9 Leger zal in nood
geweld gebruiken'
Heester
in de letteren.
Verkiezingen laten Egypte koud
Profeste
V-raad: troepen Irak moeten
voor 15 januari Kuwayt uit
Noodtoestand in Bangladesh
Kremlin waarschuwt Sovjet-republieken
MANNENMODE
WOENSDAG 28 NOVEMBER 1990
PAGINA 7
Van onze correspondent Hans Geleijnse
MOSKOU - Sovjet-minister van defensie Jazov heeft gisteren voor de tweede maal in drie
dagen in een televisie-toespraak de rebellerende Sovjet-republieken gewaarschuwd. Gis
teravond kondigde hij aan dat het leger geweld gebruikt, wanneer bijvoorbeeld op last van
republieken wordt geprobeerd kernwapens van bases te verwijderen. Zondag zei Jazov
dat het leger niet werkeloos in de Baltische republieken toeziet wanneer, zoals in Letland
gebeurt, voedsel- en energieleveringen aan militaire bases worden gestaakt. Vermeld
werd dat hij sprak op instructie van president Gorbatsjov.
Jazov verwees naar besluiten van
sommige republieken eigen legers
op te richten of een republiek tot
kernwapenvrij gebied uit te roepen.
Jazov noemde geen namen, maar
zijn waarschuwing was duidelijk
gericht aan de Baltische republie
ken, de Oekraine en Georgië, waar
op initiatief van nationalistische
Volksfronten dergelijke besluiten
zijn genomen of zijn aangekondigd.
Jazov noemde als aanleiding voor
een mogelijk optreden van het leger
behalve de kernwapens ook het be
roven van wapendepots, het verwij
deren van monumenten ter nage
dachtenis van militaire helden in de gen over de situatie,
strijd tegen het Duitse fascisme en De Baltische republieken en Ge-
"het beledigen van de eer van de orgie, waar recentelijk de nationa-
strijdkrachten en van individuele listen de verkiezingen wonnen en
militairen". een regering vormden, willen uit de
In de Baltische republieken en Sovjet-Unie treden. Zij hebben bo-
Georgië, waar het Sovjet-leger als vendien aangekondigd niet mee te
een bezettingsmacht wordt be- doen aan de komende onderhande-
schouwd, wordt de dreigende taal lingen over een nieuw Unieverdrag,
van Jazov gezien als vooraankondi- Sovjet-leider Gorbatsjov zei giste-
ging van een mogelijk militair in- ren echter in de wandelgangen van
grijpen. In Vilnioes zullen, volgens het Volkscongre (het volledige
een Litouwse woordvoerster, het parlement) van d Russische repu-
komende weekeinde de drie parle- bliek dat alle v: ftien republieken
menten in een gezamenlijke spoed- het nieuwe Unif /erdrag gaan teke-
zitting bijeenkomen om zich te bui- nen.
"Zelfs degenen die het hardst roe-
pen dat het verdrag er niet komt,
zullen niet in staat zijn iets te veran
deren. Dat zijn demagogen. Laat ze
maar een referendum houden en
het zal duidelijk zijn wie er wint", zo
gaf het persagentschap Interfax een
gesprek weer tussen Gorbatsjov en
enkele Russische parlementariërs.
Gorbatsjov moet zich gesterkt
hebben gevoeld door een concessie
van zijn voornaamste politieke ri
vaal, de Russische president Jelt-
ADVERTENTIE
sin. Die riep het Volkscongres op de WASHINGTON (GPD/Rtr/AFP) -
confrontatiekoers ten opzichte van De permanente leden van de Veilig-
Gesprek Mandela
en De Klerk lost
problemen niet op
PRETORIA (GPD) - ANC-leider
Nelson Mandela en de Zuidafri-
kaanse president Frederik de Klerk
zijn er gisteren niet in geslaagd de
problemen die de afgelopen weken
tussen beide partijen zijn ontstaan
op te lossen.
Na afloop van de ontmoeting
werd een gezamenlijke verklaring
uitgegeven waarin beide hun ver
bintenis tot een 'vreedzaam onder
handelingsproces' bevestigen en
hun zorg uitspreken over 'ontwik
kelingen die dit proces bedreigen'.
Mandela weigerde bij zijn vertrek
een nadere toelichting te geven op
de vage formuleringen van de ver
klaring. Hij wilde alleen kwijt dat de
'sfeer hartelijk' was geweest.
Uit de tekst bleek echter dat er de
komende weken en maanden nieu
we gespreksronden nodig zijn om
de plooien glad te strijken. Tijdens
het beraad gisteren zijn alleen de
'punten van zorg' aangegeven en
zijn ze het eens geworden over de
'kwesties die voorrang behoeven'.
Mazowiecki blijft
SOFIA - Een politieman sleept een demonstrant weg die gisteren in Sofia deelnam aan de protesten tegen de uit \7" QriY1] OT11 ff DrPllllPr
ex-communisten bestaande regering van de Bulgaarse premier Loekanov. Volgens de onafhankelijke vakbond v 1
Podkrepa gaven gisteren in het hele land 790.000 mensen gehoor aan een oproep om te staken. Volgens Loekanov w mPA/APï - T)p Pnnl
had hooguit 1 procent van de werkende bevolking van 4,5 miljoen het werk neergelegd. De politie gebruikte traan- nL>mipr Malnwiprki Pn ?iin -ppp"
gas en wapenstokken om de demonstranten uiteen te jagen. Loekanov verklaarde gisteravond ondanks de aan- JinP hliivpn aan tnt hpt ntrlpmpnt
houdende protesten als gevolg van de slechte economische situatie en de enorme voedseltekorten, niet af te treden. J HpLpuuIp nrpmipr die
Leiders van de oppositie en de regering plegen sinds gisteravond overleg om de crisis in het land op te lossen. ^oor de opvolger van president
Jaruzelski wordt aangewezen. Ma-
zowiecki, die maandag zijn ontslag
aanbood, geeft hiermee gehoor aan
de wens van de vertrekkende presi
dent. -Jaruzelski wilde de ont
slagaanvraag van Mazowiecki niet
honoreren om "de maatschappe-
lijk-economische hervormingen"
niet te frustreren. Verwacht wordt
dat de nieuwe regering rond Kerst
mis wordt geformeerd.
Vakbondsleider Walesa heeft gis
teren de Poolse kiezers die op de
uitgeschakelde Mazowiecki hebben
gestemd, opgeroepen hem te steu-
'het Centrum' (Gorbatsjov en het
Kremlin) te verlaten. Vervolgens
heidsraad zijn het erover eens dat
Irak tot 15 januari de tijd om zich uit
hoe een geestelijk gehandicapt om de zes maanden een inspectie o
meisje door een hele groep soldaten uit, zoals bepaald in het Non-Proli- nen in de tweede ronde tegen de za-
j iiu.i feratie Verdrag van 1970 dat door
Irak is ondertekend, bij de twee
gaf hij toe aan de door Gorbatsjov Kuwayt terug te trekken. Daarna den gerukt omdat die couveuses Iraakse kernreactoren voor onder-
gesteunde eis van de communisti- mag het met militair geweld wor- naar Irak moesten worden overge-
sche fractie, dat het parlement zou den verwijderd, zo heeft Sovjet-am- bracht.
discussiëren over het door Gor
batsjov vorige week gepresenteerde
ontwerp voor een nieuw Uniever-
bassadeur bij de VN, Joeli Voront-
sov, gisteren verklaard.
De resolutie die geweld tegen
De stemming over het verdrag Irak toestaat, komt morgen of vrij- de VN-geweldsresolutie.
De achtergrond voor de stap, wordt misbruikt,
waarvoor geen officiële verklaring De commissie voor de strijd-
werd gegeven, vormt vrijwel zeker krachten van de Amerikaanse Se-
werd echter uitgesteld
Jeltsin stelde dat "democratie
met lege winkels" niet kan,
dag in stemming. Terwijl de perma
nente leden het maandag volledig
eens over de resolutie leken, zin-
naat is gisteren begonnen aan
(IAEA) in Wenen hebben geen be- ker sinds Bush besloot nog eens
hongersnood dreigt en nu eerst speelde de Chinese minister van wijs kunnen vinden dat Irak nucle- 200.000 soldaten naar de Golf te stu-
moet worden gezorgd voor verbete
ring van de voedselsituatie. Dank
zij zijn interventie, na een gesprek
met Gorbatsjov, die het congres bij
woonde, werd besloten het ontwerp
van een nieuwe Russische grond-
meer in een eigen leger, een eigen
muntsoort en volledige privatise
ring van grond en bedrijven. Parle
mentariërs noemden het risico van
buitenlandse zaken, Qian Qichen
vanmorgen op een mogelijke ont
houding.
Irak heeft volgens diplomaten in
Baghdad in alle stilte de laatste wes
terse gijzelaars uit Kuwayt gehaald.
mand van onbekende nationaliteit.
Zij zijn waarschijnlijk overgebracht
naar strategische punten in Irak om
daar als menselijk schild te dienen
air materiaal voor zijn civiele onder
zoeksprogramma gebruikt voor mi
litaire doeleinden. Het IAEA voert rol.
kenman Tyminski. De met 23 pro
cent van de stemmen als tweede ge
ëindigde zakenman werd door
Walesa omschreven als een "derde
macht die in staat is om ons alle
maal van de kaart te vegen als we
niet samenwerken. We moeten
daarom samen de Poolse kar trek
ken". Een dag eerder werd Tymins
ki door Walesa nog aangemerkt als
een politieke buitenstaander die hij
niet serieus kan nemen.
Tyminski beschuldigde Walesa er
gisteren van Polen naar een situatie
te hebben geleid die nog erger was
dan in 1981.
DHAKA (AP) - De regering van van het uitgaansverbod de straat op Ten minste 2500 journalisten gin-
een politieke nederlaag in eigen en de plaats in te nemen van gijze- Bangladesh heeft vandaag in de waren gegaan. In het centrum ging gen daarna in staking.
Roomboter-amandelletter. Ovenvérs uit eigen g-d* ^tcAtëBoter
banketbakkerij. Circa 500gram. Van voor 'P"
laars die zijn vrijgelaten.
Gisteren kregen de leden van de
Veiligheidsraad te horen wat zich in
RODE KHMER - Rode Khmer-lei- het Kuwayt onder Iraakse bezetting
der Khieu Samphan heeft vandaag afspeelt. Zes Kuwaytse vluchtelin-
de uitnodiging aanvaard van verzet-
scoalitieleider prins Norodom Siha-
gen, onder wie dokters en verpleeg
sters, gaven tijdens een getuigen-
hooMstad Dhaka troêpen° ingezet een menigte van naar schatting 3000 De noodtoestand volgde op een
nadat een menigte de politie had mensen een groep van ongeveer nieuwe dag van geweld, waarin op
aangevallen uit woede over het af- dertig leden van de oproerpolitie te het terrein van de Universiteit van
kondigen van de noodtoestand. Hjf met Üzeren staven, stokken en
President Hussain Muhammad Ers- messen, ook toen traangas tegen
had ging daartoe gisteravond over ^en werd ingezet. Dergelijke
na wekenlange onrust die het
nouk aanvaard om naar Parijs de verhoor tal van voorbeelden van volg was van een campagne van de gemeld,
komen voor onderhandelingen tus
sen de verschillende Cambodjaanse
groepen. De VN-Veiligheidsraad
werd het afgelopen week eens over
een vredesplan voor het land.
Bangladesh een dode en ongeveer
honderd gewonden waren gevallen.
De universiteit is een centrum van
denten werden ook elders in Dhaka de oppositie tegen Ershad, die
wordt aangevoerd door de Awami
grove wreedheden jegens de Ku- oppositie om hem tot aftreden te een toespraak voor de televisie Liga en de Nationalistische Partij
dwingen. verklaarde Ershad gisteravond dat Bangladesh. Eerder dinsdag had-
Troepen werden vandaag in Dha- de noodtoestand het land moet be- den de autoriteiten kopstukken van
een Iraakse soldaat met zijn laars ka op patrouille gestuurd nadat aan- schermen tegen een complot om de de Awami Liga gearresteerd, onder
een baby het hoofd had ingetrapt, hangers van de oppositie in weerwil nationale economie te vernietigen, wie oppositieleidster Sheik Hasina
Krachtens de noodtoestand zijn alle en Mostafa Mohsin Montu, de voor-
burgerrechten opgeschort en is de man van de studentenafdeling van
pers onderworpen aan censuur. In de Awami Liga. Na het bekend wor-
het_zeven miljoen inwoners tellen- den van de aanhouding van Hasina
onbepaalde tijd gingen duizenden van haar aanhan-
een uitgaansverbod ingesteld.
gers de straat op om te .protesteren.
India
De Indiase regering heeft gisteren
de deelstaat Assam direct onder
haar gezag geplaatst. In Assam zijn
grote delen in handen van linkse
guerrillastrijders, die streven naar
een eigen socialistische staat.
Chili
De VS zullen de economische en
militaire sancties tegen Chili ophef
fen, zo is gisteren bekendgemaakt
door de voorzitter van het Chileense
parlement. De intrekking komt kort
voor het bezoek van VS-president
Bush op 6 en 7 december aan Chili.
Servië
Oppositiepartijen in de Joegoslavi
sche deelrepubliek Servië zullen de
verkiezingen van 9 december niet
boycotten. De Servische autoritei
ten hebben volgens hen voldoende
concessies gedaan om eerlijke ver
kiezingen te waarborgen.
Moldavië
De Russisch-sprekende minder
heid in de Sovjet-republiek Molda
vië, die zich eerder al autonoom had
verklaard, heeft zondag een eigen
parlement gekozen, maar de Molda-
vische autoriteiten hebben de ver
kiezingen ongeldig verklaard om
dat etnische spanningen.in de hand
worden gewerkt.
Singapore
Vice-prernier Goh Chok Tong is gis
teren formeel door president Wee
Kim Wee van Singapore gevraagd
een nieuwe regering te vormen. De
49-jarige Goh volgt Lee op, die van
daag officieel aftreedt.
Chemische wapens
Nederlandse en Canadese inspec
teurs hebben maandag en dinsdag
een proefinspectie naar chemische
wapens verricht op een Canadese
luchtbasis bij Lahr in Duitsland.
Doel van de proef was na te gaan
hoe de inspectie van een verdrag
over het uitbannen van chemische
wapens in de praktijk werkt.
CAIRO Egypte kiest morgen
een nieuw parlement en voor de
stemmen zijn geteld vallen drie
voorspellingen gemakkelijk te ma
ken. Nog minder kiesgerechtigden
dan gewoonlijk zullen de gang naar
de stembus maken. De regerende
Nationaal Democratische Partij
gaat zo'n 95 procent van de zetels
bezetten. En de huidige oppositie,
die de verkiezingen boycot, zal niet
in de volksvertegenwoordiging te
rugkeren.
De duizenden kleurrijke span
doeken en verkiezingsaffiches in de
Egyptische hoofdstad vormen niet
meer dan een folkloristische ca
mouflage voor een volslagen ge
brek aan belangstelling van de kant
van het publiek. Gevraagd naar hun
politieke voorkeur halen de meeste
Egyptenaren hun schouders op, of
zeggen beleefd dat ze hun keuze
nog niet hebben bepaald. "Uitste
kend, hoe gaat het met u?", ant
woordt een tijdschriften verkoper in
de drukke Kasr El-Nil straat met
een brede grijns, als hem een vraag
wordt gesteld over het "democrati
sche experiment" van president
Hosni Mubarak.
Binnen dat experiment is de op
positie permanent een figuranten
rol toebedeeld en door de overwel
digende macht van de president
heeft het parlement niet meer dan
een marginale invloed. Mubaraks
NDP bezet in de oude volksverte
genwoordiging bijna tachtig pro
cent van de beschikbare 458 zetels,
maar zelfs al zou de gezamenlijke
oppositie erin slagen 99 procent van
de stemmen te veroveren, dan nog
zou de huidige regering in het zadel
blijven.
Fraude
Al met al geen stimulans voor politi
ci van de oppositie, die dan ook al
vele jaren streven naar een drasti
sche wijziging van de kieswet en de
opheffing van de huidige noodwet
ten, die onder meer de partijvor
ming aan banden leggen.
Communisten, Nasseristen en
Moslim Broeders, de belangrijkste
Hosnhi Mubarak: paar nee-knik
kers nodig. (archieffoto)
getroffen groepen, hebben daarom
onderdak gezocht bij politieke par
tijen die wel zijn goedgekeurd. De
fundamentalisten werken al weer
een aantal jaren samen met de Soci
alistische Arbeiderspartij van Ibra
him Shukri. Communisten en Nas
seristen zijn te vinden in de linkse
Nationale Progressieve Eenheids
Partij (NPEP).
De verkiezingen van morgen zijn
nodig door een besluit van het
Egyptische Hooggerechtshof, in
mei van dit jaar. Het Hof bepaalde
toen dat de kieswet, die de basis leg
de voor het oude parlement in strijd
was met de grondwet. Een presi
dentiële commissie ontwierp ver
volgens een nieuwe wet, die onder
meer een eind maakt aan het sys
teem van partijlijsten.
Kandidaten worden voortaan in
dividueel gekozen, al wil dat niet
zeggen dat ze geen partij achter zich
hebben. Het belangrijkste gevolg is
dat er niet langer een kiesdrempel
bestaat van zeven procent van het
totale aantal uitgebrachte stemmen,.
In het verleden moest een partij die
drempel overschrijden om ook
maar één vertegenwoordiger in het
parlement te krijgen.
Tot zover goed nieuws voor de op
positie. Maar er is meer. De kieswet
commissie bepaalde dat onafhanke
lijke juristen mogen meehelpen bij
het tellen van de stemmen. Dat ging
echter lang niet zover als wat de op
positie wil, namelijk de volledige
uitsluiting van het ministerie van
binnenlandse zaken bij de stempro-
cedure. Het ministerie is een bol
werk van NDP-getrouwe ambtena
ren die bij alle verkiezingen druk
zouden frauderen.
Volgens hoofdredacteur Gamal
Badawi van 'Al-Wafd', het dagblad
van de gelijknamige oppositiepar
tij, is het voorstel juristen te laten
helpen bij het tellen van stemmen
'een eeuwenoude truc'. Op het mo
ment dat die juristen de stembus
sen onder ogen krijgen zou de in
houd al zijn 'behandeld' door de
overheidsdienaren van de NDP.
Het bevalt hem allerminst dat de
commissie die de kieswet wijzigde,
achter gesloten deuren vergaderde
en oppositieleiders noch onafhan
kelijke juristen onder zijn leden tel
de. "De regering heeft als het ware
openlijk verklaard dat ze van plan is
bij de verkiezingen van morgen de
kiezers te bedotten", stelt hij onom
wonden vast.
Volgens de nieuwe kieswet zijn er
nu 222 kleine kiesdistricten, aan
zienlijk meer dan vroeger, en ook
dat is de oppositie een doorn in het
oog. De grenzen zouden zodanig
zijn vastgesteld dat ze de opposi-
tiestemmen verdelen. Het nieuwe
systeem lijkt speciaal ontworpen
om de Islamitische Alliantie, het sa
menwerkingsverband van funda
mentalisten en sociaal-democraten,
de wind uit de zeilen te nemen. De
Moslim Broeders beschikken over
ruime steun onder het volk, maar
niet over voldoende plaatselijke lei
ders die op individuele basis zetels
kunnen veroveren. Alweer is de
NDP in het voordeel, niet alleen
omdat ze een zelfstandige politieke
partij is, maar ook omdat ze op na
tionaal en lokaal niveau regering
macht vertegenwoordigt.
Op 21 oktober kwamen de geza
menlijke oppositiepartijen met een
verklaring, waarin ze lieten weten
liever uit het parlement te vertrek
ken dan onder de nieuwe voorwaar
den deel te nemen aan de verkiezin
gen. Alleen de NPEP besloot toch
een kans te wagen. Het is de enige
van de gevestigde partijen die er
sinds 1976 niet meer in is geslaagd
een zetel in het parlement te bezet
ten, eenvoudig omdat ze de drem
pel van zeven procent niet haalde.
Nu die drempel is verdwenen ziet
de partij morgen een kans, ook al
voeren de leiders liever wat nobeler
argumenten aan.
Nee-knikkers
Zo meent NPEP-secretaris-gene-
raal Rifat al-Said dat een complete
boycot van de verkiezingen gefrus
treerde elementen een excuus zou
kunnen verschaffen voor het ge
bruik van geweld. Maar hij wijst er
met nadruk op dat zijn partij de be
zwaren van de parlementaire oppo
sitie volledig deelt.
De strijd van de oppositie is uit
zichtloos omdat de NDP in wezen
precies kan bepalen hoeveel zetels
de oppositiekandidaten mogen ver
overen. Alleen als de regeringspar
tij ergens met opzet een zwakke en
onbekende kandidaat stelt maakt
een vertegenwoordiger van de op
positie een kans. Er wordt dus voor
afgaand aan de verkiezingsdatum
druk onderhandeld.
Nu het er naar uitziet dat het de
mocratische proces van morgen al
te openlijk een aanfluiting wordt,
heeft de NDP naar verluidt de
NPEP vijf zetels toegezegd. In ieder
geval heeft de partij van Mubarak in
vijf districten met redelijk sterke
NPEP-kandidaten een volslagen
nul in de strijd geworpen. Verder
zou de hoofdredacteur van het
NPEP-weekblad 'Al-ahali' door de
president in het parlement worden
benoemd. Mubarak heeft namelijk
het recht tien afgevaardigden zelf
aan te wijzen.
In de regel gaat het om vertegen
woordigers van groepen die anders
geen kans maken, zoals Koptische
christenen en vrouwen. Er zijn mor
gen niet meer dan tien vrouwelijke
kandidaten, tegen meer dan drie
duizend mannelijke. De poging van
president Mubarak om het nieuwe
parlement toch een paar nee-knik
kers te bezorgen kan ook de nor
maal gesproken kansloze Egypti
sche Groene Partij met voordeel op
leveren.
ADVERTENTIE
PROVESTE MAAKT DE KEUS GEMAKKELIJK
Haarlemmerstraat 149, Leiden
