NZH nu ook actief
met clienstvervoer
Nooit met gestrekte benen praten'
Universiteit en KLM trekken
ten strijde tegen vliegangst
Zuid-Holland denkt aan
instellen monumentenpiijs
ZATERDAG 1 DECEMBER 1990
REGIO
PAGINA 13;
Nieuw initiatief om autoverkeer te verminderen
LEIDEN/HAARLEM - De NZH heeft een nieuwe plienst in de strijd geworpen om het auto
verkeer te verminderen. De maatschappij wil speciale bussen laten rijden waarmee men
sen, als het even kan vanaf huis, direct naar hun werk kunnen reizen. In de loop van het
volgende voorjaar hoopt de NZH met de eerste bedrijven afspraken te maken over dit
dienstvervoer.
Hoeveel ondernemingen uiteinde
lijk van de dienst gebruik zullen
maken en hoe groot de verminde
ring van het autoverkeer zal zijn,
durft de busmaatschappij op dit
moment nog niet te zeggen.
"We willen heel voorzichtig be
ginnen", zegt NZH-voorlichter
Luuk Jacobs. "Er wordt nu wel al
om geroepen dat forenzen zo vlug
mogelijk de auto uit en de bus of de
trein in moeten, maar als het alle
maal te snel gebeurt, krijgen we
enorme problemen. Mensen verkij
ken zich nogal eens op de omvang
van het autoverkeer. Vijfenzeventig
procent van alle forenzen reist met
zijn eigen wagen, en slechts vijftien
procent met het-openbaar vervoer".
"Stel nu eens dat, om maar wat te
noemen, vijftien procent van alle
automobilisten zijn wagen laat
staan. Dat lijkt misschien niet zo
veel, maar het betekent wel dat het
tijdens de spits in bussen en treinen
twee keer zo druk wordt. Het open
baar vervoer zal dan enorme inves
teringen moeten doen om die toe
loop op te vangen. Dat lukt natuur
lijk niet van de ene op de andere
dag", aldus Jacobs.
Maar het feit blijft dat het auto
verkeer teruggebracht moet wor
den. Vandaar dus het bedrijfsver-
voer. "Op zichzelf is het niet
nieuw", stelt Ivo Visser, secretaris
van de projectgroep bedrijfsvervoer
van de NZH. "Al sinds jaar
rijden we voor enkele grote bedrij
ven. We willen het nu echter veel
groter aanpakken. En nieuw is de
subsidie van vijf cent per kilometer
die het rijk hiervoor per persoon be
schikbaar stelt".
Om de bijdrage te krijgen, moet
een bedrijf onder meer een zogehe
ten vervoersplan hebben opgesteld.
Daarin dient een onderneming op
een rijtje te zetten hoeveel werkne
mers met de auto, bus, trein of fiets
komen. Bovendien moet in zo'n
plan worden geïnventariseerd op
welke manieren mensen gezamen
lijk naar het werk kunnen rijden.
Bedrijven kunnen ook eigen bus
jes en chauffeurs inzetten om hun
personeelsleden van en naar huis te
rijden, maar dan is de subsidie aan
merkelijk lager. "Het heeft echter
ook andere voordelen om een pro
fessionele vervoerder als de NZH in
te zetten. Het is niet altijd lonend
om werknemers stuk voor stuk van
huis te halen, simpelweg omdat ze
te ver bij elkaar vandaan wonen",
meent Visser.
Het bedrijfsvervoer kan indirect
ook voordelen opleveren voor de
normale busdiensten. "De ver
voersplannen die de bedrijven
straks moeten maken - en onderne
mingen met meer dan 50 werkne
mers zijn dat na 1995 verplicht -
geeft ons meer inzicht in de
waarop mensen naar hun v
gaan. Daarmee kunnen wij, los
het bedrijfsvervoer, de gewone bus
lijnen verbeteren".
Hoe het vervoer van werknemers
er straks precies komt uit te zien, is
volgens Visser moeilijk te zeggen.
"Het hangt helemaal af van het aan
tal werknemers dat een onderne
ming inschrijft, de werktijden en
van de vraag waar die mensen pre
cies wonen. Het mooiste zou na
tuurlijk zijn als die mensen in één
wijk wonen. Dan kun je ze voor hun
voordeur oppikken en bij de poort
van het bedrijf afzetten. Maar waar
schijnlijk zullen we in een flink aan
tal gevallen met centrale opstap
plaatsen moeten werken. Het zal al
lemaal geregeld moeten worden in
samenspraak met de bedrijven".
Van Gerwen is piloot, klinisch psy
choloog en auteur van een boek over
vliegangst. "De symptomen van
vliegangst kunnen, evenals de oor
zaak, van persoon tot persoon ver
schillen. Terwijl de een moet overge
ven van de hoogtevrees, wordt de
ander heel angstig van het landen
en stijgen". (foto Pr)
Schuilplaats in
woningen niet
langer nodig
DEN HAAG - Gemeenten en
woningbouwverenigingen zijn
niet meer verplicht om versterk
te 'schuilplaatsen' in te richten
in flats. Door de toenemende
ontspanning tussen het Westen
en het Oostblok hebben deze
voorzieningen - vaak verstevig
de kelderboxen en dergelijke -
hun nut veirloren, zo meent nu
ook het ministerie van vrom.
De schuilplaatsen moeten be
scherming bieden bij bijvoor
beeld een artilleriebeschieting.
Ze zijn echter niet bestand tegen
een stevig bombardement of
een kernaanval. Omdat flatbe
woners er dus weinig beschut
ting vinden en de meesten bo
vendien niet eens weten dat de
schuilplaatsen bestaan, heeft
onder meer de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten eerder
dit jaar erop aangedrongen de
dingen maar te schrappen.
LEIDEN "Meer dan 28 jaar gele
den vielen de twee motoren van het
vliegtuig waarin ik zat even uit. We
storten neer, dacht ik. Maar het was
gelukkig loos alarm. Na een paar
maanden werd ik tijdens een vlucht
overvallen door clausrofobie, ik had
vliegangst. Uiteindelijk heb ik mijn
baan opgezegd".
Dit is het verhaal van ex-stewar
dess J. Reimering uit Amstelveen.
Zij is één van de naar schatting 2,5
miljoen volwassenen met
vliegangst. Deze groep stapt zo min
mogelijk in het vliegtuig. Daarnaast
moeten één miljoen mensen voor
hun beroep regelmatig vliegen,
maar doen dit beslist niet met ple-
Ivo Visser (links)
Medio februari richtte de vlieg
tuigmaatschappij KLM, in samen
werking met de universiteit in Lei
den, stichting VALK (Vliegangstbe-
strijding Leidse universiteit/KLM)
op. De stichting, met vier medewer
kers, organiseert cursussen voor
mensen die uit angst niet of nauwe
lijks durven te vliegen. Goedkoop is
de cursus niet. Voor een tweedaag
se cursus wordt 865 gulden ge
vraagd.
Directeur van de stichting is L.
Gerwen. Hij is piloot, klinisch
psycholoog en auteur van een boek
vliegangst. "De symptomen
vliegangst kunnen, evenals de
oorzaak, van persoon tot persoon
verschillen. Terwijl de een moet
overgeven van de hoogtevrees,
Stormloop op 'Leidse' Teleaccursus Indonesisch
Van onze redacteur
Jan Westerlaken
LEIDEN Teleac heeft al meer
dan 9000 deelnemers kunnen in
schrijven voor de cursus 'Indo
nesië, taal en cultuur'. Niet ge
ring. Zeker als je bedenkt, dat
de cursist minstens zes uur per
week moet studeren en voor het
lesmateriaal een aardig som
metje moet neertellen.
Verbaasd? "Nee", zegt dr.
Jack Prentice, docent Indone
sisch aan de Leidse universiteit.
"Het publiek is erin geïnteres
seerd. We zien dat hier bij de
vakgroep ook. Want toen ik in
1977 met colleges begon, was ik
blij als er vijf studenten in de
banken zaten. Nu hebben we
jaarlijks toch wel 30 studenten,
die Indonesisch als hoofdvak
kiezen en zeker 80 die de taal als
bijvak studeren".
De
die
r de c
hebben ingeschreven, verdeelt
Prentice in vier groepen. Aller
eerst de Indonesiërs zelf: de
kinderen die met hun ouders in
en na de oorlog naar Nederland
vluchtten. De band met Indone
sië is er nog altijd. Vaak kennen
ze wat woorden van de taal en
willen die kennis uitbreiden.
Dan zijn er mensen die puur
nieuwsgierig zijn geworden na
dat ze verhalen van vader of opa
over hun diensttijd hebben ge
hoord. Het zijn 'volbloed' Ne
derlanders, zegt Prentice. De
derde groep zijn de Zuidmoluk-
kers, de vierde de toeristen. De
interesse voor Indonesië neemt
vooral toe onder de eerste drie
groepen. Na de oorlog wilde'
niemand wat met het land te
maken hebben. Maar de genera
tie van nu heeft geen traumati
sche ervaringen en lijkt alles
over hun land van oorsprong te
willen weten.
Niet gemakkelijk
Heel wat mensen denken dat
Indonesisch niet zo moeilijk is.
Maar het tegendeel is waar.
Prentice: "De taal lijkt in het
geheel niet op het Nederlands.
De enige verwantschap is dat
Indonesië en Nederland het
zelfde alfabet hanteren. In het
begin is de grammatica vrij een
voudig te volgen, maar later
wordt het moeilijk".
De docent: "Meervoud of ver
leden tijd kent het Indonesisch
niet. Daardoor is de taal toegan
kelijk. Regels, zo zal later blij
ken, zijn toch wel gemakkelijk.
Herhaal je een woord dan heeft
dat in bepaalde gevallen een
meervoudige betekenis. Bij
voorbeeld: Rumah betekent
huis of huizen of het huis of een
huis. Alleen als het écht noodza
kelijk is om huizen te zeggen,
dan zegt de Indonesiër rumah
rumah".
Prentice vertelt dat het pro
bleem bij de taal is dat je pre
cies moet weten wanneer je die
verdubbeling moet gebruiken.
Een ander voorbeeld? Manne
lijk of vrouwelijk kent het
Indonesisch niet. Hij en zij zijn
één woord: dia. Een vrouw
wordt, net als een man, conduc
teur genoemd, omdat conduc
trice een onbekend begrip is.
Indonesisch is simpeler, maar
wel gecompliceerder dan het
Nederlands. Overigens kent de
taal ook Nederlandse oud-Ne
derlandse woorden zoals sepe-
da. Afgeleid van het oud-Ne
derlandse woord velocipede".
Prentice heeft de eindredac
tie van het taalboek voor zijn
rekening genomen; twee ex-
studenten van de vakgroep
schreven het. Een andere oud
student en een assistent in op
leiding doen de presentatie van
de televisielessen. Het radio
programma doet een docente
van de vakgroep.
Leids
Een stevig Leids stempel dus op
de Teleaccursus. Prentice:
«"Leiden is de enige universiteit
in Nederland waar op acade
misch niveau Indonesisch
wordt gedoceerd. De beschik
bare mensen hebben allemaal
een band met Leiden. Het is dus
logisch dat ze hier vandaan ko
men. We zijn ruim drie jaar
Het accent van het cultuur-
boek ligt op het alledaagse le
ven: het zware leven van de
boer, het leven in de grote ste
den, het afdingen op de markten
en de nasi goreng. Want ook dat
eten is een deel van de cultuur.
"Denk wel", zegt Prentice, "dat
je niet kunt spreken van één
Indonesische cultuur. Er zijn
meer dan vierhonderd verschil
lende etnische groeperingen.
Alle met een eigen cultuur. Het
is onmogelijk om ze allemaal te
behandelen. Daarom hebben we
voor de meest markante geko
zen: Javaans, Balinees, Bataks
en Minangkabause. De laatste
twee groepen wonen op Suma
tra. Teleac heeft naar de toerist
gekeken die meestal op Suma
tra zijn vakantie begint, dan
naar Java reist en vervolgens
het binnenland ingaat om op het
eiland Bali te eindigen".
Wie de cursus afsluit, weet
behoorlijk veel over Indonesië
en spreekt een aardig mondje
van de taal. Maar hij weet ook
dat als hij met iemand praat hij
z'n schoenen onder de stoel
moet houden. Met gestrekte be
nen is heel onbeleefd, omdat de
zool van de schoen dan zicht
baar is. En dat is het vieste deel
van het lichaam. Lap je dat be
grip aan je laars, dan minacht je
je gastheer.
Links
Wat ook niet mag is iets aanpak
ken met je linkerhand. Die hand
is namelijk onrein. "Met je lin
kerhand". vertelt Prentice,
"verschoon je je op het toilet".
Niet onbelangrijk om te we
ten is hoe de Indonesiërs kus
sen. Het wordt de cursist haar
fijn uit de doeken gedaan. Mond
op mond, zoals in onze cultuur,
kent de Indonesiër niet. "Zoe
nen", glimlacht Prentice, "doen
ze met de neuzen tegen elkaar.
Je ruikt de lichaamsgeur van de
ander. Het Indonesische kent
voor zoenen en ruiken ook maar
één woord. Ruiken aan een
bloem is dus hetzelfde woord
als elkaar kussen".
wordt de ander heel angstig van het
landen en stijgen".
Daarom is er geen standaard re
cept voor de behandeling van
vliegangst. Elke cursist vereist een
aparte benadering. Allereerst moet
een diagnostisch onderzoek uitwij
zen de behandeling van één of twee
dagen zinvol is. Zo ja, dan wordt de
cursist individueel of groepsgewijs
behandeld. Belangrijk medicijn is
dat iedereen vrijuit kan praten de
reden en de last die hij of zij heeft
van zijn angst(en). Ex-cursist J. Rei
mering: "Dat lucht echt op. Mensen
die nergens last van hebben', be
schouwen vliegangst vaak als aan
stellerij".
Een ander, meer spectaculair, on
derdeel van de cursus is dat de start,
vlucht en landing in een geblin
deerd neptoestel worden nage
bootst. Daarbij ontbreken de trillin
gen, veroorzaakt door twee 'stam
pers'. en het bijbehoorende geluid
niet. De behandeling wordt afgeslo
ten met een heuse vliegreis.
De cursus is niet kostendekkend,
het kost de stichting per deelnemer
geld. Desalnietemin kan, volgens
de directeur, ook de reiziger die spo-
Volgens Van Gerwen is de cur
sus, met inmiddels 100 deelnemers,
succesvol. De ex-stewardess be
aamt dit. "Ik kan het iedereen aan
bevelen. In augustus ben ik naar
Washington gevlogen, een reis van
ruim 7 uur. Ik zag er behoorlijk te
gen op en was bij de start ook erg
bang. Toen we een tijdje in de lucht
zaten, ging het prima".
Horecamanager M. Schenkel uit
Sneek heeft ook goede ervaringen
met stichting VALK. Zij moet voor
haar beroep veel vliegen. Onweer
tijdens een vlucht, 9 jaar geleden,
gooide roet in haar zakenleven.
Geen honderd man kreeg haar meer
de 'zilveren vogel'. Ze probeerde
het nog wel een paar keer, maar het
bleef bij een poging. Eenmaal aan
gekomen op Schiphol haalde ze,
overvallen door angst, niet de reser
vering op en ging wederom teleur
gesteld naar huis. Onlangs heeft ze
weer gevlogen, naar Malaga. "Niet
met plezier hoor, maar ik zit niet
meer stijf van angst in het vlieg
tuig".
DEN HAAG - Zuid-Holland over
weegt om een monumentenprijs in
te stellen om zodoende meer be
langstelling voor de monumenten
zorg op te wekken. Meer aandacht
wordt besteed aan de subsidies van
de provincie en wordt gedacht om,
beleidsmatig, samen te werken met
recreatie, toerisme en ruimtelijke
ordening.
De bescherming door middel van
de monumentenlijst wordt doeltref
fender ter hand genomen. De pro
vincie onderzoekt of het mogelijk is
om tot een pandenbank te komen.
Hier moet men zoeken naar een pas
sende bestemming voor monumen
tale panden die leegstaan.
De provincie heeft besloten om
objecten die beeldbepalend zijn (to
rens, kerken en molens) voortaan te
subsidiëren. Eigenaren van monu
menten die voor grote financiële of
fers komen te staan als er moet wor
den gerestaureerd, kunnen in be
paalde gevallen een beroep op de
provincie doen.
Het beleid van Zuid-Holland
Kritiek op bestuur
van universiteiten
is niet gegrond
AMSTERDAM De kritiek op de
bestuursstructuur van de universi
teiten is ongegrond. Niet de be
stuursstructuur maar de ambtelijke
bureaucratie op de universiteiten is
de oorzaak van de problemen. De
gesignaleerde knelpunten kunnen
daarom binnen de huidige wettelij
ke kaders worden opgelost.
Dat stelt het Landelijk Overleg
Fracties (LOF) in een document
over de bestuurstructuren in het ho
ger onderwijs.
De bestuursstructuur van de uni
versiteiten voldoet beter dan die
van de hogescholen, stelt het LOF,
een organisatie waarin een groot
aantal studentleden van universi
teitsraden zich heeft verenigd. In de
universitaire bestuursstructuur ko
men zaken als de deelname van alle
belanghebbenden, een zorgvuldige
belangenafweging en de toeken
ning van bestuursverantwoorde-
lijkheid aan alle participanten beter
tot hun recht.
Knelpunten in het universitaire
bestuur kunnen worden opgelost
door het functioneren van het amb
telijk apparaat van de universitei
ten aan te pakken. Bevels- en com
municatielijnen zouden korter moe
ten worden en afzonderlijke eenhe
den binnen de universiteit zouden
zelfstandiger moeten zijn. Het LOF
wijst er verder op dat ook de kwali
teit van de universitaire bestuur
ders zelf moet verbeteren.
houdt zich niet alleen meer bezig
met afzonderlijke objecten; het
heeft ook invloed op het aanzicht
van het totale landschap. Zo wordt
vanuit de monumentenzorg tevens
aandacht besteed aan de omgeving
van molens en andere monumen
ten. Indien een rieten dak past in
het beeld van de provincie kan er,
indien restauratie nodig is, om fi
nanciële steun worden gevraagd.
Oubilirutos
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- In Saksen zal eene belasting op
katten worden ingevoerd.
- ST. NICOLAASFEEST.
Aan de kindervrienden!
Wederom komen wij tot U met de
bede: Och helpt ons om de 250
kinderen onzer Bewaarschool
een blijden dag te bezorgen!
Zondert iets van het Uwe af, op
dat wij hen op het heerlijke kin
derfeest niet met lege handen
naar huis behoeven te zenden.
Vorige jaren hebben ons de over
tuiging geschonken dat gij een
hart hebt voor deze minder be
deelde Kinderen. Geeft ook dit
jaar Uwe gaven, groot of klein,
aan het Bestuur der Bewaar
school aan de Garenmarkt, dat
zich gaarne bereid verklaart ze
in ontvangst te nemen.
Dr. H.G. Hagen, Voorzitter.
M.P. Meerburg H.Czn., Pen-
ningm.
F.G. de Wilde, Secretaris.
- Gisternacht is in den Hofvijver
te 's-Hage een der fraaie zwanen
vast- en doodgevroren.
Vijfentwintig jaar geleden:
- Koningin Elizabeth heeft de be
roemde violist Jehudi Menuhin
tot ridder in de orde van het
Britse imperium (K.B.E.) be
noemd. Aangezien Menuhin, die
al jaren lang in Engeland
woont, Amerikaan is, zal hij
geen ,,Sir" genoemd worden en
zal hij evenmin tot ridder gesla
gen worden. Hij krijgt een on
derscheidingsteken en een zilve
ren ster. Menuhin is de oprichter
en nog steeds de muzikale leider
van het Bath-festival. Hij is ook
actief betrokken bij de Jehudi
Menuhin-school in Surrey, een
kostschool voor muzikaal be
gaafde kinderen, die daar alge
meen middelbaar onderwijs en
een muzikale opleiding ontvan
gen. Engeland is het vierde land
dat de wereldberoemde violist
heeft geëerd. Menuhin kreeg
reeds hoge onderscheidingen
van Frankrijk, West-Duitsland
