Handjeklap op
de wereldmarkt
Brussel even economisch centrum van de wereld
T op-functionaris
Rome afgetreden
I REPORTAGE i
Landbouwsubsidies YS en EG heetste hangijzer bij slot GATT-ronde
Latino's en Amerikanen steeds intiemer met elkaar
MAANDAG 3 DECEMBER 1990
BRUSSEL - Brussel is deze week
het economische centrum van de
wereld. Ruim honderd ministers.
Meer dan tweeduizend diplomaten
en ambtenaren en duizend
journalisten zijn dan in het
congrescentrum op de Heizei bijeen
voor de beslissende
onderhandelingsronde over het
vrijmaken van de wereldhandel.
Na vier jaar moet hier een eind
komen aan de zogenaamde
Uruguayronde van de GATT, de
wereldorganisatie voor handel en
tarieven. Het wordt zo genoemd,
omdat deze onderhandelingen in
1986 begonnen in Punta del Este in
Uruguay.
Wat de omvang betreft kunnen
alleen bijeenkomsten van de VN
zich met deze GATT-bijeenkomst
meten. In Brussel is geen
hotelkamer meer te krijgen. Het
conferentie te kunnen herbergen.
Met zoveel buitenlandse gasten in
huis nemen de Belgische
autoriteiten geen enkel risico. Voor
een demonstratie van 20.000
Europese boeren in de Brusselse
binnenstad, tien kilometer van de
conferentie vandaan, zijn ruim
tweeduizend politiemensen paraat.
De GATT (General Agreement on
Trade and Tariffs) werd in 1947
opgericht, als uitvloeisel van de
conferentie van Bretton Woods,
waarbij de geallieerden in 1944 de
basis legden voor het economische
herstel na de Tweede Wereldoorlog.
In Bretton Woods werden het IMF
(Internationaal Monetair Fonds) en
de Wereldbank opgericht. De
GATT moest het sluitstuk van het
herstelprogramma vormen.
Begonnen werd met slechts 23
landen. Nu zijn het er precies
honderd. Daaronder alle rijke
westerse landen en een grote reeks
ontwikkelingslanden, waarvan de
meeste in de jaren '70 toetraden. De
landen van Oost-Europa zijn
allemaal lid, maar de Sovjetunie is
bij de GATT-conferentie
vooralsnog alleen als waarnemer
aanwezig.
De GATT-landen hebben een aantal
principes voor de wereldhandel
onderschreven. Zij handelen niet-
discriminerend, een voordeeltje
voor een bepaalde handelspartner
moet automatisch ook voor alle
andere gelden. En als een land van
een ander een gunst vraagt, dan
moet het die zelf natuurlijk ook
verlenen.
In de ruim veertig jaar van haar
bestaan is de GATT redelijk
succesvol geweest. De
invoerheffingen op industriële
produkten daalden van 40 procent
in 1947, via tien procent in 1970 tot
vijf procent nu. Dat heeft de
economische groei zeker
bevorderd. Toch wordt 35 procent
van de wereldhandel nog altijd
getroffen door een of andere vorm
van beperking. In Brussel zal
worden geprobeerd dat verder
omlaag te krijgen.
Speciale 'panels' van de GATT
kunnen uitspraken doen over
klachten van lidstaten over
ongeoorloofde handelspraktijken
van andere. Zo heeft de GATT zich
herhaaldelijk uitgesproken tegen
dumping van goederen, dat is het
ver beneden de normale prijs op de
markt brengen. Vooral Japan heeft
zich daaraan schuldig gemaakt.
Tot deze Uruguayronde hield de
GATT zich alleen bezig met de
handel in industriële produkten,
tarieven en handelsbeperkingen.
Maar sinds 1986 is het werkgebied
uitgebreid met landbouw, de
diensten (banken, verzekeringen,
verkeer, toerisme etc.) en de
'intellectuele eigendommen'
(octrooien, patenten, merken).
Er zijn plannen om van de GATT
een Wereldhandelsorganisatie te
maken, met meer bevoegdheden
dan de organisatie nu heeft. Vooral
de derde-wereldlanden zijn steeds
meer belang gaan hechten aan de
GATT, omdat zij daardoor hun
produkten makkelijker op de
wereldmarkt kwijt kunnen. Zij
vrezen echter toch overheerst te
worden door de westerse landen.
Actiegroepen zullen dan ook rond
de conferentie in Brussel aandacht
vragen voor de speciale belangen
van de derde wereld. De
organisatoren waren daar
aanvankelijk niet zo gelukkig mee.
Door de actiegroepen
gereserveerde zalen en hotelruimte
werden ineens op gezag van het
Belgische ministerie van
buitenlandse zaken, dat de
conferentie organiseert, afgezegd.
Pas na protesten konden deze
groepen, alsook milieuorganisaties,
de conferentie op een normale
r volgen.
Va
BRUSSEL - In de handel
tussen alle landen van de
wereld gaat dit jaar zo'n tien
duizend miljard gulden om.
Als al die landen hun han
delsbeperkingen zouden af
schaffen, dan zou de wereld
handel met pakweg zo'n dui
zend miljard per jaar toene
men. Nederland zou daar,
als handelsland bij uitstek,
toch al gauw een graantje
van enkele tientallen miljar
den guldens van meepikken.
Kassa!
Zo simplistisch als deze cijfers is
de harde werkelijkheid van de we
reldhandel natuurlijk niet. Maar zij
geven een idee van de enorme be
langen die op het spel staan als van
daag in Brussel ministers van hon
derd landen aan vijf dagen onder
handelen over het vrijmaken van de
wereldhandel beginnen. Die landen
zijn aangesloten bij de GATT, de
wereldorganisatie voor handel en
tarieven.
Vier jaar geleden begonnen zij in
Punta del Este in Uruguay aan deze
onderhandelingen. Na de Kennedy-
ronde uit de jareen '60 en de Tokio-
ronde uit de jaren '70, gaat deze dan
ook de geschiedenis in als de
Uruguayronde. Vier jaar lang is in
Genève op het GATT-hoofdkwar-
tier de conferentie van Brussel
voorbereid. Nu is het tijd om spij
kers met koppen te slaan.
Aan het eind van de week moeten
akkoorden zijn gesloten over het
verlagen van landbouwsubsidies en
van invoerheffingen, iedereen moet
overal vrij diensten kunnen aanbie
den, het investeren in andere lan
den mag niet worden gehinderd, pa
tenten en octrooien moeten overal
worden gerespecteerd en goedkope
textielprodukten mogen de hele
wereld over.
Mislukking
De wereldeconomie zal er door
groeien, kijk maar naar de cijfers.
Niet alleen onze welvaart neemt toe,
maar ook die van de landen in de
derde wereld. Zij zullen makkelij
ker hun goedkoper produkten op
onze westerse markten kwijt kun
nen. Omdat er geen heffingen meer
zijn, worden produkten goedkoper
voor de consument. Handelsoorlo-
gen behoren tot het verleden.
Dat is tenminste het ideaalbeeld.
De werkelijkheid is anders. De hon
derd landen zijn het op zoveel ter
reinen nog oneens, dat rekening
wordt gehouden met een falikante
mislukking van de onderhandelin
gen in het Brusselse Heizelcom-
plex. Over wat daar het gevolg van
zal zijn laten de betrokkenen zich al
leen uit in termen die de indruk
wekken dat ons een ramp te wach
ten staat.
De wereldeconomie zal versplin
teren in economische machtsblok
ken die elkaar zullen bestrijden, zo
heet het. Protectionisme zal de kop
opsteken, vrijhandel wordt be
perkt, de boeren krijgen minder
voor hun landbouwprodukten, de
Nederlandse handel zal instorten,
de economische groei en dus de
welvaart nemen af en de derde we
reld wordt er alleen maar armer op.
Misschien een wat te somber
beeld, maar kennelijk is dat nodig
om het belang van de onderhande-
De Rotterdamse haven is de grootst
bracht. Het afschaffen van invoertar
lang. De boeren bijvoorbeeld hebben
lingen te onderstrepen. Vooral de
discussie over de vermindering van
de landbouwsubsidies zal bepalen
of deze conferentie slaagt of mis
lukt. Daarom zullen de eerste dagen
van deze week vooral gebruikt wor
den om daarover een akkoord te be
reiken.
LandbouwdiseuSsie
Tot nog toe is het uitzicht daarop
minimaal. Het 400 bladzijden dikke
pak papier met alle conferentie-
voorstellen, bevat op diverse plaat
sen blanco pagina's, omdat de amb
telijke onderhandelaars het de afge
lopen vier jaar in Genève niet eens
konden worden. Dat betreft niet al
leen de landbouw, maar ook zaken
als het dienstenverkeer, de 'dum
ping' en de vrijheid van investeren.
De felle landbouwdiscussie tus
sen de Verenigde Staten en de EG
heeft de afgelopen weken de sfeer
danig vertroebeld. De Amerikanen
eisen een verlaging van de land
bouwsubsidies met 75 procent en
van de exportsteun voor de boeren
met zelfs 90 procent. De EG wil niet
verder gaan dan een verlaging van
de interne steun met 30 procent.
Ook over de termijn zijn de VS en
de EG het
Ier wereld dankzij de vrije internationale handel, die Nederland welvaart
ven, export-subsidies en andere handelsdrempels is echter niet in ieders be-
r de nodige problemen mee.
Vooral de Fransen en Duitsers
verzetten zich hevig tegen een ver
dere verlaging van de landbouw
subsidies. De Amerikanen hebben
zich al boos gemaakt over de oproep
van de Franse landbouwminister
Mermaz aan de Europese boeren
om in Brussel te komen demonstre
ren tegen de Amerikaanse eisen.
Vandaag worden in Brussel twin
tigduizend boze boeren verwacht.
De Amerikanen weten zich ge
steund door de zogenaamde Cairns-
groep, waarin landen als Australië,
Canada, India, Brazilië en Argenti
nië zitten. Ook de derde wereld
heeft kritiek op het subsidiebeleid
van de EG, dat leidt tot oneerlijke
concurrentie. De GATT-onderhan-
delingen zullen dan ook vooral
neerkomen op een massale aanval
van de rest van de wereld op het
landbouwbeleid van de EG.
EG-commissaris voor handel, mr.
Frans Andriessen, mag voor de EG-
landen de kastanjes uit het vuur ha
len. Hij zit in een moeilijk parket: ei
genlijk is hij het eens met de Ameri
kanen, maar zijn handen zijn gebon
den door de EG-ministerraad, die
het pas na veel moeite eens werd
over beperking van de landbouw
subsidies. Veel onderhandelings
ruimte heeft Andriessen dan ook
niet.
Maar er zijn meer problemen. Zo
liggen de Amerikanen dwars als het
gaat om het opengooien van hun
markt voor buitenlandse diensten,
zoals banken, toerisme, verzekerin
gen en telecommunicatie. Zeventig
procent van het bruto-nationaal
produkt van de VS wordt geleverd
door de dienstensector, en men wil
niet teveel buitenlandse
tie.
De Amerikanen vrezen vooral dat
zij de bescherming van hun eigen
lucht- en scheepvaart en telecom-
municatie-sector moeten opgeven,
terwijl de Japanners hun bankwe
zen buiten schot willen houden.
Maar ook de ontwikkelingslanden
zijn bang overstroomd te worden
door bedrijven uit de rijke landen.
Dan zijn er problemen over het af
schaffen van de invoerbeperkingen
aan de grenzen.
Zowel invoerquota als hoge in
voerheffingen belemmeren de vrije
handel. Sinds het oprichten van de
GATT in 1948 zijn de tarieven al ge
daald van 40 procent tot nog maar
vijf procent nu. Er liggen voorstel
len op tafel o'm ze nog eens met een
derde te verminderen. Ook de be
perking van de omvang van de in
voer (zoals invoerquota) zal geld op
leveren. Samen gaat het om 750 mil
jard gulden.
Het schrappen van de landbouw
steun steekt daar met 175 miljard
gulden mager bij af. De landbouw
zorgt bovendien slechts voor acht
procent van de EG-export, tegen
diensten 25 procent en de handel in
industriële goederen 60 procent. De
laatste dagen klinkt daarom steeds
vaker de waarschuwing dat de land
bouwproblemen de GATT-onder-
handelingen niet mogen domine-
Ingegraven
Onderhandelen is handjeklap spe
len. Je mag verwachten dat een con
cessie op landbouwgebied beant
woord zal worden met een conces
sie van een ander op het punt van de
diensten. Maar juist doordat vooral
de EG en de VS zich zo hebben in
gegraven achter hun landbouwdos
siers is het de vraag of niet eerst de
landbouwdiscussie moet zijn afge
rond, voordat op andere terreinen
iets bereikt kan worden.
Vooral de derde wereld ziet dat
met argusogen aan. De VS hebben
al gedreigd met handelsoorlogen.
Er ligt in Washington een lijst klaar
met produkten uit Europa, waarvan
de invoer beperkt zal worden als
men het deze week niet eens wordt.
Maar aan EG-kant zegt men dat de
Amerikanen zelf ook boter op hun
hoofd hebben, omdat zij hun boe
ren net zo hard subsidiëren als de
Gemeenschap.
Ook de textiel vormt een pro
bleem. Al jaren beperkt het westen
de invoer van textiel uit 'goedkope'
landen in vooral Azië. Het enige
doel is de eigen textielindustrie te
beschermen. Het Multivezel-ak-
koord (MVA) op grond waarvan dit
gebeurt loopt in 1992 af. In de
GATT. moet nu overeenstemming
worden bereikt over het tempo
waarin de invoerbepekringen zul
len worden afgebouwd.
De ontwikkelingslanden kan dat
niet snel genoeg gaan, maar landen
als Portugal en Italië met een grote
textielindustrie, willen een zo lang
mogelijke termijn. De verwachting
is dat het ergens tussen tien en vijf
tienjaar zal worden. Dan zal de wes
terse textielindustrie zo aangepast
en gemoderniseerd zijn dat zij van
de concurrentie uit de derde wereld
minder te vrezen zallen hebben.
Octrooien
Een laatste struikelblok is de be
scherming van de 'intellectuele ei
gendom', zoals patenten, octrooien
en handelsmerken. Iedereen kent
de verhalen over de vervalste Rol-
ex-horloges in Hongkong of nep-
Lacoste-truitjes. Men wil deze deze
landen nu dwingen daar nu iets te
gen te doen. Maar die zien zo een lu
cratieve industrie teloor gaan. Van
hen komt dan ook het meeste ver
zet.
Dan zijn er nog problemen over
kleinere onderwerpen. Het is echter
duidelijk dat de doorbraak zal moe
ten komen van de landbouwdiscus
sie tussen de VS en de EG. Woens
dag weten we of deze ronde gaat
lukken, is de verwachting. Als de
Amerikanen en Europeanen dan
nog met rode hoofden tegenover el
kaar staan, mogen we aannemen
dat dit jaar geen besluit meer zal
vallen over een vrijere wereldhan
del.
RIO DE JANEIRO - De crisis in
de Golf wordt de komende week
vanuit diverse Latijnsamerikaanse
hoofdsteden geregisseerd. Want ter
wijl de Amerikaanse minister Ja
mes Baker zich voorbereidt op een
eventueel bezoek aan Baghdad is
president George Bush gisteravond
afgereisd naar Latijns-Amerika. In
minder dan een week zal de Ameri
kaanse president vijf landen bezoe
ken.
Vandaag wordt in ruim 24 uur
Brazilië afgewerkt. Dinsdagoch
tend vliegt de president door naar
buurland Uruguay. Woensdag is Ar
gentinië aan de beurt. Donderdag
wipt hij de Andes over naar Chili
om vrijdag nog een korte stop in Ve
nezuela te maken alvorens zaterdag
huiswaarts te keren.
Een bezoek aan de regio, waar
mee de Verenigde Staten van ouds
her, nauwe banden onderhoudt,
stond allang op het programma.
Bush is daar in zijn hoedanigheid
als president nog niet geweest. Nu
de oorlog met Irak is "uitgesteld"
tot 16 januari kon een trip over het
continent er wel tussendoor. Zij het
dat het programma flink is inge
kort.
Handel - of liever gezegd vrije
handel - de buitenlandse schuld en
Amerikaanse investeringen in de
regio zullen de belangrijkste ge
spreksonderwerpen zijn. In het
licht van de Golfoorlog zullen de
Amerikanen zeker ook de ambities
van de weinig kieskeurige Latijn
samerikaanse wapenfabrikanten
onder de loep nemen. In Brazilië en
Argentinië zullen de nucleaire pro
gramma's van beide landen aan de
orde komen.
De betrekkingen tussen Washing
ton en de buren in het zuiden zijn
lange tijd niet zo goed geweest. De
ontspanning in de wereld helpt
daarbij. Maar de verbetering hééft
volgens diplomaten uit de regio
vooral te maken met een verande
ring van beleid en stijl, zowel als in
de diverse hoofdsteden in Latijns-
Amerika als in Washington.
In Latijns-Amerika liet men het
confrontatiebeleid varen. In de ja
ren zestig en zeventig draaide alles
om de eigen souvereiniteit en waren
de „Yanquis" een vijandige kolo
niale macht. Sommige landen na
tionaliseerden buitenlandse (meest
Amerikaanse) bedrijven. Het stre
ven naar een eigen sterke industrie
betekende dat de grenzen praktisch
werden gesloten voor produkten
van buiten.
De laatste oprisping van het con
frontatiebeleid was het plan voor
een kartel van schuldenlanden in de
tweede helft van de jaren tachtig.
Maar de koers is nu verlegd. De (ge
nationaliseerde) bedrijven worden
nu geprivatiseerd; de grenzen gaan
geleidelijk open; de Amerikanen
zijn koopkrachtige klanten; met de
schuldeisers wordt onderhandeld
en geen enkele Latijnsamerikaanse
diplomaat neemt nog het woord
'imperialisme' in de mond onder
werktijd.
Argentinië is nu zelfs militair
bondgenoot. Het land zond twee
oorlogsbodems naar de Golf. Ook
het nucleair verdrag dat Argentinië
en Brazilië afgelopen week sloten,
tekent de nieuwe welwillendheid.
Het eigenzinnig kernbeleid en de
dreiging van een Latijnsamerikaan
se atoombom stoorden de Amerika
nen. In grote haast, om het Ameri
kaanse bezoek voor te zijn, hebben
beide ianden nu besloten interna
tionale controle op hun kerninstal
laties toe te laten.
Ook in Washington is het een en
ander veranderd. Er waren in de ja
ren zestig en zeventig handels-en
wapenembargo's en door de Ameri
kanen geregisseerde manipulaties
in de binnenlandse politiek. Mede
dankzij het vertrek van de militaire
machthebbers de afgelopen jaren
kwam de dialoog met de zuiderbu
ren weer op gang.
Mexico, Chili, Bolivia
i Ar
gentinië en Brazilië krijgen applaus
uit Washington voor de rigoureuze
herinrichting van de economie. De
discussie over de schulden is in een
nieuwe fase aangeland. Dit mede
dankzij een Amerikaanse minister
van financiën (Nicholas Brady) die
als eerste van de kant van de
schuldeisers reductie van de bui
tenlandse schuld voorstelde.
De belangstelling van Japan voor
de Latijnse markt wordt in Was
hington kritisch gevolgd. Niet voor
niets kwam president Bush begin
juli met een plan voor vrije handel
en vergaande politieke samenwer
king tussen de twee continenten,
het Initiatief voor de Amerika's ge
heten. De Amerikanen wensen nau
were banden met Latijns-Amerika,
een belangrijke afzetmarkt voor de
toekomst. De Golfcrisis heeft het
plan even naar de achtergrond ge
drongen, maar het wordt zeker weer
te berde gebracht in Brasilia, Mon
tevideo, Buenos Aires, Santiago en
Caracas.
GEESTELIJK LEVEN
Casaroli architect van 'Ostpolitik'
Van onze correspondent Eeleo van der Linden
ROME (GPD) Kardinaal Agostino Casaroli, de 'premier' van
het Vaticaan is zaterdag met pensioen gegaan. Een geëmotio
neerde Paus Johannes Paulus II sprak tijdens een officiële
plechtigheid van 'een groot verlies'. Casaroli was verantwoor
delijk voor de politieke en diplomatieke successen van de Hei
lige Stoel. Opvolger van Casaroli is de 63-jarige Italiaanse
Monseigneur Sodano, tot voor kort de 'minister van Buiten
landse Zaken' van het Vaticaan.
Casaroli had vorig jaar al, bij het
bereiken van zijn 75-jarige leeftijd
en overeenkomstig de regels van
het kerkelijk recht, zijn ontslag
ingediend als secretaris van staat,
in de hiërarchie van het Vaticaan
de hoogste functionaris na de
paus. Maar Paus Woityla "kon
niet zonder een zo wijs en des
kundig man op een moment dat
in Oost-Europa de veranderingen
niet waren bij te houden", zoals
deze zelf zaterdag verklaarde.
Casaroli was dan ook de archi
tect van wat wel de Vaticaanse
'Ostpolitik' wordt genoemd. Meer
dan 25 jaar heeft de kardinaal
zich, met eindeloos geduld, inge
zet voor de dialoog met Oost-Eu
ropa en voor een verbetering van
de positie van de katholieke Kerk
achter het voormalige IJzeren
Gordijn. Het bezoek vorig jaar'
van president Gorbatsjov aan de
paus was de kroon op zijn werk.
In 1963 gaf paus Johannes XXI-
II Casaroli opdracht in Budapest
te bemiddelen in de problemen
rond de Hongaarse kardinaal
Mindszenty. Vanaf dat moment
ontwikkelde de kleine en fragiel
ogende Casaroli zich tot de 'ster
diplomaat' van het Vaticaan.
Paus Paulus VI zond hem de hele
wereld over om de politiek van
dialoog en ontspanning te stimu
leren.
In 1971 tekende Casaroli in
Casaroli.
o EPA)
Leslie Newbigin:
Leren van islam
OEGSTGEEST - Moslims zien
veel scherper hoe hun kinderen
op school worden geïndoctri
neerd. Met dit voorbeeld maakte
de Engelse oud-bisschop Leslie
Newbigin, voor velen een autori
teit op het gebied van de zending,
vrijdag in Oegstgeest duidelijk
dat westerse christenen kunnen
leren van de islam.
Tijdens een studiedag van het
Hendrik Kraemer Instituut bena
drukte de anglicaan dat christe
nen open moeten staan voor de
kritiek die hun islamitische bu
ren op de westerse samenleving
hebben. Newbigin wilde hiermee
het belang van de dialoog tussen
de godsdiensten duidelijk ma
ken.
Het onderwijs probeert volgens
Newbigin kinderen wijs te maken
dat ze de wereld kunnen begrij
pen zonder God. "God is een pri-
vézaak geworden en heeft geen
enkele betekenis meer voor het
publieke leven van de samenle
ving". Hij vroeg zich af waarom
christenen al niet veel eerder zich
tegen deze ontwikkeling hebben
verzet.
De voormalige missionaris in
India pleitte in Oegstgeest ook
voor duidelijkheid in de dialoog.
Hij illustreerde dit met persoon
lijke ervaringen uit een achter
buurt in Birmingham, waar hij na
zijn Indiase periode parttime-pas
tor was. Als hij moslims, hindoes
en sikhs bezocht, had hij altijd
zijn priesterkleding aan, "zodat ik
goed herkenbaar was".
Hij werd bij deze andere gelovi
gen altijd als "een man van God"
ontvangen. Door het wederzijdse
respect en de herkenbaarheid
was het vaak heel gemakkelijk
om aan de praat te komen "over
serieuze aangèlegenheden, over
geloof en de grote levensproble
men". Zonder zijn ervaring als
missionaris was dat overigens
moeilijker geweest en zou sowie
so het werken in een multireli
gieuze binnenstad veel moeiza
mer zijn geweest.
De hervormde theoloog prof.
dr. L.A. Hoedemaker pleitte er
voor de secularisatie hoog op de
agenda van de interreligieuze dia
loog en de oecumenische bewe
ging te plaatsen. Dit probleem dat
aanvankelijk het westerse chris
tendom plaagde, heeft inmiddels
door de westerse expansiedrang
een wereldwijde omvang gekre
gen.
Moskou namens het Vaticaan het
non-proliferatieverdrag inzake
kernwapens. Dat was de eerste
keer dat een functionaris van het
Vaticaan voet zette in de Russi
sche hoofdstad sinds de Oktober
revolutie. Vier jaar later werd het
Verdrag van Helsinki onderte
kend, een gebeurtenis waaraan
Casaroli geen kleine bijdrage had
geleverd.
Tot zover onze correspondent.
Het ANP meldt verder dat
Casaroli's beleid in het begin door
velen binnen de RK Kerk, ook in
de Curie, met argusogen gevolgd.
Zij verweten hem "een verbond
met de duivel" te zijn aangegaan.
Maar de huidige paus bracht alle
kritiek tot zwijgen toen hij
Casaroli in 1979 tot weede man
van de RK Kerk benoemde. De
paus gaf hem zelfs bevoegdheden
die nog nooit aan het staatssecre
tariaat waren toevertrouwd,
waardoor Casaroli een soort 'vice-
paus' werd.
De nieuwe 'premier', aartsbis
schop Sodano (63) wordt gezien
als een geduldige onderhande
laar. Het succes van de Vaticaan
se bemiddeling tussen Argentinië
en Chili in verband met het con
flict over het Beagle-kanaal is
voor een belangrijk deel aan toe
te schrijven aan Sodano, die van
1978 tot 1988 apostolische nun
tius in Chili was.
Twee jaar geleden benoemde
de paus Sodano tot secretaris
voor de betrekkingen met de an
dere staten. Daarmee werd Soda
no in feite de minister van buiten
landse zaken van het Vaticaan.
Sodano leidde onder meer de on
derhandelingen met de Russisch-
Orthodoxe Kerk over de terugga
ve van kerken aan de Oekrains-
Katholiek Kerk en wist te berei
ken, dat Roemenië de diplomatie
ke betrekkingen met het Vati
caan herstelde.
Geschorst. Een leerlinge van
een rk MDGO-school in Box
meer, de 17-jarige Tressy Ebbers,
is, door haar school tijdelijk ge
schorst omdat ze weigert deel te
nemen aan de kerstviering. Direc
teur F. H. van Lierop betreurt de
situatie, maar de kerstviering is
ook onderdeel van een lessenpro-
ject. "Het onderdeel dramatische
expressie is een eindexamenvak
en'kan derhalve niet gemist wor
den".
Vluchtelingen. De Raad van
Kerken in Nederland zal zich
gaan bezinnen op de vraag aan
welke voorwaarden een beper
kend toelatingsbeleid van vluch
telingen moet voldoen. "Een
zorgvuldig allochtonenbeleid
vraagt om een zorgvuldig toela
tingsbeleid. De kerken kunnen
daar niet om heen", erkende se
cretaris ds. W. R. van der Zee za
terdag na afloop van het overleg
tussen de raad en de PvdA in
Driebergen. Het besloten overleg
op initiatief van het hervormde
vormingscentrum Kerk en We
reld had volgens beide partijen
"in een ontspannen sfeer en in
grote openheid" plaats. Van de
zijde waren onder andere aanwe
zig voorzitter Sint en de ministers
Pronk en Dales. De bewindslie
den Kok, D'Ancona en Simons
woonden een deel van de bijeen
komst bij.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: aangenomen naar
Groningen (toez.) als studentenpredi
kant mw. drs. A. Diesemer kand.
Hattem, naar Schiedam H. Onderstal
Den Haag-Loosduinen; bedankt voor
Boskoop H. Nap Ede.
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Arnemuiden drs. J. Bakker
kand aldaar, aangenomen naar Den
Haag-W. A. L. van den Dries Apel-
