr.) ZO 10 ds V Hun-
nik, OUD 7 ds Rietveld; Vredesk. (Burggra-
venl.) ZO 10 ds Nauta, OUD 7 ds Schouten,
NIEUW 11 ds Nauta (kuipzaal); Waalse kerk
(Breestr.) ZO 10.30 pasteur Ribs, NIEUW 12
pasteur Ribs; 'Stevenshof' (rk kerk Haagse
Schouw) ZO 11 kand Keuning. Acad. Zieken
huis ZO 10 ds Mondeel Reeuwijk. Diakones-
senhuis elke za 10.30 rk. dienst, ZO 10.30 ds V
Achterberg. Endegeest zie Oegstgeest. Geref.
Kerk Vredeskerk zie herv. gem.; Petrak. (Suri-
namestr.) ZO 10.30 hr Storm dovendienst;
Oude Vest geen dienst; Maranathak. zie herv.
gem.; Bevrijdingsk. zie herv. gem.; verzor
gingstehuis Groenhoven ZO, MA 7 dr Ver
doorn 10 dr Vd Zwaan; Merenwijk zie herv. ge
meente. Geref. K. Vrijg. (Herengr.) ZO 10 en 5,
OUD 7 ds Houtman. Chr. Geref. K. (Steen-
schuur) ZO 10 ds Den Hertog, 5 ds Brandsma,
OUD 7.30 ds Den Hertog, NIEUW 10 ds Den
Hertog. Geref. Gem. (zie onder Leiderdorp).
Geref. Gem. in Ned. (Bethlehemkerk Driftstr.)
11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem. (Hoogl.
Kerkgr.) ZO 10.15 ds Mostert SoW-dienst.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk, Pie-
terskerkstr.) OUD 7.30 ds Vos-Wiegand. Bap
tistengemeente (aula 'Nieuweroord', Rijnsbur-
gerweg 124) ZO 10 ds Agtereek. Evang. Ge
meenschap (Middelstegr. 3) ZO 9 ev aber.
10.30 ev Jansen, OUD 7 ha. Evangeliecen-
trum-Pinksterbew. (Bethlehemskerk Lammer
markt) ZO 10. ev Zijlstra, OUD 7, WOE 8 zang
en gebedsdienst. Pinkstergem. (O. Vest 13)
ZO 10 ev Oostra, OUD 7 hr Moens. Leger des
Heils (hoek Vestestr./Groenesteeg) ZO 10 en
4.30. Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24) ZO
9.30, OUD 6, NIEUW districtsdienst in Rotter
dam, WOE geen dienst. Zevendedag-adven
tisten ('De Ontmoeting'. Noordhofland V.scho-
ten)elke ZA 10 tot 11 bijbelstudie, 11 tot 12
predikatie. Christelijke Wetenschap
(Steensch. 6) 10.30. Kerk van J. Chr. v.d. He.ili-
gen der L. Dagen (Brahmsl.) 10, 11 en 12.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) 10, behalve 2e
weekeindé van de maand: za 7. Soefi (Planta
ge 16) ZO 11 mw Jelten. Rooms-Kath. K.
Haagweg ZA 7, ZO 10.30, OUD 7, NIEUW
10.30; Herensingel ZA 7, ZO 9.30 en 11 mmv
koor, OUD 7 mmv koor, NIEUW 11 mmv koor;
Rijndijk (Stevenshof) ZA 7, ZO 9.30, OUD 7,
NIEUW 10.30; Steenschuur ZA 7, ZO 8.30,10.
11.30.6 en 7 (lof); Boshuizerkade ZA 7, ZO 10.
OUD 7. NIEUW 10; Lammenschansweg ZA 7
mmv jeugdkoor, ZO 10 mmv koor, OUD 7,
NIEUW 10; Haarl.straat za 7, zo 10.30 en
12.15; Merenwijk zie herv. gem.; H. Rijndijk
(zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. ZO 9.30 ds Rooden-
berg, OUD 7 ds Roodenberg. -
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. ZO 10 ds
Heijting, OUD 7.30 ds Verseput. Geref. Kerk
ZO 10 ds Versluys Alphen, 6.30 drs Santing,
OUD 7.30 ds V Wiingaarden, NIEUW 10 ds V
Wijngaarden. Chr. Geref. Kerk ZO 9.30 en 4.30
ds Vd Schaaf Dordrecht, OUD 5.30 ds Weste
rink Bunschoten, NIEUW 10 ds Brons Urk. Rk
Kerk ZA 7, ZO 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem. Ad-
ventskerk ZO 10 en 6.30 ds Jonkman, OUD
7.30 ds 't Hooft, NIEUW 10.30 ds Jonkman;
Kruiskerk ZO 10 ds Wilschut, NIEUW 10 ds ds
't Hooft; Opstandingskerk ZO 10 ds Santing,
NIEUW 10.30 ds Ommering; G, Herderkerk
ZO 10 ds Wigmans, OUD 7.30 ds Nieuwen-
huis; De Bron ZO 9 ds Nieuwenhuis, 10.30 ds
Baane Nieuwveen, OUD 7.30 ds Moll gez.
dienst, NIEUW 11 pastoor De Graaf gez. vie
ring; Ashram (Marsdiep) ZO 10 ds Mulder;
Oudshoornse kerk ZO 10 ds Hooijkaas Hoger-
heide, OUD 7.30 ds Roos Woubrugge; Sions-
kerk (Meteoorlaan) ZO 9.30 ds V Laar Reeuw
ijk, 6.30 ds Boer Benthuizen, OUD 7 ds Ou
wendijk, NIEUW 10 ds Ouwendijk. Driehoorne
ZO 10 ds Mulder. Geref. Kerk Mar.kerk ZO 10
ds 't Hooft, 6.30 drs Wilschut, OUD 7.30 drs
Wilschut, NIEUW 10 drs Wilschut; Salv.kerk
ZO 6.30 ds 't Hooft, OUD 7.30 ds Ommering en
ds Santing, NIEUW 10 ds Santing. Geref. K.
Vrijg. (school Bospark, Beatrixl. 4) ZO 9.30, 3
ds Grutter, OUD 7.30 ds Vd Haar. Ned. Geref.
Kerk (school Willemstr.) ZO 9.30, 4.30 ds
Janssens. Chr. Geref. Kerk (Grijpensteinstr.)
ZO 9.30, 4.30 ds Vd Meij, OUD 7.30 ds Vd
Meij, NIEUW 9.30 ds Vd Meij. Oud-Geref.
Gem. (Hooftstr. 240) ZO 9.30 en 4. Bapt.gem.
(Molenwerfstr. 1) ZO 10 en 6.30 ds Koekkoek,
OUD 7 ds Koekkoek. Bapt.gem. Noord (school
Kalkovenw. 62) ZO 10 ds Vd Berg, OUD 6.30
hr Gemeren. Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr.
Hendrikstr. 54) ZO 10 hr Visser. Bapt.gem. Ich-
thus (aula mavo H. Dunantweg 1)ZO 10 hr Ha
verkamp, 6.30 hr Faber, OUD 7 hr Schimmel.
Pinkstergem. 'Het Licht' (A. v. Burenlaan 15)
ZO 10. Christengemeente 'De Hoeksteen'
(geb. 'Bethel', hoek Emmalaan) ZO 10 hr
Brands Rijsenhout. Leger des H. (Zonneweg
3) ZO 10 en 7 (laatste zondag van de maand 5
u.). Remonstr. Gem. (Van Mandersloostr. 36)
OUD 7 dr Meijering. Rk Kerk: Bonifaciusk. ZA
7, ZO 9.45, OUD 7, NIEUW 11.30; Piusk. ZA 7.
ZO 9 en 10.30, OUD 7 danklof, NIEUW 10.30;
De Brpn ZA 7, ZO 11, OUD 7.30 oecumeni
sche viering, NIEUW 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. NIEUW 9.30 ds
Boer ZO 9.30 ds Muller, 6 ds Ouwendijk, OUD
7.30 ds Boer, NIEUW 9.30 ds Boer. Geref-
./Herv. Gem. (geb. 'De Hoeksteen', Sc'hweit-
zerstr.-Bernhardstr.) ZO ds Hermanus, OUD
7.30 Ds V Arkel. Geref. Gem. ZO 9.30 en 6 ds
Moerkerken, OUD 7.30 ds V Aalst, NIEUW
9.30 ds V Aalst.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorpskerk ZO 10
ds VD Scheur, 6.30 ds Stoutjesdijk Dordrecht,
OUD 7.30 ds Vd Scheur, NIEUW 10 ds Vd
Hoef Ede; Salv.kerk ZO 10 ds Terlouw, 6.30 ds
V Slooten Putten, OUD 7.30 ds Terlouw,
NIEUW 10 ds Terlouw; Bethl.kerk (Nieuwer*
brug) ZO 10 ds Sterrenburg De Lier, 6.30 ds Vd
Hoef Ede, OUD 7.30 ds V Campen Woerden,
NIEUW 10 ds Vd Scheur. Geref. Kerk ZO 10 ds
Huisman, 6.30 ds De Goede Waarder, OUD
7.30 ds Elderman, NIEUW 10.30 ds Zoutman.
Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) ZO 9.30 en 4.30 ds
Simpelaar, MA 7.30 ds Simpelaar. Geref.
Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30. Rk Kerk:
Will. OUD 7, NIEUW 10.30.
BOSKOOP: Herv. Gem. Porpskerk ZO 9.30,
6.30 ds Moll Alphen, OUD 7 Ds Stelwagen Den
Haag, NIEUW 10 zie geref kerk; De Stek ZO
9.30 ds V 't Hoff. Geref. Kerk ZO 9.30 ds De
Jong, 6.30 ds V 't Hoff, OUD 7 ds De Jong,
NIEUW 10 ds Jansen. Chr. Geref. Kerk ZO
9.30 ds Oosting, 5 ds V Roekei Nieuw-Vennep,
OUD 7.30 ds Oosting, NIEUW 10 ds Oosting.
Geref. Gem. ZO 9.30 en 6 ds V Aalst, OUD 4 ds
Bac, NIEUW 9.30.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. ZO 10.30 ds J.
B. Alblas, 6.30 ds Zonneberg Benschop, OUD
7.30 ds Huisman en ds Alblas, NIEUW 10 ds
Alblas (verenigingsgebouw). Geref. Kerk ZO 9
ds Elderman Bodegraven, 5 ds Huisman, OUD
7.30 ds Alblas en ds Huisman, NIEUW 10.30
ds Huisman. Rk Kerk: dorp ZA 7, ZO 10 mmv
koor, OUD 7 mmv jeugd- en kinderkoor,
NIEUW 10.30 mmv koor; Anker ZA 7 mmv
koor, ZO 11 volkszang, OUD 7 mmv koor,
NIEUW 11 volkszang; Rijndijk ZO 9.30 mmv
koor, NIEUW 9.30 volkszang.
HILLEGOM: Herv. Gem. ZO 10 ds Verbeek,
OUD 7 ds Rothfusz. Geref. Kerk ('Hoeksteen')
ZO 10 ds Terpstra Rijnsburg, NIEUW 10.30 ds'
Verbeek. Chr. Geref. Kerk ZO 10 ds Metske
Heerhugowaard, 5 ds De Groot Den Haag,
OUD 7.30 ds V Langevelde. Christen Ge
meente (P. Breughellaan 36) ZO 10 hr Ver
baan ha, 7 zangdienst. Rk Kerk: Mart. ZA 7, ZO
10 mmv cantor, OUD 7 gebedsdienst, NIEUW
10 mmv cantor; Jözefk. ZA 7, ZO 10 OUD 7
mmv koor, NIEUW 10.
HOOGMADE: Herv. Gem. ZO 10. Rk Kerk ZA
7, ZO 10.30, NIEUW 10.30.
DE KAAG: Herv. Gem. ZO 10 ds Zijl Oude We
tering, OUD 8 ds Hoffenaar Voorhout, NIEUW
10 ds Koldewijn. Rk Kerk ZA 7, ZO 9.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Dorpsk. ZO 10 ds Kattenberg Leiden, 6 ds
Bouman Scheveningen jeugddienst, OUD
7.30 ds De Graaf, NIEUW 10 ds De Graaf;
Ontm.kerk ZO 10 dr Vd Bank Ede, 6.30 ds De
Graaf, OUD 7.30 ds Sloof, NIEUW 10 ds Sloof.
Herv, Gem. 'De Rank' (P. Groen-college) zie
Katwijk aan Zee. Geref. Kerk ZO 10 ds Vd
Horst, 5 hr De Ridder Sassenheim, OUD 7.30
ds Vd Breevoort, NIEUW 10 ds V Breevoort.
Rk Kerk St. Johan. ZA 7. ZO 10. OUD 7.
NIEUW 9.30, Lauf. ZO 11NIEUW 11
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N. Kerk ZO
10 ds Christ, 6 ds Vd Berg, OUD 7.30 ds
Vroegindeweij, NIEUW 10 ds Vd Berg; O. Kerk
ZO 10 ds Visser, 6 ds Christ; Ichthusk. ZO 10
ds Vroegindeweij, 6 kand V Duyenbode (wijk
Sion), OUD 7.30 ds Christ; Pniëlk. ZO 9.30 ds
Stam, 6 ds Visser, OUD 7.30 ds Ten Voorde,
NIEUW 10 ds Stam; Maranathakerk (Rijnsoe
ver) 10 ZO 10 ds Vd Berg, 6 ds Bogaard. Over-
duin ZO 2.15 ds De Graaft Katwijk ha, OUD
2.15 ds Baas. Herv. Gem. 'De Rank' (Helm
bergweg 10) ZO ds Visèer-Schroot Wasse
naar. Geref. Kerk Vr.kerk ZO 10 hr Vd Bos, 5
ds V Breevoort, OUD 7.30 ds Mink, NIEUW 10
ds Mink; Triumfatork. ZO 10 ds Breevoort, 5 ds
Vd Horst. Geref. K. Vrijg. ZO 9,30, 5.30 ds Hei-
da, OUD8ds Heida, NIEUW 10.30 ds Mulders.
Ned. Geref. K. (aula Bestevaer-mavo) ZO 10
ds Zwart, 7 kand Dekker. Chr. Geref. K. ZO 10
en 5 ds Vd Ham, OUD 7.30 ds Veenendaal,
NIEUW 9.30 ds Veenendaal. Vrije Chr. Geref.
Gem. (Unizaal) ZO 10 en 5 ds Vd Beid, OUD
10 en 5 ds Vd Beid. Geref. Gem. (Remisestr.)
ZO 10 en 5. Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.)
ZO 10 en 5. Volle-evang.gem. (Voorstr. 48)
9.45. Onafh. baptistengem. (Ambachtsweg 2)
ZO 10 ds Visser, OUD 7 ds Visser. Soefi (Zuid
duinweg) elke 1e en 3e zondag, 4.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv. Gem. ZO
10 ds Lapré, 7 zie geref kerk, OUD 7.30 ds
Tielkemeijer, NIEUW 10.30 ds Tielkemeijer (in
Onder Dak). Geref. Kerk ZO 10 dr Bade Al
phen, 7 ds De Gelder Lisse, OUD 7.30 zie herv
kerk, NIEUW 10.30 ds Tielkemeijer (in Onder
dak).
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref. Kerk
Dorpsk. ZO 10 ds Sierat, 6.30 ds Hemstede,
NIEUW 10 ds Luttikhuis; Scheppingsk. ZO 10
ds Doesburg, OUD 7.30 ds Stegeman. Ley-
thenrode OUD 3 hr Korswagen, Elis.-zieken
huis Z010 rector Vijftigschild. Geref. Gemeen
te Leiden eo (kerkgeb. Hoofdstr. 73) ZO 10 en
4.30, OUD 7.30 ds Boogaard, NIEUW 10 ds
Boogaard. Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) ZO 10
hr De Vries, OUD 7 hr De Vries. Rk Kerk ZA 7,
ZO 10 en 11.30, ZO 7.15 mmv koor, NIEUW
10.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. ZO 9.30 hr Goed
hart, NIEUW 10 onderlinge begroeting, 10.30
ds Vd Kooi. Geref. Kerk ZO 9.30 hr Schoenma
ker, 7 dr Fernhout Alphen, OUD 7.30 ds Vd
Kooi, NIEUW zie dorpskerk. Rk Kerk ZA 7, ZO
9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk ZO 10 ds Keu
ning Noordwijk, OUD 7 ds Verdijk, NIEUW
10.30 ds De Gelder; Pauluskerk ZO 10 ds Ver
dijk, 7 hr Hoffenaar Voorhout. Geref. Kerk ZO
10 drs V Midden, OUD 7.30 ds V Midden. Ge
ref. K. Vrijg. (Prinsessestr. 1) ZO 10.45 en 4.30
ds Geersing, MA 7.30 ds Geersing. Ned. Ge
ref. Kerk (Salvatori) ZO 10,7 ds Boshuizen Am
sterdam. Chr. Geref. Kerk ZO 10 ds V Dijken,
4.30 drs Quist, OUD 7 Ds V Dijken, NIEUW 10
ds V Dijken. Geref. Gem. ZO 10 en 4, OUD 7 ds
Tanis, NIEUW 10dsTanis. Evangeliegemeen
te (Heereweg 52a) ZO 9.30 hr Spaargaren,
OUD 7.30 hr V Duyvenbode. Rk Kerk: Agatha-
kerk ZA 7, ZO 10 en 11.30, OUD 7, NIEUW 10;
Poelpolder ZA 7, ZO 10.30, OUD 7, NIEUW
10.30; Mariakerk ZA 7, ZO 10.15, OUD 7 mmv
groot koor, NIEUW 10.15; Engelbew. za 7, zo
10.30.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. ZO 9.30 ds V
Eeden, 6.30 ds De Haan, OUD 7.30 ds V Mou-
rik, NIEUW 10.30 ds V Mourik. Geref. Kerk ZO
9.30 ds Vd Weg-Rullmann, OUD 7.30 ds V
Mourik. Chr. Geref. Kerk ZO 9.30 ds Vd Weg,
OUD 7.30 ds Vd Weg, NIEUW 10 onderlinge
begroeting, 10.30 ds Vd weg-Rullmann. Re
monstr. Gem. ZO geen dienst, NIEUW 4 mw
Joustra. Evang. gem. (ver.gebouw 'De Rank',
Regthuysplein) 12 nam. Rk Kerk ZA 7, ZO 9 en
10.45, OUD 7. NIEUW 10.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. ZO 9.30 ds De
Graaff, OUD 7.30 ds De Graaft. NIEUW 9.30
ds De Graaff. Geref. Kerk ZO 9.30 hr Broek,
OUD 7.30 ds Baane. Rk Kerk ZA 7, ZO 9 en 11
OUD 7 jeugdviering, NIEUW 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. ZO 9.30 ds Si-
rag Leusden, 7 ds V Niel Rijnsburg, OUD 7 ds
Vd Staat Uithoorn, NIEUW 10.30 hr Vd Kamp.
Geref. Kerk ZO 9.30 en 4.30 ds Kraan, OUD
7.30 ds Rang. Chr. Geref. Kerk ZO 9.30 ds V
Roekèl, 4.30 ds Oosting, OUD 7.30 ds V Roe
kei. NIEUW 10 ds V Roekei. Rk Kerk ZA 7. ZO
10 mmv koor, OUD 7. NIEUW 10.
NOORDEN: Herv. Gem. ZO 9.30 ds Droogers,
7 ds Schrijver, OUD 7.30 ds Geuze, NIEUW 10
ds Geuze. Geref. Kerk (W. Verlaat) ZO 10 hr
Schrueder, 7 ds Bade Alphen, OUD 7.30 hr
Schreuder, NIEUW 10 ds De Jong Boskoop.
Rk kerk ZA 7, ZO 9 en 10.30, 2.30 bezichtiging
kerststal, OUD 7.30 mmv jeugdkoor, NIEUW 9
en 10.30.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St. Jer-
oensk. (Binnen) ZO 10 ds Ruitenburg, 5 drs De
Bie Huizen, OUD 7 ds Vd Lee; Hoofdstr. (Zee)
ZO 10 ds Vd Lee, 7 ds Kuiper; De Rank (Golf
baan) ZO 10 ds Nap Huizen, 7 ds Vd Bergh, 10
ds Vd Bergh. Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.)
ZO 10 ds Kuiper, NIEUW 10.30 ds Ruitenburg;
Vinkenl. (Binnen) ZO 10 ds Elgersma, NIEUW
'10.30 ds Elgersma. Kapel W. v.d. Bergh-stich-
ting ZO 11 ds De Peuter. 'Sole Mio' ZO 9 ds Vd
Lee. Evang. centrum 'De Ark' (picképl. 1) OUD
7.30 hr V Duin. Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.)
geen diensten. Rk Kerk Zee ZA 7, ZO 10.30,
OUD 7 dankdienst, NIEUW 10.30; Binnen ZA
7, ZO 9.30 en 11OUD 7. NIEUW 11
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. ZO 10 ds Vd
Meij, OUD 7 ds Vd Meij; De Zilk geen diensten.
Rk Kerk Victork. ZA 7 mmv koor, ZO 10.30
mmv koor, OUD 7 mmv koor, NIEUW 10.30
mmv koor; Jozefk. ZA 7 mmv koor, ZO 10.30
met samenzang, OUD 7 mmv koor, NIEUW
10.30 mmv koor; De Zilk ZA 7, ZO 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of Will-
.kerk ZO 10 drs Eggink-Hoog; Pauluskerk ZO
10 ds V Houwelingen-Verdonk, OUD 7.30 ds
Plomp; Gemeentecentrum (Lijtw.) ZO 10.30ds
V Rossum Leidschendam, NIEUW 10.30 ds
Da Costa morgengebed. Geref. Kerk ZO 10
drs Biewinga Sassenhei,. Geref. Kerk Vrijg.
(aula Dr. Schilderschool) ZO 9.30 en 4.30 ds
Arnold Amersfoort, OUD 7.30, NIEUW 10.30
ds Tiekstra Berkel. Ned. Geref. Kerk (Gem-
centrum) ZO 8.45 ds Janse, 4 ds Janssens,
OUD 7 ds Janse. Van Wijckerslooth ZO 4 ds
Rijksen. Endegeest ZO 10 pastoor Lansber
gen. Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk Will.kerk ZO 10.30 mmv koor, OUD 7
mmv koor, NIEUW 10.30 mmv Schola Can
torum.
OUD-ADE: Rk Kerk ZA 7, ZO 9, OUD 7,
NIEUW 9.
OUDE EN NIEUWE WETERING: Herv. Gem.
ZO 9.30 ds Vd Hoeven Rijnsaterwoude, OUD
7.30 ds Zijl. Geref. K. ZO 9,30 en 5 ds Meijer
Rotterdam, OUD 7.30 zie herv kerk, NIEUW 10
ds Heijting. Remonstr. Gem. OUD 5 dr Meij
ering. Rk Kerk ZA 7, ZO 11.30, OUD 7. NIEUW
10.30.
ROELOFARENDSVEEN- Rk Kerk Mar. Pres.
ZA 7, ZO 10.30, NIEUW 10.30; Petrus-B. ZA 7.
ZO 10.30, OUD 7. NlfUW 10.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. (in chr geref
kerk) ZO 10.30 hr Knoester, OUD 7.30 ds Vd
Hoeven, NIEUW 10 ds Vd Hoeven. Chr. Geref.
K. ZO 9.30 en 2.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentiuskerk ZO
9.30 ds V Niel, 5 ds Markus Broek op Lange-
dijk, OUD 7.30 ds Bogaard Katwijk; Bethelkerk
ZO 9.30 ds Batelaan Voorschoten, NIEUW 10
ds Wagter. Geref. Kerk Petrakerk ZO 9.30 ds
Snel, 5 ds Verschoor, OUD 7.30 ds Terpstra;
Immanuelkerk ZO 9 en 10.30 ds Verschoor,
OUD 7.30 ds Verschoor, NIEUW 10 ds Snel;
Maranathakerk ZO 9.30 ds Cziria, 5 ds Snel,
OUD 7.30 ds Ribberink. Geref. Kerk Vrijg. ZO
10, 5.15 ds Grutter, OUD 7.30 ds Grutter,
NIEUW 10 ds Grutter. Chr. Geref. K. ZO 9.30
en 5 ds V Ek Westzaan, OUD 7.30 ds Weste
rink Bunschoten, NIEUW 10. Evang. Christen-
gem. (aula mavo) ZO 10 hr V Duin Noordwijk,
OUD 7.30 ha. Rk Kerk ZA 7, ZO 9.30 en (chr.
tuinbouwschool) 11.
RIJPWETERING: Rk Kerk ZO 9 en 10.30,
OUD zie Oud Ade, NIEUW 10.30 mmv koor.
SASSENHEIM: Herv. Gem. ZO 9 ds Germans,
10.30 ds Germans kinderdienst, 7 ds Biewin
ga, OUD 7,30 zie geref kerk, NIEUW 10.30 ds
Vollebregt. Geref. Kerk ZO 10 ds Bras, 7 zie
herv kerk, OUD 7.30 ds Vollebregt, NIEUW
10.30 ds Biewinga. Chr. Geref. K ZO 10 ds
Hogenbirk, 5 dr Den Hertog, OUD 7 ds Hogen-
birk, 10 ds Hogenbirk. Ned. Prot. Bond (Jul-
.laan 17) geen diensten. Rk Kerk ZA 7 mmv
koor, ZO 11 mmv koor, OUD 7 mmv koor,
NIEUW 11 met samenzang.
TER AAR: Herv. Gem. ZO 9.30 ds Vd Hoef,
6.30 ds Geuze, OUD 7.30 ds Stam, NIEUW
9.30 ds Chris» Katwijk. Geref. Kerk ZO 9.30 en
6.30 ds De reus, OUD 7.30 ds De Reus,
NIEUW 10 ds De Reus. Rk Kerk Aardam za 7,
zo 9 en 12; kerk Langeraar ZA 7, ZO 9.30 en
11.30, OUD 7 mmv koor, NIEUW 10 mmv Vita
VALKENBURG: Herv. Gem. ZO 10 dr Vermeu
len, 6.30 ds Vollebregt Sassenheim jeugd
dienst, OUD 7.30 dr Vermeulen. Geref. Kerk
ZO 10 drs Padmos, 6.30 ds Ribberink Rijns
burg, OUD 7.30 drs Padmos. Geref. K. Vrijg.
ZO 9.30 en 4 ds Heida, OUD 6.30 ds Heida.
NIEUW 10.
VOORHOUT: Herv./Geref. Kerkgemeenschap
ZO 10 ds De Jong. Rk Kerk ZA 7, ZO 9.30 en
11OUD 7 oecumenische viering, NIEUW 11
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorpskerk ZO
10 ds Vd Schoot, OUD 7.30 ds Schaap.
NIEUW 10.30 ds Ledegang; De Ontmoeting
(Noordhofland) ZO 10 prof Roest Leiden, OUD
7.30 ds De Zwart, NIEUW 11 ds De Zwart; 'Re-
hoboth' (Van Leeuwenhoekkade) ZO 9.30 ds
Schalkoort Delft, 4.30 ds Schipaanboord Wad-
dinxveen, OUD 7 kand Molenaar Voorschoten,
NIEUW 10 kand Molenaar. Hulp en Heil-kerk
('Schakenbos', Leidschendam) ZO 10 dr Ver-
heule, OUD 7 dr Verheule. Geref. Kerk ZO 10
ds De Zwart, OUD 7.30 ds Ledegang. Geref. K.
Vrijg, (Bachlaan) ZO. 10 ds Geersing, 4.30,
OUD 7.30 ds Geersing. Rk Kerk Laur.kerk ZA 7
mmv koor, ZO 11.30 mmv cantor, OUD 7 mmv
koor; M. Godskerk. ZA 7, ZO 10. NIEUW 10.
Kerk van Engeland (British school in The
Netherlands, J. v. Hooflaan 3) ZO 10.15 angli
caanse dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk. ZO 9.30
ds Jongerden Veenendaal, 5 ds Verboom,
OUD 7.30 ds Kunz, NIEUW 10 ds Schipaan
boord; Hoeksteen ZO 9.30 ds Goossen, 6.30
ds Mulder Nieuwerkerk, OUD 7.30 ds Schi
paanboord; Bethelk. ZO 9.30 ds Vd Meyden
Bleiswijk, 5 drs De Reuver Delft, OUD 7.30 ds
Goossen; Rehoboth-school ZO 9.30 ds Schi
paanboord; Imm.kerk ZO 10 ds V Houwelin-
gen. OUD zie Ontm. kerk, NIEUW 10.30 ds
Bongers morgengebed gez. dienst. Geref.
Kerk Kruisk. ZO 10.15 ds Bongers, 5 ds Ver
doorn Waddinxveen; Ontm.kerk ZO 9.30 ds De
Moor, OUD 7.30 ds V Houwelingen gez.
dienst. Geref. K. Vrijg. (Kruiskerk) ZO 8.30 en
2.45 ds Hoogendoorn, OUD 7.30 ds Hoogen-
doom. Chr. Afgesch. Gem. ZO 9.30 en 5 ds Vd
Want, OUD 7.30 ds Vd Want. Oud-Geref.
Gem. (Mercuriusweg 29) ZO 10 en 6.30, OUD
7.30. Remonstr. Gem. OUD 5 dr Cossee, Rk
Kerk: St. Victor ZO 9.30, OUD oudejaarslof;
Ontm. Za 7, ZO 11.15, NIEUW 11.15.
WARMOND Herv. Gem. ZO 10 dr Muis, OUD
7 dr Muis. Rk Kerk ZA 7. ZO 9 en 10.30, OUD 7
mmv koor, NIEUW 9 en 10.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. ZO 10 ds
Verseput Oegstgeest, 4.30 ds Ten Voorde Kat
wijk, OUD 7.30 ds V Dis, NIEUW 10.30 ds V
Dis; Kievietk. ('Samen op weg') ZO 10 ds Vis
ser, OUD 7.30 ds Visser. NIEUW 10.30 ds Vis
ser-Schroot; Messiask. ZO 10 ds Visser,
NIEUW 10.30 ds Hellendoom en ds Vd Wou-
de; Dorpscentrum ZO 9.30 ds Wolters Ameide.
Geref. Kerk Zijllaan ZO zie Messiaskerk, OUD
7.30 zie Zijllaan, NIEUW 10.30 zie Messias
kerk. Ned. Prol. Bond (Kerkdam) OUD 7.30 ds
Fockema Andreae. RK Kerk Jozef ZA 7, ZO
9.30 en 11, OUD 7 vesper, NIEUW 11 mmv
koor; Will. ZA 7, ZO 9.30 en 11, OUD 7 mmv
koor St Caecilia. NIEUW 10.30 mmv Pro Deo
en St Ceacilia; GH ZA 6, ZO 10.30.
WOUBRUGGE Herv. Gem. ZO 9.30 ds Boon
stra Hoogmade, 6.30 ds Stelwagen Den Haag,
OUD 7 ds V 't Hof, NIEUW 10 zie geref kerk.
Geref. Kerk ZO 9.30 ds Oosthoek Leiderdorp,
OUD 7 ds Oosthoek Leiderdorp, NIEUW 10 ds
V 't Hof. Ned. Prot, Bond (De Wijk, Schoolstr.
20) geen diensten. Rk Kerk ZO 10.30.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. ZO 9.30 ds De
Haan, 7 hr Schreuder, NIEUW 10 zie geref
kerk. Geref. Kerk ZO 9.30 drs Wielsma Uit
hoorn, hr Schreuder, OUD 7.30 ds Cziria Rijns
burg, NIEUW 10 hr Schreuder. Rk Kerk OUD 7
gebedsdienst, NIEUW 10.45.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. ZO 10 ds Wolt-
haus, OUD 7.30 ds Wolthaus. Rk Kerk St. Jan
ZO 9.30, NIEUW 9.30; Chr Dienaark. ZA 7.
OUD 7, Meerburgkerk H. Rijndijk ZA 7, ZO 10
en 11.30, OUD 7 mmv koor, NIEUW 11 mmv
ZWAMMERDAM' Herv. Gem, ZO 10 ds Dub
beldam, 6.30 kand Simons Haatten, OUD 7.30
ds Dubbeldam, NIEUW 10 ds Dubbeldam. Ge
ref. Kerk ZO 10 ds De Goede Waarder, 6.30 ds
Baas Sassenheim. OUD 7.30 ds Buikema,
NIEUW 10 ds Buikema. Remonstr. Gem. OUD
5 gez. dienst in Bo6koop.
leuk allemaal, maar ik ben al blij als
ik hier de zaak draaiende houd".
En de voorzitter van de landelijke
Raad van Kerken, dr. D. C. Mulder,
moest tijdens de beleidsconferentie
ter afsluiting van het Willibrordjaar
in Utrecht, toegeven dat een enquê
te onder parochies, gemeenten en
kerkelijke groepen een bedroevend
resultaat had opgeleverd. Van de
duizenden uitgezette formulieren,
kwamen er slechts 69 ingevuld te
rug.
Spieksma met een grimlach: "En
dan te bedenken dat wij ons vooraf
hebben gebogen over de vraag hoe
veel geld we moesten uittrekken
voor het aanstellen van mensen, die
de formulieren moesten verwer
ken". Hij is niet bedroefd over het
resultaat. "De tijd van gespreks
groepen, van boekjes met vragen
achterin, hebben we gehad. Het was
een utopie om veel reacties te ver
wachten".
Select clubje
Volgens Spieksma is de conclusie
gerechtvaardigd dat het Willibrord
jaar aan de basis "heel weinig" ef
fect heeft gehad. "Ik denk niet dat
het Willibrordjaar op plaatselijk ni
veau nieuwe oecumenische per
spectieven heeft gebracht. Meer ef
fect verwacht hij van de bezinning
op wetenschappelijk niveau over de
geloofsoverdracht door de beleids
bepalers uit de grote kerken.
Hoewel: "Het was voor mijn ge
voel, hoe nuttig ook, allemaal be
hoorlijk theoretisch". En: "Ik kan
absoluut niet beoordelen of het een
nieuwe impuls heeft gegeven aan
de geloofsverkondiging. Maar ook
daarvan zeg ik: dat weet je nooit".
Hij realiseert zich ook: "Je moet
niet veronderstellen dat vanaf 1990
alles opeens anders gaat".
Bij de start van het Willibrordjaar
droegen jongeren een keltische bij
bel, die zij uit handen van Ierse leef
tijdsgenoten hadden ontvangen, de
Oegstgeester kerk binnen. Jeugd
bracht ook de bijbel dit jaar al lo
pend langs 14 Willibrordparochies.
Het betrof een select clubje, aldus
Spieksma. "Het was niet echt iets
wat leefde onder de katholieke
jeugd, nee".
Het oecumenische jaar leek toch
vooral een rooms-katholieke aange
legenheid. Al direct bij de aanvang
van het Willibrordjaar vond de her
vormde synodevoorzitter ds. B.
Wallet, tevens predikant in Utrecht,
het nodig om te benadrukken dat
het standbeeld van Willibrord voor
zijn kerk staat. Hij signaleerde de
neiging om Willibrord het stempel
rk op te drukken.
Katholiek feest
Ook Spieksma kan zich niet aan de
indruk onttrekken dat het jaar meer
in de rk parochies aansloeg, dan in
de protestantse gemeenten. De af
sluiting in Rome, vorige maand,
was ook één groot katholiek feest.
Tijdens de viering stond kardinaal
Simonis wel uitgebreid stil bij de
verhoudingen binnen de Neder
landse RK Kerk, maar hij liet de an
dere kerken volledig buiten be
schouwing.
Samen met de Oegstgeester pas
toor Koster woonde Spieksma de
afsluiting in Rome bij, en maakte bij
die gelegenheid ook mee hoe diver-
Oegstgeester jongeren brachten in maart dit jaar vanuit de St. Willi-
brordkerk de keltische bijbel naar de H. Willibrordus in Hulst, de eerste
etappe in een estafette langs 14 Willibrordparochies. Op de foto: pastoor
Koster van Oegstgeest spreekt de jongeren toe. (archieffoto Jan Holvast)
se Nederlanders paus Johannes
Paulus geschenken aanboden. "Wij
zeiden tegen elkaar: hadden wij
vanuit Oegstgeest, de plek waar
Willibrord landde, ook niet iets
moeten aanbieden? Maar, dacht ik,
in de geest heb ik de paus een bloei
end parochieleven aangeboden".
