Reis om de wereld
op de
schaats
m
Gevoelsangst
SCHOP
Onze taai
ENKWIJZER
Nederlandse hoofdrolspelers in Holiday on Ice-show
ZATERDAG 24 NOVEMBER 1990
PAGINA 25
Thatcher. Engeland is
meen mooi land. Er zou alleen
een dak op moeten zitten. Re-
O genen doet het in het Westen
overal, maar zeker in Enge
land. Na een bezoek aan dat
Iland verlang je na verloop van
tijd dan ook weer terug naar
huis.
Voor de Britse premier Margaret That
cher was altijd precies het tegenoverge
stelde het geval. Als ze bijvoorbeeld m
Parijs was. wist ze niet hoe snel ze weer
in Engeland moest zijn. Ze had altijd
wel een argument voorhanden om haar
bezoek af te breken. Zo verliet ze
woensdag in allerijl de Lichtstad nadat
ze nog net had kunnen roepen dat ze in
het Lagerhuis een verklaring moest af
leggen over de Conferentie voor Veilig
heid en Samenwerking in Europa.
De werkelijke réden was natuurlijk
dat het politieke onderdak in Londen
waarvan Thatcher zich de rest van haar
leven leek te hebben verzekerd, door de
werkzaamheden van Heseltine op in
storten stond. In die zin zelfs dat ze het
voor zichzelf onbewoonbaar heeft ver
klaard. Had ze er net voor gezorgd dat
Engeland weer de golven beheerst,
werd ze zelf overspoeld door een golf
van Conservatieve proteststemmen. Zij
die vaak wordt vergeleken met Tarzan,
terwijl de echte Tarzan in haar nabij
heid verbleekt tot een hulpeloze Jane.
Dat toonbeeld van onverzettelijkheid is
zomaar omvergehaald. Is het dan zo
vreemd dat de aardappel in de mond
van Thatcher er door in het verkeerde
keelgat is geschoten?
Natuurlijk niet. Dank zij Thatcher
hoefden de Engelsen niet de cursus
'Hoe word ik Europeaan?' te volgen. Al
leen aan haar was het ook te danken dat
de armen weer wisten waar ze aan toe
waren en waarom ze hun afkomst niet
hoefden te verloochenen.
Thatcher had voor alles een oplos
sing, tot het oplossen van de armen aan
toe. Ze betaalde tot donderdag ieder
een met gelijke munt terug, behalve als
het om de ecu ging. Betwijfeld mag
worden of dat met een andere Conser
vatieve premier of met Labour met een
lege kas ook het geval is, nog los van de
vraag of de 'arbeiders' al de macht over-
Kortom, Engeland zou alleen met
Thatcher een opvallend eiland zijn ge
bleven, hoeveel kanaaltunnels ook zou
den zijn aangelegd. Om die folklore in
stand te houden, had je als Europeaan
aanstaande dinsdag bijna op haar wil
len stemmen. Dat kan helaas niet meer.
Het zou trouwens ook niet hebben ge
strookt met de nationalistische opvat
tingen van Thatcher.
JAN PREENEN
Offerblok. In nood kunnen men
sen blijkbaar nog merkwaardiger
sprongen maken dan in het nauw zit
tende katten. Het verleden heeft dat
meer dan eens uitgewezen en in het he
den herhaalt de geschiedenis zich.
Natuurlijk, het is makkelijk kletsen
in de vrije ruimte van een democratie.
Ook al wordt die door sommigen dan
ervaren als een CDA-cratuur. Dat doet
niets af van de veronderstelling dat gij
zelaars zich wel heel erg gevangen moe
ten voelen als ze terug in de vrijheid
stappen aan de hand van Le Pen. Mee
met Fascist de Mensenredder. Oftewel
identiteit en principes op het offerblok
van extreem-rechts ter redding van het
vege lijf.
Janmaat mocht niet, waar zou die
broer van Luns toch zitten?
GERARD VAN PUTTEN
BROMMEN. Dat verzekeraars
voornamelijk geïntresseerd zijn in
winst maken, is bekend. Dat ze voor het
bereiken van dit op zich niet afkeurens
waardige streven in allerlei bochten
wringen, is ook geen nieuws. De meest
lachwekkende argumenten worden uit
de kast gehaald. De kleine letters, u
weet wel wat ik bedoel.
De wereld van 'wij dekken, u betaalt'
heeft weer een nieuw plannetje bekok
stoofd. Bromfietsbezitters mogen, als
het aan hen ligt, geen personen van 12
jaar en ouder meer achterop nemen. Ar
gument 1: Hoe zwaarder de passagier,
hoe sneller de brommert onderuit gaat.
Argument 2: Van de 1456 verkeersdo
den is 9 procent bromfietsrijder. Dat is
te veel, zeggen ze. Dat wordt te duur,
denken ze. Een ware lobbycampagne
om de overheid tot regelgeving te be
wegen, is al van start gegaan.
Iedereen weet dat sommige jongeren
als beesten scheuren op hun ijzeren
paard. Daar moet wat aan worden
daan. Maar om direct krampachtige
gels te maken, is dom. Zeker als dit e
zame burgers raakt. Voor veel
is de brommer een betaalbaar alterna
tief voor de auto. Zij worden gedwon
gen een tweede rijwiel aan te schaffen.
Bovendien is het voorstel oncontro
leerbaar. Het verschil tussen iemand
van elf of dertien bij een snelheid van
40 kilometer per uur is niet te zien. Re
gels hoeven niét slecht te zijn, maar ze
moeten wel maatschappelijk geaccep
teerd worden. Met slechte regels maakt
de overheid zich alleen maar belache
lijk.
Daarbij bevestigen de verzekeraars
hun imago van geldwolven. Het wach
ten is op het volgende luchtbalonnetje.
Hier alvast een twee tips. Verplicht een
valhelm op de fiets of een APK-keuring
voor voétbalschoenen.
BART BROUWER
Consumentenbond. De Con-
sumentenbond laat zich in de kaart kij
ken. Vorige maand lekte uit dat de club
volgend jaar een waanzinnige contribu
tieverhoging (22 procent) wil doorvoe
ren en deze week verscheen de nieuw
ste Consumentengids waarin alleen de
voordelen van die verhoging worden
genoemd. "Contributie 1991: meer ser
vice en dikkere Gids".
Bij het meest lullige onderzoek naar
zakkammetjes pleegt de Consumen-,
tenbond voor- en nadelen pijnlijk
nauwkeurig naast elkaar te zetten.
Prijsverschillen van een paar centen
worden gekritiseerd. Kruisjes, minne
tjes, nulletjes: de tabellen zijn bekend,
befaamd en berucht. Het december
nummer van de Consumentengids
vormt geen uitzondering. Zelfs Liga
moet er dit keer aan geloven, want daar
hebben ze de minimum-winkelprijs
van tarwe-melkbiscuit verhoogd van
2,09 naar 2,29.
Maar de hand in eigen boezem steken
is er niet bij. Het ledental van de Consu
mentenbond is gestegen van 150.000
een paar jaar geleden tot 600.000 nu,
meldt de Consumentengids. Om al die
leden van dienst te zijn is een nieuw ge
bouw nodig. En een dikkere, kleurrijke
gids. En dus moet de contributie om
hoog. Logische redenering: steeds
meer leden brengen steeds meer geld
binnen en dus moet de contributie om
hoog. Kan Konsument Kontakt daar
niets aan doen? JEROEN DIRKS
Boodschappen.
Eén Amerikaanse graanschuur
Eén Europese boterberg
Eén Groningse gasbel
Liters wodka
Eén Duits zwijn
Eén pakje drum
Anti radicalenpillen
Anti-conservatievenvaccin
Anti-maffia raketten
De Koude Oorlog mag dan zijn beëin
digd, voor de winnaar van de Nobel
prijs voor de Vrede begint hij pas. De
bevolking van Leningrad staat voor
een hongerwinter, die aan de Tweede
Wereldoorlog herinnert. De winkels
zijn leeg; het voedsel gaat er per 1 de-
dember op de bon. Elke inwoner heeft
nog recht op 1,5 kilo vlees, 1 kilo vlees
waren, 1 kilo rijst, *500 gram boter, 500
gram meel, 250 gram olie en 10 eieren
per maand. Per maand!
Glasnost en perestrojka ontbreken
tegenwoordig op het lijstje van Gor-
batsjov, die nu maar bedelend langs de
deuren van zijn westerse vriendjes
trekt. Wat een treurige armoede. Na
Reagan en Thatcher straks Gorbatsjov:
het is gedaan met de sterren van de ja
ren tachtig. Niemand heeft nog bood
schap aan hun boodschappen.
WIM FORTUYN
door Rein Wolters
"Néé, soms is dit leven géén
leven, 't Is keihard en heeft
geen enkel verband met de
glamour en glitter die onze
show uitstraalt". Marianne
van Bommel knabbelt niet
temin met smaak van haar
krab-cocktail en nipt af en
toe aan de rode wijn. De klok
op de schouw van het petit-
restaurant wijst kwart over
één. Niet in de middag, maar
in de nacht. Voor Marianne
en haar schaatspartner en
echtgenoot Wayne Deweye-
rt is het gesprek een welko
me afwisseling. Hun dage
lijkse arbeid is achter de rug.
Marianne en Wayne ver
vullen een hoofdrol in de we-
reldtoernee van de ijsshow
Holiday on Ice. Al ruim drie
jaar achtereen staan ze ruim
200 van de 365 dagen per jaar
op de schaats. Soms in drie
voorstellingen per dag. Af
wisselend in Zuid-Amerika,
het Verre Oosten of een land
in Europa. Nu toert de show
met de toepasselijke titel
'Reis om de wereld in tachtig
dagen' door Nederland.
Daarna wacht België, dan
gaat het naar Engeland en
vervolgens naar Mexico.
Apart
De reis door Nederland heeft iets aparts
voor Marianne en Wayne, want Holland
is het moederland van de ouders van de
twee (dertig jaar geleden) in Canada ge
boren sterschaatsers. De wieg van de
moeder van Marianne stond in Stevens
beek in Limburg en de bakermat van
Wayne's familie ligt in Drenthe. Marian
ne spreekt ook voortreffelijk Neder
lands, Wayne minder. Beiden hebben
een omvangrijke familie in Nederland en
bezitten ondanks hun geboorte in Cana
da een Nederlands paspoort.
"Natuurlijk zoeken we onze familiele
den op en natuurlijk komen zij naar onze
show", lacht Marianne. Tijdens het ge
sprek van twee uur wisselt haar stem
ming nogal eens. Ze is vaak vrolijk, maar
ook onverwacht in mineur. "Ons leven
verloopt heus niet zo gladjes als de bui
tenwereld denkt. Die ziet alleen het
mooie uiterlijk van ons vak. Dus de glit
ter, het applaus en af en toe de bloemen.
Maar er is méér en dat is niet steeds leuk.
Die kant van ons leven begrijpt men niet
of men wuift het gemakshalve weg", zegt
ze gevat.
"Wayne en ik
jaar met Holiday on Ic«
Bijna wekelijks doen
plaats aan. Steeds dus reizen, reizen en
nog eens reizen. Kilometers achter het
stuur. Dan een nieuwe plek zoeken voor
i ruim drie
de aardbol,
ïen andere
1 de auto. Het liefst dicht in
de buurt van de hal waar we optreden.
Nog liever er direct naast, maar dat is
meestal niet mogelijk door allerlei plaat
selijke verordeningen. Vervolgens moe
ten we zoeken naar winkels, een bank of
postkantoor of een telefooncel, want ook
nomaden als wij moeten eten, geld opne
men en zo af en toe bellen met het thuis
front. Onze kleding kan ook niet zonder
wasmachine of strijkbout. Dus zijn een
water en elektra-aansluiting bittere
noodzaak. Die ogenschijnlijk kleine za
ken moeten we altijd opnieuw zelf rege
len. Om de paar dagen. Geloof me, dat
valt zwaar tegen. Deze kant van ons le
ven kent vrijwel niemand", benadrukt
Waarmee Marianne van Bommel maar
gezegd wil hebben dat ook het leven van
een schaats-ster niet altijd over rozen
gaat. "Maar het schaatsen zelf is ons lust
en ons leven. Daarom hebben we ook
geen moeite met de dagelijks trainingen,
die noodzakelijk zijn voor de conditie,
maar zeker voor het hervinden van het
ritme na weer een lange reis".
Kampioene
Marianne stond op zesjarige leeftijd al op
de schaats en reed vanaf haar twaalfde
menig baantje met stadgenoot Wayne.
Hoewel ze in Canada woonde werd Mari
anne Nederlanse kampioene, waarna ze
van 1981 tot en met 1984 deel aan de Eu-
s leven verloopt heus niet zo gladjes als
(foto GPD)
ropese- en Wereldkampioenschappen
kunstrijden op de schaats. Daarbij was
een ereplaats niet voor haar weggelegd,
maar haar schaatscapaciteiten bezorg
den haar wel een contract bij Holiday on
Ice, de enige mondiale ijsshow.
Het thema van deze show is gebaseerd
op de klassieke roman van Jules Verne
'Reis om de wereld in tachtig dagen', met
als extra en vooral bijzondere attracties
het optreden van de Zwitserse dresseur
Wendell Huber met zijn Afrikaanse oli
fanten in combinatie met een Sint Ber-
nardshond. Vooral de laatste act is van
hoog gehalte in deze show van Holiday
on Ice, de kostbaarste live entertainment
show ter wereld, die al meer dan 250 mil
joen kijkers trok. Marianne van Bommer
en Wayne Deweyert varen er wel bij. "Fi
nancieel hebb en we in die paar jaar al
het een en der kunnen opbouwen, zoals
een eigen huis in Canada. En als we stop
pen kunnen we zo een ander leven begin
nen. Daar denken we wel aan, maar als
we opnieuw een hoofdrol aangeboden
kijgen kiezen we toch voor nog een keer
tje voor de aardbol".
'Reis om de wereld in 80 dagen', van
daag en morgen nog in sportpaleis
Ahoy' in Rotterdam. In Amsterdam
draait de show in de RAI van 6 tot en
met 16 december. Toegangsprijzen van
20 tot 40 gulden.
•y&
eu.
ij-
ui.
oe.
DOOR JOOP VAN DER HORST
De telefoon staat geen moment stil. Een
paar lastige bezoekers die nogal veel tijd
vergen. Twee collega's ziek. een spoedklus
die er ook nog tussendoor moet. terwijl het
toch al de drukste tijd van het jaar is.
Kortom: een hectische dag.
Ook wie het woord hectisch nog nooit ge
hoord zou hebben, weet meteen wat ermee
bedoeld wordt: een dag van koortsachtige
drukte. Het is een geliefd woord, vooral bij
mensen die het graag druk hebben. Hoe
komen we aan zo'n woord? Heeft iemand
het verzonnen of hebben we het overgeno
men uit een andere taal?
Hectisch is van huis uit een Grieks
woord, althans de stam is van Griekse hui
ze. Daarom zou er iets voor te zeggen zijn
om het als hektisch te schrijven. Maar we
hebben het niet rechtstreeks bij de Grieken
vandaan; waarschijnlijk is het woord via het
Frans bij ons terechtgekomen. Al een hele
tijd geleden en in een andere betekenis: fiè-
vre hectique is 'teringkoorts' en hectisch
had aanvankelijk dan ook de betekenis 'te
ringachtig'. De -c- van hectisch zal wel een
herinnering zijn aan de ontleningsroute via
het Frans.
Overigens staat hectisch niet in het
Groene Boekje van 1954, zodat de officiële
spelling niet voor 100 vastligt. Wel in het
nep-groene-boekje dat op 't ogenblik overal
verkocht wordt maar dat geenszins officieel
is. Hectisch heeft toch zijn -c- gekregen, on
danks het Griekse woord heka. waarschijn
lijk omdat we ook al hectare, hectoliter en
hectogram schrijven, die allemaal ook een
Grieks woord met een -k- bevatten, name
lijk hekaton, 'honderd'. Hectisch is afgeleid
van heka, 'zwak', of hektaomai, 'zwakker,
minder worden'.
Voor zover ik kan nagaan heeft hectisch
tot circa 1960/1970 alleen maar 'teringach
tig' betekend. Oudere woordenboeken ge
ven meestal een voorbeeld als een hec
tisch gestel, een hectische blos, hectische
koortsen. Toch is de overgang naar de he
dendaagse betekenis niet vreemd. Via 'slo
pend', 'koortsachtig' komen we bij 'koorts
achtig druk', 'gejaagd'.
In het Engels is het net zo. Ook de Engel
sen kennen een woord hectic 'teringachtig',
'koortsachtig'. En in figuurlijk taalgebruik
kreeg dat vaak de betekenis 'jachtig', 'ge
jaagd', 'druk'. Het is natuurlijk mogelijk dat
wij onze moderne betekenis hebben afge
keken van het Engels maar dat is niet ze
ker. Om dat te kunnen zeggen, zouden we
minstens moeten weten wanneer precies
het Engelse hectic zijn figuurlijke betekenis
gekregen heeft en wanneer dat bij het Ne
derlandse woord gebeurd is. Maar zelfs als
het in Nederland later gebeurde, is daar
mee niet bewezen dat de huidige betekenis
van hectisch aan het Engels ontleend is.
Wat Engelsen kunnen bedenken, zouden
Nederlanders toch evengoed kunnen be
denken. Het blijft dus mogelijk dat beide ta
len onafhankelijk van elkaar de mogelijk
heid van deze beeldspraak ontdekt heb
ben. Ik bedoel maar: het is helemaal niet zo
makkelijk om invloed van een andere taal
met zekerheid vast te stellen.
Intussen gaat de taalgeschiedenis ver
der. Het woord hectisch kreeg er dus een fi
guurlijke betekenis bij, niet alleen meer let
terlijk 'koortsachtig' maar ook figuurlijk
'koortsachtig'. Het woord ging dus meer be
tekenissen krijgen dan het eerst had. De
volgende stap is dat die letterlijke betekenis
in onbruik raakt. Zoetjesaan weet bijna nie
mand meer dat hectisch ook nog 'tering
achtig' kon betekenen. Ik heb het tenminste
nooit zo horen gebruiken of gelezen. De te-
ringbetekenis is zo goed als vergeten, of
moet ik zeggen: is al vergeten. Ja, nu ik er
over schrijf, weet een aantal lezers het
(weer) maar binnenkort zijn ze dit stukje
vergeten en ze zullen zelf vast nooit spre
ken over een hectische blos. al was het
maar omdat niemand je dan begrijpt.
Het gevolg is, dat hectisch dan ook geen
figuurlijk gebruikt woord meer genoemd
kan worden.
'Geef je haar wel eens een compliment
Waaromze weet toch wel hoe ik over
haar denk".
"Vind je het leuk om een compliment te
krijgen?"
"Nou, ik zal heus niet doodgaan a Is ik
er geen krijg hoor".
Goed beschouwd zijn mensen uiterst
merkwaardige, zelfs maffe wezens. Als ze
het moeilijk vinden om iets te doen en het
daarom niet doen, dan zeggen ze dat niet
gewoon. Inplaats daarvan komen ze
meestal met een of andere verklaring
aanzetten waaruit moet blijken dat er
heel redelijke reden voor hun niet-doen
Een man die het niet gewend is om zijn
partner complimenten te maken, mis
schien niet eens weet hoe je dat precies
doet of er zich te verlegen voor voelt, ver
schuilt zich achter de redenering dat het
niet nodig, is, want zij weet toch wel hoe
hij tegenover haar staat. Waarom zegt
hij niet gewoon: "Ik vind het moeilijk om
te doen?"
Een vrouw die het in wezen hartver
warmend vindt om een compliment te
krijgen, geeft dat verlangen niet toe en
doet zich eerder onverschillig voor.
Waarom zegt ze niet gewoon: "Ik vind
dat fijn, ja. Mag 't?"
Het antwoord op beide vragen is wat
ingewikkelder dan op het eerste gezicht
misschien lijkt. Er spelen verschillende
dingen een rol. Op de eerste plaats groei
en we vrijwel allemaal op met het idee
dat openlijk praten over gevoelens en be
hoeften vaak' linke soep is. Denk maar
eens aan de situatie van een kind dat iets
heel fouts of slechts gedaan heeft - zijn
rapport bijgewerkt, een hondedrol bij de
buurvrouw in de bus - en dat tegenover
zijn ouders staat, die streng vragen: "En
hoe vind je dat van jezelf, watje gedaan
hebt?"
In zo'n situatie is het voor het kind een
risico om schuldgevoelens (mocht het die
al hebben) te bekennen. Grote kans dat de
ouders daarop reageren met zoiets als:
"Zie je nou wel, je wist dus heus wel dat
het niet in de haak was watje deed". Ver
volgens krijgt het kind juist (meer) straj
omdat het zelf heeft toegegeven dat het
slecht was. Wat het op zo'n moment leert
is niet zozeer dat het zijn gedrag moet
veranderen, maar dat het de volgende
keer zijn lippen gewoon stijf op elkaar
moet houden en dan maar zien wat er
van komt.
Een van mijn patiënten vertelde me
ooit het volgende voorval dat haar kiiid
was overkomen. Ze zat met haar ouders
aan tafel en er hing een gedrukte stem
ming. Als haar vader vader iets zei, rea
geerde haar moeder kortaf en onvriende
lijk en omgekeerd. Op een bepaald mo
ment kon het kind de drukkende span
ning niet meer aan en liet zich ontvallen:
"Ik heb het gevoel dat jullie elkaar niet
meer zo lief vinden". En toen, zo vertelde
ze later, was het hek van de dam. De on
vriendelijke stemming van beide ouders
ontlaadde zich nu boven haar hoofd.
Boos verweten ze haar dat zij 'zulke din
gen niet te zeggen had' en stuurden haar
zelfs van tafel weg. Vanaf dat moment
nam ze zich voor nooit meer iets te zeggen
over haar gevoelens ten aanzien van wat
er zich tussen anderen,afspeelde.
Zo'n leerproces wordt vaak dunnetjes
overgedaan in de schoolsituatie. Als er in
de klas iets onregelmatigs is uitgehaald
en de leraar vraagt streng wie dat heeft
gedaan, dan weet iedere leerling natuur
lijk haarfijn dat op eerlijkheid straf
staat. Maar niet alleen van de zijde van
de leerkracht, ook van de kant van mede
leerlingen. Zelfs als het een echt gevaar
lijke rotstreek is geweest waarvan ieder
een wel aanvoelt dat die niet door de beu
gel kan en de dader echt aangepakt moet
worden, dan zibijgen ze toch allemaal als
het graf. Op openheid staat gelazer met je
medeleerlingen.
Dat geldt niet alleen bij negatieve
maar ook bij positieve gevoelens. Een pu
ber die zich thuis tegen broer of zus of ou-
door René Diekstra
hoogleraar psychologie te Leiden
ders laat ontvallen dat hij 'op een mede
leerlinge is' zoals dat tegenwoordig heet,
loopt grote kans daar vervolgens mee ge
plaagd te worden. Op school over zulke
gevoelens praten komt meestal neer op
het jezelf op de plaagbank laten slachten.
Omdat het uiten van gevoelens iets is
waarvan je vanjongsaf aan leert dat het
je kwetsbaar maakt, leren we dat meestal
ook niet goed. Op volwassen leeftijd lij
den een heleboel mensen daarom aan 'ge-
voelsanalfabetisme', zoals blijkt uit een
onderzoek dat een van mijn collega's re
cent uitvoerde. De methode die hij daar
bij volgde was uiterst simpel. Gewapend
met pen, papier en (verborgen) bandre
corder stroopten hij en zijn medewerkers
allerlei plaatsen af waar mensen (ook)
over hun gevoelens plegen te praten.
zoals cafés, bars, nachtclubs, discothe
ken, therapiegroepen en zelfs school- en
universiteitskantines. Zo verzamelden ze
duizenden gepreksfragmenten, die on
derzocht werden op het voorkomen van
gevoelsuitdrukkingen. Daaruit blijkt,
dat de veel mensen een heel pover gevoels-
vocabulair hebben.
Om een voorbeeld te geven. Mensen die
in een bepaalde situatie (een zekere mate
van) angst voelen, gebruiken zelden dat
woord als hen naar hun gevoel gevraagd
wordt. Meestal zeggen ze in plaats daar
van zoiets als 'ik voel me gespannen' of
'vind ik niet zo plezierig'. Maar dat is
niet zomaar een manier van uitdrukken,
het is ook een symptoom van de moeite of
weerstand die ze hebben tegen het gebrui
ken van 'gevoelige' woorden als angstig
en verdrietig.
In het onderzoeksverslag wordt daar
van een treffend voorbeeld gegeven. In
een therapiegroep vraagt een therapeut
aan een van de patiënten hoe die zich
voelt als hij in de groep iets over zichzelf
moet vertellen. De patiënt antwoordt:
'gespannen'. De therapeut vraagt dan of
dat gespannen gevoel plezierig of onple
zierig aanvoelt, waarop de patiënt ant
woordt: 'onplezierig'. Dan vraagt de the
rapeut om dat gevoel van onplezierige
spanning met een enkel woord uit te
drukken, waarop de patiënt heel aarze
lend zegt: "Ja, ja, een beetje angstig mis
schien".
"Een beetje, of gewoon angstig?",
vraagt de therapeut, waarop de patiënt
toegeeft dat hij inderdaad in zo'n situa
tie angst voelt. De therapeut vraagt dan:
"Zeg dat 'ns gewoon hardop: ik voel
angst als ik hier in de groep iets over me
zelf moet vertellen". De patiënt slikt een
paar maal en zegt dan naar de grond kij
kend dat hij zich angstig voelt, om
meteen daarna in huilen uit te barsten.
Door 'het juiste woord' voor het gevoel te
gebruiken is dat gevoel massaal naar bo
ven gekomen.
Het voorbeeld laat zien, dat we heel
vaak 'neutraliserende' of afleidende uit
drukkingen - zoals 'gespannen, onzeker,
niet plezierig, geen echte ramp' - gebrui
ken uit vrees dat anders onze gevoelens of
verlangens al te duidelijk zichtbaar of al
te pijnlijk voelbaar zijn. Veel mensen
verdedigen dat zelfs met argumenten als
'wat heb ik er aan om me in mijyi gevoel
om te wentelen, ik ga me er alleen maar
slechter door voelen en het lost toch niets
op'.
Dat laatste blijkt over het algemeen
niet waar te zijn, zo blijkt uit het prachti
ge boek van de psycholoog Pennebaker
getiteld 'De noodzaak van het juiste
woord'. In dit boek worden verschillende
studies beschreven waaruit blijkt, dat
mensen die regelmatig hun gevoeleris
(min of meer) direct uiten in het alge
meen gezonder zijn, zowel geestelijk
maar ook lichamelijk, dan degenen die
dat niet doen.
Dat uiten kan overigens op heel ver
schillende manieren gebeuren zoals pra
ten, schrijven, tekenen, componeren of di
rect lichamelijk in de vorm van bijvoor
beeld uithuilen. Naarmate mensen meer
'binnenhouden' neemt de kans toe dat ze
vijandige gevoelens gaan ontwikkelen
zowel ten opzichte van zichzelf als van
anderen, zoals het volgende verhaal zo
prachtig laat zien.
Twee boeddhistische monnikken wa
ren op weg naar hun klooster toen ze bij
een rivier kwamen die ze over moesten
steken. Bij de rivier troffen ze een jonge,
mooie vrouw aan die ook over wilde ste
ken, maar niet durfde. Resoluut nam een
van de monnikken de vrouw op zijn
schouders en bracht haar zo naar de
overkant. Zijn collega was furieus. Hij
zei niks, maar hij kookte van binnen,
want wat er gebeurd was, was absoluut
verboden. Een monnik mag geen vrouw
aanraken en zeker niet op zijn schouders
nemen. Urenlang liepen ze zwijgend
naast elkaar voort, maar toen de kloos
terpoort in zicht kwam keerde de boze
monnik zich naar zijn broeder en zei:
"Luister, ik zal dit tegen de overste moe
ten vertellen, want dat was absoluut ver
keerd".
"Hoe bedoel je", zei de ander, "wat was
verkeerd?" "Ben je dat dan vergeten", zei
de eerste, "je hebt een vrouw op je schou
ders genomen".
De andere monnik begon te lachen en
zei: "Ja dat is waar, ik heb haar gedra
gen. Maar ik heb haar al uren geleden bij
de rivier achtergelaten. Maar bij jou zit
ze nog steeds op je rug".
