Ziekenhuis in Randstad
kost meer dan elders
Ik moet soms behoedzaam te werk gaan'
'Hulpverlening aan migranten- vrouwen
kan beter als men hun cultuur kent'
ZATERDAG 24 NOVEMBER 1990
REGIO
PAGINA 11
Van onze medewerker
Jeanine Hoogendoorn
LEIDEN - "Bij hulpverlening aan
migranten-vrouwen, die het slacht
offer zijn geweest van mishandeling
of seksueel geweld, moet je als
hulpverlener uitgaan van haar ei
gen persoon. Het is noodzakelijk
dat je iets van haar achtergrond en
cultuur weet", zegt Marion Welling,
coördinatrice van Stichting Samen
werkingsverband tegen Seksueel
Geweld.
Zij zei dit op een oriëntatiedag
over hulpverlening aan migranten,
die te maken hebben gehad met
mishandeling, seksueel geweld of
incest. Hulpverleners van tal van or
ganisaties, politie en medici waren
aanwezig om te horen hoe de op
vang en de hulpverlening van deze
slachtoffers kan worden verbeterd.
Bij de stichting zijn 26 instellin
gen aangesloten waaronder het
AZL. de huisartsenvereniging,
maatschappelijk werk, politie,
rechtswinkel en vrouwentelefoon.
Om bij de aangesloten instanties de
hulpverlening te verbeteren wil de
stichting dat er meer informatie
komt, zoals videobanden en folders.
Door middel van een enquête kon
den de groepen hun voorkeur aan
geven voor brochures, affiches en
videobanden in verschillende talen.
Er bestaan geen cijfers over het aan
tal mishandelde allochtone vrou
wen. Volgens Marion Welling heb
ben twee Nederlandse en enkele
buitenlandse onderzoeken uit ge
wezen dat seksueel geweld en mis
handeling bij migranten waar
schijnlijk e^en vaak voorkomt als
bij Nederlandse vrouwen.
Ingrid Engelenburg van Saadet,
een opvanghuis voor islamitische
vrouwen, weet te vertellen dat de
drempel voor buitenlandse vrou
wen veel hoger ligt, dan voor Neder
landse vrouwen die hulp zoeken.
Zij beheersen de taal niet. zijn vaak
analfabeet en kennen de weg niet.
Daarnaast schamen de vrouwen
zich voor hetgeen is gebeurd en dur
ven niet naar een instantie te gaan.
Saadet vangt alleen islamitische
vrouwen en meisjes op. Dat zijn
Marokkaanse en Turkse, maar ook
Surinaamse, Pakistaanse en Egyp
tische vrouwen. Het doel is het be
geleiden van de vrouwen, maar ook
het verbeteren van de positie van de
islamitische vrouw. Zes van de ne
gen medewerkers bij Saadet zijn
migranten, zodat het wellicht min
der zwaar valt contact te leggen.
Louisa Lie is medewerkster van
Vrouwen Opvang Rijnmond. Het
'bedrijf, zoals ze het zelf noemt,
heeft drie opvanghuizen op gehei
me adressen waar mishandelde
vrouwen zelfstandig wonen. Het is
een vereiste dat de vrouwen Neder
lands spreken of het gaan leren. Dit
heeft tot gevolg dat niet alle buiten
landse vrouwen er terecht komen.
Toch wonen vrouwen met zeker 47
verschillende nationaliteiten in de
huizen. Van de 41 medewerkers is
bijna de helft niet-Nederlands. Over
het algemeen gaat het om Suri-
e, Antilliaanse en Chinese
De overeenkomst met de
die bij Saadet worden opgevangen,
is de culturele achtergrond. Antilli
aanse en Surinaamse, maar ook
Turkse en Marokkaanse vrouwen
kennen een 'wij'-cultuur. Dat bete
kent dat de vrouwen een sterke
band met de familie hebben, zij wil
len erkend worden door hun bloed
verwanten. In hun hele leven heb
ben ze nog nooit alleen voor een
keuze gestaan. Dat verandert als zij
bij hun man weg gaan.
Engelenburg vertelt dat volgens
de islamitische regels, anders dan in
de westerse maatschappij, het be
lang van de persoon ondergeschikt
is aan het algemeen belang, dus ook
aan de familie. Als een vrouw haar
man verlaat, schaadt zij de eer van
de familie.
Als zij ervoor kiest toch weg te
gaan, komt er een nieuw probleem
bij. De verblijfsvergunning van de
vrouw is vaak afhankelijk van die
van haar man. Pas na een bepaalde
tijd kan zij haar eigen vergunning
aanvragen. Daarom proberen de
hulpverleners in sommige gevallen
of de vrouw weer terug kan naar het
land van herkomst, maar dat is vaak
door geldgebrek niet mogelijk. Als
de migrante besluit in Nederland te
blijven, raakt zij gemakkelijk geïso
leerd.
Volgens Engelenburg moet de
hulpverlener proberen duidelijk te
maken dat mishandeling en sek
sueel geweld vaker voorkomen en
dat het niet schuld van de vrouw is.
Lie is van mening dat de hulpverle
ner een vakjargon gebruikt en een
andere sociale achtergrond heeft.
Zij geeft het voorbeeld van een Chi
nese vrouw, die de hulpverlener als
meerdere ziet. Zij zal de hulpverle
ner niet in de ogen kijken en een af
wachtende houding aannemen. Als
de hulpverlener dit weet, kan er re
kening mee worden gehouden.
DEN HAAG/LEIDEN Ziekenhuizen in de grote steden moeten meer geld krijgen om
dezelfde kwaliteit van zorg te kunnen garanderen, als bij ziekenhuizen in de provincie.
Een ziekenhuis in Amsterdam, Rotterdam of Den Haag maakt veel hogere kosten dan bij
voorbeeld een Leids ziekenhuis. Een plattelands-ziekenhuis is nog goedkoper.
Als spoken verklede en van fakkels voorzienen actievoerders van verschillende milieuorganisaties hebben giste
ren het Europaviaduct in Zoeterwoude over de snelweg de A4 Den Haag-Schiphol met spandoeken versierd.
Met de actie 'Spookrijden' tekenden zij protest aan tegen de plannen van de overheid om de komende jaren het
hoofdwegennet met 50 procent uit te breiden. Door het hele land werden uit protest viaducten bezet. (foto Jan
Dat blijkt uit een onderzoek, uitge
voerd in opdracht van de provin
ciale Raad voor de Volksgezond
heid van Zuid-Holland. De kwali
teit van de zorgverlening staat op de
tocht door steeds toenemende kos
ten. De hoeveelheid geld die een zie
kenhuis per handeling of patiënt
krijgt, is overal in Nederland gelijk.
Het draaiende houden van een hos
pitaal is in de Randstad echter duur
der dan bij voorbeeld in Wagenin-
gen of een andere provinciestad.
De stedelijke ziekenhuizen geven
meer geld uit aan personeel en aan
de huishoudelijke afdeling. Boven
dien zijn de patiënten duurder en
maakt de groep van buitenlandse
afkomst een aantal bijzondere voor
zieningen nodig.
LEIDEN - De Leidse hoogleraar mr.
H. Drion beschuldigt drs. W.K.N.
Schmelzer, voormalig minister van
buitenlandse zaken, ervan in de oor
log als student een honderdtal
exemplaren van het illegale studen
tenblad De Geus te hebben wegge
gooid. De reden zou zijn, dat in de
blad een zeer kritisch stuk over de
Nederlandsche Unie stond.
Prof. Drion zegt dit in een inter
view in het Leidse universiteitsblad
Mare. Het artikel werd geschreven
naar aanleiding van de herdenking
aanstaande maandag van de be
roemde cede van prof. Cleveringa.
Precies vijftig jaar geleden hield
Cleveringa op de Leidse universi
teit een toespraak, waarin hij het op
nam voor een ontslagen joodse col
lega. Na dit voorval gingen de stu
denten in Leiden en andere steden
in staking.
Prof. Drion was samen met zijn
broer de oprichter van het blad.
Schmelzer was in de oorlog contact
persoon in Tilburg voor de versprei
ding van het blad. Schmelzer zou
volgens Drion het verzetsblad heb
ben vernietigd omdat "we op de
voorpagina weer eens flink onze gal
hadden gespuwd over de Neder
landsche Unie".
Deze club van vooraanstaande
Nederlanders werkte tijdens de oor
log samen met de Duitse bezetter.
Drion in Mare: "In het katholieke
Tilburg was de Nederlandsche Unie
vrij populair. Schmelzer dacht: als
ik mijn propaganda voor' De Geus
op deze manier ga beginnen, lig ik
meteen uit de gratie. Toen heeft hij
zijn honderd exemplaren maar ver
nietigd".
Schmelzer herinnert zich het voor
val, maar ontkent de beschuldigin
gen van Drion. Hij voegt eraan toe
dat de Nederlandsche Unie in de
cember 1941 is opgeheven en het
bewuste volgens Drion weggegooi
de blad halverwege 1942 verscheen.
"Dat klopt dus niet", aldus Schmel-
"Het is een keer voorgekomen dat
ik enige exemplaren van De Geus
heb vernietigd uit veiligheidsover
wegingen, omdat er bericht was van
onraad. Ik heb niet gelezen wat er in
dat blad stond. Van het vernietigen
van bladen met eeri artikel over de
Nederlandsche Unie is mij niets be
kend. Ik had helemaal niets te ma
ken met de Nederlandsche Unie".
Nadat Schmelzer telefonisch op
heldering heeft gevraagd aan Drion
zegt laatstgenoemde: "Ik heb nu
wel spijt van die opmerking over
Schmelzer. Ten onrechte ben ik van
de veronderstelling uitgegaan dat
hij die bladen heeft weggooid van
wege dat artikel over de Nederland
sche Unie. Dat had ik via via ge
hoord en blijkt niet waar te zijn. Ik
had dat eerst moeten checken voor-
CONGRES MANAGEMENT - In de
Pieterskerk in Leiden wordt 30 no
vember een congres gehouden voor
studenten die een management
functie ambiëren. Sprekers zijn on
der meer ir. W. Dik, topman van de
PTT. F.A. Maljers, voorzitter raad
van bestuur van Unilever en G.
Jeelof, lid raad van toezicht van Phi
lips.
Het werk in een ziekenhuis in een
grote stad wordt over het algemeen
als zwaar ervaren. Om het personeel
vast te houden, moeten hogere lo
nen worden betaald. De salariskos
ten van personeel ligt in de drie on
derzochte steden acht procent ho
ger dan het landelijk gemiddelde.
In de zogeheten randstedelijke re
gio's waartoe Leiden behoort, lig
gen de kosten slechts een procent
hoger.
Het zware werk leidt in de steden
tot een bovengemiddelde ziektever
zuim (16 procent hoger). In de regio
ligt dit slechts één procent boven
het landelijk gemiddelde. Het per
soneelsverloop is in de steden
groot. Omdat er vaak moet worden
dat ik die uitspraak deed, dat is mijn
fout geweest".
Schmelzer zat van november 1942
tot midden '43 in de Raad van. Ne
gen. In deze raad zat van elke hoge
school of universiteit een vertegen
woordiger. Naar buiten maakte de
raad zijn berichten bekend via het
illegale blad De Geus.
Van onze redacteur
Caroline van Overbeeke
LEIDERDORP Hij heeft
geen tijd om rustig een slok
van zijn koffie te nemen: de
telefoon rinkelt
onafgebroken. Tijd om even
naar het toilet te gaan heeft
hij ook al niet. Maar
apotheker Wim van der Laan
van apotheek Boehmerin
Leiderdorp lijdt daar niet
onder. Hij vindt het gewoon
leuk om mensen te helpen die
vragen hebben over
allerhande medicijnen. De
Leiderdorse apotheker is dan
ook een geboren
hulpverlener. Voor het eerst
bemant hij de landelijke
geneesmiddel-infolijn, een
gratis service van apothekers,
verenigd in de
beroepsorganisatie KNMP.
De geneesmiddel-infolijn is be
gin oktober opengesteld. We
gens enorme belangstelling is
het aantal uren uitgebreid en
kunnen mensen nu dagelijks
bellen van 10.00-16.00 uur, be
halve in het weekeinde. Bij
toerbeurt bemannen verschil
lende apothekers in het land de
telefoon. Zij doen dat geheel
vrijwillig.
Het valt niet mee urenlang
bellers te woord te staan met al
lerlei vragen over geneesmid
delen. Vaak vertellen mensen
bovendien treurige verhalen
over ernstige ziektes. Van der
Laan blijft echter zichzelf en
geeft de bellers alle tijd hun
verhaal te doen. "Het is nu een
maal ons vak", weet zijn com
pagnon, Guusta Huizer-Boeh-
mer. "Voor ons is het normaal
mensen in te lichten over de
medicijnen die ze nodig hebben.
Wij weten niet beter en we vin
den het nog prettig om te doen
bovendien".
Vrijwillig
Toch is niet iedere apotheker
dat met de Leiderdorpse vakge
noten eens. Anders was de ge
neesmiddel-infolijn ook hele
maal niet nodig geweest. Hoe-
geadverteerd en bovendien extraa
tjes moeten worden geboden, lig
gen de wervingskosten in de drie
steden bijna twee keer zo hoog als
landelijk. In de stedelijke regio's
(Leiden) is dit anderhalf keer zo
hoog.
Dure klanten
In de steden wonen procentueel
veel meer ouderen en personen van
etnische minderheden. Ouderen
doen vaker een beroep op de ge
zondheidzorg en mensen uit etni
sche minderheden zijn duur zodra
ze een beroep doen de gezondheids
zorg. Er moeten tolken worden in
geschakeld, soms is speciaal voed
sel nodig en ook de verpleegkundi
gen moeten extra cursussen volgen
om met deze mensen te kunnen
Een probleem apart vormen de
vluchtelingen en schepelingen. De
illegalen willen niet worden geregi
streerd. In de statistieken worden
zij niet meegeteld en het ziekenhuis
krijgt dus ook geen vergoeding. Bo
vendien zijn ze niet verzekerd waar
door het ziekenhuis voor de kosten
opdraait. De sociale dienst vergoedt
alleen echt acute opnames.
De eerste-hulp-functie van zie
kenhuizen wordt steeds belangrij
ker. In de grote steden wordt vooral
door verslaafden aan drugs of alco
hol en door misdadigers van de rela
tief anonieme ziekenhuis-EHBO ge
bruik gemaakt. Dat betekent dat er
meer geld moet worden besteed aan
beveiliging en vandalisme.
wel arts en apotheker in eerste
instanties de vragen van hun
cliënten moeten beantwoorden,
wordt na een ochtendje mee
luisteren duidelijk dat dat niet
altijd gebeurt. "Bij deze
oogdruppcls zit geen bijslui
ter", vertelt iemand aan Van der
Laan. "De apotheker had u moe
ten uitleggen hoe het werkt",
antwoordt hij geduldig. Vervol
gens zoekt hij zelf de gegevens
op. "Natuurlijk durven patiën
ten zelf ook niet altijd de vragen
te stellen over een medicijn, of
ze vergeten het. In dat geval
kunnen ze sinds kort vanuit de
huiskamerstoel in anonimiteit
hun vragen kwijt bij apothekers
die de infolijn vrijwillig en bij
UTRECHT - Consultatiebureaus
waar bloeddruk en cholesterolge
halte worden vastgesteld kunnen
een belangrijke bijdrage leveren
aan het vroegtijdig vaststellen van
hart- en vaatziekten. Deze bureaus
moeten aanvullend werken op de
rol van huisarts en specialist.
Dit pleidooi heeft dr. A.J. Man in
't Veld gehouden bij het aanvaarden
van zijn benoeming tot bijzonder
hoogleraar cardiovasculaire farma
cotherapie aan de Erasmus-univer-
toerbeurt bemannen", vult zijn
compagnon aan.
Mag ik dit medicijn wel ge
bruiken nu ik in verwachting
ben?, vragen sommige bellers.
Anderen willen weten of ze
twee middelen tegelijkertijd
mogen gebruiken. Is er mis
schien een goedkoper alterna
tief?, willen ze weten. Ook vra
gen mensen of autorijden nog
wel mag als ze een bepaald mid
del gebruiken. Van der Laan en
Huizer-Boehmer merken op dat
vooral mensen bellen met inge
wikkelde en serieuze vragen.
Van der Laan zit daarom ook al
gauw per gesprek tien minuten
aan de telefoon. Daardoor is de
lijn meestal bezet en krijgen
Consultatiebureaus
hart- en vaatziekten
werken preventief
siteit in Rotterdam.
Behalve het vaststellen van
bloeddruk en cholesterolgehalte
zouden de consultatiebureaus ook
kunnen adviseren over de behande
ling. Hart- en vaatziekten zijn in Ne-
veel bellers de in- gesprektoon
te horen.
"Maar ja", zegt de Leiderdor
per, "als een vrouw belt met een
geestelijk gehandicapte zoon en
een depressieve echtgenoot,
dan laat je haar wel even haar
hart luchten". De vrouw heeft
een vraag over de bijwerkingen
van een medicijn tegen depres
siviteit. Dat Van der Laan haar
laat vertellen over haar per
soonlijke ellende, staat niet in
het instructieboekje van de
KNMP. Dat stelt juist nadruk
kelijk dat persoonlijke proble
men niet bij de infolijn thuis
horen. Doorverwijzen naar
hulpverleners is de boodschap.
derland nog steeds de belangrijkste
oorzaak van ziekte, invaliditeit en
sterfte. Door de vergrijzing van de
bevolking zullen beide kwalen de
komende decennia in omvang toe-
Man in 't Veld vindt dat er' meer
geld beschikbaar moet komen voor
het verbeteren en vernieuwen van
geneesmiddelen voor hartziekten.
Die investering is verantwoord om
dat betere geneesmiddelen blijven
de invaliditeit kunnen voorkomen.
Maar Van der Laan is er de man
niet naar het gesprek abrupt af
te breken. Mensen krijgen bij
hem een gewillig oor.
Videojournaal
De apotheker blijft in alle op
zichten kalm. Om hem heen is
het echter alles behalve rustig.
Mensen met camera's en micro
foons lopen door de kamer: ze
maken een videojournaal voor
apothekers. In dat journaal
kunnen apothekers hun klanten
straks onder meer laten zien
wat ze aan de geneesmiddel-in
folijn kunnen hebben.
Van der Laan wordt omringd
door een stapel encyclopedieën
waaronder de homeopathische
waar hij regelmatig een kijkje
in neemt. Dat moet wel want
vaak stellen de bellers heel spe
cifieke vragen. Deze ochtend
bellen nogal wat kankerpatiën
ten. Zij willen onder meer we
ten wat de bijwerkingen zijn
van de zware kankerremmende
middelen die ze gebruiken. Ook
willen ze weten of er minder
zware alternatieven zijn.
Van der Laan staat een 81-ja-
rige man lang te woord over een
anti-tumormiddel. De bejaarde
heeft prostaat-kanker. "Waar
om dat telefoongesprek zo lang
duurt? Omdat vragen over anti-
tumormiddelen altijd lastig
zijn. Artsen vertellen hun pa
tiënten immers niet altijd
waarvoor ze zo'n medicijn krij
gen. Met andere woorden: het
kan gebeuren dat iemand met
de infolijn belt terwijl hij niet
eens weet dat hij kanker heeft.
In zo'n gesprek moet ik dus be
hoedzaam te werk gaan", legt
Van der Laan uit.
Aan het eind van elk gesprek
vraagt de apotheker of mensen
mee willen werken aan een on
derzoek van de Utrechtse uni
versiteit naar het nut van de in
folijn. De meesten stemmen
daar mee in. Hoewel niet ieder
een door de in-gesprektoon
heen komt. uiten de meeste bel
lers hun tevredenheid over de
hulp die de apotheker van de in
folijn hen biedt.
Het telefoonnummer van de ge
neesmiddel-infolijn is 06-
0998877.
Beschuldiging van Leidse hoogleraar Drion
'Schmelzer gooide exemplaren
van illegaal studentenblad weg'
Geneesmiddel-infolijn voorziet in enorme behoefte
kunnen komen. «foto pr>
Randstad Rail doet
mogelijk ook Leiden
en Bollenstreek aan
LEIDEN/DEN HAAG - Den
Haag, Rotterdam, Zoetermeer,
Scheveningen en Delft moeten
rond 2000 met sneltram-verbin
dingen met elkaar worden ver
bonden. Niet uitgesloten is dat
ook Leiden en de Bollenstreek
uiteindelijk op dit nieuwe ver
voersnet wordt aangesloten. Ge
meente Den Haag en vervoersbe
drijven HTM en Westnederland
maakten dit gistermiddag bij de
presentatie van het plan Rand
stad rail bekend.
Het gaat om een vervoermiddel dat
volgens de Haagse wethouder ver
keer en vervoer Meijer een kruising
is tussen een metro en sprinter. Het
trekt als het ware het treinverkeer
de stad door met vele stopplaatsen.
Het vormt een tussenweg tussen
het grofmazige spoorwegnet en het
fiinmaziee lokaal openbaar vervoer.
Er wordt hiervoor een nieuw rail
voertuig ontwikkeld dat snel kan
optrekken, maar toch voldoende
comfort kan bieden. Volgens HTM-
woordvoerder De Graaf ligt de fre
quentie tussen de 2 en 7,5 minuten
in de spits. De reistijd is dan ten
hoogste anderhalf keer zo lang als
die per auto. De initiatiefnemers
van dit plan, verenigd in het bureau
Randstad Rail, hopen dat met dit
nieuwe systeem de mensen uit de
auto worden gelokt.
Contact
In de plannen wordt ook rekening
gehouden met een mogelijke aan
sluiting naar Leiden en de Bollen
streek. Volgens wethouder Meijer
wordt op korte termijn contact hier
over opgenomen met collega's van
deze gemeenten. Hij twijfelt er niet
aan dat Ranstad Rail straks ook
plaatsen als Katwijk, Noorwijk, Lei
derdorp, Voorschoten en Leiden
aandoet.
De reden waarom Leiden en Bol
lenstreek niet nu al in de plannen
zijn opgenomen is de gigantische
investering die met Randstad Rail
is gemoeid. De kosten van deze lij
nen worden geraamd op zo'n vier
miljard gulden. "We zijn verplicht
om enige fasering in de plannen aan
te brengen. Maar ik verwacht niet
dat dit voor 2000 gerealiseerd kan
worden", aldus Meijer.
De plannenmakers denken in eer
ste instantie aan ombouw van de be
staande spoorlijn Zoetermeer-Den
Haag en de Hofpleinlijn van Rotter
dam naar Den Haag. Verder wordt
gesproken over een nieuwe lijn van
Zoetermeer naar Rotterdam en aan
passing van de bestaande tramlijn
tussen Delft-Zuid en Schevenin
gen. De verwachting is dat Rand
stad Rail in de tweede helft van de
jaren 90 kan gaan rijden.
0uö!7icuUis
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
-Het is. dank zij den ijverigen
nasporingen van de gemeente
veldwachters te Leiderdorp, mo
gen gelukken den dader in han
den te krijgen van een diefstal
van een zilveren remontoir-hor-
loge met ketting en gouden me
daillon, ten nadeele vanJ.v.d.L..
wonende in de Prinsenlaan al
daar.
De dader is J.S., militair, te Lei
den in garnizoen, die het horloge
eerst in een huis van verkoop
met recht van wederinkoop en
den volgenden dag in de Bank
van Leening had beleend, op een
valschen naam.
Deze persoon zal zich nu boven
dien te verantwoorden hebben
over een diefstal van 15 uit de
cantine van het garnizoen,
waarvan de dader tot nu toe on
bekend was gebleven.
- Bij het uitkloppen van een
kleedje is te Apeldoorn eene
dienstbode van het platform van
een dak gestort. Zij brak daarbij
den arm op twee plaatsen, en
twee ribben; zij bekwam ook nog
andere zware kneuzingen.
Vijfentwintig jaar geleden:
- De storm van gisteren heeft
voor enige Katwijkse ingezete
nen behalve wind, sneeuw, re
gen en zand ook andere gevolgen
gehad. Vier woonschepen, die
achter "Synthese" in de Bergha-
ven lagen, kregen het bijzonder
zwaar te verduren. De hoog op
gezweepte golven sloegen de
woonschepen los van de trossen.
Vooral het woonschip van de fa
milie Meijer (3 pers.) maakte he
vige slagzij, zodat men het schip
moest verlaten en bij familiele
den onderdak moest zoeken. La
ter ging het schip water maken,
waarna men het heeft ontruimd.
Ook een tweede boot is in de loop
van de dag leeggehaald.
