'Verhaal in één foto gevangen
Werk Oosteuropese fotografen in Beurs van Berlage
Expositie Rus Itissitzky in Eindhoven
Moderne beeldende kunst uit
Azië in Beurs van Berlage
Jules Croiset koning Pelasgos
bij Theater van het Oosten
POP
Verdwaald
Snoeihard
Niet nieuw
Aanhouders
Hoogstaand
Amsterdam Baroque
Orchestra voert 48
symfoniën Mozart uit
Groot verschil
voor en na de
pauze van
koor Cantilene
Zak As ontkent en steekt de draak met alles
ZATERDAG 1 DECEMBER 1990
KUNST
PAGINA 39
Van Bernard Grzywacz is deze foto
AMSTERDAM - Een batal
jon soldaten marcheert door
een smalle straat. Hoge
woonblokken aan weerszij
den. Glimmende petten,
kaarsrechte ruggen. Een jon
ge vrouw, bleek, mager,
kijkt in de lens, terwijl het le
ger voorbijtrekt. Een donke
re vlek onder de ogen. En
dan die blik! Peilloze diepte,
oneindige leegte. Praag
1984.
De Beurs van Berlage in Amster
dam biedt onderdak aan meer dan
duizend foto's uit Oost-Europa.
Werk van ruim honderd fotografen
uit Tsjechoslowakije, Polen, Bulga
rije, Roemenië, Hongarije, de Sov
jetunie en de voormalige DDR. De
tentoonstelling Foto's uit Oost-Eu
ropa is oorspronkelijk samenge
steld door het Musee de l'Elysee in
Lausanne, Zwitserland, en door
Beurs-medewerker Menno van de
Koppel naar Nederland gehaald.
De hoge Goederenbeurszaal is
flink gevuld met deze expositie. Wie
alles wil zien - en waarom zou je niet
- is al gauw anderhalf tot twee uur
zoet. Maar die tijd is zeker goed be
steed. Sommige foto's zijn zo
schreeuwend van emotie, zo schrij
nend, dat ze - zoals zo vaak met goe
de foto's - een heel verhaal vertellen
in die ene opname. Andere foto's ge
ven gewoon een beeld van alledag
in dat deel van Europa waarvan de
meesten van ons, ondanks de
stroom van informatie die ons nu
overspoeld, nog zo weinig weten.
De expositie toont veel beelden
van de omwenteling in de verschil
lende landen Het meest schrijnend,
maar ook nog het scherpst in het ge
heugen gegrift, zijn de beelden van
de revolutie die vorig jaar kerst een
einde maakte aan het bewind van
de Roemeense dictator Ceaucescu.
Maar daarbij blijft het niet. Naast
foto's van de Fluwelen Revolutie,
afkomstig van het Tsjechische pers
bureau Radost (Plezier), hangen er
historische beelden van de Praagse
Lente, geschoten door Joseph Kou-
delka, die in 1968 de wereld net zo
schokten als de enorme stapel film
materiaal van vorig jaar. Het Poolse
fotopersbureau Dementi levert
beelden waarop paus Johannes
Paulus II en Lech Walesa vanzelf
sprekend de hoofdrollen vervullen.
Daarop sluiten de foto's van tien
jaar Solidamosc (Solidariteit) van
de Pool Stanislaw Markowski per
fect aan.
Van een heel ander kaliber zijn de
foto's van de Oekraïner Victor
Marutschenko over de evacuatie uit
EINDHOVEN (ANP) - In het Van
Abbemuseum in Eindhoven is van
16 decenmber tot 3 maart een grote
overzichtstentoonstelling te zien
van het werk van de Russische kun
stenaar El Lissitzky (1890-1941).
Aanleiding voor de expositie is het
feit dat Lissitzky honderd jaar gele
den in Potsjinok werd geboren.
Lissitzky was architect, schilder,
i vormgever.
De twee grootste concentraties van
zijn werk bevinden zich in Moskou
en Eindhoven. De Tretjakov Galerij
in Moskou bezit ongeveer driehon
derd werken uit het legaat van de
weduwe Sophie Lisstizky-Kuppers.
Het merendeel van deze werken
is nooit eerder in het Westen te zien
geweest. Het Van Abbemuseum
CONCERTEN De grootste Duitse hardrockgroep 'Scorpions' komt in
het kader van een Europese tournee voor een eenmalig optreden naar Ne
derland. Als speciale gast zal de groep 'Winger' meekomen. Het optreden
heeft plaats op 14 januari 1991 in Ahoy' Rotterdam. De voorverkoop is
reeds begonnen.
verwierf in 1968 een van de belang
rijkste verzamelingen van het werk
van Lissitzky. De collectie, die be
staat uit 130 werken, is de meest
omvangrijke verzameling buiten de
Sovjetunie. De werken waren af
komstig uit een atelier van de Russi
sche kunstenaar in Hannover.
Ter gelegenheid van de over
zichtstentoonstelling zijn deze twee
basisverzameolingen aangevuld
met een aantal bruiklenen uit het
bezit van diverse Europese en Ame
rikaanse musea en particulieren. De
expositie is ook nog te zien in Mos
kou, Parijs en Madrid.
AMSTERDAM (ANP) - In de Beurs
van Berlage in Amsterdam wordt in
het najaar van 1991 een tentoonstel
ling gepresenteerd van moderne
beeldende kunst uit Hongkong,
China en Taiwan. Het initiatief
daarvoor is genomen door de Gate
Foundation, een stichting die zich
sinds 1988 bezighoudt met de pro
motie van moderne beeldende
kunst uit Azië.
Tegelijkertijd wordt een symposi
um georganiseerd met als thema de
veranderde opinies over moderne
kunst.
Kunsthistorica E. van der Plas
stond aan de wieg van de stichting.
Toen zij nog werkte in het Volken
kundig Museum in Leiden ging zij
het steeds meer missen dat dergelij
ke musea geen aandacht besteden
aan hedendaagse kunst. Hun doel
stelling is eerder antropologisch en
cultuur-historisch.
Een reis naar Azië sterkte haar in
haar plan: „Ik was verrast te ont
dekken hoeveel kunstenaars werk
maken dat de moeite waard is in
West-Europa te tonen. De tijd van
het zonder meer imiteren met Wes
terse stijlmiddelen is voorbij en wat
we nu zien is prachtige kunst waar
uit een grote zelfbewustheid over
dë eigen identiteit spreekt. Men is er
„hongerig" naar moderne kunst en
zou graag geregelder contacten wil
len en uitwisselingsprogramma's'
realiseren. Dat leek mij een levens
vatbare basis voor de oprichting
van de stichting."
Ook de subsidiegevers van het
ministerie van cultuur (WVC) en het
Prins Bernhard Fonds waren en
thousiast en kwamen met een sub
sidie over de brug. Inmiddels zijn
de eerste vruchtbare pogingen in
het werk gesteld bedrijven voor
sponsoring van activiteiten te inte
resseren. Bovendien bleek de Tai
wanese overheid bereid geld in de
intensivering van contacten te ste
ken. Zo maakte Madeleine Warde
naar namens de Gate Foundation
deel uit van de uitgebreide Amster
damse delegatie die afgelopen okto
ber naar Taiwan reisde voor een ori-
ëntatiebezoek.
ARNHEM (ANP) - De acteur Ju
les Croiset is een van de toneel
spelers die meewerken aan het
stuk „De Smekelingen" van Ais-
chylos in een opvoering van het
Theater van het Oosten. De pre
mière is op 5 januari in Arnhem.
Temidden van een multiculturele
cast speelt hij daarin de dragende
rol van koning Pelasgos van Ar-
gos.
Croiset keert terug naar het ge
subsidieerde toneel nadat hij de
afgelopen jaren actief was in solo-
produkties. De acteur kwam in
1987 in het nieuws toen hij zijn ei
gen ontvoering in scène zette uit
protest tegen de opvoering van
een door hem als anti-semitisch
beoordeeld stuk van Fassbinder.
Een woordvoerster van het
Theater van het Oosten deelde
vrijdag mee dat
Croiset „geknipt is voor deze rol".
„Het is al maanden bekend dat
we dit stuk gaan spelen en we
hebben sindsdien geen enkele ne
gatieve reactie binnen gekregen.
Wij vinden het niet nodig dat ie
mand eeuwig wordt achtervolgd
met zijn verleden", aldus de
woordvoerster.
Het is de eerste keer dat „De
Smekelingen" in Nederland
wordt opgevoerd. In de regie van
Agaath Witteman wordt het een
muziek-, dans- en tekstspektakel.
Bestudering van de Griekse tekst
(uit de 5e eeuw voor Christus)
heeft uitgewezen dat de koortek
sten grotendeels werden gezon
gen. De rollen vari de niet-Grie-
ken worden gespeeld door zwarte
acteurs en actrices. De vooraan
staande Liberiaanse choreografe
en dansers Naomi Gedo neemt de
choreografie voor haar rekening,
Zak Diouf en Wendell Morrison
verzorgen de muzikale leiding.
De vertaling is van Gerrit Kom-
rij. Het Theater van het Oosten
gaat met de produktie op toernee
en wordt op 13 en 14 februari in
Amsterdam verwacht.
Bijdragen: Erna Straatsma, Jan Rijsdam,
Wim koevoet, Emiel Fangmann.
Robert Palmer - 'Don't explain'
(EMI)
De laatste tien jaar is Robert Pal
mer diverse malen van het rechte
rock'n roll pad afgedwaald. In 1980
verbaasde hij zijn fans met het al
bum 'Clues', waarop hij samen
werkte met 'robotzanger' Gary Nu-
man. De plaat, vol metalige synthe
sizerpop week flink af van de Pal
mer's bekende rhythm blues-ach-
tige idioom. Vijf jaar later verbaas
de hij wederom vriend en vijand
door samen met The Power Station
(band van een aantal Duranduran-
leden) een plaat op te nemen. Op die
schijf maakte Palmer een nogal ver
dwaalde indruk.
Op het zojuist verschenen 'Don't
explain' is Palmer helemaal de
draad kwijtgeraakt. Ruim eenderde
van het materiaal op deze cd, die in
totaal 66 minuten in beslag neemt,
is gevuld met jazz. De rest varieert
van covers van onder anderen Mar
vin Gaye, Otis Redding en Bille
Holiday tot Afrikaans en Caraïbisch
getinte nummers.
Wie hier wijzer van wordt is mij
een raadsel. De jazzliefhebbers zul
len vermoedelijk weinig moeten
hebben van Palmer's experimenten
en de popliefhebbers evenmin. De
covers zijn bovendien uiterst matig.
De paar nummers die overblijven
zullen de hitparade wel halen.
E.S.
Ivy Green - 'Real slow burn' (Van
Record Company)
Na vier jaar opgekropte energie,
barst de Hazerwoudse garageband
Ivy Green los op het vijfde studio
album 'Real slow burn". Onder lei
ding van zanger/gitarist Tim Mul
lens en producer Mare de Reus le
vert de groep wederom een plaat vol
snoeiharde rock 'n roll af. Volgens
het bekende Ivy Green-recept: har
de gitaren en pittig blaaswerk.
Nieuw zijn de samples die saxofo
nist Martijn Loos (een nieuwe naam
in de groepsbezetting) her en der
door de nummers mixt. Door die
toevoeging klinkt Ivy Green soms
dajisbaarder dan we tot nu toe van
de jongens gewend zijn. Zoals bij
voorbeeld in het funky 'Happily
warped'.
De band die inmiddels vijftien
jaar bestaat laat op 'Real slow burn'
horen nog vol woede, ergernis en
spanning te zitten. Ivy Green op zijn
best dus.
Morrissey - Bona Drag (EMI)
Regelmatig roepen nieuwe relea
ses, van dames en heren die al een
tijdje meedraaien in de popindus
trie, de verzuchting op dat het nooit
meer wordt als vroeger. Met het
werk van Steven Morrissey is het
precies andersom. Het klinkt tel
kens weer precies als vroeger. Op de
nieuwe Morrissey-CD 'Bona Drag'
lijkt het wel alsof de voormalige
zanger van The Smiths begonnen is
zijn eigen repertoire te coveren.
Dat het nieuwe album bekend in
de oren klinkt is niet zo vreemd.
Van een echt nieuwe CD is hele
maal geen sprake. Eigenlijk gaat het
om een verzameling singles, waar
onder Suedehead, dat al op.Morris-
seys vorige solo-album te vinden
was, recente hits als Everyday Is Li
ke Sunday en The Famous Interna
tional Playboys en zijn laatste
single Piccadilly Palare. Songs die
er mogen zijn en die, samen met een
aantal nieuwe Morrissey-nummers,
het album best te pruimen maken.
Eén van de mooiste nieuwe songs
op Bona Drag is November Spaw
ned A Monster, met een opmerkelij
ke vocale bijdrage van Mary Marga
ret O'Hara. Het eindoordeel over dit
'nieuwe' Morrissey-album kan niet
anders dan wat tweeslachtig zijn: er
zit weinig vernieuwing in, maar het
klinkt ook absoluut niet slecht. Het
melancholieke stemgeluid en de
mistroostige teksten van Morrissey
hebben, hoewel daarin ook weinig
verandering valt te ontdekken, ken
nelijk een lage vervelingsgraad. Dat
is maar goed ook want voor januari
is alweer een nieuwe, een echte
nieuwe CD van Morrissey gepland.
J.R.
Tröckener Kecks: Met Hart en
Ziel (Ariola)
Tien jaar jaar keihard werken aan
een eigen weg is beloond: Met Met
hart en ziel hebben de Amsterdam
se Tröckener Kecks hun eerste hit.
Het gelijknamige zesde studio-al
bum is dan wel het eerste bij een
grote platenmaatschappij, maar de
hechte viermansformatie heeft be
slist geen concessies aan de com-
Robert Palmer. (foto p.r.)
mercie en de tijdgeest gedaan. Wel
heeft voorman Rick de Leeuw zang
lessen genomen en is dus eindelijk
verstaanbaar.
Zijn ongepolijste stem hoort ver
plicht bij het overige instrumentari
um als een dekseltje op de trommel.
Want daardoor blijft de inhoud - ste
vige nederlandstalige ballads, rock
'n' roll, rock en smartlap - knappe
rig. De elf door The Lau (The Scene)
geproduceerde nummers van con
stante kwaliteit worden in het
hoofd opgeslagen. Vernieuwend
zijn ze niet, en dat is voor de geluk
kig voor modes ongevoelige Kecks
een aanbeveling. Op dit album ge
ven wel enige klanken van bazouki
en accordeon, en de melodieuze
koortjes soms extra cachet.
Tekstueel is het thema ver
trouwd: Autobiografisch reflectie
op het bestaan en daarmee vaak de
zoektocht naar de (verloren) liefd^
in het donker. Want nacht is in ne
gen van de tien gevallen het sleutel
woord.
De ballad In tranen heeft een
tekst - 'We hebben altijd nog elkaar'
- a la Koos Alberts, maar de uitvoe
ring verheft die naar andere en ho
gere hitgevoelige sferen. Dat geldt
ook voor het nummer Redding
(naar Otis) met de onvergetelijk ge
arrangeerde regels En de sneeuw
valt (koortje), Het wordt een mooie
Kerst dit jaar (de Leeuw). Januari
wordt nog mooier, want dan staat
op de 19e de groep weer in het Leid-
se LVC.
E.F.
Steve Winwood - 'Refugees of the
heart' (Virgin)
Gewoon weer een uitstekend al
bum levert zanger/multi-instru-
mentalist/producer Steve Winwood
met 'Refugees of the heart' af, zijn
zesde sinds 1977; het jaar waarin hij
met het onvolprezen 'Arc of a diver'
zijn solo-carrière begon.
Het is trouwens ondenkbaar dat
hij ooit met een uitgesproken slech
te plaat op de proppen komt. Met
Winwood's prachtige zangstem kan
hij eventuele magere composities
alsnog redden. Wel heeft die voor
spelbare hoogstaande kwaliteit ook
zijn saaie kant, al zou ik niet weten
wat Winwood daaraan zou moeten
doen. Er met zijn pet naar gooien?
'Refugees of the heart' telt acht,
fiks uitgesponnen stukken. 'Run
ning on', een haperende ode aan
muziek en de zeurderige gospel
'Every day' bevallen het minst. Ope
ner 'You'll keep on searching', met
heerlijk log slagwerk van Russ
Kunkel en hartverscheurende sax-
soli van Randall Bramblett, alsme
de afsluiter 'In the light of day'
(speelduur: 10 minuten), met Win
wood zelf op de xylofoon, behoren
tot de mooiste composities die Win
wood ooit heeft gemaakt.
Van de andere vier nummers valt
vooral het zeer swingende 'One and
only man' op. Behalve drummen -
dat doet zijn oude Traffic-maatje
Jim Capaldi - doet Winwood hier
alles zelf, inclusief de venijnige gi
taarsolo. Het hitsige ritme contras
teert fel met de oerdegelijke, brave
teksten waarin eeuwigetrouw
wordt beloofd.
'Another deal goes down' is ver
rijkt met de vervaarlijke slide van
Larry Byrom en Winwood's eigen
ietwat panische zang. Dit nummer
is de follow-up van 'Split decision'
van Winwood's best verkochte
plaat, 'Back in the high life'. In het
vervolg zal Winwood op al zijn pla
ten een plekje inruimen voor derge
lijke hoekige blues.
W.K.
Van onze correspondent
Rob van der Hilst
PARIJS Een unieke Nederland
se bijdrage aan het internationale
concertleven. Zo valt de reeks con
certen met alle symfonieën van
Wolfgang Amadé Mozart ('Ama-
deus' is een vroeg-18e eeuwse, voor
al deftige naamsverandering), die
begin deze maand in het Muziek
centrum Vredenburg in Utrecht
van start gingen, met recht te type-
De uitvoerenden zijn leden van
het Amsterdam Baroque Orchestra
(ABO) en hun dirigent, de klaveci-
nist, organist en musicoloog Ton
Koopman.
De Mozartconcerten in Utrecht
zijn door Ton Koopman ingedeeld
in elf concerten en die op hun beurt
werden uitgesmeerd over elf maan
den. Daarnaast zullen de symfonie
ën volgend jaar in Japan integraal
worden gespeeld, waaraan opna
men voor CD en CDvideo door het
Franse platenlabel Erato zijn vast
geknoopt.
De kans is heel waarschijnlijk dat
het komende Mozartproject van
Koopman en de zijnen de enige
prestigieuze muziekgebeurtenis in
Nederland voor 1991 zal zijn. "Net
als in het Bachjaar 1985 zijn veel
concertorganisatoren er stellig van
overtuigd geraakt, dat iedereen zich
in 1991 wel op Mozart zou storten",
meent Ton Koopman. "Met het
merkwaardige gevolg dat zich, voor
zover het zich thans laat aanzien,
volgend jaar op het gebied van Mo
zart weinig bijzonders zal gaan vol
trekken".
"Natuurlijk is Mozart een van de
meest gespeelde componisten van
de westerse muziek. Maar men slaat
de plank mis door te veronderstel
len dat wij Mozarts muziek, zijn
symfonieën in het bijzonder, alle
maal kennen. De symfonieën die
bekend werden, zijn vooral de late
re werken, maar wie kent Mozarts
Eerste? Tenminste als wij onder dat
nummer de symfonie in Es uit 1764
verstaan waarvan Köchel (de schrij
ver van de eerste 'officiële' Mozart-
werkenlijst uit 1862, RvdH) aannam
dat het Mozarts allereerste symfo
nie is. Voor het samenstellen van
onze Mozartserie heb ik Köchels
werkenlijst hooguit als springplank
gebruikt".
Microfilms
"Ter voorbereiding van de serie heb
ik overal fotokopieën en microfilms
van de, voor zover mogelijk, oor
spronkelijke handschriften van Mo
zarts orkestsymfonieën opge
vraagd. Daarbij ben ik soms op
merkwaardige feiten gestoten. Voor
zover ik kan concluderen schreef
Mozart niet 41 symfonieën, zoals
Köchel aannam, maar om en nabij
de zestig. Er is zelfs een muziekwe
tenschapper die meent dat Mozart
ongeveer honderd symfonieën
componeerde. Daartoe worden dan
ook bijvoorbeeld alle inleidende
sinfonia's van de vroege opera's ge
rekend".
De titel 'sinfonia' of 'sinfonie'
komt aanmerkelijk vaker op hand
schriften voor, van Mozart zelf of op
afschriften en partijen van de hand
van zijn vader Leopold en zuster
Nannerl, dan Köchel eertijds kon
weten. Door de toernee's die vader
Leopold Mozart voor zijn talentvol
le zoontje kris-kras door westelijk
en centraal Europa organiseerde,
raakten handschriften van Mozart
junior overal verspreid. Mozartken-
ner Köchel had eertijds maar slecht
zicht op die verspreid geraakte
stukken.
Ton Koopman: "Na de publikatie
van de Köchel-Verzeichnis kwa
men druppelsgewijs onbekende
handschriften aan het licht. Nog in
1981 dook een stapel orkestpartijen
op van een ongenummerde symfo
nie in F, in het handschrift van Leo
pold Mozart. Die in wezen incorrec
te nummering van Köchel heeft wel
tot gevolg dat bijna iedereen bij de
zeg maar officiële opgave van Mo
zarts symfonieën het aantal 41
noemt. Verwarrend, maar dit geldt
wel voor meer bekende klassieke
componisten. De nummering van
Schuberts symfoniëen geeft ook
aanleiding voor de nodige verwar
ring. Voor onze Mozartserie heb ik
het aantal symfonieën op minimaal
48 vastgesteld. Daaronder reken ik
ook minstens drie Haagse symfo-
Tijdens een gastoptreden van de
jonge Mozart aan het stadhouderlij
ke hof in Den Haag componeerde
hij verscheidene gelegenheidswer
ken, waaronder een '5e' symfonie in
Bes uit 1765. Uit onderzoekingen
bleek echter dat Mozart meer 'Haag
se' symfonieën heeft geschreven.
Koopman: "Het is niet alleen de
vijfde, maar ook de zogeheten Alte
Lambacher-symfonie en zeer waar
schijnlijk zijn er nog enkele andere
symfonieën in Den Haag ontstaan.
Het aardige van deze Alte Lam-
bacher symfonie is dat Mozart het
werk naar grote waarschijnlijkheid
heeft gecomponeerd ter gelegen
heid van de inhuldiging van stad
houder prins Willem V".
Tradities
"Ik denk dat wij met onze Mozartse
rie, met behulp van onze kennis op
het gebied van uitvoeringenpraktij
ken uit Mozarts tijd, instrumentari
um uit die tijd en ook een inmiddels
jarenlange ervaring met barokmu
ziek, wel op hem moesten uitko
men. Mozart werkte in Wenen en
ook elders nauw samen met musici
die vanuit oudere speeltradities, uit
de barok musiceerden. Zijn ver
nieuwingen wortelen daarin. Onze
kijk op Mozart is dan ook vanuit
Fux, Biber, C.P.E.Bach, Haydn,
wier werken wij op het repertoire
hebben en niet vanuit Beethoven of
zelfs Brahms.
Mozart beschouw ik in zekere zin
als de uiterste consequentie van de
barok, zijn visie op het componeren
heeft sterke wortels in het verleden.
Ik denk bijvoorbeeld aan zijn fuga's
voor fortepiano en de contrapunti-
sche opzet van de latere symfo
nische werken. Verder dan Mozart
willen wij met het ABO niet gaan."
De Mozartcyclus van het Am
sterdam Baroque Orchestra o.l.v.
Ton Koopman is in het muziek
centrum Vredenburg in Utrecht
nog te beluisteren op 20 dec., 24 en
27 febr., 10 en 16 april, 9,11 en 15/16
sept.
de dorpjes rond Tsjernobyl, alweer
vier jaar geleden. Treurige portret
ten van een plotseling verstoord le
ven, zoals ze ook zijn vastgelegd
door verschillende Bulgaarse, Tsje
chische, Slowaakse en Letse foto
grafen. Bij hen gaat het niet om de
historische waarde, maar om men
sen van vlees en bloed, met een
naam, werk en hobby's. In dat licht
zijn ook de foto-series uit het voor
malige Oost-Duitsland heel opmer
kelijk. Bijna als uitzondering op de
regel blijkt hier hoe fraai ook kleu
renfoto's kunnen zijn.
De expositie herbergt tenslotte
ook nog twee bijzondere mini-ten-
toonstellingen. Kille en harde pla
ten van het Siberische werkkamp
Goulag Vorkouta, een mijngebied
waar Stalin na de Tweede Wereld
oorlog Poolse gevangenen heen-
stuurde. De meesten van hen keer
den niet terug. De foto's zijn van een
van de overlevenden, Bernard Gr
zywacz.
Om stil van te worden zijn de fo
to's die Jerzy Benedykt Dorys
maakte over het dagelijks leven van
de joodse gemeenschap in het Pool
se Kazimierz. Bijna zestig jaar oud
en, als gevolg van de massale joden
vervolging die Polen meer heeft ge
troffen dan elk ander Europees
land, van groot historisch belang.
Het zijn foto's die de expositie tot
meer maken dan een doorsnee
beeld van Oost-Europa.
Tentoonstelling: Foto's uit
Oost-Europa, 100 fotografen.
Beurs van Berlage, Amsterdam.
Tot 9 december. Open dagelijks
11.00-17.00 u.
Jubileumconcert door het kamerkoor
"Cantilene" o.l.v. Jaap Bol met medewer
king van Maria Bol - fluit, Deka Wielenga
t Rijn.
KATWIJK AAN DEN RIJN -
De recensie van dit jubileum
concert zeer kort en bondig sa
mengevat: vóór de pauze was
'het' er niet en na de pauze was
'het' er wél! En onder 'het' versta
ik: durf, dynamiek, schwung,
pret, kortom die elementen die
het hart verlustigen en de smaak
van het spontaan applaudisse
ren oproept.
Dit betekent niet dat er vóór
de pauze geen zuiver en homo
geen koor stond te zingen, dat
was duidelijk veel beter dan vo
rige keer, maar om verschillen
de redenen als daar zijn, span
ning, halfzieke koorleden op de
been gehouden met pepmidde
len, lukte het nog niet écht. Bo
vendien was de tenor van het
Trio 'Per cantare e sonare' dat
medewerking zou verlenen aan
dit concert geveld door griep.
Dit veroorzaakt stress, logisch!
Maar de vele luisteraars voelden
mee en kregen na de pauze
ruimschoots vergoeding voor de
tamme 'prelude' van cantilene.
Vanaf het eerste liedeke uit
een 'devoot en profitelijck
boeexken', ingetogen maar met
de ware compassie gezongen
was 'het' er, voorbeelden ge
noeg: de sonore nadrukkelijke
tegenstem van de mannen in het
'Ros Beiaard', de originele en
beeldende interpretatie van
'tsagh eens een cnape stervens-
geern', getoonzet door Henk Ba-
dings (geb. 1907) met geestige
fortissimo's en articulatie op
woorden als valsche, vreede,
boose deern. En de Franse lied
jes, gezongen met een uitsteken
de uitspraak en met delicate re
freintjes van de sopranen en al
ten: ti-ti-le-li. Als dol hoogte
punt het 'capricciata' van A
Banchieri (1567-1634) waarin
vier dieren, een hond, een kat,
een koekoek en een uil om beur
ten 'opkomen' om met elkaar te
versmelten tot een kakofonie
van onomatopeëen (klankna
bootsingen).
Als intermezzo speelde het
zeer 'vers' geformeerde Trio met
als invaller de cellist Deka Wie
lenga een luchtig 'Telemanne-
tje' en de organist Wim Loef to
verde het statige orgel van de
Dorpskerk om tot een jolig aan
gezwengeld draaiorgel in zijn
'Sortie' van Louis Lefébure We-
ly (1817-1870).
LIDY VAN DER SPEK
Programma: Zak As ontkent alles; met:
Justus vap Oei, Erik van Muiswinkel en Die-
derik van Vleuten; gezien op 30 november
in de Leidse Schouwburg; aldaar nog van
avond; vanaf 4 december in de Kleine Ko
medie in Amsterdam, waarna toernee volgt.
Een lachwekkende thriller: Zo
prijzen de heren van Zak As
hun nieuwe 'cabaret'programma
aan. Daarmee zeggen zij niets te
veel, maar er zit toch een diepere
ondergrond in hun grappen en
grollen. 'Meeslepend leedver
maak' met het aanvankelijke
slachtoffer, Diederik van Vleu
ten, die sociale vaardigheden
mist. Niet opgewassen tegen twee
boze buurmannen en blijven ste
ken in de Paulus de Boskabouter-
boeken die hij als jongetje nog
eens in het Latijn heeft vertaald.
Tot het uiterste getergd ver
moordt hij, daartoe aangezet door
zijn vrienden, de boze buurman
nen. Of vermoordt hij er nu één?
Vanaf dat moment zet het drie
tal cabaretiers de boel voortdu
rend op zijn kop. Waarden zijn
geen waarden meer, normen ver
anderen van het ene op het ande
re moment. Heeft Janmaat dan
toch gelijk, of is hij de goed opge
leide racistische volksmenner?
En heeft rechercheur Ted van
Thijn het bij het rechte eind in
zijn beschuldigingen? Of is het de
ethicus Leen Dupuis die de moor
denaar wil goedpraten. Want
heeft deze er niet voor gezorgd
dat nu weer een stuk of acht men
sen gebruik kunnen maken van
de donororganen van het ver
moorde tweetal?
Zak As steekt de draak met
alles. In een razend tempo en een
duizelingwekkende grapdicht
heid. Met verkleedpartijen en een
tweedimensionale commentator
(Maarten Wansink op video) die
ervoor zorgt dat er in de rechtzaal
op wel heel absurde wijze wordt
rechtgesproken. Dankzij de tragi
komische paradoxen van de
rechtsstaat wordt de schuldige
een held en de held een schuldi
ge.
Een enerverende avond, waar
bij Erik van Muiswinkel de show
steelt in zijn vele vertolkingen
van allerlei figuren. Justus van
Oei bedacht en schreef deze thril
ler en vormt tevens de rustgeven
de schakel tussen diverse scènes.
Zak As ontkent alles wijkt
geheel af van het vorige program
ma waarmee deze betrekkelijk
jonge groep het podium betrad.
Door nu een sluitend verhaal en
geen losse sketches te bedenken,
hebben zij voor zichzelf niet de
gemakkelijkste weg gekozen.
Maar over die ongemakkelijke
weg denderen ze met grappen en
grollen heen. En zorgen zo voor
een kostelijke avond.
ANNEMIEK RUYGROK
