'Ik beschouw het als een grote eer'
Solzjenitsyn weigert Russische Staatsprijs
Rotterdams Philharmoriisch Orkest
zal Pavarotti in Ahoy begeleiden
Ivens Award
DRIE MAAL REDGRAVE
Acteur Eric Schneider vertrekt naar Duits gezelschap
Winterconcert
in Wassenaar
Te veel pathos bij Henk van Ulsen
Francisca Nünez' laat in kleuren
en vormen personages onstaan
Wïm Wenders
genomineerd
voor Joris
WOENSDAG 12 DECEMBER 1990
PAGINA 35
ROTTERDAM (ANP) - Het Rotter
dams Philharmoriisch Orkest (Rp-
hO) zal Luciano Pavarotti begelei
den tijdens het concert dat de be
roemde Italiaanse tenor volgend
jaar op 1 september in Rotterdam
geeft. Dat heeft een woordvoerder
van het orkest gisteren bevestigd.
Het orkest staat bij die gelegen
heid onder leiding van Pavarotti's
vaste dirigent Leone Magiera. Hij
zal twee keer met het RphO repete
ren. Dat gebeurt in Ahoy, waar ook
het concert wordt gegeven.
Pavarotti werkt tijdens het con
cert een vast repertoire af dat is sa
mengesteld voor zijn Europese
tournee. Wel zal het RphO kleine ac
centen kunnen aanbrengen, zoals
bij voorbeeld wisselingen in ouver
tures.
Pavarotti komt voor het concert
een paar dagen eerder naar Neder
land. De initiatiefnemer van het
concert, makelaar Harry Mens uit
Lisse, heeft het Kurhaus in Scheve-
ningen afgehuurd voor de ont
vangst van zo'n duizend genodig
den. Daar komen ook ongeveer
veertig schilderijen van Pavarotti's
hand te hangen. De zanger opent
deze kleine tentoonstelling zelf de
vrijdag voor het concert. Daarna
blijven de schilderijen, die Pavarot
ti op zijn Europese tournee verge
zellen, nog een tijdje in het Kurhaus
hangen, zo vertelt gelegenheids-im
presario Mens.
Hij verwacht dat het concert nog
voor het einde van het jaar is uitver
kocht. Ondanks de toegangsprijzen
van honderd tot tweeduizend gul
den gaan de kaarten grif van de
hand. Van de duurste kaarten moe
ten er nog een paar honderd aan de
man worden gebracht. Verder zijn
er nog alleen kaarten te koop in de
prijsklasse van 450 tot 650 gulden.
De „meeropbrengst" van het con
cert, het bedrag dat na aftrek van
kosten en gages overblijft, is toebe
dacht aan projecten voor zwerfkin
deren. Mens wil de burgemeesters
van de vier grote steden uitnodigen
om de projecten uit te kiezen en het
geld te verdelen. Hij verwacht op
zijn minst een half miljoen uit te
kunnen delen.
De televisierechten van het con
cert zijn verkocht aan het produk-
tiebedrijf van Joop van den Ende.
Een woordvoerder kon gisteren nog
niet zeggen wat Van den Ende met
deze rechten gaat doen. Voor de te
levisieopnamen wordt de Ahoy-hal
gedecoreerd door de Aalsmeerse
bloemenveiling. Mens schat dat er
voor een kwart miljoen aén bloe-
mendecoraties wordt aangebracht
om het grauwe beton van de Ahoy-
hal te maskeren.
Voor de zanger zelf heeft organi
sator Mens iets anders dan een bloe
metje in petto. Hij krijgt na afloop
van het concert een bronzen kunst
werk aangeboden dat zijn eigen
hoofd voorstelt.
LONDEN Vanessa Redgrave (onderaan rechts), Jenna Redgrave (bo
venaan rechts) en Lynn Redgrave (links) poseren voor de persfotogra
fen voor de première van het toneelstuk 'Drie Zusters'. In dit stuk van
Tsjechov spelen ze alle drie een belangrijke rol. (foto ap)
DEN HAAG (GPD) - De ac
teur Eric Schneider gaat met
ingang van het nieuwe thea
terseizoen in Duitsland wer
ken. Hij is gevraagd om deel
uit te maken van een nieuw
op te richten toneelgroep,
die in het Stadttheater van
Bonn zijn thuishaven krijgt.
De acteur, afgelopen sep
tember dertig jaar aan het to
neel ("Nee, dat is niet ge
vierd nee, is dat dan zo'n bij
zonder iets?"), verheugt zich
op de kans die hij krijgt om
op zijn 56e aan iets nieuws te
beginnen.
"Het is een beetje een avontuur en
ik beschouw het als een grote eer.
Het lijkt me heerlijk om de Duitse
klassieken, waarvan ik er nu een
aantal in Nederland gespeeld heb,
ook eens in de oorspronkelijke taal
te doen. Mijn vader was hoogleraar
Duits, dus met de taal heb ik niet zo
veel problemen".
Eric Schneider is momenteel ver
bonden aan het Haagse gezelschap
De Appel van Erik Vos. Hij heeft
het daar goed naar zijn zin: "Ja,
schrijft u alstublieft op dat ik niet
wegga uit onvrede met het Neder
landse toneelklimaat, of omdat ik
niet tevreden zou zijn bij De Appel.
Daar is allemaal niks van aan. Met
Erik kan ik prima werken. Ik ben
erg gelukkig met de rol van James
Tyrone in 'Lange Dagreis naar de
Nacht' van O'Neill. Dat stuk is voor
acteurs wat ik noem een vervoer
middel. De karakters zijn zo gepro-
WASSENAAR In de oude dorps
kerk van Wassenaar geeft het Van
Wassenaer Ensemble morgenavond
in samenwerking met Wassenaar
Vocaliter een winter-kerst-concert.
Uitgevoerd worden diverse compo
sities van Praetorius en Bach. Daar
naast zullen er oude Engelse en la-
tijnse kerstliederen a-capella wor
den gezongen. Na de pauze staat het
werk van componist Anton Diadelli
centraal. De avond begint om 20.15
uur. Kaarten zijn vanaf 19.00 uur
verkrijgbaar bij de kerk.
Nieuwe voorzitter
Fonds voor de
Letteren
DEN HAAG (ANP) - Minister
D'Ancona van welzijn, volksge
zondheid en cultuur heeft Greetje
van den Bergh (43) benoemd tot
voorzitter van het Fonds voor de let
teren. Van den Bergh, die in Am
sterdam vertaalwetenschap stu
deerde, volgt daarmee oud-uitgever
Pieter Hagers op. Het ministerie
van WVC heeft dit gistermiddag
meegedeeld.
De afgelopen jaren was Van den
Bergh reeds vice-voorzitter van het
Fonds. Zij werkte als literatuurcriti
cus en als vertaler. Zo vertaalde zij
de correspondentie van Belle van
Zuylen.
Dialezing over de
invloed Van Gogh
LEIDEN Wat is de invloed ge
weest van Van Gogh op de kunst in
dp dertig jaren na zijn dood, de pe
riode 1890-1918? Deze vraag staat
centraal op een expositie in het
Rijksmuseum Vincent van Gogh.
Naast de vaste collectie zijn daar
een aantal schilderijen van Fauves,
Picasso. Kokoschka, Schiele en Mi-
ró tentoongesteld. Als voorberei
ding op een excursie onder leiding
van de kunsthistoricus E. Kreytz,
geeft deze vanavond een dialezing
in het K&O-gebouw aan de Oude
Vest in Leiden. Vrijdagmiddag om
twee uur wordt de lezing herhaald.
'De dood van Iwan lljitsj' naar de gelijknami
ge novelle van Lev Tolstoj in de regie en the
atrale vormgeving van Jerzy Grzegor-
zewski. Met: Henk van Ulsen en Jim van der
Hoeven. Gezien op 11 december (landelijke
première) in de Leidse Schouwburg.
LEIDEN - Al bladerend door het
programmaboekje krijg je een in
druk van de wordingsgeschiede
nis van deze soloproduktie van
Henk van Ulsen. Eigenlijk is het
dat niet eens, want Van Ulsen
heeft in Jim van der Hoeven een
tegenspeler. Op deze regietechni-
sche ingreep bijvoorbeeld wordt
in de toelichting nader ingegaan.
Alleen al daaruit blijkt dat over
elk woord en elke handeling in
het stuk intensief is nagedacht.
Henk van Ulsen is een vooraan
staand acteur, die faam geniet als
het om dit soort 'solo'projecten
gaat. Regisseur, decorontwerper
en schilder Jerzy Grzegorzewski
wordt voorgesteld als één van de
meest opzienbarende moderne
Poolse kunstenaars. En ook de in
1886 verschenen novelle van Lev
Tolstoj heeft een onbetwiste lite
raire status. Van de uiteindelijke
voorstelling die iets meer dan een
uur duurt, mag dan ook het een
en ander worden verwacht.
Helaas valt dat enorm tegen.
Het uur kruipt tergend traag
voorbij, omdat de theaterbewer
king van de novelle van Tolstoj
als een loden last op je schouders
rust. Elke zin, ja bijna elk woord
weegt kilo's. Alles is dermate
doordacht, en wordt met breed
gestileerde passie tentoonge
spreid dat de voorstelling een
boemerangeffect krijgt: zulk een
zwaar aangezette dramatiek gaat
heel gauw tegenstaan - zelfs als
dat door een onmiskenbaar vak
man wordt uitgevoerd.
Iedere handeling is met symbo
liek bezwangerd - vanaf de eerste
minuut. Omdat wij als publiek
dan nog niets van de ernstig zieke
Henk van Ulsen in Iwan lljitsj. P
(foto Tet Lagemaat)
Iwan lljitsj Golovin weten, komt
dat als gewichtigdoenerige ge
heimzinnigheid over. In losse en
vrij vage fragmenten bereidt Van
Ulsen de door hem gespeelde scè
nes met de stervende Iwan lljitsj
voor. Daarbij neemt hij nog ande
re personages voor zijn rekening,
zoals de vrouw van Iwan en een
enkele bekende. In het zicht van
de dood lijkt voor Iwan zijn aan
de buitenkant zo geslaagd uit
ziende leven leeg, eenzaam en zin
loos. De voorstelling toont ons
stadia uit het stervensproces van
deze hoge jurist: van verbazing
over pijn na een kleine verwon
ding tot en met panische doods
angst inclusief nachtmerries.
De enige troost (door Jim van
der Hoeven vooral als honde-
trouw geïnterpreteerde toewij
ding) krijgt hij van zijn dienaar
Gerasim. In de slotscène staat
Van Ulsen als verteller aan het
sterfbed van Iwan lljitsj en be
schrijft diens drie dagen durende
doodskreet. Dat gebeurt aanmer
kelijk afstandelijker en maakt
tenslotte nog iets goed van deze
weinig imponerende bewerking.
WIJNAND ZEILSTRA
nonceerd, dat je je daar niet meer
mee bezig hoeft te houden. Je stapt
in zo'n rol zoals je in een wagen
stapt - en je rijdt weg".
- Sommige critici verwijten u, dat
u een retorisch, zelfs een ouderwets
acteur zou zijn.
Meewarige blik. "Ja, ik weet dat
ik iets extreems heb, bijvoorbeeld
in mijn manier van praten. Ik hecht
grote waarde aan woorden. In
Shakespeares wek ik wel eens irri
tatie. Ik laat namelijk een beteke
nisvolle spreekwijze prevaleren bo
ven een holle manier van zeggen".
Zijn toon, tot nog toe beminne
lijk, wordt fel: "Je moet op het to
neel niet 'zo gewoon mogelijk' pra
ten. Voor mij is Shakespeare niet
gewoon. Sophocles ook niet. Anti
gone of Hamlet kom je in de Kalver-
straat niet tegen. Naar aanleiding
van mijn rol in 'Ghetto' schreef een
mevrouw in Trouw dat de dronken
man die ik speelde veel te goed te
verstaan was. Maar juist op het to
neel moet een dronkaard toch goed
te verstaan zijn! Als ze een prevelaar
wil zien, moet ze maar in de kroeg
gaan kijken".
- U bent lang een steracteur ge
weest. Toen u 23 was won u voor de
titelrol in Hamlet al de Louis d'Or.
Heeft de kritische pers die u de
laatste jaren kreeg niet meegespeeld
in uw beslissing naar het buiten
land te vertrekken?
„Nee, werkelijk niet. Ik geloof bo
vendien dat de situatie aan het ver
anderen is. Er is een periode ge
weest dat toneelspelers op de twee
de, zo niet op de derde plaats kwa
men. Goede acteurs werden wegge
hoond. Dramaturgie kwam op de
eerste plaats. Ik heb niks tegen dra
maturgie, maar ze mag niet op de
eerste plaats komen. Bij toneel
hoort niets op de eerste plaats te ko
men".
„Toneelmakers waren bang dat
grote acteurs met grote persoonlijk
heden de dramaturgie dwars zaten.
Daarom namen ze genoegen met
mindere goden, die plooien zich ge
makkelijker. Dat heeft het toneel
spel geen goed gedaan".
- Hoe zijn ze in Bonn bij u terecht
gekomen?
"Erik Vos heeft een paar keer in
Duitsland geregisseerd. Daar zijn
goede contacten uit voortgekomen.
De mensen van het Stadttheater
'Zo'n ophef hoefje er toch niet van te maken. Ik ben Ruud Gullit niet'.
zijn wel eens bij De Appel komen
kijken en hebben ook mij zien spe
len. Een half jaar geleden ben ik ge
polst door de directeur, Volker
Langdorff. Ik denk dat mijn speel
stijl de Duitsers wel aanspreekt".
Schneider had zijn vertrek liever
nog even geheim willen houden.
Het contract is nog niet getekend.
"Zelfs de naam van het nieuwe ge
zelschap is nog niet bekend, dat zal
wel zo iets worden als 'Bonner
Schauspielhaus'. Het is de bedoe
ling dat het zijn eigen bijdrage gaat
leveren aan de Europese eenwor
ding. Voor elk stuk wordt een regis
seur uit één van de EG-landen aan
getrokken. En het repertoire zal wel
voor een groot deel gevormd wor
den door stukken uit landen van de
Europese Gemeenschap".
- Speelt bij de oprichting van dat
gezelschap ook de wens van Bonn
mee om hoofdstad van Duitsland te
blijven?
"a, dit helpt natuurlijk. Ik vind al
le overwegingen best, zolang ze de
toneelspeelkunst maar dienen".
Na 'Lange Dagreis' zal Schneider
bij De Appel nog te zien zijn in 'De
Profundis' van Oscar Wilde, dat ge
regisseerd wordt door Aram Adri-
aanse. Het wordt de eerste solo uit
zijn carrière. Een afscheidsvoorstel-
(foto GPD)
ling wil hij het niet noemen. "Kom
zeg, ik ga niet voor eeuwig weg. En
Bonn ligt maar drie uur reizen hier
vandaan. Mijn gezin blijft gewoon
in Nederland. Zoveel ophef hoeft er
niet over gemaakt te worden. Ik ben
Ruud Gullit niet".
'Lange Dagreis naar de Nacht'
wordt vanavond in de Leidse
Schouwburg gespeeld. Tot en met
16 december is in Den Haag (The
ater Branoul, Maliestraat) boven
dien een door Eric Schneider ge
regisseerde voorstelling te zien:
'Ik ga maar en ben' naar teksten
van J.C. van Schagen, gespeeld
door Anne-Marie Heyligers.
Piranhas van Francisca Nünez.
Expositie: beelden en schilderijen van Fran
cisca Nünez (Chili); te zien bij: galerie SteF
ling, Burgsteeg 14, Leiden. Tot 30 decem
ber geopend van woensdag tot en met za
terdag van 12.00 tot 17.00 uur.
De kleurrijke wereld van beel
dend kunstenaar Francisca
Nünez wordt bevolkt door magi
sche, expressieve personages. Zij
is 'De Vogel' met de krachtige
vleugels, klaar om te vliegen. Zij
wordt opgeslorpt in een omhel
zing in 'De Tango'. En zij staat te
genover 'De Draak' als tegenover
Europa, dat zegt: 'Ik ben moe en
oud, maar pas op!'
Nunéz maakt haar werken van
afvalmaterialen, karton, hout,
stof, blik en ijzerdraad. In haar ge
boorteland Chili is dit het enige
materiaal dat ze kan krijgen en
dat nog met moeite, want alles
daar wordt hergebruikt. In haar
werk laat zij zich verleiden door
de aard van het materiaal, dat
hard is of zacht, ruw of glad.
Geïnspireerd door een ge
moedstoestand, kleine voorval
len of grote ervaringen model
leert ze een vorm, die ze beschil
dert in felle kleuren. Door de wis
selwerking van krachtige kleuren
en grillige vormen ontstaat een
personage, dat als het ware een ei
gen leven gaat leiden. Nunéz:
'Mijn werken zijn als personages,
die voelen, lijden en beminnen'.
Na een expositie vorig jaar in het
Stedelijk Museum in Amsterdam
is Francisca Nünez (29) in Neder
land gebleven om aan de Rijks
academie in die stad te studeren.
Haar verblijf hier betekent een
eerste kennismaking met wat
voor haar 'de moderne wereld' en
tegelijk 'de Oude Wereld' is. "De
mensen hier leven in de schaduw
van de traditie, terwijl wij in
Zuid-Amerika leven in de scha
duw van de bomen". In het begin
keek ze in Amsterdam om zich
heen in de door afval vervuilde
straten en dacht: "Dit is het para
dijs".
Hoewel zij internationaal al
grote erkenning geniet, stelt het
publiek in haar eigen land zich
nog terughoudend op.
De wortels van haar verbeel
ding liggen in de typisch
Zuidamerikaanse volkskunst, de
mythische verhalen en de ma
gisch realistische literatuur van
onder anderen Garcia Marquez.
Over vogels als steeds terugke
rend thema in haar werk zegt zij:
"Ze doen me denken aan vliegen,
aan de mythe op het platteland,
waar als iemand slaapt het hoofd
gaat vliegen en vast ontbijt gaat
zoeken voor de volgende dag".
EDWINE FELSER
NEW YORK (Rtr/DPA) - De in
1974 uit de Sovjetunie verbannen
auteur Aleksandr Solzjenitsyn
heeft de staatsprijs voor literatuur
van de Russische Federatie voor
zijn boek 'De Goelag archipel' ge
weigerd. "Het is voor mij onmoge
lijk een staatsprijs voor dit boek te
aanvaarden", zo liet de schrijver gis
teren in een verklaring weten. "Dit
werk gaat over het lijden van mil-
joenen mensen, daarom mag ik niet van vandaag het fenomeen van de leeft Solzjenitsyn in de Amerikaan- meerderheid van ons volk heeft nog
met de eer gaan strijken", aldus Sol- Goelag in ons land nog niet over- se staat Vermont. Onlangs is "De niet de gelegenheid gehad het te le-
zjenitsyn over het boek, dat het le- wonnen, legaal noch moreel". Goelag archipel" in de Sovjetunie zen", klaagt de schrijver,
ven in Stalins concentratiekampen verschenen als boek en als feuille-
beschrjjft. "Bovendien is tot de dag Sinds zijn verbanning in 1974 ton in een tijdschrift. "Maar de De regering van de Russische
deelstaat besloot per decreet haar
staatsprijs aan Solzjenitsyn toe te
kennen. Sovjetpresident Michail
Gorbatsjov bood eerder dit jaar aan
Solzjenitsyn weer het Sovjetstaats-
burgerschap aan te bieden, maar de
schrijver is daar niet op ingegaan.
Evenmin aanvaardde hij de uitnodi
ging van de Russische premier Ivan
Sil^jev om Rusland te bezoeken.
Luciana Pavarotti: kop in brons als dank. (archieffoto)
AMSTERDAM (GPD) - De jury
van het derde International Docu
mentary Filmfestival Amsterdam
heeft gisteravond de drie nomina
ties bekendgemaakt voor de Joris
Ivens Award, de jaarlijkse hoofd
prijs van het Festival. TVee Ameri
kaanse en één Duits-Franse pro-
duktie werden uitverkoren. 'Auf-
zeichnungen zu Kleidern und Stad-
ten' van Wim Wenders, 'Christo in
Paris' van David Maysles en 'Bro
ken Meat' van Pola Rapaport zijn de
overgebleven kanshebbers op de
Award, die donderdagavond in De
Balie zal worden uitgereikt.
'Aufzeichnungen zu Kleidern
und Stadten' is de enige gemomi-
neerde Film die duidelijke bespiege
lingen over de aard van de docu
mentaire bevat. Wim Wenders ge
bruikt een portret van de Japanse
mode-ontwerper Yohi Yamamoto
voor een onderzoek naar de moge
lijkheden van film en video.
